? لزوم توجه به گویش ها و لهجه های محلی در تشخیص راویان
در تهذیب روایتی با سند زیر ذکر شده است:
《رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مَتُّويه بْنِ نَابِحَةَ عَنْ أَبِي سُمَيْنَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ الْبَزَّاز...》 (تهذیب الأحكام، ج۹، ص۳۹۳)
"متویه" تلفظ محلی "محمد" است که در مناطقی (خصوصا در قم) به کار می رفته است و "متویه بن نابحه" در این سند همان "محمد بن ناجیه" می باشد. (۱)
در سند مشابهی در کافی آمده است:
《مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِيَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ (۲) عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِم...》 (الکافی، ج۴، ص ۳۵۹)
همچنین در فقیه آمده است:
《رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِيَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَالِم...》 (الفقیه، ج۴، ص۱۶۰)
نجاشی در ذیل "علی بن محمد بن علی بن سعد الاشعری القمی القزدانی" می نویسد:
《منسوب إلى قرية، يكنى أبا الحسن، و يعرف بابن متويه...》 (رجال النجاشی، ص۲۵۷)
و در جای دیگری، همین شخص را با تعبیر "علویه بن متویه" ذکر می کند:
《محمد بن سالم بن أبي سلمة الكندي السجستاني أخبرنا علي بن أحمد قال: حدثنا إسحاق بن الحسن قال: حدثنا محمد بن الحسن قال: حدثنا علوية بن متويه بن علي بن سعد أخي أبي الآثار القزداني عنه به》 (رجال النجاشی، ص۳۲۲)
"علُّویه" نیز تلفظ محلی "علی" است. همین گونه، در مورد اسم "علی" گاهی "علّان" نیز تعبیر می شده است. مانند "علی بن محمد بن ابراهیم بن ابان الرازی الکلینی" که به علان شناخته می شده است. (رجال النجاشی، ص۲۶۰)
در تاج العروس آمده است:
《علّان لقب جماعه من المحدثین ممن اسمه علی...》 (تاج العروس، ج۱۸، ص۳۸۴ و ن.ک. ج۱۵، ص۵۲۱)
اما پذیرش این که علان لقب (به معنای مصطلح) باشد مشکل است. مرحوم آقای بروجردی علان را عجمی شده ی علی دانسته اند. (۳) به نظر می رسد همین مطلب صحیح است. البته گاهی این تغییرات در همان زبان عربی رخ می دهد. مانند احمد بن هلال که گاهی احمد بن هلیل تلفظ شده است. (۴)
این تغییرات نظائر دیگری نیز دارد (۵) و توجه به آن در شناخت راویان و توحید مختلفات به کار می آید.
__________
۱- در استبصار مطبوع به جای متویه بن نابحه، "مَثُوبَةَ بْنِ نَايِحَةَ" آمده و "متوبة" و "نايجة" از بعضی نسخ نقل شده است. (الاستبصار، ج۴، ص۱۶۴)
در مورد ضبط متویه در ایضاح الاشتباه در ذیل الحسین (الحسن) بن متویه آمده است:
《بفتح المیم، و تشدید التاء المنقطه فوقها نقطتین المضمومه، و اسکان الواو》 (ایضاح الاشتباه، ص۱۶۳)
طبق این کلام، "مَتُّوَيْهِ" خطاست و ظاهرا کسی که متویه را چنین ضبط کرده آن را مانند اسم هایی نظیر سیبویه و نفتویه انگاشته است در حالی که این اسامی از باب دیگری هستند و از ترکیب سیب و نفت با ویه ساخته شده اند.
۲- محمد بن علی در این سند و سند بعد، همان ابو سمینه در سند تهذیب است.
۳- مقدمه ترتیب اسانید الکافی، ص۲۴۸
۴- به عنوان نمونه: 《...عن احمد بن مابنداد عن احمد بن هلیل الکرخی عن ابن ابی عمیر...》(فلاح السائل، ص۱۵۲)
۵- نظیر عبدون در مورد عبدالله یا عبدالواحد و دیگر موارد
برگرفته از درس خارج فقه مورخ ۱۳۹۵/۱۰/۵
#رجال #حدیث #راوی_شناسی
@Taraaif
در تهذیب روایتی با سند زیر ذکر شده است:
《رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مَتُّويه بْنِ نَابِحَةَ عَنْ أَبِي سُمَيْنَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ الْبَزَّاز...》 (تهذیب الأحكام، ج۹، ص۳۹۳)
"متویه" تلفظ محلی "محمد" است که در مناطقی (خصوصا در قم) به کار می رفته است و "متویه بن نابحه" در این سند همان "محمد بن ناجیه" می باشد. (۱)
در سند مشابهی در کافی آمده است:
《مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِيَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ (۲) عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِم...》 (الکافی، ج۴، ص ۳۵۹)
همچنین در فقیه آمده است:
《رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِيَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَالِم...》 (الفقیه، ج۴، ص۱۶۰)
نجاشی در ذیل "علی بن محمد بن علی بن سعد الاشعری القمی القزدانی" می نویسد:
《منسوب إلى قرية، يكنى أبا الحسن، و يعرف بابن متويه...》 (رجال النجاشی، ص۲۵۷)
و در جای دیگری، همین شخص را با تعبیر "علویه بن متویه" ذکر می کند:
《محمد بن سالم بن أبي سلمة الكندي السجستاني أخبرنا علي بن أحمد قال: حدثنا إسحاق بن الحسن قال: حدثنا محمد بن الحسن قال: حدثنا علوية بن متويه بن علي بن سعد أخي أبي الآثار القزداني عنه به》 (رجال النجاشی، ص۳۲۲)
"علُّویه" نیز تلفظ محلی "علی" است. همین گونه، در مورد اسم "علی" گاهی "علّان" نیز تعبیر می شده است. مانند "علی بن محمد بن ابراهیم بن ابان الرازی الکلینی" که به علان شناخته می شده است. (رجال النجاشی، ص۲۶۰)
در تاج العروس آمده است:
《علّان لقب جماعه من المحدثین ممن اسمه علی...》 (تاج العروس، ج۱۸، ص۳۸۴ و ن.ک. ج۱۵، ص۵۲۱)
اما پذیرش این که علان لقب (به معنای مصطلح) باشد مشکل است. مرحوم آقای بروجردی علان را عجمی شده ی علی دانسته اند. (۳) به نظر می رسد همین مطلب صحیح است. البته گاهی این تغییرات در همان زبان عربی رخ می دهد. مانند احمد بن هلال که گاهی احمد بن هلیل تلفظ شده است. (۴)
این تغییرات نظائر دیگری نیز دارد (۵) و توجه به آن در شناخت راویان و توحید مختلفات به کار می آید.
__________
۱- در استبصار مطبوع به جای متویه بن نابحه، "مَثُوبَةَ بْنِ نَايِحَةَ" آمده و "متوبة" و "نايجة" از بعضی نسخ نقل شده است. (الاستبصار، ج۴، ص۱۶۴)
در مورد ضبط متویه در ایضاح الاشتباه در ذیل الحسین (الحسن) بن متویه آمده است:
《بفتح المیم، و تشدید التاء المنقطه فوقها نقطتین المضمومه، و اسکان الواو》 (ایضاح الاشتباه، ص۱۶۳)
طبق این کلام، "مَتُّوَيْهِ" خطاست و ظاهرا کسی که متویه را چنین ضبط کرده آن را مانند اسم هایی نظیر سیبویه و نفتویه انگاشته است در حالی که این اسامی از باب دیگری هستند و از ترکیب سیب و نفت با ویه ساخته شده اند.
۲- محمد بن علی در این سند و سند بعد، همان ابو سمینه در سند تهذیب است.
۳- مقدمه ترتیب اسانید الکافی، ص۲۴۸
۴- به عنوان نمونه: 《...عن احمد بن مابنداد عن احمد بن هلیل الکرخی عن ابن ابی عمیر...》(فلاح السائل، ص۱۵۲)
۵- نظیر عبدون در مورد عبدالله یا عبدالواحد و دیگر موارد
برگرفته از درس خارج فقه مورخ ۱۳۹۵/۱۰/۵
#رجال #حدیث #راوی_شناسی
@Taraaif
