«نامه آیت الله منتظری به آیت الله گلپایگانی در ارتباط با ضرورت حفظ استقلال حوزه های علمیه»
«بسم الله الرحمن الرحیم
محضر مبارک آیت الله العظمی آقای گلپایگانی دامت برکاته
پس از سلام و تحیت به عرض میرساند: حوزه علمیه قم "صانهاالله تعالی عن الحدثان" با وسعتی که پیدا کرده و از هر جهت مورد توجه عالم تشیع و دوست و دشمن قرار گرفته، اینک زعامت و حفظ استقلال و عظمت آن عملا به عهده حضرتعالی گذاشته شده و قهرا تحمل زحمات در این راه موجب خو شنودی خدا و اجر عظیم خواهد بود. خاطر شریف مستحضر است که عظمت حوزه های علمیه شیعه همیشه مرهون استقلال آنها و جدائی از مراکز قدرت بوده است.
معیار فضیلتها در حوزه های علمیه باید درجات علمی و تقوی و جنبه های معنوی و بزرگ منشی اشخاص باشد. و اداره شئون حوزه باید در داخل آن به دستور زعیم حوزه و به تصدی منصوبین از قبل او انجام شود. در چنین حوزه ای است که ممکن است امثال شیخ انصاری و میرزای شیرازی قدس سرهما تربیت شوند که علاوه بر درجات علمی و معنوی دارای استقلال فکری و قاطعیت بودند و تحت تاثیر قدرتهای مادی و سیاسی جهان قرار نمی گرفتند. ولی متاسفانه مشاهده میشود که مسیر حوزه علمیه قم به سمتی است که در آینده چیزی شبیه حوزه های دولتی اهل سنت خواهد شد که از خود استقلال ندارند و حقوق بگیران حکومتها هستند، و بالاجبار ثناگوی دولتها و ابزاری در دست مراکز قدرت و ملعبه سیاستهای حاکم میباشند.
دولتها و مراکز قدرت هر چند خوب و صالح باشند ولی بالاخره وابستگی به آنها استقلال فکری و قاطعیت را از علمای حوزه ها خواهد گرفت. این درست است که دین مقدس اسلام از سیاست جدا نیست، ولی این بدان معنی است که حوزه های علمی و دینی باید سیاست ممالک اسلامی و مسلمین را مورد توجه قرار دهند و حتی المقدور جلوی اشتباهات و انحرافات را بگیرند، نه اینکه حوزه و علمای اعلام ابزار سیاستهای حاکم باشند. شورای مدیریت حوزه علمیه قم هر چند صادقانه عمل کنند ولی وقتی میتوانند عظمت حوزه را حفظ نمایند و حوزه را در مسیر صحیح قرار دهند که ارگانهای حاکم کشور، حوزه و افراد حوزه را به صورت عوامل سیاستهای خود قرار ندهند. و روی همین اصل بود که مرحوم امام(ره) در وقتی که قدرت داشتند مع ذلک چون در حوزه نبودند برای نظم حوزه و تشکیل شورای مدیریت نظر حضرتعالی را مورد توجه قرار دادند و خودشان کمتر دخالت میکردند.
سیاست بازی و قدرت زدگی در حوزه علمیه قم بشدت رو به گسترش است و عملا به جای رشد ارزشهای علمی و معنوی وابستگی به قدرت و سیاست و شئون دنیوی رشد پیدا میکند. در حوزه علمیه پایگاههائی احداث شده که طلاب و محصلین ساده لوح را به صورت ثناگو و زنده بادگو درمی آورد و بر اساس اهدافی که از خارج حوزه تعیین و شعارهائی که دیکته میشود طلاب و فضلای حوزه را به این طرف و آن طرف میکشند.
آیا با این وضع حضرتعالی انتظار دارید در آینده فقهای اصیل و جامع الشرائط و علمای قاطع و خدمتگزار به عالم اسلام و تشیع که مخالف هوی و مطیع لامرالله باشند داشته باشیم؟ من اطلاع دارم که بسیاری از علما و فضلای حوزه علمیه از وضع موجود ناراحت هستند و نظرشان متوجه تصمیم حضرتعالی است.
بجاست حضرتعالی به وسیله شورای مدیریت جدید و یا به هر وسیله ای که صلاح میدانید جلوی دخالتهای بیجا را بگیرید. احتیاج ارگانهای دولتی به اهل علم و روحانیین برای تصدی امر قضاء و ارشاد و تبلیغ البته باید در حوزه علمیه مورد توجه قرار گیرد و در این جهت با آنها همکاری شود، ولی این امر مستلزم دخالتهای بیجای ارگانهای دولتی در حوزه و ملعبه قراردادن طلاب جوان و ساده لوح و تحریک آنان در مسیر سیاست بازیهای آنان نیست. و بالاخره اگر حضرتعالی اقدام نکنید و چاره ای نیندیشید در آینده ای نه چندان دور حوزه علمیه قم هویت معنوی و استقلال و عظمت خود را از دست خواهد داد و در نتیجه ملت نیز از روحانیت منقطع خواهد شد.
دولت حتی اگر بخواهد امکاناتی از قبیل بهداشت و بیمه و امثال اینها را در اختیار روحانیت و حوزه قرار دهد باید از مسیر ریاست حوزه و تحت نظارت او باشد. البته میدانیم که علما و طلاب معصوم نیستند و ممکن است از ناحیه بعضی از آنان اشتباهات و یا خلافهائی بروز نماید ولی برای جلوگیری از آنها باید از طرف شورای مدیریت حوزه هیئتی مامور رسیدگی و تذکر دادن و توبیخ و تنبیه متهمین تعیین شود که خودشان مسائل را بررسی و حل نمایند و یا نهایتا از طرف آنان به محاکم قضائی رسمی ارجاع شود.
قدرتمندان معمولا گره هائی را که از دست باز میشود با دندان باز میکنند و این امر صحیحی نیست. امید است حضرتعالی به هر نحو صلاح میدانید اقدامات لازمه را مبذول دارید.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
۱ رمضان المبارک ۱۴۱۳ - ۱۳۷۱/۱۲/۴
حسینعلی منتظری»
کتاب «
#خاطرات آیت الله منتظری» صفحه ۱۵۲۴ ، پیوست ۲۳۵
کانال تلگرام آیت الله منتظری
@Ayatollah_Montazeri
