حکیم_نظامی - خزانة الفوائد

معرفی قدیمی ترین کتابخانه عمومی استان قم
این کتابخانۀ اکنون در دبیرستان ماندگار امام صادق (ع)- حکیم نظامی قرار دارد که برای معرفی آن ابتدا به بیان تاریخچه مختصری از این دبیرستان می پردازیم:
در سال 1312 مردم و اهالی فرهنگ قم خواستار تشکیل دورۀ متوسطه در این شهر شدند و پس از مکاتبات و پیگیری های فروان در نهایت در سال بعدکلاس های هفتم و هشتم در دو دبستان به نام دبستان های ملی حیات و دبستان حکمت تشکیل شد.
پس از تشکیل دورۀ متوسطه در مدرسۀ حکمت لزوم ایجاد کتابخانه احساس شد که در نهایت در سال 1314 دبیرستان حکمت صاحب کتابخانه کوچکی گردید. نام این کتابخانه، کتابخانۀ عمومی معارف نهاده شد که طبق بررسی اسناد، قدیمی ترین کتابخانۀ عمومی استان قم می باشد. طبق اسناد به دست آمده شهر قم در دوران پهلوی اول تنها دو کتابخانه داشت یکی کتابخانۀ حاج شیخ عبدالکریم حائری (فیضیه) و دیگری کتابخانۀ معارف که در دبیرستان حکمت مستقر بود.
با استقبال اهالی فرهنگ و دانش آموزان قم در سال 1315 انجمن کتابخانۀ دبیرستان تأسیس شد و پس از آن تهیه کتاب های مورد نیاز با جدیت بیشتری انجام شد.
به دلیل استقبال نسبتا خوب مردم از ایجاد دورۀ متوسطه در شهر قم، لزوم ساخت دبیرستان مجهزی که در شأن جوانان قمی باشد بیش از پیش احساس شد. در همین راستا شادروان سید علی اکبر برقعی قمی موسس دبستان حیات که جهت دریافت مجوز دبستان خود راهی تهران شدند موضوع ضرورت ایجاد دبیرستان مجهز را نیز با مرحوم علی اصغر حکمت در میان گذاشت، مرحوم حکمت نیز قول ساخت دبیرستان مجهزی را به آقای برقعی دادند پس از آن با رفت و آمد پی در پی اولیای معرفی بالأخص شادروان برقعی مقدمات ساخت دبیرستان فراهم شد و به مرور زمان مشکلات پیش آمده بر طرف شد. در نهایت ساختمان دبیرستان ماندگار امام صادق (ع)- حکیم نظامی که قدیمی ترین و بزرگترین دبیرستان استان قم می باشد در سال 1317 افتتاح شد و فعالیت آموزشی خود را آغاز نمود.
با افتتاح ساختمان جدید دبیرستان تمامی دانش آموزان و اساتید دبیرستان حکمت به ساختمان جدید منتقل شده و همچنین تمامی اموال دبیرستان از جمله کتاب های کتابخانه نیز به ساختمان جدید منتقل شد. در روز افتتاح دبیرستان بنا به دلایلی که شرح آن در این مقال نمی گنجد نام دبیرستان از حکمت به حکیم نظامی تغییر یافت.
پس از انتقال کتابخانه به ساختمان جدید آمار کتاب های کتابخانه به طور فزاینده ای افزایش یافت و در دهه 20 مکاتبات بسیار زیادی با ناشران، دانشگاه ها، مؤسسات تمدنی و ... صورت گرفت که باعث رونق بیش از پیش کتابخانه دبیرستان شد. در آن سال ها کتابدار دبیرستان شادروان محمد علی اجلال بود.
کتابخانۀ دبیرستان تا اوایل دهۀ 30 نیز یگانه کتابخانۀ عمومی استان قم بود و پس از آن کتابخانه های آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه (س) و آیت الله بروجردی تشکیل شد.
این کتابخانه در سال های بعد نیز به فعالیت های عادی خود ادامه داد و آمار کتاب های آن تا زمان انقلاب اسلامی حدودا به 4500 جلد کتاب رسید، کتابخانه دبیرستان هم اکنون حدود 25.000 جلد کتاب با موضوعات مختلف دارد که از این تعداد حدودا 400 کتاب چاپ سنگی و 18 کتاب خطی هستند.
از اهداگران کتاب به کتابخانه می توان به آیت الله مرعشی نجفی، پروین اعتصامی، محمد حسین صاحب الداری، حسین کریمان، شاهرخ ظهیری، دکتر علی محسنی، هادی فرساد، سید حسین رضوی برقعی و ... اشاره نمود.
شایان ذکر است موسسه خانه کتاب در سال 1387 حدودا 4000 جلد کتاب را به کتابخانه دبیرستان اهدا نمود و در سال های بعد نیز کتابخانه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تعدادی کتاب را به کتابخانه این دبیرستان اهدا نمود.
به دلیل کوچک بودن فضای کتابخانه و سنگین بودن کتاب ها این کتابخانه در سال 1395 از طبقۀ دوم ساختمان اصلی دبیرستان به ساختمان شهید رجایی در مجاورت آن منتقل شد.
به کوشش : مجید داداش نژاد
#حکمت
#حکیم_نظامی
#اجلال
#گزارش_بنیاد_قم_پژوهی
#کتب_خطی
#چاپ_سنگی

🆔 @hakimnezamiqom

قسمتی از مصاحبه تاريخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با دکتر مظاهر مصفا

.... رئیس دبیرستان «حکیم نظامی» هم مرحوم آل یاسین بود که آدم ساده و زحمتکشی بود. مرحوم بهشتی دیگر به اجبار ما را به آنجا برد و می گفت که بایدهفته ای یک ساعت به اینجا بیایی و انشاء و ... درس بدهی. به دبیرستان حکمت هم هفته ای یک ساعت می رفتم که از حال دبیرستان آن ها هم باخبر باشم.
یکی از دانش آموزان دبیرستان حکیم نظامی مرحوم آقا سید احمد خمینی بود. برادرش یعنی مصطفی خمینی با ما هم دوره، رفیق و هم بازی بود آن وقت از حال آقا سید احمد از من پرسید که درس هایش چطور است؟ گفتم همه درس هایش خوب است. گفت تو که یک درس انشا را بیشتر نمی روی، چطور می گویی همه درس هایش خوب است؟ گفتم برای اینکه سر هیچ درسی نمی آید و همه درس ها را می رود فوتبال بازی می کند. آن روزگار یادم است که مرحوم سید احمد انشاهای بودار می نوشت. نه از وقتی که من رئیس فرهنگ بودم بلکه قبل از آن هم می نوشت و یک مشکلاتی برای معلم انشاء و ... فراهم می کرد. می خواهم بگویم که من تنها نبودم که سر هیچ درسی حاضر نشوم و همه اش توی زمین فوتبال باشم. البته من بعد از انقلاب هرگز ایشان را ندیدم. یعنی این توفیق نبود که ببینم.

منبع: ‏ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مصاحبه تاريخ شفاهی با مظاهر مصفا٬ ۱۳۷۷-۱۳۷۸ جلسه دوم، صفحه ۸

#حکیم_نظامی

@hakimnezamiqom

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران

جستاری در اسناد کهن

جستاری در اسناد کهن