گفتگوهای تراثی

سلام علیکم،
رفقا و فضلای گرامی خدا قوت.حقیر نسخه ای از کتاب شریف «بحر المعارف»اثر عارف جلیل القدر مولا عبد الصمد همدانی رحمة الله علیه را از سایت کتابخانه ی تصوف دانلود کردم.این کتاب توسط انتشارات حکمت در سه جلد به قیمت نجومی ۱۵۰ هزار تومان منتشر شده است! لذا به ذهن خطور کرد که از روی این نسخه خطی خودم شروع به تایپ کنم و بصورت رایگان در فضای مجازی منتشر کنم.باشد که از عنایات خاصه حضرت مؤلف رحمة الله علیه برخوردار شوم.
از دوستانی که توان همکاری در این مهم را دارند صمیمانه دعوت مینمایم.یا علی مدد

سلام اگر براي دانشکده ادبيات دانشگاه آنکارا، مشخصات بيشتري اگر بدهيد، مثل سال چاپ ووو ممنون ميشويم، تا جايي که ميشناسيم، براي دانشکده‌هاي دانشگاه آنکارا، يک فهرستي قبلا منتشر شده بود براي نسخ خطي دانشکده الهيات دانشگاه آنکارا به زبان ترکي استانبولي که در آن حدود 4800 نسخه خطي در قالب فهرستواره‌ که به همراهي دوستم آقاي ذوقي در سال 1389،به فارسي ترجمه کرديم و در شماره نخست گاهنامه اوراق عتيق چاپ شد. فهرست ديگري براي دانشکده زبان، تاريخ و جغرافياي دانشگاه آنکارا در دو جلد منتشر شده است که فهرستش را داريم اما ديجيتال نشده جز بخشي از مقدمه که خواستيد تقديم ميشود (ولي يک پي دي اف از محتواي آن داشتم اگر يافتم تقديم ميکنم). شايد منظور شما از دانشکده ادبيات، همين دانشکده باشد، درغير اين صورت اگر فهرستي از دانشکده مذکور به نظرتان رسيده است مشخصات آن را مرحمت فرماييد تا پيگيري شود با سپاس

سلام درباره مجموعه نفیس و کتابخانه مرحوم دکتر حسین مفتاح پیشتر در این گروه سخن گفته شده است جستجویی بفرمایید خواهید یافت، اما کتابخانه خانقاه نوربخش که به خانقاه نعمت اللهی هم مشهور بوده است، پس از انقلاب، بعد از رفتن دکتر جواد نوربخش به لندن، مصادره گردید و گویا اکنون این خانقاه در تهران یکی از مراکز سپاه تبدیل گردیده است و مجموعه در دسترس نیست یا اگر باشد سطح دسترسی به آنها آسان نیست. سالها پیش از انقلاب دو جلد فهرست برای این مجموعه نوشته شد که منتشر شده بود و بخش سوم این مجموعه را هم گویا هنگام صورتجلسه مجموعه، بعد انقلاب، مرحوم استاد عبدالحسین حایری، تهیه کرده بودند که اخیرا این فهرست هم در دفتر سیزدهم (دقت شود) نشریه نسخه های خطی، در دانشگاه منتشر گردید.

با سلام و سپاس سوال خوبی است، آمارهای خیلی دقیقی در دست نیست اما بر اساس آخرین اطلاعاتی که از سوی موسسه الفرقان در لندن منتشر شده (1991م) ، حدوداً 5 میلیون نسخه خطی اسلامی (توجه شود اسلامی، لزوما به معنی این نیست موضوعش اسلامی باشد، خیر، بلکه نسخه به هر زبان و موضوعی که باشد، ابدا مهم نیست، مهم این است که با "خط و الفبای عربی" کتابت شده باشد) در سراسر جهان موجود است (توجه شود نسخه نه عنوان، طبعاً عنوان میتواند حداقل 10%، یعنی 500 هزار عنوان بوده باشد)، که ترکیه مقام اول، مصر مقام دوم و ایران مقام سوم را داراست. از این میان، حدود 60% از نسخ به عربی، 20% فارسی، 5% ترکی و باقی نیز سایر زبانها میباشد. از این تعداد، حدود 1.5 میلیون نسخه، طی 200-300 سال گذشته تاکنون، توسط حدود 7000 شخصیت در مراتب مختلف علمی، در بیش از 20 هزار اثر (با فرمت کتاب، مقاله، پایان نامه، بانک داده و.. ) به صورت نامگوی، توصیفی یا تحلیلی، فهرست، معرفی و در حدود 13 زبان منتشر گردیده است. خالی از لطف نیست اینکه بزرگترین دارنده فهارس نسخ خطی در ایران، کتابخانه آیت الله مرعشی است که حدود 12000 فهرست از این 20 هزار را داراست. از میان 5 میلیون نسخه (علی فرض که همان آمار سال 1991م درست باشد که قطعا نادرست است و بلاشک بالای 10 میلیون نسخه اسلامی در جهان موجود است)، هنوز دو سوم نسخ مذکور فهرست و معرفی نگردیده اند. جالبه این نسبت دو سوم در همه جای ایران هم منطقاً صادق است، یعنی در ایران، دو سوم نسخ فهرست نشده، در تهران، دو سوم نسخ فهرست نشده و دیگر شهرها و حتی بیشتر کتابخانه ها مثل ملی و مرعشی نیز به شرح ایضاً. این سخن بدین معناست که ما هنوز از میراث تمدنی مسلمانان/ تمدن اسلامی، طی 1200 سال گذشته، حتی لیست کاملی در دست گ نداریم که بدانیم برای مثال در علم کلام، در علم فلسفه و.. چه کارهایی تولید شده است، حتی نمی‌دانیم به لحاظ زبانی، میراث مکتوب فارسی ما چقدر است؟ موضوعاتش چیست؟ نسخه هایش امروزه کجاهاست؟ تولیدات چه مناطقی است؟ سهم هر منطقه از ایران فرهنگی، در تولید این آثار چه میزان بوده است؟ و هلمّ جرّا.. سخن در این مقوله بسیار است باقی بماند فرصتی دیگر??

دوستان عزیز، یک نظرخواهی فنی و تخصصی، لطفا اعلام نظر بفرمایید... یک نسخه در اختیار بنده است که طبق ترقیمه دستخط مؤلف است و تا مدتی هم به این موضوع باور داشتم، تا اینکه نسخه دومی از همان متن را با نسخه مؤلف مقابله کردم. نسخه دوم اشتراکات زیادی با نسخه اول دارد. اول گمان داشتم که دومی از روی اولی نوشته شده، اما الان- البته شاید در اشتباهم- فکر می کنم که نسخه اول دستخط مؤلف نیست و رونویسی از نسخه مولف است که کاتب ترقیمه آن را هم دقیقا نقل کرده است. برای این موضوع فعلا دو دلیل دارم، پیشاپیش عرض کنم که هر دو نسخه بعد یا در حین کتابت با نسخه اصل یا نسخه دیگری مقابله شده است: 1- اگر نسخه اول دستخط مولف است و نسخه دوم بعد از اعمال اصلاحات نسخه اول، از روی آن کتابت شده باشد، پس چرا بسیاری از عین اصلاحات نسخه اول در نسخه دوم هم اعمال شده در حالی که نسخه دوم باید تمیزتر کتابت شده باشد؟ 2- اگر نسخه دوم قبل از اصلاحات نسخه اول کتابت شده باشد، پس چرا کمبود و خطاهای پیشین نسخه اول در نسخه دوم راه نیافته و همگی بدون هیچ اصلاحی درست کتابت شده-است؟ با این احتساب شاید نسخه اصل این دو نسخه یکی بوده و تمام کمبودها و خطاها در هر دو راه یافته و هر دو کاتب هم مجددا با اصل مقابله کرده اند و چنین وضعیتی پیش آمده است... امیدوارم موضوع را پیچیده بیان نکرده باشم

متقابلاً کار ماها را ببينيد! از لحظه تصميم بر برگزاري يک همايش تا نشرِ آثار، کلّهم اجمعين يک تا دو سال وقت مي‌گذاريم و دويست جلد کتاب منتشر مي‌کنيم! آثاري که 90% آنها پيش‌ از اين چاپ شده و نيازهاي اجمالي جامعه علمي، با آنها، اجمالاً بر طرف شده بود و اين در حالي است که شايد 60-70% متون کهن شيعي ما هنوز با فرمتِ خطّي همچنان بر زمين مانده‌اند؛ و حتّي بالاتر عرض کنم، شايد 30-40% متون کهن شيعي ما حتي هنوز فهرستي از آنها منتشر نشده باشد و اين گزافه نيست. نمونه‌اش 23000 مجلد نسخه خطي، در 60000 عنوان در کتابخانه آيت الله العظمي مرعشي (ره) در شهر قم، ام القراي جهان اسلام، که بسياري از آن نسخه‌ها، به تحقيق، شيعي و ميراث فکري و علمي اماميه هم هستند، هنوز حتي فهرستواره هم ندارد!

فهرست نسخه های خطی کتابخانه الغدیر یزد

فهرست نسخه های خطی کتابخانه الغدیر یزد، تألیف سمیره کریمی از سوی کتابخانه بزرگ حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی منتشر شد.

این مجموعه شامل 169 جلد نسخه خطی در 237 عنوان می باشد که 45 نسخه از آن عربی و 124 نسخه فارسی است. همچنین سه طغرا سند نیز در میان کتابهای خطی و چاپ سنگی موجود بوده است که پس از فهرستنویسی نسخه های خطی آنها نیز فهرست شده اند. در کنار این منابع سه رساله چاپ سنگی نیز در بین مجموعه ها به همراه رساله های خطی صحافی شده بوده که این رسالات نیز فهرست شده اند. در مجموعه کتابخانه الغدیر یزد دارای 40 جلد مجموعه و 4 مجلد جنگ، 2 مجموعه سند (به صورت دسته فرد)، 1 طومار و 7 نسخه به صورت بیاض است.@manuscript

فهرست نسخ خطی متفرقه اصفهان (قسمت دوم)

در این فهرست آثار خطی پراکنده در اصفهان را که از سال های قبل مشاهده و تصویر برداری شده است معرفی می شود.قسمت اول این فهرست در فصلنامه میراث شهاب منتشر شده است. (اینجا بخوانید) به جز فهرست متفرقات، پیش از این چند فهرست از نسخه های خطی کتابخانه های خصوصی اصفهان در میراث شهاب منتشر شده است که می توان به فهرست نسخه های خطی کتابخانه آیت الله طیب، فهرست نسخ خطی کتابخانه امیر المومنین (ع)، فهرست نسخ خی کتابخانه شخصی ایمانیه اشاره کرد. @manuscript

پیشنهادات ۲

از کارهای لازم تخریج فهرست نسخه های خطی کتابخانه های مختلف ایران و عتبات است که عناوین نسخه های خطی آنها به تفاریق در دو کتاب ذریعه و طبقات نقل شده. حتی در مورد کتابخانه هایی که فهرست آنها قبلا منتشر شده این کار بی نهایت مفید است. چرا که گاه اطلاعات تکمیلی دارد. بسیاری از کتابخانه های وقفی عتبات که آقا بزرگ نسخه های آنها را معرفی کرده همینک یا به کلی از بین رفته اند و یا فهرستی از آنها موجود نیست.

جنابان آقایان ملکیان و رضوی بنده چیزی جز انجام وظیفه انجام ندادم..🙏🌺

اما درباره فهرست تصاویر نسخه های خطی کتابخانه علامه مجلسی در سایت کتابخانه ترتیبی دادیم تا فهرست دو بخش خطی و چاپی آن قابل جستجو باشد.. تا در صورت نیاز در دسترس تمام محققین و پژوهشگران محترم قرار گیرد.
خوشبختانه فهرست بیش از 30 هزار کتاب چاپی به شکل نسبتا کامل بارگزاری شد و باقی در حال تکمیل است.

اما درباره تصاویر خطی به خاطر مشکلات مالی کار آنچندانی انجام ندادیم.. و بنا داریم در مرحله اول لیست نام کتابخانه هایی را که در اختیار داریم در قسمت نسخ خطی سایت قرار دهیم و بعد از آن به صورت دو مرحله ای و البته تدریجی فهرست نامگویی از نسخه هایی که فهرست آنها منتشر شده از همان فهارس منتشر شده، استخراج و در سایت کتابخانه قرار دهیم و در مرحله دوم و پایانی فهرست نسخه های غیر مفهرس را بنویسیم.

چنانکه عزیز بنده به این نکته اشاره کردند، درباره محافظت از این تصاویر در دو هارد نیاز به بودجه های زیاد دارد حال چه رسد به مراحل فهرستنگاری و معرفی آنها...

دکتر غلام رضا هاتفی مجومرد, [13.08.19 15:48]
سوالی خدمت شما داشتم لطفا راهنمایی کنید

دکتر غلام رضا هاتفی مجومرد, [13.08.19 15:48]
مشغول تصحیح نسخه خطی هستم که دوتا نسخه بیشتر ندارد یکی را نسخه اساس قرار داده ام و با آن نسخه دوم مقایسه و اختلاف ها را در حاشیه یاد داشت می کنم نسخه اساس500صفحه است تا صفحه 150 که مقایسه کرده ام تفاوت ها خیلی خیلی کم وشاید در هر صفحه 5مورد باشد ولی از صفحه 150 به بعد تفاوت دونسخه خیلی خیلی زیاد شده وجون نسخه خطی من شرح ابیات است فقط در بیت ها با هم مشترک وتوضیحات وشرح ابیات کاملا فرق کرده است. اگر بخواهم اختلاف این دونسخه را درحاشیه بیاورم باید کاملا نسخه دوم را باز نویسی کنم. به نظر شما باید چه کار کنم.هر نسخه را به تنهایی تصحیح کنم؟؟؟ یا همین روال ادامه بدهم

دکتر غلام رضا هاتفی مجومرد,
با عرض سلام خدمت دوستان سوالی خدمت شما داشتم لطفا راهنمایی کنید

مشغول تصحیح نسخه خطی هستم که دوتا نسخه بیشتر ندارد یکی را نسخه اساس قرار داده ام و با آن نسخه دوم مقایسه و اختلاف ها را در حاشیه یاد داشت می کنم نسخه اساس500صفحه است تا صفحه 150 که مقایسه کرده ام تفاوت ها خیلی خیلی کم وشاید در هر صفحه 5مورد باشد ولی از صفحه 150 به بعد تفاوت دونسخه خیلی خیلی زیاد شده وجون نسخه خطی من شرح ابیات است فقط در بیت ها با هم مشترک وتوضیحات وشرح ابیات کاملا فرق کرده است. اگر بخواهم اختلاف این دونسخه را درحاشیه بیاورم باید کاملا نسخه دوم را باز نویسی کنم. به نظر شما باید چه کار کنم.هر نسخه را به تنهایی تصحیح کنم؟؟؟ یا همین روال ادامه بدهم

با سلام و تشکر از جناب میرغوغا
در نسخه خطی مذکور نامی از صاحب مهر نیست. تنها نامی که نزدیک به مهر است و در نسخه ذکر شده، سید محمد بن محمد مقیم رضوی است.
شاید سجع مهر عبده سید محمد الرضوی باشد؟

-با سلام خدمت برزگوارن و تبریک این ایام مبارک در متن زیر صهبایی سور مبدل سود گرفته نظر بزرگوارن می خواستم در فرهنگ دهخدا و برهان قاطع به معنی سود اشاره کرده اند « سور به معنی طوی و میزبانی و جشنی بود که در ایام عید و عروسی کنند کمافی جهانگیری و ظاهراً مبدل سود بدال مهمله است که به همین معنی است و شاید بالعکس بود و باشد که هر دو لغتی جداگانه بودم

نسخه ی pdf از یکی از تنها دو نسخه ی خطی باقی مانده از شرح اشارات علامه حلی

رساله ی دکترای اشمیتکه در رابطه با «کلام علامه حلی» می باشد و در آنجا مدعی شده بود که شرح مرحوم علامه حلی بر اشارات از بین رفته است.

اما این مدعا صحیح نیست، دو نسخه از این کتاب در ترکیه موجود است.
این فایل، تصویری از نسخه ی متعلق به کتابخانه ی سلیمانیه ی استانبول می باشد که دوستان می توانند آن را مطالعه کنند.

جالب اینکه فهرست نویس کتابخانه ی سلیمانیه بخش داماد ابراهیم پاشا به اشتباه این کتاب را به عنوان شرح اشارات قطب الدین رازی ثبت کرده است و ظاهرا سبب اشتباه وی متنی بوده است که در صفحه ی اول این نسخه نوشته شده است :«کتاب المحاکمات العلامة قطب الملة و الدين الرازي تغمده الله»؛ که البته بعداً متوجه این اشتباه شده اند و روی این متن در صفحه ی اول نسخه خطی کشیده اند

در وسط صفحه ی اول هم نوشته شده است :
«المحاکمات بین شراح الإشارات لجمال الدین حسن بن یوسف ابن مطهر الحلی المعروف بشیخ الشیعة» که ظاهرا بعدا اضافه شده است.

در این شرح بین سه نفر : فخررازی، خواجه نصیر و نجم الدین نخجوانی محاکمه شده است.
@Mohammad_khodabandelu

نسخه ی pdf از یکی از تنها دو نسخه ی خطی باقی مانده از شرح اشارات علامه حلی

رساله ی دکترای اشمیتکه در رابطه با «کلام علامه حلی» می باشد و در آنجا مدعی شده بود که شرح مرحوم علامه حلی بر اشارات از بین رفته است.

اما این مدعا صحیح نیست، دو نسخه از این کتاب در ترکیه موجود است.
این فایل، تصویری از نسخه ی متعلق به کتابخانه ی سلیمانیه ی استانبول می باشد که دوستان می توانند آن را مطالعه کنند.

جالب اینکه فهرست نویس کتابخانه ی سلیمانیه بخش داماد ابراهیم پاشا به اشتباه این کتاب را به عنوان شرح اشارات قطب الدین رازی ثبت کرده است و ظاهرا سبب اشتباه وی متنی بوده است که در صفحه ی اول این نسخه نوشته شده است :«کتاب المحاکمات العلامة قطب الملة و الدين الرازي تغمده الله»؛ که البته بعداً متوجه این اشتباه شده اند و روی این متن در صفحه ی اول نسخه خطی کشیده اند

در وسط صفحه ی اول هم نوشته شده است :
«المحاکمات بین شراح الإشارات لجمال الدین حسن بن یوسف ابن مطهر الحلی المعروف بشیخ الشیعة» که ظاهرا بعدا اضافه شده است.

در این شرح بین سه نفر : فخررازی، خواجه نصیر و نجم الدین نخجوانی محاکمه شده است.
@Mohammad_khodabandelu