📚 کتابخانه جامع 📚

جایزه‌ دکتر فتح‌الله مجتبایی به همکار مجلّه سفینه تبریز رسید

عصر امروز (شنبه 25 دی ماه)هیات داوران جایزه دکتر فتح الله مجتبایی، پس از بررسی پایان‌نامه‌های دریافتی که در سال ۱۳۹۴ دفاع شده‌اند، پایان‌نامه‌ دکتر محمدابراهیم پورنمین؛ عضو هیئت تحریریه مجله سفینه تبریز را به عنوان اثر برگزیده اعلام کرد.
در مراسم اهدای ششمین دوره‌ جایزه‌ دکتر فتح‌الله مجتبایی که با حضور اصحاب فرهنگ و اندیشه در مرکز فرهنگی شهر کتاب تهران برگزار شد، هیات داوران این جایزه (فتح‌الله مجتبایی، ضیاء موحد، حسین معصومی‌همدانی، شهرام پازوکی و علی‌اصغر محمدخانی)به اتفاق آراء، رساله محمدابراهیم پورنمین ،دانش آموخته دوره دکتری ادبیات دانشگاه تبریز با عنوان بررسي و تحليل ساختار و درون‌مايه‌هاي اوليانامه‌هاي فارسي از آغاز تا قرن نهم هجري را به عنوان پایان نامه برتر انتخاب کرد.
شایان ذکر است این پایان نامه در تابستان سال 1394 در گروه ادبیات دانشگاه تبریز دفاع شده و استاد راهنمای آن، دکتر باقر صدری نیا استاد دانشگاه تبریز است.
سفینه تبریز با آرزوی طول عمر استاد فتح الله مجتبایی و ضمن تقدیر از هیات محترم داوران این جایزه، به ویژه مدیران محترم موسسه شهر کتاب تهران، موفقیت شایان تحسین همکار سختکوش خود را به دکتر ابراهیم پور نمین و خانواده محترم ایشان تبریک می گوید.
@safinehyetabriz

یادداشتی در باره حمله عثمانی ها به ایروان و تبریز در سال 1045 روی یک نسخه صفوی:

خندگار روم در تاریخ شهر صفر 1045 با لشکر بی حد آمده، بر سر قلعه ایروان و قلعه را گرفته، متوجه تبریز شد و داخل تبریز شد. شب شنبه دوم شهر ربیع الاول شهر مذکوره گریخته به جهنم واصل شد.
@historylibrary

@litera9
این کتاب درباره سرگذشت این دو مبارز مشروطه نوشته شده است: ستارخان و شیخ محمد خیابانی
ستار در جوانی به جرگه لوطیان (جوانمردان، یا اهل فتوت) محله امیرخیز تبریز درآمد و در همین باب در حالی که به دفاع از حقوق طبقات زحمتکش بر می‌خاست با مأمورین محمدعلی شاه درافتاد و به ناچار از شهر گریخت و مدتی به عیاری مشغول شد، اما از ثروتمندان می‌گرفت و به فقرا می‌داد. سپس با میانجیگری پاره‌ای از بزرگان به شهر آمد و به کار خرید و فروش اسب پرداخت او به درستی و امانتداری در تبریز شهرت داشت به همین دلیل مالکان حفاظت از اموال خود را به او می‌سپردند. او هیچ گاه درس نخواند و سواد خواندن و نوشتن نداشت، اما هوش آمیخته به شجاعتش و مهارت در فنون جنگی و اعتقادات آزادی‌خواهانه و وطن دوستی‌اش، او را «یگانه قهرمان آزادی ایران» نمود. زندگی شیخ محمد خیابانی پس از پیروزی مشروطه در سال ۱۲۸۵ ش، با تأسیس انجمن ایالتی در تبریز، وارد مرحله تازه‌ای گردید و در جریان محاصره تبریز، در دفاع از شهر نقش مهمی ایفا کرد. در زمان خیابانی اوضاع ایران، به خاطر دخالت‌های بیگانگان از جمله روسیه، انگلیس و آلمان، آشفته بود. پس از خلع محمدعلی شاه از سلطنت، خیابانی در سی سالگی به عنوان نماینده مردم تبریز راهی دوره دوم مجلس شورای ملی گردید. او به نمایندگی مجلس چهارم نیز انتخاب شد ولی هرگز نتوانست در آن مجلس شرکت کند.

درباره‌ی نام تبریز
درباره‌ی نام تبریز چیزهای زیادی نوشته‌اند. مشهورترین و در عین حال مضحک‌ترین آنها ریخته شدن تب زبیده خاتون؛ همسر هارون‌الرشید در این شهر و اعطای این نام به این شهر یعنی شهری‌است که تب را می‌ریزد. گذشته از این که روایت به‌کلی داستانی جعلی و بی‌ارزش است، از این نظر نیز خنده‌دار است؛ شهر ترک‌نشین و خاتون عرب و تسمیه‌ی فارسی!
اخیراً نیز ربط دادن نام تبریز به توپونیم "تاروئی تارماکیس" که می‌گویند در کتیبه‌ی مشهور سارگون آمده است، شدیداً رواج یافته و بر سر زبان‌ها افتاده است که هیچ محمل منطقی و عقلانی ندارد. اولاً؛ واقعاً نمی‌دانیم آن کتیبه اصالت دارد؟ ثانیاً؛ در صورت اصالت داشتن، قرائت آن واقعاً قابل قبول و صحیح است؟
ثالثاً؛ هیچ ارتباطی منطقی بین واژه‌های تبریز و تاروئی تارماکیس وجود ندارد مگر در قاموس برخی ناسیونالیست‌های آذربایجانی که همه‌ی تاریخ را در زبان‌شناسی خلاصه و تحقیر می‌کنند و زبان‌شناسی را نیز در اتیمولوژی‌های غیر اصولی و من‌درآوردی (یکی از دوستان این نوع اتیمولوژی‌ها را به شوخی یئتیمولوژی می‌نامد) و عبور دادن کلمات از این دستگاه یئتیمولوژیک و ارائه‌ی تفسیرات سراسر نامعقول و کسالت‌آور. جالب است که یئتیمولوگ‌های ناسیونالیست کرد و ارمنی نیز نام تبریز را از دستگاه کلمه‌سازی و کلمه‌بازی یئتیمولوژیک خود عبور داده و آن را واژه‌ای کردی و ارمنی می‌دانند.
رابعاً؛ می‌گویند سارگون تاروئی تارماکیس را شهری دارای قلعه و برج و بارو اعلام کرده است اما تاکنون در محدوده‌ی تبریز امروزی هیچ اثری از وجود چنین قلعه- شهری از دوران‌های کهن من‌جمله عصر آهن کشف نشده است. این نکته‌ی بسیار مهم نیز قابل تامل است؛ محوطه‌های استقراری دارای قلعه و برج و باروی منطقه‌ی آذربایجان در عصر آهن که بتوان آنها را قلعه- شهر نامید، تماماً در دشت‌ها و جلگه‌ها قرار دارند از جمله حوضه‌ی دریاچه‌ی اورومیه. در مناطق استپی که تبریز نیز تقریباً جزو این مناطق است، جز قلعه‌های پناهگاهی یا دیده‌بانی کوچک و استقرارگاه‌های محدود، استقرارگاهی با ویژگی‌های قلعه- شهری مانند نمونه‌های اطراف دریاچه‌ی اورومیه از جمله قلعه- شهر حسنلو، در عصر آهن وجود نداشته و کشف نشده است.
سال‌ها قبل وقتی مطالعات و نوت‌برداری‌های مقدماتی برای نوشتن کتاب تبریز را آغاز کردم در یکی از سفرنامه‌های اروپائیان نکته‌ی جالبی دیدم. نوشته بود "نام این شهر در اصل "توروز" است". به تفسیر آن نیز پرداخته و نوشته بود؛ "تور در زبان ترکی به معنای سرخ است و اوز نیز به معنای چهره. چون چهره و پرسپکتیو کلی این شهر سرخ است".
نکته‌ی بسیار جالب و تفسیر کاملاً قابل قبولی بود. در فیش‌ها یادداشت کردم هرچند به علت موضوعیت نداشتن در پروژه، در کتاب نیاوردم. امروز کانال تلگرامی "تورک کیتابخاناسی (turkkitabxanasi@) نیز تصویر یک صفحه از نسخه‌ی خطی کتاب "عاشق غریب و شاه صنم" را درج نموده که نام تبریز در آن به شکل "توروز" دیده می‌شود. در یادداشت افزوده نیز نوشته‌اند "در برخی از منابع عربی و ترکی به جای نام تبریز از نام توروز استفاده شده است".
امید است محققین پایبند به اصول تخصص و متدولوژی، با جمع‌آوری اسناد، شواهد و قرائن مرتبط با این توپونیم جالب و قابل قبول (توروز) نسبت به سایر گزینه‌ها و تفسیرات نامعقول، قدمی اصولی در این موضوع بردارند.
سیدمرتضی حسینی
@Tabsocialstructure

مکتب تبریز اول یا مکتب مغول (ایلخانی) (قرون ۷ و ۸ ه. ق.) اولین مکتب نگارگری ایرانی است ، که در تبریز پایه‌ ریزی شده و به همین دلیل آن را مکتب تبریز نامیده‌اند. این مکتب مصادف با حکومت ایلخانان مغول در ایران است که پایتخت خود را تبریز قرار دادند. از آنجا که تبریز بر روی خط سیرِ جادۀ ابریشم قرار داشت ، آمد و شدهای فراوانی ، هم از طرف چین و هم بیزانس به این شهر صورت میگرفت .
این مکتب ، دوره آغاز ورود عناصر چینی به حوزه‌ی نگارگری ایرانی به حساب می‌آید. در این دوره تأثیر نقاشی چینی بر روی نگارگران ایرانی واضح است.

از نگارگران این دوره می توان از احمد موسی، امیر دولتیار، مولانا ولی‌الله و محمدعلی توسی کاتب نام برد.

@artnegarshid

👇👇👇👇👇👇👇👇👇

جایزه‌ دکتر فتح‌الله مجتبایی به همکار مجلّه سفینه تبریز رسید

عصر امروز (شنبه 25 دی ماه)هیات داوران جایزه دکتر فتح الله مجتبایی، پس از بررسی پایان‌نامه‌های دریافتی که در سال ۱۳۹۴ دفاع شده‌اند، پایان‌نامه‌ دکتر محمدابراهیم پورنمین؛ عضو هیئت تحریریه مجله سفینه تبریز را به عنوان اثر برگزیده اعلام کرد.
در مراسم اهدای ششمین دوره‌ جایزه‌ دکتر فتح‌الله مجتبایی که با حضور اصحاب فرهنگ و اندیشه در مرکز فرهنگی شهر کتاب تهران برگزار شد، هیات داوران این جایزه (فتح‌الله مجتبایی، ضیاء موحد، حسین معصومی‌همدانی، شهرام پازوکی و علی‌اصغر محمدخانی)به اتفاق آراء، رساله محمدابراهیم پورنمین ،دانش آموخته دوره دکتری ادبیات دانشگاه تبریز با عنوان بررسي و تحليل ساختار و درون‌مايه‌هاي اوليانامه‌هاي فارسي از آغاز تا قرن نهم هجري را به عنوان پایان نامه برتر انتخاب کرد.
شایان ذکر است این پایان نامه در تابستان سال 1394 در گروه ادبیات دانشگاه تبریز دفاع شده و استاد راهنمای آن، دکتر باقر صدری نیا استاد دانشگاه تبریز است.
سفینه تبریز با آرزوی طول عمر استاد فتح الله مجتبایی و ضمن تقدیر از هیات محترم داوران این جایزه، به ویژه مدیران محترم موسسه شهر کتاب تهران، موفقیت شایان تحسین همکار سختکوش خود را به دکتر ابراهیم پور نمین و خانواده محترم ایشان تبریک می گوید.
@safinehyetabriz

یادداشتی از حسن انصاری در ارج نامه محمّدعلی موحد

سنّت اجازه‌نویسی علوم دینی و فلسفی در تبریز سدة هشتم


نويسنده اين سطور در طی چند سال گذشته بخشی از اهتمام خود را به سنت اجازه‌نويسی علوم دينی و فلسفی در سده‌های گذشته اختصاص داده و در آن ميان، نمونه‌های متعددی را از اين سنت در ارتباط با شهر تبريز مورد کاوش قرار داده است.
در اين مقاله کوتاه که آن را به پيشگاه استاد ارجمند جناب آقای دکتر محمّدعلی موحّد تقديم می‌دارم، چند نمونه را از اين سنّت علمی در تبريز در سده هشتم قمری ارائه می‌دهم.

*منبع: کتاب با قافله شوق / ارج نامه دکتر محمدعلی موحد / به کوشش محمّد طاهری خسروشاهی / انتشارات دانشگاه تبریز / 1393

متن کامل مقاله دکتر حسن انصاری قمی؛
استاد کرسی مطالعات پیشرفته تاریخ اسلام در دانشگاه پرینستون ایالت نیوجرسی آمریکا
در مجلّه سفینه تبریز بخوانید:
👇👇👇
@safinehyetabriz

یادداشتی از حسن انصاری در ارج نامه محمّدعلی موحد

سنّت اجازه‌نویسی علوم دینی و فلسفی در تبریز سدة هشتم


نويسنده اين سطور در طی چند سال گذشته بخشی از اهتمام خود را به سنت اجازه‌نويسی علوم دينی و فلسفی در سده‌های گذشته اختصاص داده و در آن ميان، نمونه‌های متعددی را از اين سنت در ارتباط با شهر تبريز مورد کاوش قرار داده است.
در اين مقاله کوتاه که آن را به پيشگاه استاد ارجمند جناب آقای دکتر محمّدعلی موحّد تقديم می‌دارم، چند نمونه را از اين سنّت علمی در تبريز در سده هشتم قمری ارائه می‌دهم.

*منبع: کتاب با قافله شوق / ارج نامه دکتر محمدعلی موحد / به کوشش محمّد طاهری خسروشاهی / انتشارات دانشگاه تبریز / 1393

متن کامل مقاله دکتر حسن انصاری قمی؛
استاد کرسی مطالعات پیشرفته تاریخ اسلام در دانشگاه پرینستون ایالت نیوجرسی آمریکا
در مجلّه سفینه تبریز بخوانید:
👇👇👇
@safinehyetabriz

یادی از کتاب فروشی پرورش؛ از ناشران قدیمی تبریز در کتاب هادی نامه


به قلم مهرداد فردیار


کتاب فروشی پرورش یکی از کتاب فروشان و ناشران فعال و قدیمی ایران بود که در سال 1213ش. توسط آقای کریم پرورش در شهر تبریز تأسیس شده و از حدود سال 1313 ش. در تهران به نشر و فروش کتاب پرداخته است.
بر اساس اطلاعات جمع آوری شده، این ناشر کتاب های زیادی منتشر کرده که موضوع اغلب آن ها در دوره فعالیت در شهر تبریز، درسی و آموزشی و مذهبی و در شهر تهران، داستان و موسیقی و ضمناً این کتاب فروش یکی از مراکز توزیع نشریه مهم ملانصرالدین در دوره محدود چاپ و انتشار آن در شهر تبریز بوده است.
تنظیم و گردآوری تعدادی از آثار را آقای کریم پرورش به شخصه بر عهده داشته اند.
عنوان این ناشر در کتب چاپی (سنگی و سربی)،"کتابخانه پرورش"، "کتابفروشی پرورش"،"شرکت نسبی کتاب فروشی پرورش" و" بنگاه پرورش" درج شده، و در بعضی از فهرست ها با عنوان "پرورش" یادشده است.
صورت کامل مقاله در کتاب هادی نامه (یادنامه استاد سیدهادی خسروشاهی) که به اهتمام دکتر رسول جعفریان منتشر شد، درج گردیده است.

به نقل از: موزه چاپ‌ونشر،تعلیم ‌وتربیت

@safinehyetabriz

یادداشتی در باره حمله عثمانی ها به ایروان و تبریز در سال 1045 روی یک نسخه صفوی:

خندگار روم در تاریخ شهر صفر 1045 با لشکر بی حد آمده، بر سر قلعه ایروان و قلعه را گرفته، متوجه تبریز شد و داخل تبریز شد. شب شنبه دوم شهر ربیع الاول شهر مذکوره گریخته به جهنم واصل شد.
@historylibrary

✍🏼 شهریار شاکری

📝 سندی که مشاهده می شود، به یکی از جنگ های عثمانی علیه آذربایجان و به تبع آن غارت شهر تبریز و چپاول کتابخانه های آن اشاره دارد: عثمانی‌ها پس از حمله به ایران و قتل‌عام مردم و غارت تبریز در زمان سلطان احمد عثمانی، نسخه‌های خطی کتابخانه‌های تبریز را به یغما برده‌اند. یکی از این نسخ ارزشمند غارت شده از تبریز هم اکنون در کتابخانه‌ی راغب پاشای شهر استانبول و به شماره‌ی بایگانی ۱۲۸۰ نگهداری می‌شود.

📝در برگ ۵آ از این نسخه‌ی خطی شاهد توضیحات دست‌نویس یکی از یغماگران عثمانی هستیم که چگونگی بدست آوردن این نسخه‌ی خطی را اینگونه توضیح داده است: «این مجموعه جواهر گران‌قیمت و عقد فرید عرائیس [جمع عروس] حکمت از شهر تبریز دلاویز به دست یغماگران آمد در زمان حضرت سلطان احمد خان خلداله خلافته که فتح ایران کرد و بیخ روافض از آن زمین نازنین درآورد فَقُطِعَ دَابِرُ الْقَوْمِ الَّذِينَ ظَلَمُو [سوره‌ی انعام آیه‌ی ۴۵: پس ریشه گروه ظالمان کنده شد]»

📙پايان محاصره ‏ی شهر تبريز در جريان نهضت مشروطيت. (۱۳۲۷ ه.ق)
📖پس از به قدرت رسيدن "محمدعلی شاه" و بی‌اعتنايى او به مشروطه، مردم تبريز دست به قيام زده و با رهبری "باقرخان" و "ستارخان" ندای مشروطه سر دادند. پس از آن تبريز توسط قوای دولتی ماه‏‌ها به محاصره درآمد ولی توفيقی جهت تصرف شهر، برای شاه به دست نيامد. مقاومت سرسختانه‏ ی مردم تبريز ده ماه به طول انجاميد و سرانجام در این روز، هنگامی كه سربازان روس به بهانه‏ ی حمايت از خارجيان وارد اين شهر شدند، اين محاصره پايان يافت.

مسجد آبی تبریز !


مسجد کبود که قبل ها به آن مسجد جهانشاه نیز می گفتند یکی از مسجدهای تاریخی شهر تبریز محسوب می شود و در سال ۸۴۵ هجری شمسی در زمان حاکمیت سلطان جهانشاه ساخته شده است. مادام ژان دیولافوا که مهندس ساختمان و باستان شناس فرانسوی بود زمانی که به این شهر سفر کرد و با مسجد کبود رو به رو شد در خاطراتش آن را مجسد آبی تبریز نامید. این مسجد به دلیل کاشی های لاجوردی خود به فیروزه اسلام مشهور است.





@Oldax
👁‍🗨Insta: instagram.com/oldaxtel

تصویر قدیمی ترین نقشه تبریز مربوط به سال ۹۴۰ هجری قمری است که در موزه‌ای در ترکیه نگهداری می‌شود


تبریز در سال ۱۵۰۰ میلادی در زمان پایتختی سلسلهٔ صفویان به‌عنوان چهارمین شهر بزرگ جهان محسوب می‌شده و هم‌تراز با استانبول -پایتخت امپراتوری عثمانی- بوده‌است. این شهر همچنین در دورهٔ قاجاریان به‌عنوان متجددترین شهر ایران به شمار می‌رفته ‌است. نام تبریز در اسناد تاریخی تحت نام‌های مختلفی نظیر «تَورِز»، «تَورِژ»، «تِبریز» و «توری» به ثبت رسیده


@Oldax
👁‍🗨Insta: instagram.com/oldaxtel

قزوین از قدیمی‌ترین حوزه‌های تمدنی ایران است که بر اساس یافته‌های باستان‌شناسان سابقه سکونت در آن به ۱۰هزار سال قبل می‌رسد، این شهر پایتخت ایران در دوره صفویه نیز بوده است.استان قزوین با ثبت بیش از1400اثر تاریخی که ۱۲درصد بنا‌های تاریخی کشور را شامل می‌شود در این زمینه در رتبه نخست کشوری قرار دارد. یکی از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی استان، آب انبار‌های آن است کمبود آب در قزوین سابقه طولانى دارد و حتى ناصرخسرو در سفرنامه خود به آن اشاره کرده است.قزوین از جمله شهر‌هایی است که به علت دارا بودن ده‌ها بنای آب انبار، به شهر آب انبار‌ها شهرت یافته است و در حال حاضر نیز به علت شیوه ساخت بی نظیر آب انبار‌ها در قزوین، این بنا‌ها به عنوان مهمترین جاذبه‌های گردشگری این استان به شمار می‌روند.ساخت و وقف بیش از ۱۳۰بناى شکوهمند و پرهزینه براى انباشت و ذخیره آب در شهرى که از دیرباز به کم آبى شهرت داشته، افزون بر هزاران واحد آب انبار خانگى و ده‌ها آبگیر کاروانسراهاى شهرى براى استفاده مسافران، قزوین را امروزه به شهر آب انبار‌ها معروف کرده است.
 


@Oldax