کتابخانه اسلامی و تصوف

معرفی کتاب:
جنات عدن/عبدی بیگ شیرازی
زین العابدین بن عبدالمومن نویدی
نشر سخن
تهران 1395

زین العابدین علی بیگ معروف به نویدی شیرازی، در شهر تبریز متولد شد.جد مادری او در زمان شاه اسمعیل اول وزیر حظیره متبرکه مقدس صفویه بود.او در سال 920 هـ.ق به هنگام جنگ چالدران جهت محافظت از زن و فرزند خود که در تبریز اقامت داشتند، از اردبیل به این شهر آمد ولی به عثمانیان که تبریز را اشغال کرده بودند-دستگیر شد.
در تذکره های فارسی تنها به مختصری از شرح حال عبدی بیگ اشاره شده و در تمام آن ها از شغل سیاق داری و هنر شاعری او تعریف شده است، از جمله سام میرزا در تحفه سامی، امنت و دیانت و راست قلمی بی نظیر او را ستوده است.
عبدی بیگ مجموعه آثار خود را در سه دیوان جمع آوری کرد، که بیشتر آن امرزو در دست است و چند نسخ خطی اشعار و آثار او در کتابخانه های باکو،لنینگراد و لندن و تهران نگهداری می شود.
عبدی بیگ بسیاری از تحولات دوره حکومت شاه اسماعیل صفوی را درک کرده بود.این امر سبب می شد تا ضمن اندوختن تجارب فراوان، اطلاعات تاریخی با ارزشی نیز گردآوری نماید، به همین دلیل علاوه بر سرودن مضامین شاعرانه، به نگارش تاریخ و توصیف پایتخت جدید صفوی پرداخته است.
منظومه جنات عدن، اول بار در مسکو به چاپ رسید. گذشت چهار دهه از چاپ این اثر و عدم دسترسی به این منظومه مهم تاریخی، که اطلاعات مبسوطی از اوضاع و اماکن تازه تاسیس پایتخت دولت صفویه را در خود دارد، لزوم بازنگری و تصحیح مجدد آن را بر اساس دانش روز و نتایج به دست آمده از پژوهش های اخیر، طلب می نمود.
ابیات مثنوی جنات عدن ، چندان زیاد نبوده و به حدود چهارهزار بیت محدود می شود، اما به لحاظ رابطه با شهر ، مجموعه جعفر آباد و دگیر فضاها و اماکن شاهی قزوین در دوره حکومت شاه تهماسب صفوی، دارای پیچیدگی هایی است که نیازمند خواندن های مکرر و دوره است، تا هرچه بیشتر فضای توصیف شده در اشعار ، ملموس و امکان درک عمیق معانی اشعار میسر گردد؛( به خصوص که از فضاهای توصیف شده در جنات عدن، اندک بنایی در حال حاضر باقی مانده ، و آن هم در طی مرمت و بازسازی های دوره های قبل دچار تغییرات فراوان گشته).
کتاب حاضر بر اساس تصاویر نسخه خطی موجود در مرکز اسناد و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به شماره 2425 با عنوان کلیات نویدی تدوین گردیده است. کلیات نویدی شامل خمسه اول من ( مظهر الاسرار، جام جمشیدی، هفت اختر، مجنون و لیلی ، و آیین اسکندری )، منظومه خزائن ملکوت ( مرکب از هفت خزانه ) از خمسه دوم و خمسه سوم یعنی جنات عدن است. این نسخه بعد از سال 969هـ.ق یعنی تقریبا دو سال پس از اتمام جنات عدن استنساخ شده است. نسخه مجموعا 600 صفحه است و اشعار هر صفحه در چهار ستون و حدودا 23 سطر با خط ریز نگاشته شده اند.مثنوی جنات عدن با دیباچه ای از شاعر ، در سبب سرودن خمسه جنات عدن و توضیحات مختصر هر منظومه از صفحه 501 آغاز گردیده و به صفحه 600 که انتهای کلیات نیز هست، ختم می گردد.جنات عدن مجموعادارای یک صد صفحه و با احتساب یک بیت تکراری 4135 بیت است. تا کنون نسخه دیگریاز جنات عدن ، شناخته نشده است.
معرفی: سیدعلی صالحی امیری

48 ـ دیوان اشعار . 49 ـ شاهنامه چهارنسخه . 50 ـ دیوان انوری . 51 ـ دیوان جامی . 52 ـ دیوان اشعار متفرقه ( متععد ) . 53 ـ خسرو و شیرین . 54 ـ انتنخاب حدیقه حکیم سنائی . 55 ـ دیوان خاقانی . 56 ـ دیوان صیفی . 57 ـ دیوان عطار . 58 ـ دیوان کمال الدین . 59 ـ ایضاً . 60 ـ گلستان سعدی . 61 ـ کلمات . 62 ـ بوستان و انتخاب بوستان متعدد . 63 ـ گلشن راز . 64 ـ کلیات دهلوی . 65 ـ نظامی گنجوی متعدد . 66 ـ انتخاب دیوان خسرو 67 ـ هشت بهشت .68.لیلی و مجنون 69 ـ انتخاب خسرو و شیرین . 70 ـ خصر خان دولرانی . 71 ـ ترجیع بند جامی . 72 ـ دیوان امیر حسن دهلوی . 73 ـ زادالمسافرین . 74 ـ دیوان خواجو . 75 ـ دیوان ابن یمین . 76 ـ کتاب مهر و تستری تألیف عصار . 77 ـ ایضاً . 78 ـ کلیات عمادالمله والدین الفقیه الکرمانی . 79 ـ ایضا ً . 80 ـ دیوان حافظ شیرازی . 81 ـ کلیات حکیم نزاری . 82 ـ دیوان کاتبی . 83 ـ غزلیات شاهی در سه نسخه . 84 ـ کتب سبعه جامی . 85 ـ تحفه الاحرار در سه مجلد ( شعر ) . 86 ـ سبحه الابرار ( نظم است ) در دو مجلد . 87 ـ یوسف و زلیخا . 88 ـ سلسله الذهب اشعار فارسی 89 ـ چهل حدیث حامی . 90 ـ دیوان اشعار . 91 ـ گوی و چوگان نسخ متعدده . 92 ـ ثمرنامه هاتفی جامی نسخ متعدده . 93 ـ شاهنامه هاتفی . 94 ـ هفت منظر نظامی . 95 ـ مرثیه . 96 ـدیوان بابافغانی . 97 ـ دیوان سهیلی . 98 ـ دیوان آصفی . 99 ـ رساله رساله ملاسلطانعلی . 100 ـ قصاید و اشعار101.آثار المظفر102.شاهنامه شاه اسماعیل103.شاهنامه درویش هلالی104.کلیات اهلی شیرازی105.ایضا106.عقاید شاهی107.کتاب مهرو وفا108.دهنامه عماد فقیه109.دیوان مانی110. حسن و دل . 111 ـ نزهه العاشقین . 112 ـ مرزبان نامه 113 ـ ترجمه الفرج بعدالشده و الضیقه . 114 ـ مرقعات . 115 ـ مرقعات و دواوین مختلفه در نظم و نثر ترکی . 116 ـ کلیات نوائی . 117 ـ خمسه امیر علیشیر نوائی . 118 ـ دیوان نوائی نسخ متعدده . 119 ـ اسکندرنامه .
* * *
در هر صورت بعد از این یغما از کتابخانه شیخ صفی چیزی باقی نماند ، جز اوراق متفرقه و تعداد معدودی کتاب که یک بار در زمان ناصرالدین شاه ، به هنگام تعمیر بقعه ـ که به دستور وی انجام گرفت ـ به کتابخانه سلطنتی وقت منتقل شد . از آن جمله است ترجمه فارسی تفسیر معروف طبری که توسط حبیب یغمائی به چاپ رسیده است . صاحب جواهر کلام به هنگام نگارش تاریخچه کتابخانه شیخ صفی ـ که اساس همین مقاله بوده ـ ضمین شرح به یغما / امانت ! / بردن نسخ کتابخانه شیخ می افزاید :
اوراق کتابه های دیگری [ هم ] هست که توجهی به آنها نشده و بالاخره تلف و نابود می شود و اگر یک دو نفر مطلع دانشمند برای تحقیق و جستجوی این اوراق چه از طرف وزارت معارف و یا آنکه مستقلاً بروند بسیار نیکو و قابل تقدیر می باشد . ( 11 )
خوشبختانه این ندای صاحب جواهر را علی اصغر حکمت پاسخ مثبت داد و گروهی را جهت بررسی اوراق باقی مانده کتابخانه شیخ صفی به اردبیل اعزام داشت . این گروه پس از بررسی اوراق بازمانده از کتابخانه بقعه ، به تعدادی نسخ نفیس که از دید نظامیان روس مخفی مانده بود ، دسترسی پیدا کرد و تمام ی اوراق و نسخ یاد شده را به تهران منتقل کرد که به دستور میرزا علی اصغر حکمت در اختیار موزه ایران باستان قرار گرفت . خوشبختانه اکنون نسخ و اوراق یاد شه در بخش اسلامی موزه محفوظ است که از آن میان به چند نسخه « شاهنامه فردوسی » و چهار مجلد از « صریح الملک » می توان اشاره کرد.
نسخ انتقالی به بخش اسلامی موزه ایران باستان عبارتند از :
1 ) قران مجید و جزوه، 85 مجلد، از قرن سوم تا قرن 13 هجری از کاتبینی چون یاقوت مستعصمی ، سهروردی ( 704 ، 706 ه . ق ) یاقوت بن عبدالله ( 668 ) ، حاجی عمادالقاری الطاووسی ( 807 ه . ق ) عماد محلاتی ، با خطوط خوش کوفی ، ثلث ، ریحان ، نسخ ، و از واقفینی چون شاه طهماسب صفوی ، بهرام میرزا صفوی ، حمزه میرزا ، سلیم بیگلربیگی و کمال الدین علی بیک .
از این مجموعه قرآنهای خطی 10 نسخه متعلق به قرن سوم و چهارم ه . ق است که روی پوست آهو با خط کوفی کتابت شده است.
2 ) دواوین شعرا ، تاریخ و . . .
شاهنامه فردوسی ـ الف ) نسخه ای به خط نستعلیق از درویش محمد مخللص با رقم 895 به گواهی نظم همین مخلص در پایان نسخه ، در دفتر موزه آمده که نسخه در 400 هجری نوشته شده و محل کتابت آن دانسته نیست .
ب ) نسخه ای نستعلیق از 938 ه . ق با 43 مجلس و کاغذ اعلای خانبالغ و جلد ضربی وقف شاه عباس بر آستانه شیخ صفی .
ج ) نسخه ای بدون رقم و کاتب محتملاً از قرن دهم با 18 تصویر مجلس .
د ) نسخه ای بدون رقم و کاتب محتملاً از قرن دهم با 27 مجلس ( وقفی شاه عباس بر آستانه شیخ صفی ) .

جنگ اخباری ـ اصولی در شعر صدرالممالک اردبیلی (م 1271ق)

جدال اخباری گری و اصول گرایی در چندین نوبت در تاریخ تفکر شیعی بالا گرفته و هر بار، نیروی زیادی از عالمان و فقیهان صرف مبارزه فکری با گروه مقابل شده است. این جدال، در درون خود، سبب برآمدن افکار و آثار و آراء جدیدی هم شده و مکاتب تازه ای را به خصوص در فقه شیعه پدید آورده است. بخش مهمی از این جدال، در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری، عطف به کارهایی که در دوره صفویه در این باره شده بود (و آن هم از محمد امین استرآبادی م 1036 آغاز شده بود) بالا گرفت. موقعیت جغرافیایی این جدال، هم در عراق و هم در ایران بود.
در حاشیه جدال اخباری گری و اصول گرایی، جنگ صوفیان و فقیهان نیز در جریان بود و به واقع، فقیهان، همزمان، می بایست در دو جبهه نبرد می کردند. بماند که جبهه سومی هم، گاه در تقابل با شماری از فلاسفه برای فقیهان وجود داشت، و این علاوه بر جریانهای ترکیبی از اخباری گری و صوفی گری با تمایلات تازه ای بود که تحت عنوان شیخیه و بابیه و حتی جریان میرزا محمد اخباری پدید آمد که فرد اخیر جدای از تمایلات اخباری، خود یک جریان فکری مستقلی را تأسیس کرد.
داستان این جدالهای فکری در قرن سیزدهم، بسیار طولانی است، و منابع زیادی همچنان به صورت مخطوط وجود دارد که می تواند روشنگر این منازعات فکری باشد. این جدالها، وقتی با سیاست شاهان قاجار یا برخی از امرای مهم و قدرتمند آنها ترکیب می شد، می توانست موجد مسائل تازه ای باشد که خود آن حکایتی است. برخی از شاهان قاجاری و شاهزادگان، مدافع صوفیه، برخی همراه با اخباری ها، و شماری که این جریان غالب بود، به دلیل نفوذ فقیهان در جامع، با آنان همراهی می کردند.
مهم ترین ویژگی فقیهان، اجتهاد بود که غالب در فقه خود را نشان می داد و زمینه نوعی نشاط و تنوع فکری را در این حوزه فراهم کرده بود. برخی از بزرگترین فقیهان قرن سیزدهم، میرزای قمی، کاشف الغطاء، سید محمد مجاهد، سید علی طباطبائی و عالمان دیگری بودند که به نوعی با مسائل ایران هم مرتبط بودند.
در همین دوره، شماری از سران صوفیه در غرب ایران، دارای نفوذی فوق العاده بوده و این نفوذ گاه تا تهران و دربار محمد شاه هم کشیده می شد. پیش از آن در عهد فتحعلی شاه و فرزندش نایب السلطنه عباس میرزا نیز این نفوذ دیده می شد. به هر روی، منبع این جدالها، صرف نظر از آن مقدار که چاپ شده، همچنان خطی است، اما شگفت که از همین چاپی ها هم درست استفاده نشده و کمتر برای روشن کردن این منازعات از آنها بهره برده شده است.
این روزها گذارم به دیوان صدرالممالک اردبیلی افتاد که دلبسته صوفیه بوده و شرح حال و مسائلی از زندگیش در منابع مختلف آمده است. دیوان او، مشتمل بر بخشی از مطالبی است که به داستان اخباری ـ اصولی مربوط بوده و اشعاری مفصل علیه اجتهاد دارد. صدرالممالک در اصفهان، به جرگه صوفیان پیوست و تابعیت از حسینعلی شاه (م 1234) را پذیرفت. پس از آن، مدتی عباس میرزا او را به عنوان معلم فرزندش گماشت. در دوره محمد شاه نیز موقعیت وی استوار بود، اما امیر کبیر او را به عراق عرب تبعید کرد. این وضعیت ادامه داشت تا این که ناصرالدین شاه به سلطنت رسید و او اجازه بازگشت یافت، اما در نیمه راه به سال 1271ق درگذشت.
عنوان «صدر» برای وی، به دلیل پیشنهاد صدارت به وی بوده که او نپذیرفته اما این لقب روی او مانده است. به رغم این که او پیش از این مورد طعن بود، پس از پیشنهاد صدارت و توجهی که عباس میرزا به او کرد، در تبریز مورد احترام واقع شد و او به شوخی می گفت، یکی از مطهرات در اسلام، همین «صدارت» است!
دیوان صدر الممالک اردبیلی، به سال 1352ش با مقدمه جواد نوربخش منتشر شده، و آنچه مورد نظر است، اشعاری است که وی علیه «اجتهاد» دارد. اشعار موجود در دیوان وی، غالبا بسان دواوین دیگر مشایخ صوفیه، به مسائل شیعی و همین طور جنبه های خاص فرقه ای و مسائل تربیتی به روش صوفیان سروده شده است، اما این بخش، به طور خاص، در باره اجتهاد و نفی آن است.
دلیل ارائه آن در اینجا، بیشتر از آن رو است که با ادبیات این دوره آشنا شده و توجه داشته باشیم که گاه در میان دواوین، از این دست مطالب نیز وجود دارد که می تواند در شناخت جریانهای فکری این دوره به ما کمک کند.
@jafarian1964

.

تصحيح و ترجمۀ تفسير سورۀ جمعه، واقعه، طارق، اعلا و زلزال صدر المتألهين

تصحيح و ترجمۀ تفسير آيۀ نور

تصحيح و ترجمۀ و تعليق كتاب اسرار الآيات

تصحيح و ترجمۀ و تعليق مفاتيح الغيب

تصحيح و ترجمه و تحقيق شرح اصول كافى

تصحيح و ترجمۀ رسالۀ حشر صدر المتألهين

تصحيح و ترجمۀ رسالۀ حدوث عالم

ترجمۀ كتاب اسفار

لوامع العارفين في أحوال صدر المتألهين، پيرامون احوال، افكار و آثار و آراء او تأليف شده است.

تصحيح و تحقيق و تعليق رسالۀ سه اصل ملاصدرا

تصحيح مجموعۀ اشعار ملا صدرا

دو صدرالدين، يا اوج شهود و انديشه در جهان اسلام صدرالدين قونوى و صدرالدين شيرازى

تصحيح اسرار الشريعه و انوار الحقيقة سيد حيدر آملى

تصحيح مشارب الاذواق امير سيد على همدانى كه شرح قصيدۀ خمريۀ عربى ابن فارض مصرى مى‌باشد.

لمعات شيخ فخرالدين عراقى همراه با سه شرح از شروح قرن هشتم هجرى

تصحيح و ترجمه و تعليق رسالۀ اسرار النقطۀ سید علی همدانی

تصحيح و ترجمه و تعليق رسالۀ روحيۀ عارف واصل سيد قطب‌الدين تبريزى

شرح مهر نبوت كتف حضرت رسول صلّى‌اللّه‌عليه‌وآله به نام مدارج الفتوة في شرح مهر النبوة

شرح قصيدۀ ابداعيۀ عارف واصل سيد قطب‌الدين تبريزى به نام الاضافة الاشراقية فى شرح قصيدة الابداعية، در مراتب خلقت مى‌باشد.

رسالۀ وجودية در مباحث وجود و معارف الهى و وحدت وجود و عشق حقيقى و انسان كامل محمدى

امامت در قرآن و سنت و عقل و عرفان

تفسير و شرح داستان جوهى در مثنوى مولانا به نام تجلى ولايت

تصحيح مفتاح غيب الجمع و الوجود معروف به مفتاح الغيب صدرالدين قونوى همراه با شرح آن به نام مصباح الانس محمد بن حمزۀ فنارى.

ترجمۀ كتاب مصباح الانس محمد بن حمزۀ فنارى

تصحيح النفحات الالهيه صدرالدين قونوى و ترجمۀ آن به نام نفحات الهى

تصحيح و ترجمه و تعليق فكوك صدرالدين قونوى

تصحيح مفاتيح الغيب صدر المتألهين همراه با حواشى ملا على نورى

ترجمۀ اعجاز البيان فى تأويل ام القرآن صدرالدين قونوى

ترجمۀ قرآن حكيم از جهت وجوه و نظاير و غريب و مقاصد قرآن، همراه با شأن نزول آيات و كشف مبهمات قرآن، با مقدمه‌اى به نام «مشارق البيان فى مسائل القرآن» که پژوهش در علوم قرآن است.


میزان الصواب فی شرح فصل الخطاب حضرت سید قطب الدین محمد نیریزی۳ جلد

پرتو وحید در اسرار تخت جمشید جناب بصیرالدین

شطرنج وجود جناب بصیرالدین

اشارات سلوکی درهفت خان رستم جناب بصیرالدین

تفسیر ۱۸ بیت اول مثنوی مولانا جناب بصیرالدین

وحید نامه جناب بصیرالدین

انسان و اتم جناب بصیرالدین

قطره و دریا جناب بصیرالدین

دل و عشق

دیوان حالی اردبیلی

شرح حدیث غمامه و بساط جناب آقا محمد هاشم درویش شیرازی

ولایت نامه حضرت سید قطب الدین محمد نیریزی

تذکره السالکین جناب حالی اردبیلی

جواهر الکلام پرویز خان سلماسی

خاتم الاولیاء

ریشه های هویتی تشیع و عرفان

تذکره خبوشانی

تذکره علی لالای غزنوی

کشف الاسرار شیخ روزبهان

اوصاف المقربین

شرح لمعات حضرت برزش آبادی

فتوحات ابن عربی

تذکره کججی

اطوار اندیشه اسلامی از ایرانشهری تا متاله سبزواری

شرح حدیث نورانیت

@erfaneeslami1

داستانهای دراویش
داستان های آموزنده از بزرگان تصوف طی هزار سال گذشته
ادریس شاه
ویرایش ؛ محمد سرور مولایی
@erfaneeslami1

داستانهای دراویش
داستان های آموزنده از بزرگان تصوف طی هزار سال گذشته
ادریس شاه
ویرایش ؛ محمد سرور مولایی
@erfaneeslami1

مجموعه تاریخ و ادبیات مرثیه
دفتر اوّل: مدایح و مراثی حضرت‌زهرا سلام‌الله‌علیها «ام‌ابیها» گردآوری مرحوم فیروز جوانشیر (خادم) و استاد سیّدمحسن رجائی (مجنون)
دفتر دوّم: ادبیات مرثیه در ارسباران، تألیف استادحسین دوستی
دفتر سوّم: همیشه بهار یا تحفه ناجیان، گردآورنده مرحوم حاج‌حسن ناجیان تبریزی، به کوشش اکبر نیکبخت
دفتر چهارم: حسینیم وای حسینیم 3 جلد (گزیده مدایح مراثی سالار شهیدان امام‌حسین علیه‌السّلام) با مقدّمه ذاکر‌الحسین استاد حاج داود علیزاده، از مدینه تا مدینه به تحقیق و تألیف رحیم نیکبخت
دفتر پنجم: مرثیه¬ های قدیمی ترکی آذری، براساس نسخه‌ای از قرن سیزدهم هجری، تصحیح و تحقیق، منصوره وثیق
دفتر ششم: مجموعه شعر شاهد (زندگینامه مختصر و نمونه سروده¬های ولایی شاعران مرند) تألیف استاد ابراهیم ترابی مرندی
دفتر هفتم: عشق و عطش مدایح و مراثی شاعر اهل بیت(ع) مجاهد تبریزی
دفتر هشتم: سرّ فی سرّ دیوان مدایح و مراثی شمس شاب تبریزی با مقدّمه استاد یحیی فغانی
دفتر نهم: نوحه¬هایی از سالک مرندی عموی آیت‌الله میرزا علی‌اکبر مرندی به تصحیح استاد ابراهیم ترابی به کوشش دکتر صمد اسماعیل‌زاده
دفتر دهم: بانوان مرثیه‌سرای آذربایجان، تألیف منصوره وثیق
دفتر یازدهم: کلیات مدایح و مراثی مرحوم عبدالعلی فائز تبریزی با مقابله محمد سالک رحیمی ـ مختار محمودی به تحقیق و کوشش رحیم نیکبخت
دفتر دوازدهم: مدایح و مراثی مرحوم مکافات مرندی به اهتمام استاد ابراهیم ترابی
دفتر سیزدهم: گنج المصائب، کتاب اوّل: عبّاسیه فارسی و ترکی آذری سروده استاد مجید بدایعی تبریزی «اشکی»
دفتر سیزدهم: گنج المصائب، کتاب دوّم: مدایح و مراثی چهارده معصوم علیهم‌السّلام و ملحقات سروده استاد مجید بدایعی تبریزی «اشکی»
دفتر چهاردهم: کلیات مدایح و مراثی استاد رضا پاشازاده کتاب اوّل پژواک خون
دفتر پانزدهم: فیض حضور مجموعه سروده‌های مرحوم حجّت‌الاسلام والمسلمین حاج‌میرزاحسین رحمتی مدایح و مراثی اهل بیت(ع) اشعار انقلابی، رباعیات اخلاقی
دفتر شانزدهم: خط غفران، زندگینامه و سرودهای ولایی حاج غلامرضا فکری تبریزی تحقیق و تألیف محمّد سالک رحیمی
دفتر هفدهم: راه نجات مدایح ومراثی سالار شهیدان، مرحوم اسمعیل خان دیندار تابش مرندی، به تصحیح و اهتمام استاد ابراهیم ترابی
دفتر هجدهم: کلیات دیوان دلسوز تبریزی به تصحیح و تحقیق محمّد سالک رحیمی
دفتر نوزدهم: جَنَّـ‍ةُ الْمَأوی منظومه‌ای در رثای شهدای کربلا اثر ادیب توانا مرحوم ملاعلی محمّد فنای بادکوبه¬ای به تصحیح و مقدمه: محمدقاضی دهی
دفتر بیستم: بضاعـ‍ة مُزجاة في الحضرة الحُسينيه(ع) تأليف و سروده شيخ محمّدحسين فقهي هرزندي تصحيح و مقدّمه دكتر عبدالحسین فقهي
دفتر بیست و یکم: یادگار فاخر، مدایح و مراثی حاج یوسف فاخری تبریزی
دفتر بیست و دوّم: درّ یتیم میراث مراثی مولانا یتیم تبریزی (زندگینامه، آثار)
دفتر بیست دو سوم: هدیه فاطمیّه مدایح و مراثی بانو فاطمه سلطان دارایی با مقدّمه و تصحیح سیّده منصوره وثیق
دفتر بیست و چهارم: غمنامه غمناک حسینی، بر اساس دست نوشت¬های محمد تقی فرهادی متخلص به غمناک
دفتر بیست و پنجم: رجائیه رثائیات مرحوم حاج سید حسین رجائی تبریزی
دفتر بیست و ششم: رشحاتی از شمس عطار اردبیلی با مقدمه و تصحیح استاد شبگیر تبریزی
دفتر بیست وهفتم: مدايح و مراثي دانشمند ذولفنون¬ میرزا علی‌خان ادیب خلوت آشتیانی (آشوب تبریزی) به ضمیمه رساله وطنیات و شمارگانی از جریده اسلامیبه تصحیح استاد مهدی بیانی آشتیانی


مجموعه یادنامه مفاخر حسینی
دفتر اول: غلام شاه جهان: یادنامه استاد سید رضا حسینی سعدی زمان تبریزی
دفتر دوم : کربلا مشتاقی¬ام: سیری در زندگی و خاطرات شاعر جواهر کلام مشهدی یوسف شهاب تبریزی
دفتر سوم: خوشخوان امام حسین: یادنامه میرزا علی اکبر خوشخوان تبریزی
دفتر چهارم: یادنامه تاج الشّعرای حسینی عبّاسقلی یحیوی
دفتر پنجم:یادنامه انور اردبیلی
یدفتر ششم:یادنامه کهنمویی تبریزی
دفتر هفتم :یادنامه عباسقلی وقایعی تبریزی
دفتر هشتم:یادنامه غلام قنبر، حاج غلام ترابی اردبیلی
دفتر نهم:یادنامه کربلایی حسین شأنی تبریزی
دفتر دهم :یادنامه و میرات رثایی عبدالرحیم شباهنگ هندی تبریزی
دفتر یازدهم: یادنامه مرحوم محمد امیدی عاصم زنجانی

📕برترین کتب جهان از نگاه دکتر الهی قمشه📗
1
قرآن
کتاب وحی الهی
عربستان قرن یکم هجری
ترجمه مهدی الهی قمشه ای
2
خوشه های علف
والت ویتمان
آمریکا قرن نوزدهم میلادی
ترجمه ملّخص سیروس پرهام
3
گلشن راز
شیخ محمود شبستری
ایران قرن هفتم هجری
نسخه الهی قمشه ای با مقدمه وتوضیحات
4
تذکرة الاولیاء
عطار
ایران قرن هفتم هجری
متن فارسی ویرایش و توضیحات پرفسور کربن
5
جنگ و صلح
تولستوی
روسیه قرن نوزدهم میلادی
ترجمه کاظم انصاری
6
سیروسلوک ترسا
جان بانیان
انگلیس قرن هفدهم میلادی
ترجمه فارسی قدیمی چاپ زمان قاجار
7
کلیله و دمنه
روایت نصراله منشی
ایران قرن هفتم هجری
ویرایش وتوضیحات مجتبی مینوی
8
بهشت گم شده
جان میلتون
انگلیس قرن هفدهم میلادی
ترجمه شجاع الدین شفا با تلخیص
9
کتاب مقدس
انبیای بنی اسرائیل
خاورمیانه هزاره هفتم پیش از میلاد تا تولد مسیح
ترجمه تفسیری جدید و ترجمه کلیسای انجیلی تهران
10
کمدی الهی
دانته
ایتالیا قرن سیزدهم میلادی
ترجمه شجاع الدین شفا
در سه جلد با توضیحات وتصاویر
11
شهرخدا
آگوستین قدیس
رم باستان حدود قرن سوم میلادی
ترجمه نسبتاً خوب فارسی دارد
12
نامه های مارسیلیوفیچینو
مارسیلیو فیچینو
ایتالیا قرن پانزدهم میلادی
ترجمه فارسی ندارد
13
کلیات آثار
شکسپیر
ویلیام شکسپیر
انگلیس قرن هفدهم میلادی
ترجمه موجود دردوجلد دکتر پاسارگادی در انتظار ترجمه های بهتر
14
زندگی گوته
هنری لویس
انگلیس قرن نوزدهم میلادی
ترجمه فارسی دارد
15
شاکونتالا
کالیداسا
هند حدود قرن پنجم میلادی
ترجمه متن کامل مترجم هندی ایندوشیکهر و ترجمه منثور وملخص از علی اصغر حکمت
16
شاهزاده گنجی
مورا ساکی شیکیبو
ژاپن قرن یازدهم میلادی
ترجمه فارسی ندارد
17
گفتار در روش
رنه دکارت
فرانسه قرن هفدهم میلادی
ترجمه محمّد علی فروغی
ترجمه کامل و عالی است
18
مکالمات
افلاطون
یونان قرن چهارم پیش از میلاد
ترجمه دکتر کاویانی، دکتر لطفی و فوآد روحانی
19
سیرت کورش کبیر
کسنوفون
یونان قرن چهارم پیش از میلاد
ترجمه فارسی دارد
20
تاریخ هرودوت
هرودوت
یونان قرن پنجم پیش از میلاد
ترجمه فارسی خوب دارد
21
آنا کارنینا
تولستوی
روسیه قرن نوزدهم میلادی
ترجمه فارسی دارد
22
تحقیق ما اللهند
ابوریحان بیرونی
ایران قرن چهارم هجری
تصحیح جلال همایی - اثر فارسی است
23
اخلاق
اسپینوزا
هلند قرن هفدهم میلادی
ترجمه فارسی دارد
24
شهریار
ماکیاولی
ایتالیا قرن پانزدهم میلادی
ترجمه داریوش آشوری
25
سفرهای گالیور
جاناتان سوئیفت
انگلیس قرن هفدهم میلادی
ترجمه محمد قاضی
26
والدن
هنری دیوید ثورو
آمریکا قرن نوزدهم میلادی
ترجمه فارسی ندارد
27
چهار مقاله عروضی
نظامی عروضی سمرقندی
ایران قرن ششم هجری
تصحیح علامه قزوینی – فارسی است
28
تاریخ بیهقی
ابوالحسن بیهقی
ایران قرن ششم هجری
فارسی است
29
افسانه های لافونتن
ژان دولافونتن
فرانسه قرن هفدهم میلادی
ترجمه فارسی دارد ملک الشعرای بهار و پروین اعتصامی نیز بعضی داستان ها را به نظم درآورده اند
30
داستان های کوتاه
تولستوی
روسیه قرن نوزدهم میلادی
ترجمه ها ی پراکنده
31
پنج گنج
نظامی گنجوی
ایران قرن ششم هجری
نسخه وحید دستگردی
32
نمایشنامه های یوری پیدس
یوری پیدس
یونان قرن پنجم پیش از میلاد
ترجمه ها ی پراکنده
33
ایلیاد و اودیسه
هومر
یونان قرن هفتم تا دهم پیش از میلاد
ترجمه سعید نفیسی
34
سفرنامه
ناصر خسرو قبادیانی
ایران قرن پنجم هجری
فارسی است
35
حدیقة الحقیقه
سنایی غزنوی
ایران قرن ششم هجری
تصحیح مدرس رضوی
36
افسانه های پریان
هانس کریستین اندرسن
دانمارک قرن نوزدهم میلادی
ترجمه های پراکنده و متعدد
37
دیوان حافظ
شمس الدین حافظ شیرازی
ایران قرن هشتم هجری
نسخه حسین الهی قمشه ای
38
قصیده تائیه(نظم السلوک)
ابن فارض مصری
مصر قرن ششم هجری
ترجمه و تفسیر سیف فرغانی در کتابی با عنوان مشارق الدراری
39
اسفار
ملاصدرا
ایران قرن دهم هجری
ترجمه پراکنده جواد مسلح و دیگرانن

40
فائوست

جان ولفگانگ گوته
آلمان قرن نوزدهم میلادی
ترجمه دکتر مبشری
41
لغتنامه دهخدا
علی اکبردهخدا
ایران معاصر
فارسی است
42
بوستان
سعدی شیرازی
ایران قرن هفتم هجری
شرح خزائلی
43
گزیده آثار نیچه
والتر کوفمن
آلمان قرن نوزدهم میلادی
ترجمه داریوش آشوری


44
آثار فرانسیس بیکن شامل مقالات و ارغنون جدید
فرانسیس بیکن
انگلیس قرن شانزدهم و هفدهم
میلادی
ترجمه پراکنده بخصوص از کتاب ارغنون جدید
45
رباعیات حکیم عمر خیام
خیام نیشابوری
ایران قرن ششم هجری
نسخه حسین الهی قمشه ای
46
اسرارالتوحید
محمدبن منور
ایران قرن پنجم هجری
فارسی است
47
مثنوی معنوی
جلال الدین محمد بلخی(مولوی)
ایران قرن هفتم هجری
نسخه کلاله خاور
48
انسان های نمونه
رالف والدو امرسن
امریکا قرن نوزدهم میلادی
ترجمه فارسی ندارد
49
آلیس در سرزمین عجایب
لوئیس کرول
انگلیس قرن نوزدهم میلادی
ترجمه فارسی دارد
50
فرهنگ ضرب المثل های فارسی
دهخدا
ایران معاصر
متن فارسی است
51
اوصاف الاشراف
خواجه نص

کتابهایی که اخیرا از تألیف آنها فارغ آمده، و تدریجاً انتشار خواهد یافت:
زبان دری و زبان پهلوی، زبان آذربایجانی، فهرست کتابهای اروپایی درباره لهجه‌های ایرانی به زبان فرانسه، کلمات مخترم به «اویه».
کتابهایی که از زبانهای اروپایی ترجمه کرده است: صنعت تخم نوغان ایران، تاریخ ترکیه، حفظ الصحه دندان، سرانجام آلمان.
گذشته از این چنان که از این پیش هم اشاره رفت، عده‌ای از کتابهای اساسی نظم و نثر فارسی را که نسخه های معتبر و منقح از آنها در میان نبوده است، تصحیح و مقابله کرده، و نسخه‌های قاطع و مصحح به خط خود نوشته است که اگر روزی بخواهند چاپ کنند، بکار آید. و آنچه تاکنون از کار درآمده، بدین گونه است:
دیوان مشتاق اصفهانی، نصاب نظام تبریزی، دیوان سیف الدین اسفرنگی، دیوان عبید زاکانی، دیوان ادیب ناصر دیلمی، اشعار باباطاهر عریان همدانی، دیوان کمال اصفهانی، دیوان اثیر الدین اخسیکتی، دیوان اثیرالدین اومانی، دیوان امیر معزی، دیوان محمود خان ملک الشعراء، مثنوی وفای فراهانی، مجمع الانساب شبانکاره‌ای، رباعیات منسوب به امام! عمر خیام، اشعار ابوسعید ابوالخیر مهینی، اشعار رودکی، دیوان سروش اصفهانی، دیوان صابر ترمذی، اشعار بدر الدین جاجرمی، دیوان نظام استرآبادی، دیوان اوحدی مراغی، اشعار رضوان علیشاه، دیوان نزاری قهستانی، دیوان جمال الدین عبدالرزاق، دیوان مجیر الدین بیلقانی، دیوان میلی هروی، مختار نامه عطار، کلمات علیهٔ مکتبی، دیوان مسعود سعد سلمان، دیوان ابوالفرج رونی، دیوان عمادی شهریاری، دیوان قطران ارموی، دیوان عثمان مختاری، سیر العباد الی المعاد سنایی، تاریخ زندیه محمد اسماعیل خان وکیل الملک، رساله معاد ابن سینا، کشف المحجوب ابویعقوب سگزی، گشایش و رهایش ناصر خسرو، عبرت نامه عبدالرزاق مفتون دنبلی، دیوان شمس الدین طبسی، دیوان امامی هروی، آثار الوزرای عقیلی، تذکره ناظم تبریزی، اشعار صبوحی قمی، کارنامه بلخ سنایی، دیوان نظامی گنجوی، مدارج الکمال افضل الدین کاشی، کتاب السوانح احمد غزالی، رباعیات بابا افضل، دیوان رشید الدین وطواط، دیوان سید سراج الدین سگزی، اشعار غیبی شیرازی، مکاتیب فارسی غزالی، تحفهٔ [حدیقه؟] ناصریه میرزا علی اکبر وقایع نگار، دیوان مجد همگر شیرازی، منتخب جوامع الحکایات و لوامع الروایات محمد عوفی، دیوان نجیب الدین جرفادقانی، دیوان فارسی فضولی بغدادی، دیوان عبدالواسع جبلی، دیوان سوزنی سمرقندی، دیوان لامعی گرگانی، دیوان عمعق بخاری، دیوان طوفان هزار جریبی، تاریخ جدید یزد، تاریخ یزد جعفری، فرهنگ اسدی، دیوان ادیب الممالک فراهانی، دیوان فرخی سیستانی، دیوان نظام وفا کاشانی، داستان امیر احمد و مهستی، دیوان شیخ علی نقی کمره‌ای، ترجمه محاسن اصفهان مافروخی، دیوان کلیم کاشانی، دیوان خواجو کرمانی، دیوان جلال طبیب، دیوان ناصر بخاری، کلیات میر کرمانی، کلیات عماد فقیه کرمانی، فتوحات امینی هروی، دیوان سید حسن غزنوی، دیوان ابن یمین، کلیات عراقی، دیوان حسینی هروی، دیوان ابن حسام، دیوان همام تبریزی، دیوان شریف آملی، دیوان رضی، دیوان عارفی، دیوان لسانی، دیوان ایرج میرزا جلال الممالک، مثنوی صفایی نراقی، قلب منقلب سعدالدین حموی، رساله روزبهان شیرازی، منتخبات صائب تبریزی.

خدمت شما عرض کنم که در قرن سوم هجری و شاید اواخر قرن دوم گروهی از مسلمانان در بعضی از شهرها از جمله بغداد و کوفه و همچنین بعدها در نیشابور ایران و شهرهای دیگر با تبعیت از اصحاب صفه که فقرایی بودند که پیغمبر آنها را در مسجد مدینه جای داده بود و بعد ها به دستور خداوند پیغمبر مکانی را برای آنها مشخص کرد خود را صوفی نامیدند و با پوشیدن لباس های پشمی و ضخیم و نتراشیدن مو و ریش حالتی خاص به خود گرفتند که در طول تاریخ اسم های مختلفی به آن ها اطلاق شده است از جمله صوفیه و دراویش و غیره . به طور خلاصه باید گفت که بزرگانی چون جنید بغدادی سردمدار صوفیه می‌باشد و از آن طرف در نیشابور بزرگان دیگری مانند ابوسعید ابوالخیر و عطار نیشابوری و دیگران ظهور کردند و این عقیده را به اوج رسانده‌اند. شاید بشود گفت که تصوف به عنوان یک اعتقاد ،زمانی به اوج خود رسید که عطار نیشابوری کتابی را به نام منطق الطیر به زبان پرندگان نوشت و در آن کتاب هفت وادی را برای رسیدن سی مرغ به سیمرغ ترسیم کرد و همچنین بهترین کتابهایی که قواعد صوفیه در آن بیان شده است رساله قشیریه نوشته ابوالقاسم قشیری در قرن چهارم هجری و کتاب تذکره الاولیای عطار نیشابوری می باشد که در این دو کتاب هم ،قواعد صوفیه و صوفی گری و هم ،صوفی های مشهور نام برده شده اند. عطار نیشابوری فردی است که شاید جزء اولین نفراتی باشند که تصوف را با ادبیات فارسی تلفیق نموده است و به زبان شعر، قواعد صوفی گری را بیان کرده است .البته صوفی گری به اینجا ختم نمی شود و در قرن ششم و هفتم توسط شخصی به نام جلال الدین رومی ملقب به مولانا ادامه پیدا می کند و داستان از این قرار بوده که مولوی با شخصیتی به نام شمس تبریزی برخورد می کند و این برخورد زندگی او را تغییر صد در صدی می دهد و او را به وادی صوفی گری می‌کشاند .البته از جمله قواعد صوفی گری پوشیدن خرقه، تبعیت از قطب و شیخی راه بلد و همچنین سماع و غیره است که برای آشنایی با آنها میتوان به دو کتاب رساله قشیریه و تذکره الاولیا رجوع کرد .اوج صوفی گری را میتوان در هنگام ظهور صفی الدین اردبیلی در اردبیل دید که فرزندانش خاندانی به نام صفویه را در اصفهان پایه ریزی کردند و حدود چهارصد سال پادشاهی مقتدر تشکیل دادند که اولی آنها شاه عباس صفوی از نوادگان صفی الدین است و در دوران پادشاهی آنان درویش مسلکی و صوفی گری به اوج خود رسید. مطلبی که در اینجا لازم به بیان است این است که دراویش و صوفیه خود را پیرو راه حضرت علی(ع) می دانند و معتقدند زهدوساده زیستی حضرت علی علیه السلام آنها را وارد این وادی کرده است. البته در طول قرن دوم هجری تا قرن هفتم و هشتم اوج شکل‌گیری صوفی گری است که صوفیان بزرگ دیگری مانند ابوالحسن خرقانی و دیگران ظهور کرده اند و برای اطلاع از زندگی آنان میتوان به همان دو منبع بیان شده رجوع کرد. اما از آن طرف در اندلس اسپانیا شخصی به نام محی الدین ابن عربی ظهور کرد که اساس عرفان خود را برمبنای اسماء الهی قرار داد و اگرچه محی الدین تمام قواعد صوفیگری را می دانست و قبلا هم صوفیه روی اسماء الهی تکیه داشتند ،اما محی الدین به نحوی کار آنان را تکمیل کرد .ابن عربی با نوشتن کتابی به نام فصوص الحکم که هر فص ان به یک پیغمبر اختصاص دارد و از فص ادم شروع وبا فص محمدی (ص) پایان می پذیرد نظریات عرفانی خود را بیان کرد. البته ابن عربی کتاب دیگری نیز به نام فتوحات مکیه دارد که خودش مدعی است رسول الله (ص)را کشف کرده و ایشان این مطالب را به او القا کرده اند و او نوشته است. متذکر میشویم که داماد محی الدین ،صدرالدین قونوی در کتاب مفتاح الغیب و شارح کتاب هایش شیخ محمود قیصری که جزء اولین شارحان کتاب های ابن عربی است به خوبی از عهده شرح کتابهای او برآمدند .نظرات ابن عربی بعدها توسط ملاصدرا و شاگردان ایشان از جمله ملا محسن فیض کاشانی و عبدالکریم لاهیجی که هر دو داماد ملاصدرا هستند و دیگر فلاسفه متکلم مسلمان پیگیری شد و به عنوان اساس عرفان اسلامی نقطه عطفی بر صوفی گری می باشد. متذکر می شویم که فرق بین صوفی گری و عرفان اسلامی در دیدگاهی دقیق این است که صوفی گری معتقد است طریقت بر شریعت مقدم است و هنگامی که به وسیله ریاضت و انزوا شخص بتواند به مقام قطب برسد نیاز به ظاهر شریعت نیست، اما عرفان اسلامی معتقد است که همواره باید شریعت مد نظر قرار گیرد و حتی بزرگانی چون ابوسعید ابوالخیر و جنید بغدادی همواره بر تقدم شریعت بر طریقت و همراهی آن ها تا پایان عمر تاکید میکردند اما در دو سده اخیر با ظهور شخصی به نام ملا جولا که شخصیتی سترگ مانند سید علی قاضی را تربیت کرد عرفان اسلامی وارد مرحله جدیدی شد. سید علی قاضی با تربیت شاگردان بزرگی چون علامه طباطبایی، امام خمینی ،میرزا هاشم حداد،میرزاجواد ملکی تبریزی و محمدتقی بهجت و دیگر بزرگان ،