کتابخانه اسلامی و تصوف

37 تاريخ اسلام، بري آر، دانشگاه کمبريج، ترجمه: احمد آرام، اميرکبير، تهران 1381
38 تاريخ تمدن اسلام، زيدان، جرجي، علي جواهر کلام، اميرکبير، تهران 1352
39 تاريخ تمدن، دورانت، ويل، گروه مترجمان، نشر فرهنگ، 1375
40 تاريخ قرآن،‌ نولدكه، انتشارات دار النشر جورج المز، 2000 م
41 تاریخ‌گذاری قرآن از نگاه ریچارد بل و دانشمندان اسلامی، دکتر محمدجواد اسکندرلو، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ج اول
42 تجربه ديني، پراود فوت، وين، ترجمه و توضيح: عباس يزداني، کتاب طه، قم، 1383 ش، چ دوم
43 تحليل مباني و شيوه‌هاي تفسير شيعه، مايرم باراشر، بررسي و نقد: دكتر سيد رضا مؤدب ـ سيد محمد موسوي مقدم، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ش پنجم
44 تحلیل و بررسی آرای نولدکه پیرامون جمع قرآن، محمدحسین محمدی، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ش اول
45 ترجمه و نقد كتاب «جمع قرآن» جان برتون، پايان‌نامه دكتري حسن رضايي
46 ترجمه و نقد مدخل «قرآن و حديث» از دايرة المعارف قرآن لايدن، پايان‌نامه ارشد سيد حسين علوي
47 ترجمه و نقد مدخل قرآن از دايرة‌المعارف دین»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، اسکندرلو، محمد جواد، سال 1378
48 تفسیر قرآن در دوره جدید و معاصر، راترود ویلانت، بررسی و نقد: دکتر حسین علوی‌مهر، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ش دوم
49 تفکر دینی در قرن بیستم، جان مک کواری، ترجمه: عباس شیخ علی ـ محمد محمد رضایی، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، قم، 1375، اول
50 تمدن اسلام و عرب، گوستاولوبون، ترجمه: فخر داعى گيلانى، علمى، تهران، 1334، چ چهارم
51 جمع قرآن، جان برتون، نقد و بررسي: محمد حسين محمدي، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ش چهارم
52 حدیث و قرآن، جوين بول، بررسي و نقد: دکتر علی نصيری، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ش سوم
53 حقیقت دینی در عصر ما، مونتگمری وات، ویلیام، ترجمه: ابوالفضل محمودی، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1379ش
54 حورالعين، ماهر جرار، ترجمه، بررسي و نقد: دكتر محمد حسن زماني ـ سرور حسيني، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ش ششم
55 خانواده و اهل‌بيت پيامبرصلی الله علیه و آله، علي عبدالله صالح آساني و شارون، بررسی و نقد: سيد محمد علي ايازي، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ش چهارم
56 خاورشناسي و دايره المعارف قرآن ليدن، دكتر مظفر اقبال، رئيس مركز اسلام و علم كانادا، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ش پنجم
57 خدا و انسان در قرآن، ايزوتسو، توشي هيکو، ترجمه: احمد آرام، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، تهران 1368
58 خدا و انسان در قرآن، ايزوتسو، توشي هيكو، ترجمه: احمد آرام، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، تهران، 1368 ش
59 داستان پيامبران در تورات، تلمود، انجيل و قرآن ، لاريجاني، محمد، انتشارات اطلاعات،‌ تهران، 1380
60 دايره‌المعارف مستشرقان، بدوي، عبدالرحمن، ترجمه: صالح طباطبايي، انتشارات روزنه، تهران 1377
61 در آستانه قرآن بلاشر، رژی، ترجمه: محمود رامیار، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1363 هـ ش
62 درآمدي بر دايرة‌المعارف کتاب خانه‌هاي جهان، مرعشي نجفي، محمود، کتاب‌خانه‌ آية الله مرعشي، قم 1374
63 درآمدی بر قرآن‌پژوهی مستشرقان و آسیب شناسی آن، معارف، مجید، تهران، فصل نامه پژوهش دینی، ش 9، 1384 هـ ش
64 درآمدي بر قرآن، بلاشر، رزي، ترجمه: دکتر اسدالله مبشري، ارغنون، تهران 1372
65 درآمدی بر هرمنوتیک، واعظی، احمد، موسسه فرهنگی اندیشه معاصر، 1380 ش
66 درس‌هایی درباره اسلام ترجمه العقیده و الشریعه فی الاسلام گلدزیهر، ایگناز 1357 ، ترجمه: علینقی منزوی، تهران، انتشارات کمانگیر، چاپ دوم چاپ اول: بیروت، به احتمال قوی نام ناشر و محل چاپ دوم واقعی نباشد
67 دفاع از قرآن، عبدالرحمان بدوي، ترجمه‌: سيد حسين سيدي
68 دوره‌های استشراق، دکتر محمدحسن زمانی، مجله قرآن‌پژوهي خاورشناسان، ش دوم
69 ديدگاه‌هاي نولدكه در مورد رسم‌الخط و قرائت قرآن و نقد آن، پايان‌نامه ارشد سيد حسن حسيني
70 دين و نگرش نوين، استيس، والترترنس، ترجمه: احمد رضا جليلي، ويراسته: مصطفي ملکيان، حکمت، تهران، 1377، چ اول
71 راهنماي الهيات پروتستان، هوردرن، ويليام، ترجمه: طاطه وس ميکايليان، شرکت انتشارات علمي وفرهنگي، 1368 ش، چ اول
72 رویکرد خاورشناسان به قرآن، بررسی پیشینه و تحلیل: صادقی، تقی 1379 ، ویراستاران: مهدی جابرمرادی، مریم‌قنبری و الهام آذر، تهران: فرهنگ گستر، چ اول
73 سرچشمه هاي نوانديشي ديني، صاحبي محمد جواد، احياگران، قم، 1381
74 سیر تاریخی و ارزیابی اندیشه شرق‌شناسی، دسوقی، محمود، ترجمه: افتخارزاده، هزاران، تهران، 1376
75 شخصيت‌ اخلاقي پيامبرصلی الله علیه و آله از ديدگاه قرآن و مستشرقان، محبوب ذنون خواجه يف، مدرسه عالي امام خميني
76 شرق‌‌شناسي و اسلام‌شناسي‌ غربيان، زماني، محمد حسن، دفتر تبليغات اسلامي، 1385

ترجمه ی مغازی ،تاریخ جنگهای پیامبر ص
تالیف محمدبن عمرواقدی
ترجمه،:محمود مهدوی دامغانی...🔽
@erfaneeslami1

جغرافیای تاریخی و انسانی شیعه در تاریخ اسلام
تألیف:رسول جعفریان...⬇️


@erfaneeslami1

📚تاریخ سیاسی صدر اسلام؛ شیعه و خوارج

✍یولیوس ولهاوزن
ترجمه دکتر محمدرضا افتخارزاده

🆔 @ae_quran_tehran

متن پارسی کتاب مَغازی(متن کامل)
تأليفِ محمد بن عُمَر واقدی(متوفی۲۰۷هجری قمری)
ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی
ناشر:مرکز نشر دانشگاهی،تهران،۱۳۶۹،چاپ دوم
"شماره ها در فهرستِ کتاب بر اساسِ صفحاتِ پی دی اِف است برای آسانیِ مراجعه به عناوین".
"شمارۀ صفحه بر اساسِ صفحه بندیِ ناشرِ اصلی نیز در صفحاتِ کتاب آمده است".
در این کتاب دربارۀ غزوه ها و جنگهای پیامبر اسلام به طور تفصیلی و مبسوط سخن رفته است. پیامبر از سال دوم هجرت یک سلسله جنگهای منظم و با هدف به قصد مسلمان کردن قبایل حجاز و دیگر نقاط عربستان به راه افکند که مهمترین آنها جنگ بدر،جنگ احد،جنگ احزاب،جنگ بنی نضیر،جنگ بنی قریظه،جنگ خیبر،فتح مکه،جنگ حنین است و چندین لشکرکشی بزرگ و کوچک دیگر که مشروح آنها را واقدی در این کتاب آورده است".
امیرحسین خنجی

📚 کتاب سلیم بن قیس هلالی:
کتابُ سُلَیْم بْن قِیْس هِلالی (۲قبل ه-۷۶ق) کتابی تاریخی به زبان عربی از شیخ ابوصادق سلیم بن قیس هلالی عامری کوفی است، کتاب "اسرار آل محمد" ترجمه کتاب سلیم بن قیس است و گفته‌اند: این اثر اولین کتاب شیعه است و از قدیمی‌ترین کُتب تاریخ اسلام به شمار می رود. این کتاب با داشتن حداقل چهار نسخه تا حد زیادی حفظ شده و اکنون در دسترس است.
کتاب سُلیم حاوی روایاتی درباره فضایل اهل بیت علیهم السلام ، امام‌شناسی و اخباری درباره حوادث پس از رحلت رسول خدا (ص) است.
در روایت‌های امامان شیعه از این کتاب به «کتاب سلیم بن قیس» یاد شده‌ است و بعدها برخی این کتاب را «کتاب السقیفه» و «کتاب اسرار آل محمد» و... نام نهاده‌اند.

✍ مؤلف کتاب؛ سلیم بن قیس هلالی:
▫️شیخ ابوصادق، سُلَیم بن قیس هلالی عامری کوفی، گفته شده که از خواص اصحاب امیرالمؤمنین (ع) و امام حسن (ع) و امام حسین (ع) و امام زین العابدین و امام باقر (ع) بوده است. و نیز گفته شده: سُلیم، دو سال قبل از هجرت به دنیا آمده و در هنگام رحلت پیامبر (ص) حدود ۱۲ سال داشته است. وی در سال ۷۶ هجری در شهر نوبندجان فارس در سن حدود ۷۸ سالگی بدرود حیات گفته است.

🔍 ترجمه های کتاب سُلیم:
کتاب سُلیم تا بحال دو بار به فارسی ترجمه و چاپ شده است:
 ۱. «اسرار آل محمد علیهم السلام»
      مترجم: اسماعیل انصاری زنجانی
۲. «تاریخ سیاسی صدر اسلام»
     مترجم: محمود رضا افتخارزاده

✅ با کمال تأسف خبردار شدیم که دانشمند گرامی و اديب بزرگوار جناب آقای محمد آصف فکرت (مقیم کانادا) پس از يک دوره بيماری، ديشب دار فانی را وداع گفته است.
درگذشتِ آن دانشمند فرهیخته را به جامعه پژوهشگران و نسخه پژوهان‌، به خصوص خانواده آن مرحوم، تسلیت عرض می‌کنیم، رحمت و رضوان الهی بر او باد، روحش شاد🍃🤲🍃

آثار گرانسنگِ ذیل، یادگاری از تلاش‌های علمی آن دانشمند معزز افغانستانی است:
▪️مناجات و گفتار پیر هرات، کابل، انتشارات بیهقی، ۱۳۵۶ش، ۲۱۶ص.
▪️فهرست نسخ خطّی قرآن‌های مترجم کتابخانهٔ مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد، آستان قدس، ۱۳۶۳، ۴۷۹ص.
▪️گزارش سفارت کابل (سفرنامهٔ سید ابوا لحسن قندهاری)، با مقدّمه، حواشی و اسناد، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۶۸ش، ۱۲۸ص.
▪️مقدّمه‌ای بر فقه شیعه (ترجمه از انگلیسی – نوشتهٔ سید حسن مدرّسی طباطبایی) مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۶۸ش، ۴۴۸ص.
▪️فهرست الفبایی کتب خطّی کتابخانهٔ مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد، آستان قدس، ۱۳۶۹ش، ۹۴۸ص.
▪️عین الوقایع (تاریخ افغانستان در سالهای ۱۲۰۷–۱۳۲۴ تألیف محمد یوسف ریاضی)، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۶۹ش، ۲۸۶ش.
▪️آکام المرجان فی ذکر مدائن المشهورة فی کلِّ مکان (متن جغرافیایی سدهٔ چهارم هجری تألیف اسحاق بن حسین منجّم)، ترجمه از عربی، مشهد، ۱۳۷۰ش، ۱۵۲ص.
▪️کرسی‌نشینان کابل (احوال دولتمردان افغانستان در روزگار امیر امان‌الله خان - نوشتهٔ سید مهدی فرّخ)، با مقدّمه و حواشی، تهران، پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۷۰ش، ۳۲۱ص.
▪️عین الوقایع (نوشتهٔ محمد یوسف ریاضی - بخش ایران)، با مقدّمه و حواشی، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۷۲ش، ۱۸۱ص.
▪️کتابشناسی جهانی ترجمه‌ها و تفسیرهای چاپی قرآن مجید به شصت و پنج زبان، ترجمه و نگارش، مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۳ش، ۳۵۹ص.
▪️مصنّفات شیعه (ترجمه و تلخیص الذریعه فی تصانیف الشیعة تألیف شیخ آقا بزرگ تهرانی)، مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۲–۱۳۷۶ش، شش مجلّد – هر یک پیرامون ۵۰۰ص.
▪️افغانان: جای، فرهنگ، نژاد (ترجمهٔ An Account of the Kingdom of Kabul از مونت ستوارت الفنستون)، با مقدّمه و حواشی، مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۶ش، ۶۵۰ص.
▪️فارسی هروی - زبان گفتاری هرات، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۶ش، ۳۲۳ص.
▪️لغات زبان گفتاری هرات، کابل، انتشارات بیهقی، ۱۳۵۶ش، ۱۸۸ص.
▪️واژه نامهٔ همزبانان، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۷۶ش، ۴۰ص.
▪️خطّ کوفی، تهران، کیان کتاب، ۱۳۷۷ش، ۶۴ قطعه – با شرح و مقدّمه.
▪️نکهت خاک ره یار – دفتر شعر، مشهد، ۱۳۷۹ش، ۶۴ص.
▪️نسیم شیدایی – دفتر شعر، هرات، ۱۳۸۰ش، ۱۱۸ص.
▪️اخلاص عمل- ترجمهٔ منظوم صد و ده کلام امام علی (ع)، مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۹ش، ۱۲۶ص.
▪️میخ اوّل بر تابوت استعمار (ترجمهٔ The Afghan Connection نوشتهٔ جرج پاتنجر)، با مقدّمه و حواشی، مشهد، خراسان شناسی، ۱۳۷۹، ۲۷۶ص.
▪️لَندَی – ترانه‌های مردمی پشتو، مشهد، نشر هشتم، ۱۳۸۰ش، ۱۸۳ص.
▪️پیراستهٔ تاریخنامهٔ هرات (تألیف سیفی هروی)، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۸۱ش، ۱۹۹ص.
▪️افغانستان – سویس آسیا (سفرنامهٔ علی اصغر حکمت)، کیان کتاب/ تاریخنامهٔ هرات.

🆔 @manuscript

👆کتاب بالا تأليف دو جلدی مرحوم علامه محقق سيد مرتضی عسکری است. در تاريخ شيعه دست کم در چند سده اخير و شايد بعد از عصر شريف مرتضی کسی در تشيع در ميان علمای سنت حوزوی شيعی به اندازه او با روايات اهل سنت درباره صدر اول آشنا نبود. در اين کتاب به دور از هر گونه ناسزا گویی و مجادله باطل به بررسی سيره و احاديث عائشه پرداخته و به روشنی به بررسی ابعاد زندگی و رفتار و انگيزه هایش در زمان حيات پيامبر و در عصر خلفای سه گانه و سهمش در قتل عثمان و بعد مخالفتش و بل مقابله اش با حضرت امير به دعوی خونخواهی از قتل عثمان و بازگرداندن حکومت به خاندانش در قريش (از طريق جلو انداختن طلحه و زبير) پرداخته و بعد به سيره او بعد از شهادت حضرت امير و در دوران امام مجتبی و معاويه توجه کرده است. در اين کتاب تصويری که از عائشه در تاريخ اسلام و در روايات مکتب خلفا به تدريج ساخته شد و احاديثی به او منسوب گشت مورد مداقه قرار گرفته است. بی ترديد از اين کتاب محققانه تر تاکنون درباره عائشه نوشته نشده است. خوشبختانه کتاب به فارسی ترجمه شده (دست کم جلد اولش) و توصيه من به جوانان اين است که اين کتاب را بخوانند.

خاطرم هست مرحوم محقق طباطبایی وقتی به من می گفت در بغداد آن سال هایی که مرحوم آقای عسکری مرجعيت مطلق علمی داشت و آثارش را در بغداد و قاهره و بيروت می خواندند و حتی بزرگان ادب و علم قاهره برای نوشته هايش احترام قائل بودند در نطر من (يعنی محقق طباطبایی) و بسياری ديگر چنين می نمود که بعد از سید مرتضی علم الهدی کسی در میان شیعیان بغداد به احترام و جايگاه سید مرتضی عسکری دست نيافته است. رحمة الله عليه رحمة واسعة.

ترجمه ی مغازی ،تاریخ جنگهای پیامبر ص
تالیف محمدبن عمرواقدی
ترجمه،:محمود مهدوی دامغانی

درباره مقتل الحسین(ع) ابوعبدالله محمد بن عمر واقدی(م۲۰۷ق):

واقدی یکی از بزرگترین تاریخ نگاران مسلمان است که در اوائل قرن سوم هجری از دنیا رفته است و کتاب المغازی وی بخش عظیمی از روایات مرتبط با جنگ های پیامبر اکرم(ص) را در بر دارد.از واقدی کتب متعددی در زمینه حوادث مختلف تاریخ اسلام به ثبت رسیده است که جز کتاب المغازی و کتاب الردّة و فتوح الشام وی از آن کتب،اثری برجای نمانده است.
در قرنهای دوم و سوم هجری با وجود تخصص مورخان در ثبت حوادث یک منطقه یا یک موضوع خاصّ(مثلا تخصص ابن اسحاق در سیره و تخصص ابومخنف در اخبار عراق)،با این وجود مورخان به نگارش دیگر حوادث مهم تاریخ اسلام نیز می پرداخته اند.
نوع و سبک تأليفات مورخان آن دوره به اهداف و اغراضی که بر آن مترتب بوده و همچنین به زمینه هایی که شخص از آن زمینه ها،گزارشهای خود را اقتباس می کرده است،مرتبط می باشد.
درباره واقدی باید توجه داشته باشیم که نباید پنداشته شود که حجم تأليف او درباره مقتل امام حسین(ع) با حجم کتاب مغازی و الردة او برابری نماید،زیرا عواملی که در فضای فرهنگی واقدی وجود داشته است و وجود گزارشها و روایتهای متعددی را از سیره نبوی اقتضاء می کرده است،درباره حوادثی مانند دوره فتنة ثانیة وجود نداشته است.
برای این منظور، می بایست آنچه که حلقه پیوند دوره امام حسین(ع) و دوره و فرهنگ روایی حاکم بر زمانه واقدی است را شناسایی نمود.
بهره گیری واقدی از محدّثانی که از فضای عراق آن دوره روایات این چنین حوادثی را نقل می کرده اند و همچنین بهره گیری او از متونی که به عنوان روایت رسمی از وقائع دوران خلفاء وجود داشته است،از مصادری است که می توان برای واقدی در نقل چنین حوادثی،مانند مقتل امام حسین(ع)،واقعه حرّة و...شناسایی کرد.
با بررسی آنچه در منابع مختلف نظیر طبقات ابن سعد کاتب واقدی،تاریخ ابن عساکر و...وجود دارد،می توان به وضوح بهره گیری او را از روایات محدّثان و گاه شماران زمانه خویش،شاهد بود.
علاوه بر آن،همان طور که اشاره شد،وی در این زمینه از متونی که به عنوان روایت رسمی از حوادث دوران خلفاء وجود داشته استفاده کرده است،مانند روایت او از ابومعشر سندی(م۱۷۰ق) که وی در نقل سالروز شهادت امام حسین(ع) از روایت او بهره برده است و در دیگر موضوعات نظیر سیره نبوی و...نیز شاهد روایت واقدی از ابومعشر سندی نیز هستیم.
روایت ابومعشر از مقتل الحسین(ع) به نظر می رسد در کتاب الحرة و یا کتاب الخلفاء وی(که چه بسا اولی بخشی از دومی بوده باشد) وجود داشته است و بهره گیری او از روایت محدثانی چون زهری و متون رسمی پیش از او در آن آشکار است(برای مطالعه درباره روایت ابومعشر از مقتل الحسین مراجعه شود به کتاب المتبقي من كتب مفقودة نوشته دکتر حسن انصاری).
علاوه بر روایت ابومعشر،روایات رسمی دیگری نیز در مکتوبات قرن دوم هجری وجود داشته است و به عادت ثبت حوادث و وقایع توسط کاتبان(نظیر عوانة بن حكم و...) و جماعت محدثان(که ابومخنف هم از آنها بهره گرفته است)،روایات مقتل الحسین(ع) نیز در چنین مجموعه هایی وجود داشته است که واقدی قطعا از آنها بهره برده است و محمد بن سعد چند سندی از آن را در کتاب طبقات خود از استادش واقدی ذکر می کند.از این متون رسمی روایت مقتل الحسین(ع) که اکنون در دسترس است می توان به روایت عمار دهنی از امام باقر(ع) و روایت سفیان بن عیینة از امام صادق(ع)،روایات عوانة بن حكم و حصین بن عبدالرحمن سلمی کوفی اشاره کرد.
آنچه امروزه از روایات مقتل الحسین(ع) واقدی برجای مانده از ده صفحه نیز تجاوز نمی کند،ولی با شناخت روش تاریخ نگاری وی و شناخت مشایخ روایی او و روایات رسمی که در آن زمانه وجود داشته است می توان تا حدود قابل توجهی چگونگی تدوین این روایات توسط واقدی را شناخت.
همان طور که اشاره شد،واقدی تحت تأثير روایت های رسمی موجود آن دوره بوده است و لذا متن کتاب مقتل الحسین(ع) وی،قطعا حجم زیادی نداشته است و در ارائه یک روایت رسمی با چند گزارش از محدثان و ارائه چند نظر از جانب واقدی خلاصه می شده است،توجه به ساختار آنچه که مورخان دوره های بعد از کتاب مقتل او در کتب خویش آورده اند این نکته را به وضوح روشن می کند،البته نکته بسیار حائز اهمیت درباره روایت واقدی این است که وی درباره صحت و سقم آنچه روایت می کرده است به داوری نیز می پرداخته و گاه درباره زمینه حوادث در روایاتی که در اختیار داشته به فحص و بررسی می پرداخته است(خصوصا دقت وی درباره نقش شمر بن ذی الجوشن در حادثه عاشوراء در خور توجه است).
گاه روایت واقدی با روایت دیگر مورخان اولیه ترکیب شده است و در منابع بعدی با عنوان قال أهل السير و یا قال الواقدی و غیره آمده است که البته توجه به آنچه تنها از واقدی نقل شده است،می تواند ما را به باقی بخشهای روایت او آشنا کند.
در پایان،می بایست اشاره کرد که از واقدی کتابی نیز با عنوان"مولد الحسن و الحسین"یا "مولد الحسن و

کتاب ارزشمند مغازی
تاریخ جنگهای حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله
تألیف:محمّد بن عمر واقدی
ترجمهٔ:محمود مهدوی دامغانی

⬇️⬇️

کتاب ارزشمند آخرین نماز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم
تألیف:علامه سیّدمرتضی عسکری
ترجمهٔ:محمّدباقر ادیبی لاریجانی

⬇️⬇️

✅ با کمال تأسف خبردار شدیم که دانشمند گرامی و اديب بزرگوار جناب آقای محمد آصف فکرت (مقیم کانادا) پس از يک دوره بيماری، ديشب دار فانی را وداع گفته است.
درگذشته آن دانشمند فرهیخته را به جامعه پژوهشگران و نسخه پژوهان‌، به خصوص خانواده آن مرحوم، تسلیت عرض می‌کنیم، رحمت و رضوان الهی بر او باد، روحش شاد🍃🤲🍃

آثار گرانسنگِ ذیل، یادگاری از تلاش‌های علمی آن دانشمند معزز افغانستانی است:
▪️مناجات و گفتار پیر هرات، کابل، انتشارات بیهقی، ۱۳۵۶ش، ۲۱۶ص.
▪️فهرست نسخ خطّی قرآن‌های مترجم کتابخانهٔ مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد، آستان قدس، ۱۳۶۳، ۴۷۹ص.
▪️گزارش سفارت کابل (سفرنامهٔ سید ابوا لحسن قندهاری)، با مقدّمه، حواشی و اسناد، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۶۸ش، ۱۲۸ص.
▪️مقدّمه‌ای بر فقه شیعه (ترجمه از انگلیسی – نوشتهٔ سید حسن مدرّسی طباطبایی) مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۶۸ش، ۴۴۸ص.
▪️فهرست الفبایی کتب خطّی کتابخانهٔ مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد، آستان قدس، ۱۳۶۹ش، ۹۴۸ص.
▪️عین الوقایع (تاریخ افغانستان در سالهای ۱۲۰۷–۱۳۲۴ تألیف محمد یوسف ریاضی)، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۶۹ش، ۲۸۶ش.
▪️آکام المرجان فی ذکر مدائن المشهورة فی کلِّ مکان (متن جغرافیایی سدهٔ چهارم هجری تألیف اسحاق بن حسین منجّم)، ترجمه از عربی، مشهد، ۱۳۷۰ش، ۱۵۲ص.
▪️کرسی‌نشینان کابل (احوال دولتمردان افغانستان در روزگار امیر امان‌الله خان - نوشتهٔ سید مهدی فرّخ)، با مقدّمه و حواشی، تهران، پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۷۰ش، ۳۲۱ص.
▪️عین الوقایع (نوشتهٔ محمد یوسف ریاضی - بخش ایران)، با مقدّمه و حواشی، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۷۲ش، ۱۸۱ص.
▪️کتابشناسی جهانی ترجمه‌ها و تفسیرهای چاپی قرآن مجید به شصت و پنج زبان، ترجمه و نگارش، مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۳ش، ۳۵۹ص.
▪️مصنّفات شیعه (ترجمه و تلخیص الذریعه فی تصانیف الشیعة تألیف شیخ آقا بزرگ تهرانی)، مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۲–۱۳۷۶ش، شش مجلّد – هر یک پیرامون ۵۰۰ص.
▪️افغانان: جای، فرهنگ، نژاد (ترجمهٔ An Account of the Kingdom of Kabul از مونت ستوارت الفنستون)، با مقدّمه و حواشی، مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۶ش، ۶۵۰ص.
▪️فارسی هروی - زبان گفتاری هرات، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۷۶ش، ۳۲۳ص.
▪️لغات زبان گفتاری هرات، کابل، انتشارات بیهقی، ۱۳۵۶ش، ۱۸۸ص.
▪️واژه نامهٔ همزبانان، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۷۶ش، ۴۰ص.
▪️خطّ کوفی، تهران، کیان کتاب، ۱۳۷۷ش، ۶۴ قطعه – با شرح و مقدّمه.
▪️نکهت خاک ره یار – دفتر شعر، مشهد، ۱۳۷۹ش، ۶۴ص.
▪️نسیم شیدایی – دفتر شعر، هرات، ۱۳۸۰ش، ۱۱۸ص.
▪️اخلاص عمل- ترجمهٔ منظوم صد و ده کلام امام علی (ع)، مشهد، پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۹ش، ۱۲۶ص.
▪️میخ اوّل بر تابوت استعمار (ترجمهٔ The Afghan Connection نوشتهٔ جرج پاتنجر)، با مقدّمه و حواشی، مشهد، خراسان شناسی، ۱۳۷۹، ۲۷۶ص.
▪️لَندَی – ترانه‌های مردمی پشتو، مشهد، نشر هشتم، ۱۳۸۰ش، ۱۸۳ص.
▪️پیراستهٔ تاریخنامهٔ هرات (تألیف سیفی هروی)، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۸۱ش، ۱۹۹ص.
▪️افغانستان – سویس آسیا (سفرنامهٔ علی اصغر حکمت)، کیان کتاب/ تاریخنامهٔ هرات.

🆔 @manuscript

🌺 یاد و خاطره‌ای از استاد احمد مهدوی دامغانی، ادب دان و اسلام‌شناس

✍️ پروفسور سید حسن امین

استاد مهدوی دامغانی متولد ۱۳۰۵ مشهد، دانشمندی برجسته و ادیبی بزرگ و عربی‌دانی کم‌مانند بود. سال‌ها در کسوت استاد دانشگاه تهران به تربیت دانشجویان دکتری اهتمام داشت و بعد از مهاجرت به ایالات متحده، در دانشگاه هاروارد افاضه می‌فرمود. مقالات بسیار در مجلات فارسی چاپ خارج از ایران می‌نوشت و یک‌چند هم مجله ادبی گلستان را مدیریت می‌فرمود. اگرچه افادات علمی و ادبی‌اش اجتهادی بود اما پرخواننده‌ترین نوشته هایش خاطرات دور و درازش از رجال عصر پهلوی بود.

احمد مهدوی دامغانی و برادرش دکتر محمود مهدوی پسران آیت الله شیخ محمد کاظم دامغانی از علما و مدرسان حوزه علمیه مشهد و از خویشاوندان دکتر مهدی محقق بودند. او تحصیلات منظم حوزوی داشت، در تهران از طلاب مدرسه سپهسالار قدیم بود که در آن عهد فیلسوف آقا میرزا مهدی اشتیانی قاضی دیوان عالی کشور مدرس آن مدرسه بود و در نسل بعد، پدر من سید علینقی امین و آقا مهدی حایری یزدی در آنجا تدریس می کردند.

مهدوی دامغانی ، در تهران سردفتر اسناد رسمی و سرانجام رئیس کانون سردفتران شد‌. همین سمت و بویژه تنظیم اسناد رسمی برای بعضی از مغضوبان و مبغوضان سیاسی و دینی، پس از انقلاب ۱۳۵۷ اسباب زحمت او شد و‌ در آن غوغای عام، او نیز مدتی به زندان اوین افتاد و‌‌ پس از رهایی از زندان اول به اسپانیا و بعد به آمریکا رفت و در پنسلوانیا ساکن شد و سرانجام در دانشگاه معتبر هاوارد به تدریس پرداخت.

استاد مهدوی دامغانی به رغم اقامت ممتد در امریکا، اعتقادات مذهبی اش را دست نخورده حفظ کرد. صد البته که به دین اسلام و مذهب تشیع «اعتقاد» داشت، اما «عقده» نداشت؛ بر اصول دین و فروع مذهب و انجام واجبات و مستحبات، ثابت‌ و استوار مانده بود، ولی نسبت به کسانی که در قبول این اعتقادات یا انجام این مناسک با او همراه نبودند، دشمنی و کینه در دل و زبان نشان نمی داد. حب اهل بیت و به اختصاص امام علی، امام حسین و حضرت رضا در سینه بی کرده اش موج‌می زد.

مهدوی دامغانی تلفیق و تلائمی بود از عشق سوزان به اهل بیت (ع) و مهری ژرف به ایران و فرهنگ ایران. او هر که را دوستدار اهل بیت(ع) و خادم ایران می‌دانست – بدون توجه به مرام و مسلک سیاسی‌اش- حرمت می‌گذاشت و دوست داشت. معیار احمد مهدوی دامغانی این بود ولاغیر..

از ویژگی‌های این استاد ادب، یکی اخلاص عجیب او به امام حسین به همان شیوه و سنت شیعیان مخلص و مومن قدیم بود. با همین دیدگاه مخلصانه، وصیت‌نامهٔ مفصلی نوشته و در آن بی پیرایه برای ظرایف کفن و دفن خود، چنین وصیت کرده بود:

«بر روی چشم‌هایم و لبانم از تربت مقدس حضرت ابی‌عبدالله الحسین صلوات‌الله علیه که در لای قرآن کوچک جیبی (رویهٔ داخلی آن) جلد چرمی قرمزی که در “اوین” همراهم بود، به‌ترتیبی که مقرر است… بگذارند».

این وصیت ها مایه از اعتقاد راستین و ایمان پاک و بی غل و غش قلبی مهدوی دامغانی می گرفت و نه تظاهر و ریا و مردم فریبی. برای ایام عاشورا هم که در غربت غربیه سخنرانی می کرد، به دلیل همین رویکردهای بسیار سنتی، در معرض نقد روشنفکران دینی بود چه رسد به غرب نشینان لاییک..

مهدوی دامغانی در مکاتبات به سنت قدما برای همه مخاطبان القاب و عناوین می‌گذاشت.. و دلتنگی اش را از راه مکاتبات که نصف ملاقات است، جبران می‌فرمود.

همواره یاد و خاطره استاد احمد مهدوی دامغانی ارجمند را گرامی می‌داریم.

سیدحسن امین

۲۸ خرداد ۱۴۰۱.

@bazmeghodsian