ظرائف و طرائف نوشته دکتر محمد آبادی باویل استاد دانشگاه تبریز است.این کتاب به معرفی مضافات و منسوباتِ شهرهای اسلامی و پیرامون می پردازد. روش مولف بدینگونه است که شهرها را به ترتیب حروف الفبا ذکر کرده و از متون قدیم و جدید، عینا توضیحاتی پیرامون شهر و موقعیت جغرافیایی آن آورده است و گاهی از دواوین شعرا(فارس و عرب)ابیاتی را که منسوبات شهر مورد نظر در آن ذکر شده برای نمونه نقل کرده است.حجم توضیحات هر شهر با توجه به اهمیت شهر مورد نظر متفاوت است. در زیر نمونه ای از یک مدخل این کتاب آورده می شود:
«قای:نام جا و مقامی است منسوب به خوبان و این شهر به ترکستان است که طایفه قای گو کلان در آن سکنی داشته اند.
گل و می خواه بر این جشن امشب
از رخ نخشبی و دو رخ قای»
در کل، کتاب، برای درک متون بسیار مناسب است هرچند که در بعضی مدخلها گاهی از چند بیت برای منسوبات شهر استفاده شده است(ر.ک:بربر)ولی در بعضی مدخل های دیگر علی رغم ابیات موجود، بیتی آورده نشده است(ر.ک:رامهرمز) همچنین گاهی ورود بعضی از مدخلها با ماهیت کتاب تمام و کمال سنخیت ندارد(ر.ک:حوأب که غیر از همان حدیث مشهور پیامبر،هیچ مضاف و منسوبی برای آن ذکر نشده است).
این کتاب با نمونه ظاهرا مشابهِ عربیِ خود یعنی کتاب مشهور ابومنصور ثعالبی _ثِمار القلوب فی المضاف والمنسوب_ شباهت و تفاوت دارد.شباهت این دو کتاب این است که در هردو، از منسوبات شهرها صحبت شده با این تفاوت که در ثمارالقلوب اطلاعات نسبتا کمی آمده است درحالیکه کل کتاب دکتر آبادی به منسوبات شهرها اختصاص دارد؛اما کتاب ثعالبی از این جهت که به غیر از منسوبات شهرها، تمام آنچه از مضافات و منسوبات در زمینه های دیگر_که به دست مولف رسیده_ در آن جمع شده است، اهمیت جداگانه ای دارد.معرفی کتاب ثعالبی مجال دیگری می طلبد که در آینده به آن خواهیم پرداخت.
کتاب ظرائف و طرائف سال57در 911صفحه بوسیله انتشارات شفق تبریز چاپ شده است.
#ظرائف_طرائف
#محمد_آبادی_باویل
#منسوبات_شهرها_اسلامی
#ثمار_القلوب
#ثعالبی
#کتاب_مرجع


معرفی کتب ادبی و تاریخی در: ketabshenasi98@

@litera9
#ثمار_القلوب