📚 کتابخانه جامع 📚

شهاب ثاقب در امامت
حاوی مباحث کلامی و تاریخی درباره امامت امام علی(ع)
اثر مرحوم ملا محمد مهدی نراقی(ره)...⬇️

@erfaneeslami1

(کتابی ادبی حِکَمی از عالمی شیعی در قرن هشتم):

در مجموعۀ بشیر آغا در کتابخانۀ سلیمانیه به شمارۀ رقم: 136 نسخه ای کهن و نفیس از کتابی با موضوع آداب، اشعار و حِكَم با عنوان «روضة الناظر ونزهة الخاطر» تألیف عبد العزيز الكاشي نگهداری می شود. این نسخه در عین حالی که بسیار حجیم و بزرگ است دارای اهمیت زیادی است. کتاب دارای شعر و نثر فارسی و عربی است. موضوعات آن نیز بیشتر اخلاقی واجتماعی تنظیم شده. از مطالب کتاب به نظر می آید که مؤلف آن شیعه بوده؛ چنانکه یک فصل حجیم در مدح مدح پیامبر اکرم و اهل بیت او (عليهم السلام) دارد. او در این فصل به تفصیل فضایل نبی مکرم اسلام (ص) را ایراد می کند و سپس امام علي بن أبي طالب را با تعبیر: (عليه السلام) و (صلوات الله عليه) دعا می کند. همچنین امام حسين و امام باقر و صادق و رضا (ع) را با تعبیر: (الامام الحسين بن علي عليه السلام)... مثلاً یادآور می شود. از مصادر او در این فصل مناقب خوارزمي است. و نیز در سایر فصول و ابواب ابياتی از امام امير المؤمنين علي بن أبي طالب عليه السلام را در ابتدای آن می آورد. این در حالی است که مؤلف نسبتا هیچ نقلی از خلفا ندارد.
مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذريعة از کتابی که در آن همین کتاب تلخیص شده ذکری دارد و یاد آور می شود که مؤلف خود این تلخیص را انجام داده و آن را به «الوزير . . الدين محمد بن الصاحب سعد الدين » اهدا می کند. نسخۀ این تلخیص به گفتۀ آقا بزرگ در متحف بريطانيا به شمارۀ or 9602 و با تاریخ 777 هجری نگهداری می شود. و نسخۀ دیگری که بدون تاریخ است در اَيا صوفيا، و سومین نسخه نیز بدون تاریخ در دار الکتب قاهره است (الذريعة ج 22 ص 207/ 6719).
@h_m_Borujerdi

📗 کتاب چشمه حیات

✍🏻مولف: احمد ابراهیمی

💢موضوع: فضایل و مناقب

💕مولای متقیان علی «ع»💕

☘ کانال کتابخانه اسلامی

✨ @ketabkhane114 ✨

📚 تو می آیی
✍ مولف: علی صفایی
☘ موضوع: امامت، مهدویت
─═ @Y_1360 ═─

انوارالیقین فی امامه امیر المومنین از عالم معروف زیدی المنصوربالله حسن بن بدرالدین محمد (616-670ق). این کتاب شرح منظومه مولف است که در فضائل و امامت امیرالمومنین (ع) تالیف کرده است.
┄═•❁ @Y_1360 ❁•═┄

با اين همه در ميان عالمان شيعی اين کتاب با عنوان کتاب الدرجات شناخته بوده که البته با موضوع کتاب تناسب دارد: ابن شهر آشوب در معالم العلماء (ص 134) از اين کتاب با عنوان الدرجات ياد می کند و می نويسد: " أبو عبد الله البصري. أستاذ القاضي عبد الجبار المعتزلي، له كتاب الدرجات‏ في تفضيل أمير المؤمنين (ع‏)". همو در مناقب اشارات و نقل هایی از اين کتاب دارد ( مناقب آل أبي طالب، 2/ 173-174؛ نيز نک: الصراط المستقيم إلى مستحقي التقديم ؛ ج‏1 ؛ ص153). عبد الجليل قزويني هم در نقض (ص107 ) از اين کتاب با همين عنوان ياد کرده و می نويسد: «و اين فصل بشرح در كتاب «الدّرجات‏» كه شيخ ابو عبد اللّه البصرى‏ كرده است ببايد ديدن و دانستن تا معلوم شود كه امير المؤمنين عليه السّلام را در فضايل هر يك از صحابه با وى مشاركت است و آنچه او بدان مخصوص است ايشان را بجمع [يا بجميع‏] نبوده است». در منابع شيعی در کتاب الصراط المستقيم هم به اين کتاب توجه داده شده منتهی با عنوان الایضاح و چند سطری هم از آن نقل شده است (نک: الصراط المستقيم إلى مستحقي التقديم، 2/ 77 تا 78).

در يک مجموعه خطی متأخر که شامل چندين متن و از آن جمله چند متن زيدی است متنی در امامت و در موضوع موازنه و افضليت حضرت امير (ع) منسوب به ابو عبد الله بصري ديده می شود که برای بحث ما قابل توجه است. با عنایت به اينکه محتوا و بخشی از آنچه در اين متن ديده می شود با متن منقول در کتاب الصراط المستقيم و منابع ديگر شيعی کم و بيش برابر است احتمالا اين همان متنی است که منابع شيعی بدان اشاره دارند. با اين وصف مشخصات اين متن تطابقی همه جانبه و قابل انتظار با توصيف منابع زيدی و معتزلی درباره کتاب ابو عبد الله بصري ندارد. قسمتی از مطالب اين متن موجود هم بيشتر به نظر می رسد به قلم يک نويسنده امامی مذهب است و اگر اصالت متن را هم بپذيريم احتمالا متن موجود با اصلاحات و اضافاتی شيعی روبرو شده است. بعيد هم نيست آنچه علمای شيعه با عنوان کتاب الدرجات ابو عبد الله بصري می شناخته اند بر اساس متنی جعلی بوده که عنوان الدرجات را هم بر خود داشته است. هر چه هست اگر اصالت بخشی از اين متن چند برگی را هم بپذيريم بايد گفت اين نسخه کامل نيست و همه متن کتاب ابو عبد الله بصري را شامل نمی شود. در شماره آينده مجله مطالعات شيعی متن اين کتاب منسوب به ابو عبدالله بصري همراه با توضيحات مفصل درباره سرشت و سرنوشت اين متن منتشر می شود؛ ان شاء الله.

(خلیفۀ منصوص یا نامزد شایسته؟! طرح عجیب مسأله در کتاب مکتب در فرایند تکامل):

در صفحۀ ابتدایی بخش اول کتاب «مکتب در فرایند تکامل» به نکته ای زیربنایی اشاره شده که بسیار حایز اهمیت است و آن مربوط به دوستی خاندان پیامبر و مسألۀ خلافت بعد از نبی مکرم اسلام و اختلاف نظر صحابه بعد از ایشان در این مسأله است. جناب مدرسی مسألۀ خلافت را در علی بن ابی طالب (علیه السلام) به دو تعبیر اشاره کرده اند که شاید کهن ترین موضوع مناقشۀ کلامی بین شیعه و بعضی گروه های مختلف اهل سنت در طول تارخ به شمار آید. ایشان در صفحۀ 29 کتاب می نویسند:
«موضوع دوستی خاندان پیامبر (ص) پدیده ای قدیم است و به روزگار خود آن حضرت باز می گردد. در میان اصحاب و یاران آن حضرت کسانی بودند که به خاندان او مهر می ورزیدند. بر اساس روایات تاریخی، پس از در گذشت پیامبر (ص) که موضوع جانشینی ایشان مورد اختلاف نظر قرار گرفت همین افراد از صحابه، بر اساس نص و دستور صریح آن حضرت، از احقیت خاندان طهارت که نماینده و سر دستۀ آنان علی بن ابی طالب (ابن عم و همسر دختر محبوب پیامبر، فاطمۀ زهرا) بود سخن گفته و از آن بزرگوار به عنوان شایسته ترین نامزد خلافت جانبداری کردند».
در ابتدای این کلام به راستی مسألۀ دوستی اهل بیت (ع) مربوط به همان عهد نبی مکرم (ص) دانسته شده و وجود عده ای از صحابه که به دوستی اهل بیت نبی مکرم (علیهم السلام) شناخته می شدند و نیز آنکه پس از در گذشت پیامبر (ص) همین افراد از صحابه، بر اساس «نص و دستور صریح» آن حضرت، از «احقیت» خاندان طهارت سخن گفتند به درستی ادعا شده چنانکه برای تک تک این مطالب شواهد متعدد تاریخی وجود دارد.
با آنکه ابتدای کلام جناب آقای مدرسی بسیار شایسته و صواب است ولی در پایان علی بن ابی طالب (ع) را در نگاه همان صحابیِ دوستدار «شایسته ترین نامزد» برای خلافت معرفی کرده اند، که این نکته خلاف صریح کلام قبلی ایشان و حقیقت تاریخ است و به نوعی تهافت در کلام به شمار می آید. دست آخر در کلام جناب مدرسی معلوم نیست که این صحابه، علی بن ابی طالب (ع) را بنابر «نص و دستور صریح» رسول خدا (ص) خلیفۀ بعد از ایشان می پنداشتند و یا او را «شایسته ترین نامزد» در کنار ابوبکر و باقی انصار و مهاجرین قبول داشتند؟!
البته تعبیر (نامزد شایسته تر) ریشه در مباحث کلامی کهن و مناقشات گروه های مختلف بر سر مسئلۀ امامت و خلافت دارد. شاید بتوان ریشۀ طرح این مسئله (نامزد شایسته) را در قرن دوم در میان گروهی از معتزله بغداد و بیشتر بصریین یافت. این گروه با قبول افضلیت علی بن ابی طالب (ع) و طرح روایات زیادی در فضائل امیر المؤمنین علی (ع) باز خلافت ابو بکر را بلا مانع می دانستند. از این رو ایشان (تقديم مفضول بر فاضل) را امری جایز پنداشته و آن را یک قاعدۀ ثابت فرض کردند؛ چنانکه بعدها ابن ابی الحدید معتزلی پا را فراتر گذاشته و این قاعده را به خداوند متعال نسبت داد و در خطبۀ شرح خود بر نهج البلاغه نوشت: «الحمد لله الذي قدّم المفضول على الفاضل لحكمة اقتضاها التكليف».
شاید قدیم ترین فرقه ای که از این قاعده بهره برده و بتوان اساس این تفکر را به آن نسبت داد فرقۀ «بُتْریه» باشد. این فرقه که در مقابل «جارودیه» بود یکی از فرقه های کهن زیدیه به شمار می آید که از اصحاب حسن بن صالح بن حي و كثير النواء هستند و در نیمۀ اول قرن دوم به وجود آمدند. آنها مقدّم داشتن مفضول بر فاضل را جايز می دانستند، و امامت ابو بكر و عمر را قبول داشتند، اگر چه امّت در بيعت با آنها در صورت وجود على (عليه السّلام) خطا كرده‌اند، آنها قایل بودند اين خطا، خطایى نیست كه به درجۀ فسق برسد. اين طايفه در بارۀ عثمان توقّف كرده، و به امامت علىّ (ع) دعوت می کردند، و خروج با فرزندان على (ع) را واجب می دانستند (مجمع البحرين ج 3 ص 24).
[ادامه دارد...]
@majlesilib

(۳۹) **
موضوع: حکومت وسیاست، شرح حدیث، اخلاق، شروح عهدنامه مالک اشتر، تراث علما شوشتر - فارسی
عنوان: آثار ناصری = ترجمه وشرح عهدنامه مالک اشترنخعی
مولف: محمدتقی بن علی دزفولی (۱۲۳۳ - ۱۲۹۵ق) و تکمیل نیمه دوم آن توسط فرزندش شیخ اسماعیل امیرمعزی (۱۲۷۹- ۱۳۶۰ق)
توضیحات:
- محمدتقی دزفولی که ناصرالدین شاه او را به "ملا باشی" ملقب کرده، جایگاه خاصی نزد شاه داشته وبه دستور او "کفایه الخصام در ترجمه غایه المرام" سیدهاشم بحرانی نگاشته است.
فرزندش اسماعیل امیرمعزی دزفولی معروف به "شیخ المشایخ" از خطاطان ودانشمندان به نام عصر خویش بوده که پس از پدر جانشین او شده و به ریاست کتابخانه سلطنتی گماشته شده.
- محمدتقی دزفولی کتاب فارسی دیگر در شرح عهدنامه مالک اشتر به نام "آداب الملوک فی اقصی مراتب السلوک" دارد، که در ابتدا شرح مفصلی از مناقب ناصرالدین شاه سخن گفته وسپس عهدنامه را ترجمه نموده است. احتمالا این دو کتاب مشابهتهای زیادی دارند.
- مناسب است این کتاب مستقلاً یا در ضمن "مجموعه شروح عهدنامه مالک اشتر" چاپ شود.
نسخ آثار ناصری:
۱. قم، مرعشی: بدون شماره: مولّف، ۱۲۸۷ق(پدر)، ۱۳۰۲ق(پسر)، (میراث شهاب س۶ش۱-۲، ص۴۶).
۲. زنجان، امام جمعه: بدون شماره: مولّف، ۱۲۸۹ق، (دلیل المخطوطات۱: ۸۸). ۳. تهران، ملی: ۱۷۸۶۱: ، ۱۲۸۶ق، ۱۹۶گ (ثبت رایانه).
۴. قم، مرعشی: ۱۲۹۶۰: ، ۱۲۸۷(پدر)، ۱۳۰۲(پسر)، مصحّح ومحشّی، ۱۹۶گ (فهرس۳۲: ۸۵۷).
نسخه آداب الملوک:
- تهران، ملی: ۲۴۵۹/۱: ، قرن۱۳، ۶۱ص (فهرس۵: ۶۱۳).
منبع: فنخا١: ۴۹و۱۷۳.