کتابخانه اسلامی و تصوف

به برکت این دعای حضرت، علی بن بابويه صاحب فرزند شد؛ آن هم چه پسری؛ شیخ صدوق، که از مفاخر شیعه است.

غرض آنکه، کتاب شرح شمسیه در علم منطق، که یکی از اعضای محترم گروه آن را در گروه قرار دادند، نوشتۀ علامه قطب الدین رازی است. و قطب الدین رازی از نوادگان شیخ صدوق است (البته با چند واسطه). و به حقیقت آن جناب را هم باید از ثمرات دعای حضرت بقية الله الأعظم (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) بر شمرد؛ و شگفت آنکه حضرت در هنگام دعا در حق علی بن بابويه نفرموده بودند که خداوند در صُلب تو "ولد صالح" قرار دهد تا فقط شامل شیخ صدوق باشد، بلکه به صیغۀ جمع فرمودند: " اولاداً صالحين ".

تشیعِ مرحوم علامه قطب الدین رازی، به جهت خفقان حاکم بر دمشق در قرن هشتم، بر بسیاری از تراجم نویسان پوشیده مانده بود تا جایی که مرحوم صاحب روضات، سی و چند دلیل در روضات الجنات اقامه نموده که قطب الدین رازی عامّی مذهب است. اما مرحوم آقا میرزا حسین نوری در خاتمةُ مستدرک الوسائل، همۀ آن ادله را با دلیل رد نمود.

بلکه مهمتر از همۀ این ادله، شهادت شاگرد مرحوم قطب الدین، جناب شهید اول است که در اواخر عُمر قطب الدين در دمشق، محضر وی را درک نمود و دربارۀ او گفت که او را دریایی بی پایان یافتم و از انفاس شریف او بهره بردم و نیز دربارۀ مذهب وی گفت: وکان اماميَّ المذهبِ بلا شکٍّ و ريبةٍ و قد سمعتُه منه.

این دست خط شهید اول بعداً به دست شمس الدین جَباعی (جد شیخ بهایی) رسید و بحمد الله تعالی، عبارت شهید اول در مورد تشیع علامه قطب الدین رازی، به دست خط شمس الدين جَباعی، اکنون در میان نسخ خطیِ کتابخانۀ ملک تهران موجود است.
رضوان الله علیهم اجمعين.

شرح اشعار خواجه شمس الدین حافظ شیرازی
خواجه عبیدالله خویشکی چشتی
چشتیه
خطی...⬇️


@erfaneeslami1

شرح اشعار خواجه شمس الدین حافظ شیرازی
خواجه عبیدالله خویشکی چشتی
چشتیه
خطی...

@erfaneeslami1

دلیل الیقین فی کلمات العارفین

سید شاه ابوالحسین احمد نوری معروف به میانصاحب بن سید ظهور حسن علیه قادری ...⬇️

@erfaneeslami1

دلیل الیقین فی کلمات العارفین

سید شاه ابوالحسین احمد نوری معروف به میانصاحب بن سید ظهور حسن علیه قادری ...

@erfaneeslami1

کتب وقف شده بر محصلین فقه و حدیث نه طلاب فلسفه و تنجیم
جمال (الدین) علی بن شاه محمد الفسوی(الفسائی)، از عالمان قرن یازدهم در شیراز که اهتمام به مقابله و تصحیح و وقف کتب داشته است. از مشایخ وی در شیراز می توان شیخ ماجد بن هاشم بحرانی (م 1028) و محمدزمان سمنانی (979-1024) را نام برد. بر اساس تاریخ یادداشت مقابله ی از او، تا سال 1070ق زنده بوده است. (طبقات اعلام الشیعه ج8 ص 124؛ تراجم الرجال ج1 ص 212).
او نسخه های متعددی را وقف کرده است و مهر بزرگ وقف او بر این کتابها خورده است. سجع مهر وقف او: «هذا الکتاب المستطاب وقف موبّد علی کافة عدول الطلبه المومنین المعروفین بمعرفة الفقه و الحدیث و المشتغلین بتحصیلهما دون حکمة الفلاسفه و التنجیم علی الشروط و القیود اللازمه و المذکورة فی المجلة (الجملة) المعتبرة واقفه فقیر عفوالله جمالا علیا فسویا وفّقه اله تعالی 1056».

لیست کتب وقف شده توسط جمال الدین علی فسوی:
1. الموجز فی الطب، ابن نفیس؛ کتابت 871 (کتابخانه مجلس شماره 6264؛ فهرست ج19 ص 233-235)
2. الاربعین شیخ بهائی؛ کتابت 1004ق (کتابخانه ملی شماره 2730): تملک او بر صفحه عنوان آمده: «من عواری الزمان قد تشرف بتملیکه بالبیع الصحیح بتوفیق الله الملک المتعال ابن شاه محمد جمال عفی عنهما و غفر ...» ؛ مهر بزرگ وقف او در ابتدا نسخه آمده که مخدوش و پاک کرده اند
3. اللهوف سید بن طاوس؛ کتابت ماه صفر 1060ق. (کتابخانه ملی شماره 27574)
4. نهج البلاغه، کتابت ذی القعده 604ق (کتابخانه مجلس شماره 7075): فسوی در سال 1053ق آن را با نسخه ای تصحیح شده به خط حسن بن حسین شیعی سبزواری که تاریخ کتابت آن ربیع الاخر 706ق بوده، مقابله کرده است.
5-1. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید جزء 10 تا 13، این نسخه مقابله و تصحیح شده و تاریخ وقف آن شوال سال 1066 است و مهر وقف او در چند جا نسخه آمده است. (کتابخانه مدرسه سپهسالار ج 5 ص 244، شماره 7052)
5-2. شرح نهج البلاغه جزء 7و 8 و 9؛ توسط قوام الدین محمد کازرونی در 8 ذی الحجه سال 1064ق در شیراز کتابت شده است. فسوی در 5 ذی الحجه 1066ق از مقابله آن فارغ شده و سپس آن را وقف نموده است. (کتابخانه امام عصر شیراز شماره 13){نقل از فنخا ج20 ص 896}
5-3. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، جزء اول تا ششم؛ در سال 1065ق توسط فسوی کتابت شده است. نسخه در حاشیه تصحیح گردیده و توسط فسوی در تاریخ 1070ق، برای بار دوم مقابله و تصحیح شده است. (کتابخانه آیت الله مرعشی ج27 ص 195 شماره 10772؛ در کتاب فهرست نسخه های خطی نهج البلاغه ص 96 کاتب را خود فسوی دانسته است)
6. الدروس الشرعیه (کتابخانه علامه طباطبائی شیراز ش 337)؛ توسط احمد صیمری جزائری در سال 994ق در شهر کولکنده هند کتابت شده است؛ فسوی از اول تا آخر نسخه را در ذی الحجه 1061ق مقابله و سپس وقف کرده است. (نسخه پژوهی ج2 ص 160).
7. تیسیر الکفایه، شرح کافیه ابن حاجب است (کتابخانه ملی ش 2190ع): در برگ اول آن مهر وقف فسوی آمده است.
8. الاحتجاج طبرسی (کتابخانه علامه طباطبائی شیراز ش 903)؛ کتابت قرن یازدهم، استکتاب و مقابله و وقف از محمد جمال بن شاه محمد فسوی همراه با مهر بیضوی «ان الله جمیل یحبّ الجمال 1047». (نسخه پژوهی دفتر دوم ص 109)
9. سر الادب ثعالبی: مرحوم آقابزرگ در کتب عبدالحسین طهرانی در کربلا دیده است (طبقات اعلام الشیعه، ج8 ص 124)
10. الفصول المختاره من العیون: آقابزرگ این کتاب را نزد محمدصادق کمونه نجفی دیده که در سال 1056ق کتابت شده و فسوی در آخر آن بر کسانی که در وقف کتب و املاک و باغ ها او تغییر بدهند نفرین کرده است و امضاء جمال بن شاه محمد الفسوی داشته است و توسط وی تصحیح و مقابله شده است.
@libmazaheb

یادداشتهایی از کتاب
"فهرستگان نسخ خطی حدیث وعلوم حدیث شیع"
ج۸_۱۰ (کتب ادعیه) تالیف جناب اقای صدرایی

برخی از نسخ وکتب دعایی که ظاهرا چاپ نشده و ما ینبغی نشره من التراث المخطوط (کتب الدعا) انتخاب کردم، شاید به کار کسی بیاید.
کار حقیر عجله ای و تا حدی سلیقه ای بوده. برخی کتب دعایی مهم شیعه قبل صفویه هنوز چاپ نشده!
احتمالا نسخ مهمتری با دقت بیشتر یافت شود.
برای اطلاعات بیشتر به اصل کتاب "فهرستگان نسخ خطی" مراجعه شود.

_ اثنی عشریه. شیخ بهایی.
_ اختیار الدعوات. مولف قرن ۸.
_ اداء الدین. ابراهیم قطیفی(۹۵۰)
_ ادعیه شهور ثلاثه.سید دوست محمد حسینی(قرن۱۰)
_ ادعیه الوسایل الی المسایل.امام جواد علیه السلام.نسخه قرن۸
_ اسقاط همزه الوصل فی "فقلت اذکرونی". میبدی یزدی (۱۳۱۳)
_ انیس الذاکرین. (مناجات منظوم ایمه علیهم السلام). تنکابنی
_ ایضاح المصباح (شرح مصباح المتهجد)، بهاء الدین نیلی (قرن۸).سه نسخه دارد.
_ بحرالدعاء.ظاهرا میرزا عبدالله افندی
_ بیاض (خطبه های نماز جمعه علامه مجلسی)
_ تحفه الابرار (شرح دعای عرفه).مصطفی بن ابراهیم قاری (۱۰۸۰)
_ تحفه الرضا علیه الیلام (زیارت حضرت). محمد حسین پیشنمازی. (قرن۱۲)
_ تحفه الصلوات (درباره صلوات).ملاحسین واعظ کاشفی. وکذا"مختصر تحفه الصلوات"
_ تحفه الغرایب(منتخب جواهرالقران احمد بن محمد تمیمی).فصیح ادیب (قرن۹) وکذا انظر："ترجمه تحف الغرایب"
_ تحقیق فی زیاره عاشورا (سند وکیفیت زیارت). حسن بن ابراهیم ساوجی (حیا۱۲۸۶)
_ ترجمه عهدنامه امام زمان علیه السلام (دعای عهد).عبدالرحیم پاچناری.
_ ترجمه نفحات اللاهوت. سیدامیر استرابادی.
_ تعقیبات الصلوات. علامه مجلسی
تهذیب المناهج (شرح حدیث کساء)، محمد حایری طهرانی(قرن۱۴)
_ جنه السرور فی کیفیه زیاره العاشور.علی بن محمدجعفر استرابادی طهرانی (۱۳۱۵)
_ جوامع السعادات فی فنون العبادات.عبدالرحیم حسینی بحرانی (قرن۱۰) نسخه با حواشی فاضل هندی
_ الحجه (شرح صنمی قریش)، عیسی بن علی اردبیلی (قرن۱۱).
_ حساب الاهله"شرح الاحادیث الغامضه".علامه مجلسی
_ الدره الرضویه (شرح زیارت جوادیه).عبدالرحیم پانچاری (۱۲۹۳) _ دعا شیخ بهایی برای شاه عباس. نسخه دانشگاه تهران
_ الدعاء، علامه مجلسی. سه نسخه
_ دعاء العکاشه. روایت اصیل الدین واعظ دشتکی (حیا۸۳۷)
_ الدعوات والفواید.محقق کرکی.نسخه خونسار
_ دوازده امام علیهم السلام. منسوب به شیخ صدوق، شیخ مفید، سیدمرتضی، علامه حلی، محقق حلی، شهید ثالث و..
_ رجبیه (شرح زیارت رجبیه)،محمد مهدی قزوینی (۱۱۲۹)
_ رساله فی البراءه واللعن. میرزا جان رضوی.
_ رساله فی معنی الصلاه علی النبی واله. ملاعبدالخالق یزدی (۱۲۶۸)
_ رساله مولودیه (ادعیه روز ولادت پیامبر صلی الله علیه واله). اقارضی قزوینی (۱۰۹۶)
_ روایه زیارت العاشورا (جواب اشکال علامه حلی درکیفیت زیارت). نصرالله حسینی (۱۲۳۷)
_ روضه العابدین. ابوالفتح کراجکی (۴۴۹).نسخه مجلس شوری
_ ریاض المومنین(شرح صحیفه سجادیه). مجلسی اول. دو نسخه
_ الریاض الصمدیه. روایت عبدالواحد اندلسی ازابی عبدالله عراقی از عبدالصمد خوارزمی
_ زیارت حضرت محمد بن علی الهادی علیه السلام (سید محمد سامرا).غلامحسین حایری (۱۳۴۴).
_ زیارت عاشورا غیر معروفه.محمدرحیم غروی مشهدی.
_ زیارت مفجعه حضرت زینب علیها السلام. روایت محمدرسول کاشانی (۱۲۵۸)
_ شرح دعا صنمی قریش.(فارسی). یوسف بن حسین نصیر طوسی اندراودی (قرن ۸). سه نسخه در مرعشی.
_ شرح دعا صنمی قریش. فارسی.محمدبن ابی طالب استرابادی(قرن ۱۰)
_ شرح دعای علوی مصری.(فارسی). صدرالدین قزوینی (حیا۱۱۰۳).
_ شرح دعای عهد. محمد بن حسن هرندی (۱۲۷۸)
_ شرح دعای ندبه. محمد مدرس یزدی (۱۱۵۴)
_ شرح صحیفه سجادیه، سیدنعمت جزایری(۱۱۱۲)
_ الصحیفه السجادیه (بروایه ابی المفضل)
_ غرفه الحصن الحصین (ترجمه الحصین الحصین شمس الدین جزری). سید اصیل الدین واعظ (حیا۸۳۷)
_ الفواید الرضویه (شرح زیارت امام رضا علیه السلام). محمد بن سلیمان تنکابنی
_ کتاب الدعا. ابن محمد هلال (قرن۱۰). نقل از برخی کتب مفقوده شیعه.
_ کتاب الدعا. جابر بن حیان.
_ اللالی المنثوره.شیخ عباس قمی (۱۳۵۹). یک نسخه.
_ مصباح المتهجد صغیر. شیخ طوسی (۴۶۰).
_ المزار. محمد بن احمد بن داود بن علی (۳۶۸). ذکره النجاشی. نسخه استان قدس رضوی.
_ المزار. احد علما قرن ۶. دو نسخه ملک و مرعشی.
_ معراج الاعمال الماجوره (فارسی). سید اصیل الدین واعظ (حیا۸۳۷).خط مولف در ملی تبریز.
_ مفتاح المتعبد (دعاهای ماه رمضان). قطب الدین راوندی (۵۷۳) نسخه دانشگاه تهران.
_ مقباس المصابیح (تعقیبات یومیه). علامه مجلسی.
_ مقلاد (مقالید) النجاح.شیخ عباس قمی (۱۳۵۹).سه نسخه دارد.
_ ملحقات الصحیفه السجادیه.علامه مجلسی.
_ نور الانوار (شرح صحیفه سجادیه).سیدنعمت الله جزایری (۱۱۱۲).

_ کتب متعدد دعایی از علامه مجلسی：اختیارات الایام صغیر، اختیارات الایام

27 ماه رمضان
وفات علّامه مجلسی رَحِمَهُ الله

محمّد باقر بن محمّد تقی بن مقصود علی مجلسی (1037 _ 1110 قـ) معروف به علّامه ی مجلسی یا مجلسی دوّم، از فقیهان و محدّثان مشهور شیعه می باشد.

علامّه مجلسی رَحِمَهُ الله از میان شاخه‌ های علوم اسلامی بیش از همه به حدیث‌ نگاری علاقه داشت و مشهورترین کتاب او، مجموعه پُر حجم حدیثی به نام «بحار الأنوار» است که نقش بارزی در احیای جایگاه حدیث در منظومه ی معرفت دینی داشت.

ایشان با تربیت شاگردان و آثار پر تعداد خود که بسیاری از آن ها را به زبان فارسی و برای استفاده عموم مردم نگاشت، بر فرهنگ شیعی و روش ‌های علمی علمای پس از خود تأثیر گذاشت.

وی به دلیل حضور در حکومت صفویّان و نقش بارز سیاسی و اجتماعی‌ اش در آن دوران از شهرت زیادی بر خوردار بوده است. در دوران سلطنت شاه سلیمان صَفَوی به مقام «شیخ الإسلام» رسید و در دوران سلطان حسین صفوی صاحب نفوذ بود.

← ولادت و نسب

مجلسی رَحِمَهُ الله در سال 1037 هـ در اصفهان به دنیا آمد. (1)

ولادت او با آخرین سال سلطنت شاه عبّاس اوّل صفوی مصادف است. پدرش محمّد تقی مجلسی رَحِمَهُ الله مشهور به مجلسی اوّل از بزرگان و مجتهدان سرشناس عصر خویش و از شاگردان شیخ بهایی، ملا عبدالله شوشتری و میرداماد بود.

مادرش، دختر صدر الدّین محمّد عاشوری قُمی است که از خاندان علم و فضیلت به شمار می‌ روند. (2)

او دارای 3 همسر بود که از آن ها صاحب 4 پسر و 5 دختر گردید.

← خاندان مجلسی

گفته شده که چون جدّ او دارای مجالس پُر شور بوده یا اینکه در اشعارش از تخلّص «مجلسی» استفاده می‌ کرده، به این نام شهرت یافتند. (4) نقل دیگر آن است که چون پدر علّامه مجلسی رَحِمَهُ الله در قریه ی «مجلس» اصفهان می‌ زیسته است، این خاندان به مجلسی معروف گردیدند. (5)

جدّ پدری ایشان حافظ ابو نعیم اصفهانی از محدّثان و حفّاظ است. (6) پدر بزرگ شان، «ملّا مقصود» نیز اهل شعر، ادب و فضل بوده است. (7)

جدّه پدری علّامه مجلسی رَحِمَهُ الله دختر کمال الدّین شیخ حسن عاملی نطنزی اصفهانی است. محدّث نوری رَحِمَهُ الله برادران علّامه مجلسی یعنی میرزا عزیزالله و ملّا عبدالله را مدح کرده است. آمنه بیگم مشهور ترین خواهر علّامه مجلسی رَحِمَهُ الله همسر ملّا صالح مازندرانی و عالم دینی بوده است. (8)

← اساتید و شاگردان

ظاهراً ایشان بیش از هر استاد دیگری نزد پدرشان آموزش دیده اند و از آنجا که پدرشان از شاگردان شیخ بهایی بود، می‌ توان از تأثیر اندیشه‌ های شیخ بهایی بر علّامه مجلسی رَحِمَهُ الله به واسطه ی پدرشان محمّد تقی مجلسی رَحِمَهُ الله سخن راند. (9)

افزون بر آن ایشان از بسیاری از علمای دوران خود حدیث شنیده و از آنان اجازه روایت داشت که از مهم‌ ترین این افراد باید به ملّا صالح مازندرانی، ملّا محسن فیض کاشانی و شیخ حرّ عاملی رحمة الله علیهم اجمعین اشاره کرد. البتّه منابع 18 تن از استادان ایشان را نام‌ برده‌ اند. (10)

ایشان، شاگردان بسیار و مجالس درس متعدّدی داشته اند. برخی منابع شاگردان ایشان در مجالس درس شان را بالغ بر هزار تن ذکر کرده ‌اند. (11)

از بین شاگردان علّامه برخی از مشاهیر علمای شیعه تربیت شدند که از آن جمله می‌ توان به میرزا عبدالله افندی اصفهانی، سیّد نعمت الله جزایری، شیخ عبدالله بحرانی، محمّد بن علی اردبیلی، میر محمّد حسین خاتون آبادی و سیّد ابو القاسم خوانساری رحمة الله علیهم اجمعین یاد کرد. (12)

📚 منابع
1. اعیان الشیعة : ج 9، ص 182.
2. الذریعة : ج 1، ص 151.
3. مرآت الاحوال : ص 122.
4. بحار الأنوار : ج 102، ص 105.
5. خدمات علّامه مجلسی (مکتب اسلام) : شماره 7، ص 50.
6. اعیان الشیعة : ج 9، ص 192.
7. بحار الأنوار : ج 102، ص 105.
8. ریاض العلماء : ج 5، 407.
9. علامّه مجلسی (طارمی) : ص 14.
10. بحار الأنوار : ج 102، ص 76 _ 83.
11. الکنی و الألقاب : ج 3، ص 147.
12. شرح احوال علّامه مجلسی (بلاغی) : ص 24 _ 28.
@varesoon

🔸 مناظرات مجلسی اول با ملا طاهر قمی

🔹مطهّر بن محمد مقدادي در رساله سلوة الشيعة که در 1060 (ده سال قبل از وفات محقّق مجلسی) تأليف شده نوشته: يکي از علماي شيعه رساله اي در ذمّ اين طايفه تأليف نموده، و حضرت مولانا محمد تقي بن مجلسي حاشيه اي بر آن نوشته و به نزد مؤلف رساله مذکوره ارسال نمود...

🔸مؤلف کتاب مختصر التوضيح نيز نوشته است: يکي از علماي اماميه رساله اي در ذمّ طايفه متصوّفه تأليف نموده، و حضرت مولانا محمد تقي بن مجلسي ردّي بر مؤلف رساله مزبوره قلمي گردانيده و به نزد مشارإليه ارسال فرمود...

🔹شيخ عبدالله سماهيجي (م: 1132) در النفخة العنبرية به نقل از برخي ثقات، از رساله ملا محمد طاهر و رديّه مولانا محمد تقي بر آن خبر داده اما گفته: إنّی لم أقف علی هاتين الرسالتين.

🔸مير محمد شفيع حسينی عاملی شيخ الإسلام قزوين در محافل المؤمنين (ص 21۶) به وقوع مناظرات بین مجلسی و ملا طاهر تصریح کرده است.

🔹علاّمه ميرزا محمد باقر خوانساری در روضات الجنات ضمن شرح حال ملاّ محمد طاهر قمی به وقوع مناظرات بين آن دو تصريح نموده و نوشته است:
«وکان بينه وبين المولی محمد تقی المجلسی أيضاً منازعات فی أمر التصوّف ومکاتبات انتهی إلی الکدورات العظيمة، وقد کفّر فی رسالة کتبها فی الردّ علی الصوفية جماعة من العلماء والعرفاء، بل نسب إلی الکفر کلّ من شك فی کفر من نسب إليه کلماتهم المهمة بخلاف الشرع، وشدّد التنکير عليهم بما لا مزيد عليه». روضات الجنات ج 4 ص 144.

🔸محقّق متتبّع آقا سيد محمد علی مبارکه ای در دانشوران و رجال اصفهان، و سپهر ثانی عباسقلی کاشانی در شرح حال محقّق مجلسي مطبوع در آخر لوامع صاحبقراني چاپ سنگی، يکی از آثار او را: رساله در ردّ ملا محمد طاهر قمی ذکر کرده اند.

🔹عناد ملا طاهر قمی با محقق مجلسی به حدی بوده که در اجازه روایتی که به فرزندش علامه مجلسی داده است بر خلاف سنّت مرسوم در اجازات، مطلقا نامی از پدر مجاز نبرده است، حال آن که سایر مجیزین علامه مجلسی (حتی شیخ علی شهیدی و شیخ حرّ عاملی که به مخالفت با عرفا مشهورند) در اجازات خود با تجلیل فراوان از پدرش مولانا محمد تقی یاد کرده اند.

🔸با وجود این قرائن قوی برخی چون صاحبان نجوم السماء و الذریعة با فاصله زمانی دو یا سه قرن با زمان مجلسی، بدون رؤیت نسخه خطی دفاعیات مجلسی، بدون ارائه دلیل، و صرفا بر اساس حدس و گمان، انتساب دفاعیات را بعید شمرده، و آن را احتمالاً! ساخته صوفيه دانسته اند!!

🔹مناظرات فوق به وسیله محقق ارجمند حاج شیخ رسول جعفریان در جلد دوم کتاب صفویه در عرصه دين، فرهنگ و سياست چاپ شده که مطالعه آن بسیار مغتنم است.
@bazmeghodsian

🔸 ابن عربی از ديدگاه محقّق مجلسی

🔹 فقیه محدث عارف مولانا محمد تقی مجلسي همچون استادش جناب شيخ بهائي ابن عربی را عارفي کامل دانسته و احترام خاصی برای او قائل است.

🔸 شیخ بهائی در کتاب اربعين حديث در شرح حديث 36 نوشته: (إنه ليعجبنى كلام فى هذا المقام للشيخ العارف الكامل الشيخ محیی الدين بن عربى أورده فى كتاب الفتوحات المكية، قال رحمه الله...).

🔹و در دفتر سوم كشكول‌ نيز از او با عنوان: (جمال العارفين) و (العارف الواصل الصمدانى الشيخ محیی الدين بن عربى) نام برده است.

🔸 محقق مجلسی در مناظرات با ملا محمد طاهر قمی فرموده است:

🔹(والله که مرا تعصّب محیی الدين و غير او نيست... در زمان محيي الدين در مصر تقيّه شديده [بوده] چون زماني بود که خلفاي بني عباس بر اسماعيليه غلبه نمودند، و زياده از صد هزار شيعه را به قتل رسانيدند. در چنين زماني اگر ما و شما میبوديم زياده از اين تقيّه مي کرديم!

🔸 قطع نظر از آن که هيچ کس، اين جماعت را مقتدا نمیداند، سخنان خوب ايشان را خوب میدانند، (الحکمة ضالّة المؤمن). مقتدا و پيشواي خواص و عوام، ائمه هدی را میدانند...

🔹اگر فاضلي مطالعه کتب ايشان کند، به واسطه [و خاطر] تحصيل زيادتي کمالات، يا به واسطه [و خاطر] ارتباط به کلام ائمه هدي و استنباط حقايق و معارف از کلام ايشان، بد نخواهد بود؛ چه بسياري از احاديث مشکله مثل حديث اسما و غير آن، از کلام محيي الدين حل مي شود، و در رساله انشاء الدواير بر وجه اتمّ مشروح شده...

🔸 آثار تشيّع از فتوحات او ظاهر است و در رساله انشاء الدوائر تصريحات فرموده بر حقّيت مذهب شيعه، و حديث (ستفرق أمّتي) را شرح کرده، و مذهب حق را مذهب ائمه اثنی عشر گفته، و شرح اين معني در چند دايره کرده است، و شرح مکاشفات خود کرده که در عالم مکاشفه ديدم که اسامي ائمه معصومين عليهم السلام بر هر يک از حظاير قدس مکتوب بود.

🔹 و اگر به واسطه تقيّه، مدح اشقيا کرده باشد دور نيست.

🔸 مجملاً، اگر دانشمندي را حالت فهميدن کلام شيخ محيي الدين بوده باشد، مي داند که فضيلت و حالت او در چه مرتبه بوده است!

🔹 چنان که مولانا جلال دوانی در شرح رساله زوراء، اطناب در مدح او کرده، و همچنين مولانا شمس الدين خفری، و همچنين شيخ بهاء الدين محمد، و مولانا صدرالدين محمد شيرازي.

🔸 بلکه جميع محقّقين و مدقّقين خوشه چين خرمن اويند.

🔹 از آن جمله يک جلد فتوحات در استنباط علوم است از قرآن مجيد، و اشاره به زياده از هزار نوع از علم کرده در آن، که بکر است و نرسيده اند به آن مگر بعضي از عارفان.

🔸 و مولانا جلال [دواني] در شرح زوراء نقل کرده است که تا محيي الدين ظاهر نشد جميع علوم ظاهر نشد.

🔹 و اکثر شبهات علم و ربط حادث به قديم و غير آن را از کلام محيي الدين حل نموده.

🔸 قطع نظر از آن که: (الحکمة ضالّة المؤمن) و (انظر إلی ما قال، ولا تنظر إلی مَن قال) مقتضي آن است که هيچ احدي از کلمات حکمت آميز او بي بهره نباشد.

🔹 و اگر عقول ايشان به بعضي نرسد، حمل بر قصور ادراک خود بايد کرد.

🔸 و اگر در مذهب، بر سبيل نقل از جمعي، مزخرفي نقل کند، حمل بر تقيّه بايد کرد، تا از انوار افاضات او مستفيض گردند.

🔹 و نه آن است که اين مقالات با عوام است؛ چه اجماع اين طايفه است که عوام را جايز نيست نظر کردن در کتب اين طايفه، چنان که جايز نيست نظر کردن در کتب حکما، وليکن جمعي که از علوم بهره اي عظيم داشته باشند، از تصانيف اين طايفه بهره عظيم مي برند، ولکنّ المرء عدوّ لما جهل).

🔸تذکر: شهيد قاضی نورالله شوشتری، قاضی سعید قمی، محدّث نيشابوری و آية الله حاج ميرزا علی آقا قاضی، همچون محقّق مجلسی ابن عربی را شيعه دانسته و کلمات او را حمل بر تقيه نموده اند.

🔹اما برخی از عرفای بزرگ چون سيد حيدر آملی، فيض کاشانی، امام خمینی، علاّمه طباطبائی، شهيد مطهری و علاّمه سيد جلال الدين آشتيانی در عين حال که ابن عربی را از بزرگان اهل معرفت دانسته و ميراث علمي و معرفتی آن بزرگمرد را بسيار ارج نهاده اند، به تشيّع او اذعان نکرده اند.

🔸 وبرخی چون آیة الله العظمی بهجت معتقدند که ابن عربی در پایان عمر شیعه شده است.

🔹و در هر حال، عرفان شيعي مکتبي مستقلّ، و متّخذ از انوار قرآن و کلمات ائمه هدا عليهم السلام است، و عرفاي شيعه همچون سید حیدر آملی، قاضی سعید قمی [که امام خمینی او را در عرفان عدل ابن عربی می دانست] و ابن ترکه صاحب تمهید القواعد و آقا محمد رضا قمشه ای، و امام خمینی آثار گرانسنگی در تدوين معارف بلند عرفانی پديد آورده، و نتايج سير ساير عرفاي اسلام را نيز با ميزان حق سنجيده، و دريافت هاي درست آنان را که با توجّه به باطن ولايت براي آنان حاصل شده پذيرفته اند.

@bazmeghodsian

🔸فقیه بزرگ شیعه و تدریس مثنوی

🔹(این مطلب برای اولین بار منتشر می شود)

🔸آیة الله العظمی حاج محمد ابراهیم کلباسی صاحب اشارات الأصول از فقها و مراجع بزرگ شیعه است که به علم و ورع و تقوا و استجابت دعا شهرت دارد.

🔹علامه جلال الدین همایی در تاریخ اصفهان (مجلد رجال و دانشمندان) در شرح حال فقیه نامدار اصفهان حاج محمد جعفر آباده ای می نویسد:

🔸جمع کثیری از فضلا و علمای آن عهد خدمت او تلمذ فقه و حدیث و تفسیر کردند و بعضی از خواص افاضل در خلوت نزد او کتب فلسفه و عرفان از قبیل اسفار و شرح فصوص می خواندند. خود حاجی نزد میرزا رضی لاریجانی اصفهانی تحصیل کرده بود.

🔹میرزا رضی لاریجانی اصفهانی از حکمای اشراقی و عرفای بزرگ اصفهان از شاگردان میرزا رفیع شیرازی و آخوند ملا علی نوری است.

🔸مرحوم آقا محمد رضای قمیشه ای از شاگردان مبرّز میرزا رضی بود و میرزا هاشم از شاگردان بزرگ آقا محمد رضاست.

🔹و عجب است که شیخ محمد رضا قمیشه ای در خلوت نزد مرحوم حاجی محمد ابراهیم کرباسی مثنوی خوانده است؛ من افادات بعض الاساتید نقلاً عن المیرزا هاشم محشّی کتاب مفتاح الغیب رحمه الله.

تاریخ اصفهان ج 1 ص 629.

@bazmeghodsian

🔸معرفت! در «اقیانوس معرفت» (2)

🔹در پاسخ نقد اقیانوس معرفت و قضاوت های موهن مولف اقیانوس درباره اعاظم علما جوابیه ای به قلم برخی ارادتمندان ایشان منتشر شده است.

🔹خلاصه جواب ایشان این است که مراد مؤلف از بی سروپایان شاگردان علامه نبوده اند!!

🔸اولا تعبیر بی سر و پا از کسی که مریدانش او را وارث معنوی! علامه می دانند درباره هیچ کس پذیرفته نیست، ولو آن کس شاگرد علامه نباشد.
وانگهی برخی از اعاظم همچون آیة الله سید رضا صدر و علامه سید جلال الدین آشتیانی و برخی شاگردان علامه چون آیة الله امینی قائل به برتری امام خمینی در فلسفه و عرفان بوده اند و تعبیر بی ادبانه مولف، خواسته یا ناخواسته به آنان نیز برمی گردد.

🔹سوال بی پاسخ ما این بود که کسی که هیچ گاه نزد علامه درس فلسفه نخوانده چگونه به خود اجازه می دهد درباره اساطین حکمت و عرفان که بعضا 20 سال نزد علامه شاگردی کرده و علامه آنها را صاحب نظر می دانسته قضاوت کرده و آنها را تنقیص نماید؟

🔸اگر مراد نویسنده از نفی دیگران اثبات خویش است که بدیهی البطلان است، و اگر منظوری ندارند چرا آن عبارات موهن را در کتاب آورده اند؟

🔹چنانچه گفتیم امام مرحوم میرزا مهدی آشتیانی را در فلسفه برتر از خود می دانستند، قصد ما از نقل قضاوت شاگردان، اثبات تفوق امام بر علامه نیست، بلکه می گوییم کسانی که امام را بر علامه ترجیح دادند شاگرد مشترک آن دو بوده اند و کسی که شاگرد هیچ یک نبوده را نمی رسد که در این باره قضاوت و بدتر از آن این که توهین بکند. رحم الله امرأ عرف قدره ولم یتعد طوره.

🔸به فرض که توهین مزبور متوجه شاگردان علامه نباشد! سایر توهین های نویسنده به برخی شاگردان علامه هیچ توجیه شرعی و عرفی ندارد. نویسنده از مرحوم طهرانی که علامه او را «فخر العلماء العاملین و عماد الفقهاء والمجتهدین و سیدنا المحقق» خوانده با تعبیر موهن «زاده الله بسطة فی الجسم والجسم»!! یاد کرده و او را هیکلاً و جسماً از علامه بزرگتر دانسته!.
واقعا چه توجیهی برای این ادبیات و بی ادبی ها دارید؟ ادعای عرفان با این ادبیات چگونه جمع می شود؟!
در کانال بزم قدسیان نقدهای مهمی بر این شاگرد علامه ارائه شد اما نه با تنابز به القاب که شیمه نویسنده اقیانوس است.

🔹این که حضرت امام شرح منظومه خوانده و در اثر نبوغ و استعداد بی نظیر سالها به تدریس منظومه و اسفار اشتغال داشته و فحول علم و فضیلت نزد ایشان فلسفه آموخته اند کالشمس فی رابعة النهار است، اما نویسنده با نقل قولی مبنی بر این که آقای رفیعی در درس جواب اشکالات شاگردش سید روح الله را نمی داد! سعی در اثبات قضاوت بی پایه خود دارد.

🔸عجیب است که ایشان غرور استاد را دلیل قصور شاگرد می داند! اما شاگردان مرحوم رفیعی اذعان دارند که ایشان به قدری معجب به خود بود که اگر شاگرد اسم ابن سینا را می آورد با ناراحتی می گفت آن دوافروش را می گویی؟!! البته علامه حسن زاده شاگرد رفیعی از او نقل کرده که وسط درس گفت: آقای خمینی خیلی باهوش بود.
در این باره قضاوت را به بزرگانی چون علامه آشتیانی که شاگرد مشترک آن دو بوده وا می نهمیم که امام را خاتم الحکماء والعرفاء می داند و مرحوم رفیعی را صرفا مقرّر خوش بیان اسفار! نه بیشتر.

🔹علامه جعفری درباره مرحوم رفیعی فرموده اند: من بسیار علاقمند دیدن وی بودم. روزی یکی از نزدیکان وی گفت: او روزی با شخصی بحث علمی می کرد که مخالف وی بود و چیزی گفت که آن شخص قانع و ملزم شد. سپس آهسته به گوش من گفت: من می خواستم وی را مجاب کنم والا خودم می دانستم که حق با او ست. وقتی این را شنیدم دیگر نظرم از او برگشت، و بعد از آن هرچه خواستند که با او ملاقات داشته باشم قبول نکردم.

🔸این که نویسنده رجماً بالغیب درباره حضرت امام گفته: مطالب اسفار را تصور صحیح نمی تواند بکند فضلاً از تصدیق آنها... بر چه مبنایی بیان شده؟ اگر این نوع قضاوت بی تقوایی نباشد چه نامی بر آن باید گذاشت؟ او چه راهی به ذهن امام و توان ایشان بر تصور مطالب دارد که چنین ترّهاتی به قلم آورده است؟!

🔹حضرت امام علاوه بر تعلّم شرح منظومه و مباحثه اسفار، هفت سال عرفان نزد آیة الله العظمی شاه آبادی خوانده بودند، و با توجه به نقش عرفان نظری در فهم اسفار، و این که مرحوم علامه طباطبائی این مقدار عرفان نظری نخوانده بود قضاوت علامه سید جلال الدین آشتیانی در این باره شنیدنی است که درباره علامه می نویسد: اصلا ذهنش به سمت این مباحث نمی رفت و وقتی فصول عرفانیه اسفار را درس می داد کأنّه کتاب رموز حمزه را در دست داشت!!

🔸دیگر متعرّض تعریض شرم آور نویسنده به اجتهاد برخی از اعاظم فقهای عصر - که عظمت علمی آنان حوزه نجف را تحت الشعاع قرار داد و بزرگانی که خود را فارغ التحصیل می دانستند را به درس ایشان کشاند - نمی شوم و آن را حمل بر جهالت گوینده یا غرض ورزی و بی صداقتی ناقل می کنم.
«رحم الله امرأ عرف قدره ولم یتعدّ طوره».

@bazmeghodsian

بحر الفراسه
عبیدالله خویشکی چشتی
معین الدین چشتی
شرح دیوان حضرت حافظ شیرازی
خطی
@erfaneeslami1