العيون الغامزة على خبايا الرامزة- ت الحساني
اسم المؤلف : بدر الدين أبو عبد الله محمد بن أبو بكر الدماميني
اسم المحقق : الحساني حسن عبد الله
تاريخ النشر : 1415ه-1994م
الناشر : مكتبة الخانجي ، مصر
#عروض
المعجم المفصل في علم العروض والقافية وفنون الشعر
اسم المؤلف : إميل بديع يعقوب
اسم المحقق :
تاريخ النشر : 1411هـ 1991
الناشر : دار الكتب العلمية ، لبنان
#معاجم #عروض
#آموزش
#نکات_علمی
#عروض

⚜️ اطلاعات به دست آمده از عروض عربی

🔹ما در عروض عربی همانند عروض فارسی، وزن و بحور آن را بدست می آوريم.

🔸ابتدای توضيحاتم نكته ای راجع به بحر عروض بگويم :
🔅«بحر» در اصطلاح در وزن شعر عروض كه به هر مجموعه از وزن های عروضی كه بر اساس نظم مشخصی دسته بندی شده اند، اطلاق ميشود.
❓اما «بحر» در لغت به چه معناست ؟
🔅بحر در لغت : شكافی است فراخ در زمين،
دارای آب بسيار و در اصطلاح عروضی،
عبارت است از كيفيت وزنی يا آهنگی ويژه.

🔹بحر از نظر خليل بن احمد بنيان گذار عروض عرب در گذشته در سال (170هجری قمری)
و پیروان او هشت رکن اصلی دارد.
🔸این ارکان که به زبان سنتی «افاعیل» نامیده میشود عبارتند از :
《مفاعیلن، مستفعلن، فاعلاتن، مفاعلتن، متفاعلن، متفاعلن، فعلولن، فاعلن و مفعولات》

🔹خلیل بن احمد وزن های اصلی شعر عرب را در پنج دایره و پانزده بحر محدود ساخته و پس از او شاگردان اخفش درسده ی سوم، بحر متدارک را بدان اضافه نموده اند که مجموعا شانزده بحر را تشکیل میدهد.

✨ وزن های شعری در دایره ی عروضی عبارتند از :
🔸دایره ی نخست : دارای بحرهای طویل و مدید و بسیط هست.
🔻وزن های این سه بحر
⚡️بحر طویل :
فعولن مفاعیلن فعولن مفاعل
⚡️بحر مدید :
فاعلاتن فاعلن فاعلات
⚡️بحر بسیط :
مستفعلن مستفعلن مستفعل

🔹دایره ی دوم : مؤتلفه، دارای بحرهای وافر و کامل میباشد که
🔻وزن های آنها عبارتند از :
⚡️بحر وافر :
مفاعلتن مفاعلتن فعول
⚡️بحر کامل :
متفاعلن متفاعلن متفاعل

🔸دایره ی سوم : مجتلبه، دارای بحرهای هزج، رجز، رمل
🔻وزن آنها
⚡️بحر هزج :
مفاعیلن مفاعیل
⚡️بحر رجز :
مستفعلن مستفعلن مستفعل
⚡️بحر رمل :
فاعلاتن فاعلاتن فاعلات

🔹دایره ی چهارم : مشتبهه، دارای بحرهای منسرح، خفیف، مضارع، مقتضب، سریع و مجتث میباشد.
🔻وزن های آنها
⚡️منسرح :
مستفعلن مفعولات مفتعل
⚡️بحر خفیف :
فاعلاتن مستفعلن فاعلات
⚡️بحر مضارع :
مفاعیل فاعلات
⚡️بحر مقتضب :
فاعلات مفتعل
⚡️بحر سریع :
مستفعلن مستفعلن فاعل
⚡️بحر مجتث :
مستفعلن فاعلات

🔸دایره ی پنجم : متفقه، دارای بحرهای متقارب و متدارک
🔻وزن آنها
⚡️بحر متقارب :
فعولن فعولن فعولن فعول
بحر متدارک :
فعلن فعلن فعلن فعل

🔹اما بعدها عروضیان ایرانی دایره های دیگری برای بحرهای ویژه ی فارسی یا بحرهای مشترکی که به گونه ای ویژه و متفاوت با گونه های عربی سروده شده وضع کردند.

اما نکته راجع به بحرها :
🔻اگر افاعیل گفته شده بدون تغییر، تکرار یا ترکیب شوند، بحرهای بدست آمده را "سالم" میگویند.
🔻و اگر تغییراتی یابند آن بحرها را "مزاخف یا زخاف" میگویند.
🔻هر تغییری نامی دارد و هر رکنی بنا به تغییری که میابد، لقبی پیدا میکند.

🔸هر بحری فراخور حال و مقالی است.
چنانکه «بحر متقارب» برای حماسه و تاریخ، «بحر رمل» برای پند و اندرز و «بحر هزج» برای عشق و جوانی و داستان های عاشقانه میباشد


@yortchi_bosjin_pdf
#آموزش
#نکات_علمی
#عروض

اما وزن های مشترک در بین عروض عرب و فارسی :

⚡️فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن یا فاعلان
🔹مسمط بر این وزن هست.
⚡️فعولن فعولن فعولن فعولن متقارب
⚡️فاعلاتن مفاعلن فعلن خفیف

🔸اما درباره ی رباعی باید گفت اگر چه تقطیع رباعی در عروض عربی «فعلن متفاعلن فعولن فعلن» متفاوت با تقطیع آن در عروض فارسی است، اما ترتیب هجایی آن ها در هر دو یکسان میباشد.
اما تفاوت بحور عربی و فارسی :

🔹در عروض عرب بحر رمل در دایره ی مسدس است و در کاربرد به دو صورت مسدس و مربع به کار می رود و هیچگاه به صورت مثمن کاربرد ندارد.
از اینرو ممکن است این وزن را بنا بر قواعد
عروض عربی نه به عنوان یک مصراع بلکه به عنوان یک بیت تلقی کرد که عروض آن فاعلاتن و ضرب آن فاعلن میباشد.

🔸اما شاعران فارسی گو نه تنها بحر رمل بلکه برخی دیگر از اوزان مسدس و مربع عربی را همچون رجز و هزج به صورت مثمن آورده اند.

وزن های خاص عربی

🔹همچنان که گفتیم وافر از بحرهای خاص شعر عرب میباشد و شاعران فارسی گو آن را به کار نمیبرند.
خواجه نصیرگوید : وافر از بحرهای تازیان است و اما به پارسی به تکلف در بحر وافر عروض و ضرب هر دو سالم یا هر دو معصوب یا هر دو مقطوف به کار دارند.
🔸مهمترین دلیل آن این است که هجای کوتاه و بلند در رکن مفاعتلن "نسبت سه به یک هست".
از سوی دیگر میدانیم که دخول زخاف عصب "مفاعلتن را به مفاعیلن" تبدیل میکند.
و این زخاف به وفور در این بحر به کار میرود

@yortchi_bosjin_pdf
بحور الشعر العربي عروض الخليل
اسم المؤلف : غازي يموت
اسم المحقق :
الناشر : دار الفكر اللبناني
تاريخ النشر : 1992 م ، لبنان
#عروض
العروض الواضح وعلم القافية
اسم المؤلف : محمد علي الهاشمي
اسم المحقق :
تاريخ النشر : دار القلم
الناشر : 1412هـ 1991م ، سوريا
#عروض #قوافي
العروض الجديد أوزان الشعر الحر و قوافيه
اسم المؤلف : محمود علي السمان
اسم المحقق :
الناشر : دار المعارف
تاريخ النشر : 1983 م ، مصر
#عروض #قوافي
العيون الغامزة على خبايا الرامزة- ت الحساني
اسم المؤلف : بدر الدين أبو عبد الله محمد بن أبو بكر الدماميني
اسم المحقق : الحساني حسن عبد الله
تاريخ النشر : 1415ه-1994م
الناشر : مكتبة الخانجي ، مصر
#عروض
@yortchi_bosjin_pdf
#ادبیات #عروض
العروض الجديد أوزان الشعر الحر و قوافيه
اسم المؤلف : محمود علي السمان
اسم المحقق :
الناشر : دار المعارف
تاريخ النشر : 1983 م ، مصر
#عروض #قوافي