کتابخانه اسلامی و تصوف

کهن ترین نسخه های منابع شیعه (2):

(تهذیب الأحکام)
ابو جعفر محمّد بن حسن طوسی (460 هجری)

پیش از این وعده دادیم کهن ترین نسخه های میراث مکتوب شیعه را سلسله وار به دوستان پژوهشگرم معرفی کنم. در این نوشتار به یکی از نسخه های بسیار نفیس کتاب «تهذیب الاحکام» شیخ طوسی می پردازم. این نسخه متعلق به کتابخانۀ ملی فرانسه است و تصویر آن به لطف جناب حجة الاسلام و المسلمین آقای سید محمّد رضا سیستانی (دام فضله العالی) برای بنده دستیاب شد که از همين جا مراتب تشکر و امتنان خود را ابراز مي دارم. بعدها دیدم جناب آقای حسن انصاری (دام توفیقه) گزارشی سریع از وجود این نسخه در یادداشت های خود داده اند ولی از آنجا که این نسخه دارای مزایای بسیار زیادی است و خطوط بسیاری از علمای شیعه بر روی آن آمده لازم دیدم تا نکاتی کوتاه دربارۀ این نسخه و وجوه نفاست آن بنویسم.
.
کاتب این نسخه شخصي به نام (ابو جعفر يحيى بن احمد بن حسين حلی) است. وی این نسخه را ـ که حاوی جزء اول کتاب تا پایان کتاب الصلاة می باشد ـ را در شعبان (سال 569 هجری) کتابت کرده است. نسخه از جهات متعددی چون تاریخ، قرائات، سماعات و اصالت، نفیس و بس ارزشمند می باشد. کاتب ظاهراً از علما و فقهای حله بوده؛ از او نسخۀ ای از کتاب «النهایة في مجرّد الفقه والفتوی» شیخ طوسی نيز بر جای مانده که آن را در سال 585 ه‍ کتابت کرده است، این نسخه در مدرسۀ باقريه در مشهد مقدس به شمارۀ (403) نگهداری می شده [مجلة تراثنا، ج 26، ص 145] که بعدها به کتابخانۀ آستان قدس رضوی منتقل شده و الان به (شمارۀ 17581) در آن کتابخانه حفاظت می شود [فهرست آستان، ج 21، ص 1629]. روی این نسخه تملکات و قرائات بزرگان علمای حله آمده است.
همین نسخه را مرحوم شیخ آقا بزرگ در «طبقات أعلام الشیعه» آورده ولی با تصحیف نام مؤلّف و اضافاتی در نسخه شناسی؛ او نام کاتب را این گونه ذکر کرده (يحيى بن احمد بن الحسين بن حامد). ولی تاریخ پایان جزء اول را محرّم 508 ضبط کرده که باید تصحیف از تاریخ 568 باشد. بعد از آن آورده که این نسخه بعد از فوت کاتب فروخته شده سپس فرزند کاتب آن را خریداری کرده و نام این فرزند را این چنین نوشته: (ابو جعفر بن يحيى بن احمد بن ابی القاسم ابن حامد) و این کار بعد از وفات کاتب در صفر 585 صورت پذیرفته [الثقات العیون في سادس القرون، ص 337]. از این عبارت به خوبی واضح است که کاتب این نسخه را برای خود کتابت کرده بوده و تا پایان عمر هم نسخه در حوزۀ تملّک او بوده است؛ و این به این معناست که او یک کاتب صِرف نبوده و نسخه را برای کسب درآمد ننوشته است بلکه برای استفادۀ خودش بوده. چنانچه بعد از او همین نسخه در سنت قرائات و سماعات امامیه باقی مانده و دست به دست در تملّک فقهای حله قرار گرفته و توسط محمّد بن محمّد بن یحیی بن حسن بن سعید حلی در سال 693 هـ تصحیح و مقابله شده است.
ظاهراً این نسخه اقدم نسخه های تاریخ دار کتاب تهذیب به شمار می آید.. و حتی نسخه ای را که حضرت حجة الاسلام آقای سید محمد جواد شبيری (دام فضله العالی) در دانشنامه جهان اسلام (ج ۸ ص ۶۹۹) از کتاب تهذیب با تاریخ کتابت ۵۷۵ هجری قمری در کتابخانه آية الله گلپايگاني در قم به آن اشاره فرموده اند که هم قرن نسخۀ ماست (و اگر چه 6 سال جدید تر است) در واقع متعلق به قرن یازدهم هجری است و بنده شاید 15 سال قبلتر این نسخه را از نزدیک در آن کتابخانه دیدم و خود از آن تصویری تهیه کردم، به احتمال قوی تاریخ مذکور متعلق به نسخۀ است که نسخۀ ما از روی آن کتابت شده است و کاتب بعینه آن را به نسخۀ خود منتقل کرده است.
روی نسخه فرانسه فعالیت های متعددی از قرائات، سماعات، مقابلات و تعالیق مهم و متعددی ثبت و ضبط شده؛
یکی از این سماعات متعلق به (محمّد بن عبد المطلب حلی) است؛ گواهی مجالس سماع او از اول نسخه تا پایان آن در هامش به یک خط و با الفاظی چون: « بلغ سماعاً عني أیّده الله تعالی» و «بلغ سماعاً» دیده می شود، وی در پایان نسخه هم بلاغ انهاء مجالس سماع را نوشته. لازم به ذکر است صاحب بلاغ فرزند سيّد عميد الدين عبد المطلب بن محمّد بن علي بن اعرج حسينی (681 ـ 754 هـ)، خواهر زادۀ علّامۀ حلّی و مجاز از او وصاحب كتاب «کنز المطالب في حلّ مشكلات القواعد» است. تملّکات او را به همین خط بر روی چند نسخۀ خطی کهن در آستان مقدّس امیر المؤمنین (علیه السلام) دیده بودم.

Seyed.Mohsen Vaez:
وجود صدها اثر «محدث جزایری» در کتابخانه آستان قدس
در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، 400 نسخه خطی و چاپ سنگی نفیس از «سید نعمت‌الله جزایری» موجود است که برخی نسخه‌ها به واسطه قدمت، اهدا از سوی مولف و وجود دستخط وی در برخی اوراق و حاشیه نسخ از ارزش بالایی برخوردار است...
1395/05/18
در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، 400 نسخه خطی و چاپ سنگی نفیس از «سید نعمت‌الله جزایری» موجود است که برخی نسخه‌ها به واسطه قدمت، اهدا از سوی مولف و وجود دستخط وی در برخی اوراق و حاشیه نسخ از ارزش بالایی برخوردار است.به گزارش روابط ‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، کارشناس مسئول اداره مخطوطات این سازمان اعلام کرد: سید نعمت‌الله جزایری مشهور به محدث جزایری از علمای شیعی قرن یازدهم و دوازدهم و سرسلسله خاندان مشهور علمی و دینی سادات جزایری است که نسب به امام کاظم(ع) می‌رساند. نوشته‌های به جامانده از وی فراوان است و او را به سرعت قلم و کثرت تألیفات وصف کرده‌اند که بیشتر آثار وی به صورت نسخه‌هایی نفیس و ارزشمند در گنجینه مخطوطات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.«سید محمدرضا فاضل هاشمی» ابتدا به 2 نسخه نفیس خطی به خط سید نعمت‌الله اشاره کرد و گفت: شرح «بدایه الدرایه» تألیف شهید ثانی که در 1090 قمری کتابت شده و «جامع المقاصد» محقق کرکی که کتابت آن به سال 1271 قمریست و هردو در کتابخانه گوهرشاد نگهداری می‌شود.وی با اشاره به اثر ارزشمندی که در زمان حیات مؤلف کتابت شده و دستخط وی در اوراق ابتدایی و حاشیه کتاب دیده می‌شود، عنوان‌کرد: این اثر با نام «لوامع الانوار فی شرح عیون اخبار الرضا(ع)» به سال 1106 قمری در شوشتر کتابت شده و محدث جزایری در این کتاب، عیون اخبار الرضا(ع) شیخ صدوق را شرح کرده و خود نیز آن را وقف آستان قدس کرده است.هاشمی به نسخه دیگری که در زمان حیات مؤلف به سال‌1103 قمری در شوشتر کتابت شده اشاره کرد و افزود: این اثر که بر مشرب عرفانی نگاشته شده و حاوی اقوال بسیاری از بزرگان و مشایخ تصوف چون ذوالنون مصری، رابعه عدویه، مجدالدین بغدادی و محیی الدین ابن عربی است، «مقامات النجاه فی شرح اسماء الحسنی» نام دارد که ظاهراً در زمان مؤلف، گزینش و به فارسی نیز ترجمه شده است.وی اضافه کرد: نسخه ارزشمند دیگر که در 1106 هجری قمری توسط نورالدین حسینی کتابت شده، «جواهر الغوالی فی شرح عوالی اللئالی» نام دارد و شرحی است بر عوالی اللئالیِ «ابن ابی جمهور احسائی» که جزایری از آن، با عنوان مدینه الحدیث یاد کرده است و موضوع این کتابِ دو جلدی، شرح روایات فقهی از طهارت تا دیات است.در ادامه، کارشناس مسئول اداره مخطوطات آستان قدس رضوی اظهار کرد: اثر دیگری که جزو نفایس آستان قدس رضویست، «کشف الاسرار فی شرح الاستبصار» است که حاوی مطالب علمی عمده‌ای در فقه، حدیث و رجال است و این نسخه از سوی «محمد صالح بن عبدالرشید» در سال 1109 قمری کتابت شده و مرحوم سید سعید طباطبایی در سال 1332 شمسی آن را وقف کتابخانه گوهرشاد(کتابخانه تخصصی اهل بیت علیهم السلام) کرده است.وی با بیان اینکه سید نعمت الله جزایری بر کتاب صحیفه سجادیه امام سجاد(ع) مجموعاً 3 شرح نگاشته است، بیان کرد: نخستین شرح، به شرح کبیر معروف است و شرح دوم که در واقع خلاصه‌ای از شرح نخستین است «نور الانوار فی شرح کلام خیر الاخیار» شناخته می‌شود و نسخه آستان قدس از این اثر، به کتابت سال 1116 قمریست که توسط «محمد شوشتری» از واقفان عمده آستان قدس، در سال 1309، وقف روضه رضویه شده است.
براساس این گزارش، سید نعمت‌الله جزایری شاگرد عالمان نامداری همچون علامه مجلسی، آقا جمال خوانساری، ملامحسن فیض کاشانی و شیخ حر عاملی، در ۱۰۵۰ قمری در روستای صَباغیه از جزایر بصره به دنیا آمد. از جمله آثار معروف او «الانوار النعمانیه»، «قصص الانبیاء» و کتاب کشکولی «زَهر الربیع» است. وی با مرحوم علامه مجلسی بسیار مأنوس بود و در زمان تألیف بحار، بهترین همدم و مددکار وی بود. وفات وی را ۲۳ شوال ۱۱۱۲ ذکر کرده‌اند و مزار وی در پلدختر لرستان است.

# معرفی آثار در زمینه فضایل، مناقب و تاریخ زندگانی اباعبداللّه الحسین علیه السلام
94 ـ مجالس المواعظ و البكاء فی ایام عاشورا
شیخ جعفر شوشتری، قم، شریف الرضی، 1374، 181 ص، تهران، شركت نشر و تبلیغ نیك معارف، 1371، 175 ص.
این كتاب نیز نوشته عالم ربانی، مرحوم شیخ جعفر شوشتری می باشد. نكته ای كه در این مقام شایسته ذكر است آن است كه آن مرحوم خود نقل كرده: «بعد از فراغت از تحصیل در نجف و نیل به درجه اجتهاد، به وطنم بازگشتم و مشغول به تبلیغ احكام گردیدم و چون در وعظ و منبر مهارتی نداشتم، ماه مبارك رمضان از روی تفسیر صافی و در ایام عاشورا از روی كتاب روضه الشهدای ملاحسین كاشفی در منبر می خواندم. یك سال بدین منوال گذشت و محرم رسید. شبی فكر كردم كه تا كی باید از روی كتاب بخوانم؟ در این خیال رفتم كه دیگر از كتاب در منبر مستغنی شوم و با این فكر، از ناتوانی خود ملول شدم. همان شب در خواب دیدم كه در صحرای كربلا هستم و درست همان موقعی كه كاروان حسینی به كربلا رحل اقامت افكنده است، من در خیمه رفته به حضرت سلام كردم آن حضرت مرا در نزد خویش نشانید و به حبیب ابن مظاهر فرمود: فلانی مهمان ماست ولی آب كه نزد ما نیست با آرد و روغن برای ایشان غذایی درست كنید. در آن دم حبیب برخاسته طعامی درست نموده آورد و جلوی من گذاشت. من چند لقمه كوچك از آن خوردم و از خواب بیدار شدم. اینك از بركت آن طعام به دقایق و لطائف آثار ائمه آشنا شده ام».
آن مرحوم به بركت این ذوق و فهم كتابهایی را درباره حضرت سیدالشهدا علیه السلام به رشته تحریر درآورد، علاوه بر این آن مرحوم در منبر و وعظ نیز بسیار مشهور و خبره بود. كتابی كه با عنوان مواعظ یا مجالس المواعظ و البكاء از ایشان باقی مانده، منبرهای ایشان در سیزده شب اول محرم و اربعین سال 1297 قمری است كه فردی آنها را پای منبر ایشان نوشته و سپس به صورت كتاب درآورده است. این كتاب علاوه بر مطالب موعظه كه بسیار زیبا و متین ایراد شده است، مقتل و ذكر مصیبت آن حضرت نیز به سبكی خاص ارائه شده است. زیرا آنچه كه در این كتاب مشهور است، آن مرحوم به ندرت مقتل صریح می خوانده اند و اكثرا مطالب ایشان، دریافتهایی از متن مقتل بوده است و البته چون این سخنان از دلی سوخته و پاك و مخلص برآمده در دلها بسیار اثر می كرد تا آنجا كه اینك نیز خواننده كتاب بسیار تحت تأثیر قرار می گیرد.

فهرست مقالات دفتر چهاردهم نشریه کتابخانه مرکزی در باره «نسخه های خطی»
[نخستین دفتر از این مجوعه سال 1339 به پایمردی ایرج افشار و محمد تقی دانش پژوه منتشر شده است]
درباره این دفتر 9
مقدمه نخستین دفتر نشریه نسخه های خطی از سال 1339 11
1. دفتر اجازات حسین عمادزاده / به کوشش رسول جعفریان 13
2. فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه میرزای شیرازی دانشگاه شیراز / محمد برکت 153
3. بررسی و طبقه بندی نسخ مصوّر در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران / سوسن اصیلی 179
4. المصادر، نسخۀ خطی کتابت شده در شیراز (642ق) (محفوظ در کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران) پریسا کرم رضابب 197
5. تحلیل تاریخی و حکمی رساله بهرام‌شاهیه / نادره جلالی 213
6. پیشینۀ تحقیق بر «دستور الملوک» و نسخۀ حیدرآباد / نوبوواکی کندو 237
7. قطع، دوخت و تجلید نسخ در ژاپن / ترجمه: نانوفومی آبه ـ امید رضایی 245
8. فهرست کتاب‌های چاپ سنگی کتابخانه شخصی توشیهیکو ایزوتسو (ژاپن) / تاکاشی آوامی / بازنگاری و ترجمه: مجید جلیسه 263
9. بررسی روش‌شناختی و اصطلاحات نسخه‌شناسی در فهرست نسخه‌های خطی فارسی آکادمی علوم مجارستان/ پریسا کرم رضایی 339
10. کنز المسافر فی بیان حدود الشمالیه الخراسان تألیف محمد قلی ملقب به منتخب‌الملک در 1314ق / به کوشش اکرم حسن آبادی 381
11. صورت مذاکرات «جامعه روحانیت» شیراز در سال 1342 هجری قمری / محمد برکت 483
12. وقایع دارالسلطنه اصفهان سال‌های 1256 و 1257ق؛ گزارش اجتماعی شهر اصفهان به صورت روزانه در دوره محمدشاه قاجار / مقدمه و تصحیح علیرضا اباذری 499
13. جغرافیای تاریخی و سیاسی خور و بیابانک بر اساس وقف‌نامۀ مورخ ۶۸۷ق. / عمادالدین شیخ الحکمایی ـ مریم حیدری 575
14. تفسیر تاریخی نامه شاه عباس به مفتی روم (به انشای نصیرای همدانی) / رسول جعفریان 613
15. دو نامه اعتراضی مرحوم شرابیانی به مظفرالدین شاه و امام جمعه درباره تغییر تولیت یک موقوفه / رسول جعفریان 633
16. تطوّر سوادنویسی اسناد قضایی در دوره قاجاریه (بررسی موردی بیست‌ودو وقف‌نامه نیشابور 1240-1343هـ.ق) / بهرام شایان آذر 645
17. بررسی و تحلیل شماری از عقدنامه‌ها و طلاقنامه‌ها از جُنگ یک روحانی محلی در فاصله سال‌های 1261 تا 1311ق / طیبه حاج باقریان 669
18. تقسیم‌نامه اموال و متروکات فاطمة النساء / اسدالله عبدلی آشتیانی 689
19. آلبوم تلگرافات به ستارخان راجع به خلع ید محمدعلی شاه / شیوا تقوایی زحمت کش 699
20. دستورالعمل محکمۀ علوم دینیّه؛ نظامنامه‌ای برای یک مدرسه دینی / به کوشش ابوالفضل حافظیان 711
21. سند فک مهر و موم اتاق آیت‌اللّه العظمی بروجردی(ره) و دیگر اسناد مربوط به آن / طیبه حاج باقریان 743
22. از نامه‌نگاری‌های سعید نفیسی و علامه محمد قزوینی / امیر محمد سالاروند 759
23. باید نازش و نالش بر اقبالى و ادبارى معرفی دیوان «گُل نخستین» اثر ابوظفر نازش رضوی / مریم صدیقی 779
24. خدمات علمی و فرهنگی شیخ عبدالحسین تهرانی (شیخ‌العراقین) / علی قنبریان 845
25. کتابخانۀ وقفی ‌دکتر یحیی ‌مهدوی، محفوظ در کتابخانۀ مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی ‌دانشگاه تهران / زهرا شیوا 875
26. مجلۀ فلاحت مظفری / محمد حسن ابریشمی 941
@jafarian1964

فهرست مقالات دفتر چهاردهم نشریه کتابخانه مرکزی در باره «نسخه های خطی»
[نخستین دفتر از این مجوعه سال 1339 به پایمردی ایرج افشار و محمد تقی دانش پژوه منتشر شده است]
درباره این دفتر 9
مقدمه نخستین دفتر نشریه نسخه های خطی از سال 1339 11
1. دفتر اجازات حسین عمادزاده / به کوشش رسول جعفریان 13
2. فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه میرزای شیرازی دانشگاه شیراز / محمد برکت 153
3. بررسی و طبقه بندی نسخ مصوّر در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران / سوسن اصیلی 179
4. المصادر، نسخۀ خطی کتابت شده در شیراز (642ق) (محفوظ در کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران) پریسا کرم رضابب 197
5. تحلیل تاریخی و حکمی رساله بهرام‌شاهیه / نادره جلالی 213
6. پیشینۀ تحقیق بر «دستور الملوک» و نسخۀ حیدرآباد / نوبوواکی کندو 237
7. قطع، دوخت و تجلید نسخ در ژاپن / ترجمه: نانوفومی آبه ـ امید رضایی 245
8. فهرست کتاب‌های چاپ سنگی کتابخانه شخصی توشیهیکو ایزوتسو (ژاپن) / تاکاشی آوامی / بازنگاری و ترجمه: مجید جلیسه 263
9. بررسی روش‌شناختی و اصطلاحات نسخه‌شناسی در فهرست نسخه‌های خطی فارسی آکادمی علوم مجارستان/ پریسا کرم رضایی 339
10. کنز المسافر فی بیان حدود الشمالیه الخراسان تألیف محمد قلی ملقب به منتخب‌الملک در 1314ق / به کوشش اکرم حسن آبادی 381
11. صورت مذاکرات «جامعه روحانیت» شیراز در سال 1342 هجری قمری / محمد برکت 483
12. وقایع دارالسلطنه اصفهان سال‌های 1256 و 1257ق؛ گزارش اجتماعی شهر اصفهان به صورت روزانه در دوره محمدشاه قاجار / مقدمه و تصحیح علیرضا اباذری 499
13. جغرافیای تاریخی و سیاسی خور و بیابانک بر اساس وقف‌نامۀ مورخ ۶۸۷ق. / عمادالدین شیخ الحکمایی ـ مریم حیدری 575
14. تفسیر تاریخی نامه شاه عباس به مفتی روم (به انشای نصیرای همدانی) / رسول جعفریان 613
15. دو نامه اعتراضی مرحوم شرابیانی به مظفرالدین شاه و امام جمعه درباره تغییر تولیت یک موقوفه / رسول جعفریان 633
16. تطوّر سوادنویسی اسناد قضایی در دوره قاجاریه (بررسی موردی بیست‌ودو وقف‌نامه نیشابور 1240-1343هـ.ق) / بهرام شایان آذر 645
17. بررسی و تحلیل شماری از عقدنامه‌ها و طلاقنامه‌ها از جُنگ یک روحانی محلی در فاصله سال‌های 1261 تا 1311ق / طیبه حاج باقریان 669
18. تقسیم‌نامه اموال و متروکات فاطمة النساء / اسدالله عبدلی آشتیانی 689
19. آلبوم تلگرافات به ستارخان راجع به خلع ید محمدعلی شاه / شیوا تقوایی زحمت کش 699
20. دستورالعمل محکمۀ علوم دینیّه؛ نظامنامه‌ای برای یک مدرسه دینی / به کوشش ابوالفضل حافظیان 711
21. سند فک مهر و موم اتاق آیت‌اللّه العظمی بروجردی(ره) و دیگر اسناد مربوط به آن / طیبه حاج قربان 743
22. از نامه‌نگاری‌های سعید نفیسی و علامه محمد قزوینی / امیر محمد سالاروند 759
23. باید نازش و نالش بر اقبالى و ادبارى معرفی دیوان «گُل نخستین» اثر ابوظفر نازش رضوی / مریم صدیقی 779
24. خدمات علمی و فرهنگی شیخ عبدالحسین تهرانی (شیخ‌العراقین) / علی قنبریان 845
25. کتابخانۀ وقفی ‌دکتر یحیی ‌مهدوی، محفوظ در کتابخانۀ مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی ‌دانشگاه تهران / زهرا شیوا 875
26. مجلۀ فلاحت مظفری / محمد حسن ابریشمی 941
@jafarian1964

@litera9
(چاپ سنگى) مجالس المواعظ
مجالس سخنرانی ایام محرم مرحوم شیخ جعفر شوشتری(ره)
(فارسى)...

فهرست مقالات دفتر چهاردهم نشریه کتابخانه مرکزی در باره «نسخه های خطی»
[نخستین دفتر از این مجوعه سال 1339 به پایمردی ایرج افشار و محمد تقی دانش پژوه منتشر شده است]
درباره این دفتر 9
مقدمه نخستین دفتر نشریه نسخه های خطی از سال 1339 11
1. دفتر اجازات حسین عمادزاده / به کوشش رسول جعفریان 13
2. فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه میرزای شیرازی دانشگاه شیراز / محمد برکت 153
3. بررسی و طبقه بندی نسخ مصوّر در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران / سوسن اصیلی 179
4. المصادر، نسخۀ خطی کتابت شده در شیراز (642ق) (محفوظ در کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران) پریسا کرم رضابب 197
5. تحلیل تاریخی و حکمی رساله بهرام‌شاهیه / نادره جلالی 213
6. پیشینۀ تحقیق بر «دستور الملوک» و نسخۀ حیدرآباد / نوبوواکی کندو 237
7. قطع، دوخت و تجلید نسخ در ژاپن / ترجمه: نانوفومی آبه ـ امید رضایی 245
8. فهرست کتاب‌های چاپ سنگی کتابخانه شخصی توشیهیکو ایزوتسو (ژاپن) / تاکاشی آوامی / بازنگاری و ترجمه: مجید جلیسه 263
9. بررسی روش‌شناختی و اصطلاحات نسخه‌شناسی در فهرست نسخه‌های خطی فارسی آکادمی علوم مجارستان/ پریسا کرم رضایی 339
10. کنز المسافر فی بیان حدود الشمالیه الخراسان تألیف محمد قلی ملقب به منتخب‌الملک در 1314ق / به کوشش اکرم حسن آبادی 381
11. صورت مذاکرات «جامعه روحانیت» شیراز در سال 1342 هجری قمری / محمد برکت 483
12. وقایع دارالسلطنه اصفهان سال‌های 1256 و 1257ق؛ گزارش اجتماعی شهر اصفهان به صورت روزانه در دوره محمدشاه قاجار / مقدمه و تصحیح علیرضا اباذری 499
13. جغرافیای تاریخی و سیاسی خور و بیابانک بر اساس وقف‌نامۀ مورخ ۶۸۷ق. / عمادالدین شیخ الحکمایی ـ مریم حیدری 575
14. تفسیر تاریخی نامه شاه عباس به مفتی روم (به انشای نصیرای همدانی) / رسول جعفریان 613
15. دو نامه اعتراضی مرحوم شرابیانی به مظفرالدین شاه و امام جمعه درباره تغییر تولیت یک موقوفه / رسول جعفریان 633
16. تطوّر سوادنویسی اسناد قضایی در دوره قاجاریه (بررسی موردی بیست‌ودو وقف‌نامه نیشابور 1240-1343هـ.ق) / بهرام شایان آذر 645
17. بررسی و تحلیل شماری از عقدنامه‌ها و طلاقنامه‌ها از جُنگ یک روحانی محلی در فاصله سال‌های 1261 تا 1311ق / طیبه حاج باقریان 669
18. تقسیم‌نامه اموال و متروکات فاطمة النساء / اسدالله عبدلی آشتیانی 689
19. آلبوم تلگرافات به ستارخان راجع به خلع ید محمدعلی شاه / شیوا تقوایی زحمت کش 699
20. دستورالعمل محکمۀ علوم دینیّه؛ نظامنامه‌ای برای یک مدرسه دینی / به کوشش ابوالفضل حافظیان 711
21. سند فک مهر و موم اتاق آیت‌اللّه العظمی بروجردی(ره) و دیگر اسناد مربوط به آن / طیبه حاج باقریان 743
22. از نامه‌نگاری‌های سعید نفیسی و علامه محمد قزوینی / امیر محمد سالاروند 759
23. باید نازش و نالش بر اقبالى و ادبارى معرفی دیوان «گُل نخستین» اثر ابوظفر نازش رضوی / مریم صدیقی 779
24. خدمات علمی و فرهنگی شیخ عبدالحسین تهرانی (شیخ‌العراقین) / علی قنبریان 845
25. کتابخانۀ وقفی ‌دکتر یحیی ‌مهدوی، محفوظ در کتابخانۀ مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی ‌دانشگاه تهران / زهرا شیوا 875
26. مجلۀ فلاحت مظفری / محمد حسن ابریشمی 941
@jafarian1964

درباره این دفتر 9
مقدمه نخستین دفتر نشریه نسخه‌های خطی از سال 1339 11
دفتر اجازات حسین عمادزاده 13
رسول جعفریان
فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه میرزای شیرازی دانشگاه شیراز 153
محمد برکت
بررسی و طبقه‌بندی نسخ مصوّر در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران 179
سوسن اصیلی
المصادر، نسخۀ خطی کتابت شده در شیراز (642ق) (محفوظ در کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران) 197
پریسا کرم‌رضایی
تحلیل تاریخی و حکمی رساله بهرام‌شاهیه 213
نادره جلالی
پیشینۀ تحقیق بر «دستور الملوک» و نسخۀ حیدرآباد 237
نوبواکی کندو
قطع، دوخت و تجلید نسخ در ژاپن 245
ترجمه نائوفومی آبه
امید رضائی
فهرست کتاب‌های چاپ سنگی کتابخانه شخصی توشیهیکو ایزوتسو (ژاپن) 263
تألیف: تاکاشی آوامی
بازنگاری و ترجمه: مجید جلیسه
بررسی روش‌شناختی و اصطلاحات نسخه‌شناسی در فهرست نسخه‌های خطی فارسی آکادمی علوم مجارستان 339
پریسا کرم‌رضایی
کنز المسافر فی بیان حدود الشمالیه الخراسان تألیف محمد قلی ملقب به منتخب‌الملک در 1314ق 381
به کوشش: اکرم حسن‌آبادی
صورت مذاکرات «جامعه روحانیت» شیراز در سال 1342 هجری قمری 483
محمد برکت
وقایع دارالسلطنه اصفهان سال‌های 1256 و 1257ق؛ گزارش اجتماعی شهر اصفهان به صورت روزانه در دوره محمدشاه قاجار 499
مقدمه و تصحیح: علیرضا اباذری
جغرافیای تاریخی و سیاسی خور و بیابانک بر اساس وقف‌نامۀ مورخ ۶۸۷ق. 575
عمادالدین ‌شیخ‌الحکمایی
مریم حیدری
تفسیر تاریخی نامه شاه عباس به مفتی روم (به انشای نصیرای همدانی) 613
رسول جعفریان
دو نامه اعتراضی مرحوم شرابیانی به مظفرالدین شاه و امام جمعه درباره تغییر تولیت یک موقوفه 633
رسول جعفریان
تطوّر سوادنویسی اسناد قضایی در دوره قاجاریه (بررسی موردی بیست‌ودو وقف‌نامه نیشابور 1240-1343هـ.ق) 645
بهرام شایان‌آذر
بررسی و تحلیل شماری از عقدنامه‌ها و طلاق‌نامه‌ها از جُنگ یک روحانی محلی در فاصله سال‌های 1261 تا 1311ق 669
طیبه حاج باقریان
تقسیم‌نامه اموال و متروکات فاطمة النساء 689
اسداللّه عبدلی آشتیانی
آلبوم تلگرافات به ستارخان راجع به خلع ید محمدعلی شاه 699
شیوا تقوایی زحمت‌کش
دستورالعمل محکمۀ علوم دینیّه؛ نظامنامه‌ای برای یک مدرسه دینی 711
به کوشش: ابوالفضل حافظیان
سند فک مهر و موم اتاق آیت‌اللّه العظمی بروجردی(ره) و دیگر اسناد مربوط به آن 743
طیبه حاج باقریان
از نامه‌نگاری‌های سعید نفیسی و علامه محمد قزوینی 759
امیرمحمد سالاروند
باید نازش و نالش بر اقبالى و ادبارى معرفی دیوان «گُل نخستین» اثر ابوظفر نازش رضوی 779
مریم صدیقی
خدمات علمی و فرهنگی شیخ عبدالحسین تهرانی (شیخ‌العراقین) 845
علی قنبریان
کتابخانۀ وقفی ‌دکتر یحیی ‌مهدوی، محفوظ در کتابخانۀ مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی ‌دانشگاه تهران 875
زهرا شیوا
مجلۀ فلاحت مظفری 941
محمدحسن ابریشمی

(چاپ سنگى)مجالس المواعظ
مجالس سخنرانی ایام محرم مرحوم شیخ جعفر شوشتری(ره)
(فارسى)

مجالس المواعظ(عربى)
مجالس سخنرانی ایام محرم مرحوم شیخ جعفر شوشتری(ره)
ترجمه و تحقيق: شيخ هاشم صالحى

مجالس المواعظ
مجالس سخنرانی ایام محرم مرحوم شیخ جعفر شوشتری(ره)
تصحيح آقا سيد محمود محرمى زرندى
(فارسى)

(چاپ سنگى)مجالس المواعظ
مجالس سخنرانی ایام محرم مرحوم شیخ جعفر شوشتری(ره)
(فارسى)

@litera9
(چاپ سنگى) مجالس المواعظ
مجالس سخنرانی ایام محرم مرحوم شیخ جعفر شوشتری(ره)
(فارسى)...

فهرست مقالات دفتر چهاردهم نشریه کتابخانه مرکزی در باره «نسخه های خطی»
[نخستین دفتر از این مجوعه سال 1339 به پایمردی ایرج افشار و محمد تقی دانش پژوه منتشر شده است]
درباره این دفتر 9
مقدمه نخستین دفتر نشریه نسخه های خطی از سال 1339 11
1. دفتر اجازات حسین عمادزاده / به کوشش رسول جعفریان 13
2. فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه میرزای شیرازی دانشگاه شیراز / محمد برکت 153
3. بررسی و طبقه بندی نسخ مصوّر در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران / سوسن اصیلی 179
4. المصادر، نسخۀ خطی کتابت شده در شیراز (642ق) (محفوظ در کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران) پریسا کرم رضابب 197
5. تحلیل تاریخی و حکمی رساله بهرام‌شاهیه / نادره جلالی 213
6. پیشینۀ تحقیق بر «دستور الملوک» و نسخۀ حیدرآباد / نوبوواکی کندو 237
7. قطع، دوخت و تجلید نسخ در ژاپن / ترجمه: نانوفومی آبه ـ امید رضایی 245
8. فهرست کتاب‌های چاپ سنگی کتابخانه شخصی توشیهیکو ایزوتسو (ژاپن) / تاکاشی آوامی / بازنگاری و ترجمه: مجید جلیسه 263
9. بررسی روش‌شناختی و اصطلاحات نسخه‌شناسی در فهرست نسخه‌های خطی فارسی آکادمی علوم مجارستان/ پریسا کرم رضایی 339
10. کنز المسافر فی بیان حدود الشمالیه الخراسان تألیف محمد قلی ملقب به منتخب‌الملک در 1314ق / به کوشش اکرم حسن آبادی 381
11. صورت مذاکرات «جامعه روحانیت» شیراز در سال 1342 هجری قمری / محمد برکت 483
12. وقایع دارالسلطنه اصفهان سال‌های 1256 و 1257ق؛ گزارش اجتماعی شهر اصفهان به صورت روزانه در دوره محمدشاه قاجار / مقدمه و تصحیح علیرضا اباذری 499
13. جغرافیای تاریخی و سیاسی خور و بیابانک بر اساس وقف‌نامۀ مورخ ۶۸۷ق. / عمادالدین شیخ الحکمایی ـ مریم حیدری 575
14. تفسیر تاریخی نامه شاه عباس به مفتی روم (به انشای نصیرای همدانی) / رسول جعفریان 613
15. دو نامه اعتراضی مرحوم شرابیانی به مظفرالدین شاه و امام جمعه درباره تغییر تولیت یک موقوفه / رسول جعفریان 633
16. تطوّر سوادنویسی اسناد قضایی در دوره قاجاریه (بررسی موردی بیست‌ودو وقف‌نامه نیشابور 1240-1343هـ.ق) / بهرام شایان آذر 645
17. بررسی و تحلیل شماری از عقدنامه‌ها و طلاقنامه‌ها از جُنگ یک روحانی محلی در فاصله سال‌های 1261 تا 1311ق / طیبه حاج باقریان 669
18. تقسیم‌نامه اموال و متروکات فاطمة النساء / اسدالله عبدلی آشتیانی 689
19. آلبوم تلگرافات به ستارخان راجع به خلع ید محمدعلی شاه / شیوا تقوایی زحمت کش 699
20. دستورالعمل محکمۀ علوم دینیّه؛ نظامنامه‌ای برای یک مدرسه دینی / به کوشش ابوالفضل حافظیان 711
21. سند فک مهر و موم اتاق آیت‌اللّه العظمی بروجردی(ره) و دیگر اسناد مربوط به آن / طیبه حاج باقریان 743
22. از نامه‌نگاری‌های سعید نفیسی و علامه محمد قزوینی / امیر محمد سالاروند 759
23. باید نازش و نالش بر اقبالى و ادبارى معرفی دیوان «گُل نخستین» اثر ابوظفر نازش رضوی / مریم صدیقی 779
24. خدمات علمی و فرهنگی شیخ عبدالحسین تهرانی (شیخ‌العراقین) / علی قنبریان 845
25. کتابخانۀ وقفی ‌دکتر یحیی ‌مهدوی، محفوظ در کتابخانۀ مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی ‌دانشگاه تهران / زهرا شیوا 875
26. مجلۀ فلاحت مظفری / محمد حسن ابریشمی 941
@jafarian1964

به نام ایزد یکتا

🌏✒️ بدون مرز
محمد احرامیان پور

🟣 تقویم تاریخ


حکومت با زکات کاخ می‌سازد و کاخ سازی‌اش را در مسجد توجیه می‌کند. سرمایه‌داران حکومتی, با پول زکات چاق و چاق‌تر می‌شوند و در مساجد پیروزی‌شان را به رخ مردم می‌کشند.

دکتر علی شریعتی

امروز ، " شنبه "

📕۲۹ خرداد ۱۴۰۰ هجری خورشیدی
📗اورمزد تشتریا ۳۷۵۹ زرتشتی
📘19 ژوئن 2021 میلادی
📙۸ ذوالقعده ۱۴۴۲ هجری قمری


📕آنتونی و رابرت شرلی دو برادر انگليسی در شهر قزوين، پايتخت وقت ايران با "شاه عباس يکم" ديدار كردند، با اين ديدار نفوذ و سپس مداخله انگستان در امور ايران آغاز شده است. (۹۷۷ ه.ش)

📕دولت شوروی رسماً اعلام كرد كه تمام نيروهای نظامی روسيه از قلمرو خاكی و آبی ايران خارج شده‌اند. (۱۲۹۹ ه.ش)

📕دولت وقت ايران، با شعار "دفاع از آسمان وطن"، نیروی هوایی ایران را ایجاد نمود. (۱۳۰۳ ه.ش)

📕روز خلع يد، خلع يد غارتگران انگليسی از صنعت نفت ايران. (۱۳۳۰ ه.ش)

📕تولد "رضا کیانیان" بازیگر سینما و تلویزیون. (۱۳۳۰ ه.ش)

📕ثبت "برج شبلی" دماوند از آثار سده ۵ هجری به شماره ۹۲۰ در فهرست آثار ملی ايران. (۱۳۵۱ ه.ش)

📕درگذشت "دكتر علی شريعتی"، اندیشمند و جامعه شناس دینی، وی از مبارزان و فعالان مذهبی و سیاسی و از نظریه‌پردازان انقلاب اسلامی ایران بود. (۱۳۵۶ ه.ش)

📕سقوط منطقه "مهران" توسط منافقين و با پشتيبانی ارتش عراق در اواخر جنگ. (۱۳۶۷ ه.ش)

📕درگذشت "دکتر بهمن سرکاراتی" عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی. (۱۳۹۲ ه.ش)

📗روز "پرسه همگانی" در آیین زرتشتیان.
📖در این روز زرتشتیان به تالار آدریان می روند و در مراسمی که با گات ها و اوستا خوانی موبدان و سخنرانی فرزانگان همراه است، شرکت کرده و با میل نمودن قهوه با نبات به روان درگذشتگان درود می‌فرستند.

📘"اراتوستنس"، دانشمند يونانی تبار عهد باستان، اندازه گيری محيط زمين را بر پايه علم هندسه به پايان برد. (240 پ.م)

📘كشف سرزمين "پاناما" در آمريكای مركزی توسط "باستيداس"، دريانورد و كاشف اسپانيايى. (1501 م)

📘تولد "بِلْز پاسكال" فيلسوف ، رياضي‏دان مشهور فرانسوی و سازنده ی ماشين حسابگر مکانيکی. (1623 م)

📘"ماكسيميليان" شاهزاده اتريشی که سه سال و اندی امپراتور مكزيك بود توسط آزادي‏خواهان مكزيك اعدام شد. (1867 م)

📘آزمايش پرواز اولين بالگرد جهان توسط "انريكو فورلانينی" مهندس ايتاليايی در بندر اسكندريه مصر. (1877 م)

📘"میخائیل گراسیموف" انسان شناس و فرهنگ شناس روس، گور "امیرتیمور گورکان" در آرامگاه او در سمرقند را باز کرد. (1941 م)
📖در گور "تیمور لنگ" لوحی را مشاهده کرد که رویش نوشته شده بود: "روزی که گور مرا باز کنند و دست بزنند، یک فاجعه برایشان روی خواهد داد." ، کسی این هشدار را پس از مشاهده آن باور نکرد، ولی سه روز پس از آن، تعرّض هیتلر به رغم داشتن پیمان عدم تعرّض و تقسیم لهستان، به شوروی آغاز شد. هیتلر که درک درست از تاریخ و درس‌هایی که می‌دهد نداشت و شکست نهایی ناپلئون از تعرّض به روسیه به رغم تصرف مسکو را تحلیل نکرده بود به شوروی حمله نظامی بُرد که جنگ حدود چهار سال طول کشید و بیش از ۳۰ میلیون روس و شهروندان جماهیریه از جمله شماری از نظامیان سمرقند در آن کشته شدند و اینگونه هشدار "امیرتیمور" ۵۳۶ سال بعد تحقّق یافت.

📘دولت لندن به شيخ نشين كويت كه تحت الحمايه اش بود استقلال داد. (1961 م)

📘كودتای سرهنگ "بومدين" عليه دولت "احمد بن بلا" رئيس جمهور الجزاير. (1965 م)

📙درگذشت "شيخ فخرالدين ابراهيم بن شهريار عراقی همدانی"، شاعر بزرگ ايرانی. (۶۸۸ ه.ق)
📖شیخ فخرالّدین ابراهیم، متخلص به عراقی، عارف نامی و شاعر بلندآوازهٔ ایرانی، در اوایل قرن هفتم هجری در دهی در اطراف همدان به دنیا آمد. پس از تحصیل علوم و فنون و کسب دانش، برای ادامه تحصیل به همدان رفت. سپس با جمعی از دراویش رهسپار هندوستان شد و به خدمت "شیخ بهاءالدین زکریا" درآمد و بعد از مدتی با دختر او ازدواج کرد. بعدها به عربستان و سپس به قونیه رفت و به خدمت "مولانا" رسید و مصاحب و معاشر او شد. وی درسال ۶۸۶یا ۶۸۸ هجری قمری درحدود سن هشتاد سالگی در دمشق وفات یافت. از آثار او می‌توان علاوه بر"دیوان اشعار" به "مثنوی عشاق‌نامه" و کتاب "لمعات" اشاره کرد.

به نام ایزد یکتا

🌏✒️ بدون مرز
محمد احرامیان پور
« فرهنگی، اجتماعی، تاریخی»

🟣 تقویم تاریخ


خوابند وکیلان و خرابنـــد وزیران
بردند به یغما همه سیم و زرِ ایران
ما را نگذارند به یک خانه ی ویران
یا رب‌ بِستان‌ دادِ فقیـران ز امیران

عارف قزوینی

امروز ، " چهارشنبه "

📕۳ شهریور ۱۴۰۰ هجری خورشیدی
📗دی‌به‌آذر خشتره‌ویریه ۳۷۵۹ زرتشتی
📘25 اوت 2021 میلادی
📙۱۶ محرم ۱۴۴۳ هجری قمری


📕"رشید السلطان" و "حسین خان لله" دو نفر از اعضاء کمیته مجازات در میدان توپخانه به دار مجازات آویخته شدند. (۱۲۹۷ ه.ش)

📕"حسن مستوفی" رئيس الوزراء، در سعدآباد حضور يافته از سمت خود كناره گيری نمود ولی شاه استعفای او را نپذيرفت. (۱۳۰۵ ه.ش)

📕زادروز "اکبر هاشمی رفسنجانی"، نخستین رئیس مجلس شورای اسلامی و چهارمین رئیس جمهور ایران. (۱۳۱۳ ه.ش)

📕افتتاح ورزشگاه "امجديه" (شهيد شيرودی) در تهران. (۱۳۱۸ ه.ش)

📕در طی جنگ جهانی دوم، قوای شوروی از شمال و مشرق و قوای انگلستان از جنوب، كشور ايران را مورد حمله زمينی، هوایی و دريایی قرار دادند. (۱۳۲۰ ه.ش)

📕علی منصور نخست وزير، به اتفاق جواد عامری كفيل وزارت امور خارجه، در كاخ سعدآباد حضور يافته و "رضا شاه" را از حمله دو كشور شوروی و انگليس به خاك ايران مطلع ساختند. (۱۳۲۰ ه.ش)

📕"اسميرنوف" سفير شوروی و "سر ريدرز بولارد" وزير مختار انگليس در سعدآباد با "رضاشاه" ملاقات كردند و صريحاً اعلام نمودند علت حمله به ايران وجود عده زيادی از اتباع آلمانی در ایران می‌باشد. (۱۳۲۰ ه.ش)

📕بین ایران و مصر پس از ده سال قطع رابطه مجدداً روابط سیاسی برقرار شد و طرفین با یکدیگر سفیر مبادله نمودند. (۱۳۴۹ ه.ش)

📕آغاز نخستين دوره مذاكرات صلح بين ايران و عراق با نظارت سازمان ملل متحد. (۱۳۶۷ ه.ش)

📕درگذشت "ناصر خویشتن دار"، دوبلور و گوینده ، مدیر دوبلاژ پیشکسوت سیما. (۱۳۹۶ ه.ش)

📘تخریب مجسمه "شاپور یکم" در تنگ چوگان در زمان یورش اعراب به ایران. (643 م)
📖در جریان افتادن منطقه‌ای از ایران که اینک استان فارس است به دست اعراب مهاجم، یک سردار عرب به نام "نصر ابن سیّار" در تنگ چوگان وارد غاری شد که یک مجسمه بزرگ سنگی از "شاپور یکم" در آنجا قرار داده شده بود و غار پُر از آثار تاریخی و هنری ایرانیانِ آن دوران بود. "نصر" دستور افکندن مجسمه شاپور را از جایگاهش داد و آثار دیگر هم از آسیب در امان نماند. "نصر" پیشنهاد مردم محل را که در برابر دریافت مقداری زر از آنان، اجازه دهد که مجسمه را به حالت اول بازگردانند ردّ کرد. وزن این مجسمه شاپور یکم ۲۵ تُن گزارش شده است.

📘زادروز "ايوان چهارم" كه روسيه را يكپارچه و خود را تزار آن خواند. نخستين تزار روسيه ۵۴ سال عمر كرد. (1530 م)

📘درگذشت "ويليام هِرشِل" رياضی‌دان و منجم برجسته آلمانی، کاشف سیاره اورانوس و تابش فروسرخ. (1822 م)

📘روز ملي و استقلال "اروگوئه" از استعمار اسپانيا. (1825 م)
🇺🇾کشور "اروگوئه" با ۱۷۶/۲۱۵ كيلومتر مربع وسعت در جنوب شرقی آمريكای جنوبی واقع شده است. جمعيت اروگوئه بيش از ۳ ميليون نفر است كه اكثراً مسيحی هستند. پايتخت اين كشور شهر "مونته ويدئو" و واحد پولش "پزو" می‌باشد. نژاد مردم اروگوئه سفيد و زبان رسمی آن "اسپانيايى" می‌باشد. نوع حكومت آن جمهوری است.

📘درگذشت "فردريك ويلهلم نيچه"، فيلسوف آلمانی و نويسنده كتاب‌های"چنين گفت زرتشت" و "آن سوی خوب و بد". (1900 م)

📘مرگ "هانری بِكرِل" فيزيك‏دان فرانسوی، كاشف راديو اكتیویته و برنده ی جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۰۳ میلادی. (1908 م)

📘تسليم رومانی به متفقين و اعلان جنگ به آلمان در جريان جنگ جهانی دوم. (1944 م)

📘درگذشت "سينكلِر لوئيز" رمان ‏نويس، نخستين آمريكايى دريافت کننده ی جايزه ادبی نوبل در سال ۱۹۳۰ میلادی. (1951 م)

📘روز استقلال "روسيه سفيد"(بلاروس) از اتحاد جماهير شوروی سابق. (1991 م)
🇧🇾"بلاروس" یک سرزمین در اروپای خاوری، با مساحت ۲۰۷/۶۰۰ کیلومتر مربع و جمعیت ۱۰ میلیون نفر می‌باشد. پایتخت آن شهر "مینسک" است. واحد پول آن "روبل بلاروس" و زبان رسمیش "روسی" و "بلاروسی" می‌باشد.

📘برای نخستين بار در امر پزشكی از "كت اسكن" استفاده شد. (1973 م)

📙 در زمان خلیفه اول، مسلمانان به شهر تاریخی دمشق هجوم آورده و آن را به محاصره خویش درآوردند. (۱۴ ه.ق)

📙تدوين تاريخ اسلامی در عهد خليفه‏ ی دوّم. (۱۶ ه.ق)

📙شكست "امير عبدالقادر الجزايری" در برابر استعمارگران فرانسوی. (۱۲۶۰ ه.ق)

📙گشايش سومين مجلس قانونگذاری در ايران. (۱۳۳۳ ه.ق)