Forwarded From دین، فرهنگ، جامعه | محسن‌حسام مظاهری
🔸«شهوت توسعه»🔸


✍ محسن حسام مظاهری



🔺خبر:
«گنبد جدید حرم سیدالشهدا اوائل سال آینده به کربلا منتقل و کار نصب و مونتاژ آن در کربلا انجام میشود. مطالعات پروژه طرح ترفیع گنبد مطهر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) از سال 91 آغاز و مقرر شد گنبدی با حجم یک و نیم برابر گنبد فعلی و ارتفاع 7.5 متر بالاتر از گنبد حاضر در کرمان ساخته شود. بعد از مقاوم سازی ستون های اطراف ظریح حرم مطهر در کربلا و انجام مطالعات ژئوتکنیک، ژئوفیزیک و آب و خاک و لاغر و مقاوم سازی ستون ها با بهترین مصالح روز عملیاتی شد به طوری که دوام عمر سازه ها تا 400 سال تضمین می شود. گنبد جدید از 90 قطعه سگمنت فلزی تشکیل شده که خشت های طلاکاری شده روی آن ها نصب می‌شوند» (نقل از: كانال تخصصي حج و زيارت)

https://t.me/hajjnews_ir/8531


***

🔺حاشیه‌ی خبر:
«شهوت توسعه». این اسمی است که من برایش انتخاب کرده‌ام؛ برای بلایی که در این چند دهه گریبانگیر تشیع و درحقیقت متولیان این مذهب شده است.
افزایش قدرت سیاسی و به‌تبع آن اقتصادی شیعیان (در ایران پس از انقلاب و عراق پس از صدام)، شیعه را در مسیر توسعه انداخته است. سخت‌افزار شیعیان در این سال‌ها مدام در حال توسعه بوده. هر مکان مقدس و حرم و عتبه‌ای بروید بساط ساختمان‌سازی و گچ و سیمان و تیرآهن و سنگ مهیاست و کارگران مشغول کارند. صحن‌ها ساخته می‌شود، ضریح‌ها عوض می‌شود، گنبدها مطلا می‌شوند و... کار حتی به امامزاده‌ها و قدمگاه‌های روستاهای دوردست هم کشیده.

مسابقه‌ای درگرفته است و همه گویی جا مانده باشند و حالا باید هرجور شده جاماندگی چند قرن را تلافی کنند، در تکاپوی رسیدن به خط پایان اند. مؤسسات پژوهشی مذهبی، حوزه‌های علمیه، آستان‌های مقدس، سازمان‌های دینی، هیئات مذهبی، بیوت مراجع، همه و همه به فکر ساخت‌وسازند. مساحت حسینیه‌ها، حرم‌ها، تکایا، حوزه‌ها و مدارس علمیه در این سال‌ها چندین برابر شده.

این وسط بازار مفصلی و ناپیداکرانه‌ای هم برای بیزینس‌من‌های مذهبی فراهم شده که قابل چشم‌پوشی نیست. عده‌ای که کاسبان این توسعه‌اند، از پیمانکاران ظاهرالصلاح متعبد و تا تکنوکرات‌های یقه‌آخوندی متنسک مقیم در بیوت که ازقضا زبان شیوخ قوم (و قم) را نیک بلدند و رگ خواب آقایان دست‌شان است.

جالب آن‌جاست که درین توسعه‌طلبی افسارگسیخته همه‌ی جریان‌های درونی شیعه، از سنتی و سیاسی و هویتی، دست‌اندرکارند. همه ازین توسعه‌ها، ازین فربهی، ازین گسترش خشنودند و البته از مواهب آن بهره‌مند. این شاید از معدود نقاط اشتراک و تفاهم جریان‌های شیعی است.

همه ساده‌اندیشانه گمان می‌کنند ساختمان ‌سازی (و ایضا: آیین‌سازی) اسمش توسعه است و هر توسعه‌ای هم لاجرم مثبت و به‌معنای افزایش قدرت «مذهب حقه». غافل از آن‌که ای بسا توسعه‌ای که ماحصلش تضعیف است و تخریب و نهایتاً سراشیبی انحطاط. نمونه‌های تاریخی، چه در جهان مسیحیت و چه اسلام، کم نیست. این مسیر را، دقیقاً همین مسیر متولیان تشیع در زمان ما، را قرن‌ها پیش کلیسای کاتولیک رفته است و نتایجش را هم دیده است.

اما چه باید کرد که افراد یک‌لاقبایی مثل من هرچه فریاد بزنیم به گوش آقایان نمی‌رود. ما برای آن‌ها هیچ‌گاه به‌اندازه‌ی فلان پزشکِ متمولِ خیّر یا بهمان تاجرِ اهل وجوهات، «خودی» محسوب نمی‌شویم. حرف‌مان شنیده نمی‌شود. دلسوزی و درد پشت کلمات‌مان دیده نمی‌شود. چون به باور آن‌ها‌ ما اهلیت سخن‌گفتن درین مقولات را نداریم. چون متولیان و زعمای قوم، از امثال ما، احساس استغنا می‌کنند. چون ما همیشه متهم‌ایم. برای همین نومیدانه می‌گوییم و می‌نویسیم. بلکه گوشه‌ای در حافظه‌ی تاریخ بماند که بودند کسانی که خطر را احساس کرده بودند اما صدایشان به‌جایی نرسید.


#مطالعات_اجتماعی_تشیع
#از_رنجی_که_می_بریم
@mohsenhesammazaheri
Forwarded From کتاب‌های سرو
#تازه_های_نشر
#تازه_های_کتاب_دین

نوزدهمین عنوان از مجموعه «کتابهای سرو» (مطالعات فرهنگ شیعی) منتشر شد:

📗 آیین نیکی:
مطالعه‌ی جامعه‌شناختی خیر دینی در آیین پیاده‌روی اربعین 📗

✍️ محمدرضا پویافر

از مجموعه کتابهای سرو
دبیر مجموعه: محسن‌حسام مظاهری
464 صفحه (رقعی)
نشر آرما
چاپ اول: ۱۴۰۰



متن پشت جلد کتاب:

اربعین و آیین پیاده‌روی بیش از آن که یک واقعیت ساده دینی در بستر اجتماع دینی شیعه باشد، واقعیتی درهم‌تنیده از لایه‌های مختلف است که از پس قرن‌ها سنت ریشه‌دار عراقی به روزهایی رسیده که سقوط صدام، رسانه، سیاست‌ حاکمیت‌های شیعه (از جمله جمهوری اسلامی) و شوق همیشگی شیعیان دنیا برای زیارت امام‌حسین(ع) آن را تبدیل به آوردگاهی در تقاطع فرهنگ‌های عرب و غیرعرب کرده است. این واقعیت پیچیده درعین‌حال که نمود عشق شیعیان به مولای خود حسین بن علی است، بازنمودی از هویت شیعه‌ی عراقی در پذیرایی از مهمانان و زایران امام‌شان نیز هست. از این نظر، آیین پیاده‌روی اربعین همچنان‌که تجربه‌ی زیارتی مسلمانان شیعه را در قدم قدم حرکت از مبدأهای مختلف به سوی یک مقصد مقدس نشان می‌دهد شامل تکثری از امر خیر دینی است که در شکل‌های مختلف از سوی فرد یا گروه یا سازمان، در پذیرایی، ارائة خدمات، تدارک محل اقامت و تأمین همه‌ی نیازمندی‌های زایران خود را نشان می‌دهد.
آنچه در این کتاب آمده، برمبنای پرسش از الگوی فعالیت و تجربه‌ی خیر دینی، چه در سپهر ایرانی و چه در سپهر عراقی آن در آیین پیاده‌روی اربعین است.
مزیت تمرکز بر دو وجه ایرانی و عراقیِ خیر دینی در اربعین این است که در خلال توصیف و روایت مردم‌نگارانه از موضوع که گاه به تلاش‌هایی برای پدیدارشناسی تجربه‌ی امر خیر به‌مثابه‌ی نوعی از «تجربه‌ی دینی» نزدیک می‌شود، نحوه‌ی تعامل بین‌فرهنگی دو ملت عراق و ایران در «میدان» اربعین نیز شناخته می‌شود. تعاملی که دربردارنده‌ی شناختی از نحوه‌ی ابراز هویت ایرانی و عراقی در بستر این مشارکت دینی خاص در ایام اربعین خواهد بود.
***


این کتاب را از کتابفروشی‌ها و همچنین به صورت آنلاین از سایت چهارسوق 4soooq.ir می‌توانید تهیه نمایید.
https://s4.uupload.ir/files/ce201b08419a46cab224ed240b1f2d4e-0001_bib2.jpg

#کتابهای_سرو
#نشر_آرما
#مطالعات_اجتماعی_تشیع
#مطالعات_اربعین
@nashre_arma
@sarvbooks
Forwarded From کتاب‌های سرو
#تازه_های_نشر
#تازه_های_کتاب_دین

هفدهمین عنوان از مجموعه «کتابهای سرو» (مطالعات فرهنگ شیعی) منتشر شد:

📗 اسب کربلا:
زیست مذهبی مسلمانان در هند 📗

✍️ دیوید پینالت
ترجمه‌ی طاها ربانی

از مجموعه کتابهای سرو
دبیر مجموعه: محسن‌حسام مظاهری
400 صفحه (رقعی)
نشر آرما
چاپ اول: 1399


برشی از مقدمه‌ی کتاب:

در این کتاب، توجه خود را به‌طورخاص به سه مبحث اختصاص داده‌ام. در اولین مبحث به این نکته پرداخته‌ام که جوامع مسلمان امروزی در مقایسه با گذشته چگونه سنت‌های مذهبی شیعی را پیاده می‌کنند و چه اصلاحاتی در آن‌ها ایجاد کرده‌اند. در بخشی از این جستجو، درون‌مایه‌ی سنت‌های مکتوب قدیمی را پژوهیدم و به این نکته توجه کردم که چگونه این درون‌مایه‌ها در شعرهای محلی و رسم‌های دینی امروزی متجلی می‌شوند. در مبحث دوم به چیزهایی پرداخته‌ام که آن‌ها را نقاط هم‌گرایی میان درک مذهبی اسلامی و درک مذهبی مسیحی می‌بینم، یا به‌صورت مشخص‌تر، میان زندگی آیینی مسلمانان شیعه و زندگی آیینی پیروان کلیسای کاتولیک. من این مبحث را فقط به این خاطر در این کتاب نگنجانده‌ام که شعائر شیعی برای بعضی از خوانندگانی که پیشینه‌ی غیراسلامی دارند قابل فهم‌تر شود، بلکه این کار را به این خاطر نیز کرده‌ام که به پیروان سنت‌های اسلامی و مسیحی راهی را نشان دهم که از همدیگر چیزهایی یاد بگیرند. در جاهای مختلفی از این کتاب، و به‌خصوص در فصل آخر، درباره‌ی این حرف می‌زنم که این امکان فراهم است که اسلام و مسیحیت، که به همراه یهودیت میراث مشترک ابراهیمی دارند، بتوانند در قرن بیست‌ویکم در کارهای معنوی با هم همکاری داشته باشند. در آخر، در این کتاب، تلاش کرده‌ام تجربیات خودم را در مقام فردی آمریکایی که در هند درباره‌ی جوامع شیعه تحقیق می‌کند به خوانندگان منتقل کنم.
***


این کتاب را از کتابفروشی‌ها و همچنین به صورت آنلاین از سایت 4soooq.ir می‌توانید تهیه نمایید.

http://uupload.ir/files/2shr_asb22.jpg
#کتابهای_سرو
#نشر_آرما
#مطالعات_اجتماعی_تشیع
@nashre_arma
@sarvbooks
Forwarded From دین، فرهنگ، جامعه | محسن‌حسام مظاهری
🔸حاج‌مرزوق: مربیِ‌ خارجیِ مداحی‌ِ‌ ایرانی🔸


✍️محسن حسام مظاهری


برخلاف تصور، آنچه امروز به عنوان سینه‌زنی و مداحیِ «سنتی» شناخته می‌شود، قدمت چندان بالایی ندارد و پیدایش آن به حوالی دوره‌ی مشروطه می‌رسد. یکی از افراد اثرگذار در پیدایش این سبک، محمد مرزوق عرب حائری معروف به «حاج‌مرزوق» ‌بوده است.
حاج‌مرزوق طلبه و مداحی عراقی ساکن شهر کربلا بود. جمعی از فعالان مذهبی اصناف بازار تهران که سبک مداحی‌اش را دیده و پسندیده بودند، از او برای آمدن به ایران دعوت کردند. حاج‌مرزوق ابتدا نپذیرفت اما در پی اصرار و پیگیری بانیان «هیئت بنی‌فاطمه» (از نسل نخست هیئت‌های مذهبی ایران) سرانجام در سال 1270 به ایران مهاجرت کرد و ساکن ایران شد.

حاج‌مرزوق نمونه‌ی جالب و قابل مطالعه‌ای در حوزه‌ی مناسک شیعی و تعاملات میان‌فرهنگیِ جوامع شیعی است. این‌که چطور یک نفر از کشوری دیگر برای ایجاد تغییر و اصلاح فرهنگ مناسکی دعوت می‌شود. در عرف امروزی، حاج‌مرزوق به نوعی یک استاد و مربی خارجی بوده است. درست مشابه تیم‌های ورزشی که برای تربیت بازیکنان خود از مربی خارجی دعوت می‌کنند، گروهی از فعالان و بازاریان مذهبی هم در سال‌های پایانی دوره‌ی قاجار از چنین الگویی بهره گرفتند؛ منتها برای انتقال مهارت مناسکی و آیینی!

بررسی کارنامه‌ی حضور و فعالیت حاج‌مرزوق در ایران نشان می‌دهد، این الگو مجرب و موفق بوده است. چراکه حاج‌مرزوق توانست با همراهی هیئت‌ها و فعالان مذهبی تهران منشأ اثرات بسیاری در سبک مداحی مرکز ایران شود. تا جایی که از او به عنوان «پدر نوحه‌خوانی معاصر ایران» نام می‌برند.

بازتعریف سنت چهارپایه‌خوانی و ترویج آن در مراسم مسلمیه و ایجاد تغییر در سبک سینه‌زنی مهم‌ترین ثمرات حضور حاج‌مرزوق در ایران بود. تا پیش از آن زمان، سینه‌زنی متداول در مناطق مرکزی ایران سینه‌زنی تند و سه‌ضرب بود. اما مرزوق، سینه‌زنی واحد و آنچه در عرف هیئتی «واحد نُث» خوانده می‌شود و «دمِ سرپا» و «زمینه‌خوانی» را به ارمغان آورد که تحول بسیار مهم و سرنوشت‌سازی بود و زمینه‌ساز تغییرات بعدی و ظهور سبک‌های تازه‌تر شد. مرزوق به دنبال تعریف لباسی صنفی برای مداحان نیز بود؛ مشابه آنچه خود می‌پوشید: کتی بدون لبه، عبایی بر دوش و فینه‌ای مصری بر سر که پارچه‌ای شیری‌رنگ (در مورد سادات: پارچه‌ای سبز) پایین آن پیچیده است. در این تلاش البته توفیق چندانی نیافت و این لباس، شاید به دلیل آن‌که عقبه‌ای ایرانی نداشت، فراگیر نشد. تنها برخی از شاگردانش (مانند سیدمصطفی هاشمی دانا) آن را بر تن کردند و تا پایان عمر در آن لباس ماندند. هنوز هم معدودی از مداحان سنتی پایتخت این لباس را برتن دارند.
تربیت نسلی از مداحان که چهر‌ه‌های شاخص مداحی سنتی (در معنایی که امروز می‌شناسیم) محسوب می‌شوند، ثمره‌ی دیگر حضور حاج‌مرزوق در ایران بود. مداحانی چون اکبر ناظم، شاه‌حسین بهاری، سیدحسن معطر، محمد علامه و محمدعلی اسلامی ازجمله شاگردان و تربیت‌یافتگان مرزوق بودند که هرکدام از مداحان صاحب‌سبک و مهم تهران دوره‌ی پهلوی محسوب می‌شوند.
حاج‌مرزوق پس از سال‌ها زندگی در تهران در ۱۷ تیر ۱۳۲۹ درگذشت و پس از تشییع جنازه‌ای باشکوه در قبرستان نو در قم به خاک سپرده شد. اما ثمرات حضور او در ایران، بعد از سالها به قوت خود باقی است.


منبع عکس: سایت «وارثون»
http://uupload.ir/files/ph26__20131124_1388244118.jpg

#مطالعات_اجتماعی_تشیع
1398/5/20
@mohsenhesammazaheri
Forwarded From کتاب‌های سرو
فهرست مداخل کتاب
«فرهنگ سوگ شیعی»
دانشنامه‌ی تخصصی مجالس و آیین‌های عزاداری شیعیان

مدیر و سرویراستار: محسن‌حسام مظاهری

از سری «کتاب‌های سرو»
۶۷۲ صفحه (وزیری)
نشر آرما
چاپ اول (ناشر): ۱۳۹۹

خرید اینترنتی از سایت چارسوق:
4soooq.ir

#کتابهای_سرو
#نشر_آرما
#مطالعات_اجتماعی_تشیع
@nashre_arma
@sarvbooks1399
Forwarded From کتاب‌های سرو
#تازه_های_نشر
#تازه_های_کتاب_دین

هجدهمین عنوان از مجموعه «کتابهای سرو» (مطالعات فرهنگ شیعی) منتشر شد:

📗 فرهنگ سوگ شیعی 📗

مدیر و سرویراستار:
محسن‌حسام مظاهری

شورای علمی:
پیمان اسحاقی (دبیر گروه جغرافیای فرهنگی)
مظفر پاسدار شیرازی (دبیر گروه هنر)
جبار رحمانی (دبیر گروه مردم‌شناسی)
سعید طاووسی مسرور (دبیر گروه تاریخ)
مهدی مسائلی (دبیر گروه دین)
مسلم نادعلی‌زاده (دبیر گروه ادبیات)

۶۷۲ صفحه (وزیری)
نشر آرما
چاپ اول (ناشر): ۱۳۹۹


«فرهنگ سوگ شیعی» دانشنامه‌ای کاربردی در موضوع مجالس و آیین‌های عزاداری شیعیان است. این دانشنامه، محصول پروژه‌ای میان‌رشته‌ای و گروهی با هدف شناسایی و معرفی روش‌مند و علمیِ آیین‌ها و رسوم عزاداری و مقولات مرتبط با آن‌ها است و در نگارش و تدوین آن ۵۰ نفر از صاحبنظران، پژوهشگران و نویسندگان از حوزه‌های تاریخ، ادبیات، هنر، فقه، حدیث، جغرافیا و علوم اجتماعی مشارکت داشته‌اند. این دانشنامه، ۲۵۷ مدخل در ۱۰ گروه موضوعی را شامل می‌شود. این گروه‌های موضوعی عبارتند از:

۱. مفاهیم و اصطلاحات؛
۲. آثار مکتوب؛
۳. اشخاص؛
۴. آیین‌ها، آداب و رسوم؛
۵. واحدهای جغرافیایی؛‌
۶. اماکن؛
۷. اشیا؛
۸. زمان‌ها؛
۹. سازمان‌ها؛
۱۰. دوره‌های تاریخی و دولت‌ها.

***

این کتاب را از کتابفروشی‌ها و همچنین به صورت آنلاین از سایت 4soooq.ir می‌توانید تهیه نمایید.

http://uupload.ir/files/mzrc_jeld1-zz.jpg
#کتابهای_سرو
#نشر_آرما
#مطالعات_اجتماعی_تشیع
@nashre_arma
@sarvbooks
Forwarded From کتاب‌های سرو
#تازه_های_نشر
#تازه_های_کتاب_دین

📗 اسب کربلا:
زیست مذهبی مسلمانان در هند 📗

✍️ دیوید پینالت
ترجمه‌ی طاها ربانی

از مجموعه کتابهای سرو
دبیر مجموعه: محسن‌حسام مظاهری
400 صفحه (رقعی)
نشر آرما
چاپ اول: 1399

#کتابهای_سرو
#نشر_آرما
#مطالعات_اجتماعی_تشیع
@nashre_arma
@sarvbooks
Forwarded From دین، فرهنگ، جامعه | محسن‌حسام مظاهری
🔸عزاداری عاشورا در آثار ریچارد زومر (Richard Karlovich Zommer)🔸


✍️ محسن حسام مظاهری


[قسمت 1 از 4]


ریچارد کارلویچ زومر (1866-1939م) نقاش روسی است که در آثاری متعدد، ابنیه‌ی تاریخی، مناظر طبیعی، مردم و ابعاد مختلف زندگی اجتماعی مسلمانان عمدتاً نواحی آسیای شمالی و میانه را با تکنیک رنگ و روغن نقاشی کرده است . در بین نقاشی‌های او در آرشیو آینترنتی ARTNET سه اثر مربوط به عزاداری عاشورا است که عبارتند از:
«دسته‌ی [عزاداری] عاشورا» [تصویر 1]
«چشم‌انداز حرکت دسته‌ در بیابان » [تصویر 2]
و «شاخسی‌واخسی: دسته‌ی مذهبی مسلمانان » [تصویر 3].

تاریخ این نقاشی‌ها، 1916م و محل آن‌ها‌ ظاهراً منطقه‌ی قفقاز است.

در این سه نقاشی، این موارد تصویر شده است:
1. دسته‌ی سینه‌زنان
2. زنان عزادار بر پشت‌بام‌ها
3. مردانی که دستمال در دست یا بر صورت می‌گریند
4. قمه‌زن‌ها
5. قفل‌زن‌ها
6. علم و کتل‌ها
7. اسبی تزیین‌شده که عمامه‌ی سبزرنگی رویش قرار داده‌اند که داخل آن شمشیر فرو رفته است.
8. پابرهنه‌بودن عزاداران

دقت نقاش در جزییات تصویرکردن این عزاداری‌ها شگفت‌انگیز است. جزییات تصویرشده، دقیقاً مطابق با توصیفاتی است که در سفرنامه‌های عصر صفوی و قاجار می‌خوانیم (مراجعه کنید به کتاب «تراژدی جهان اسلام» جلدهای 1و2).

این احتمال وجود دارد که زومر متعلق به جریان هنری‌ای که باشد در قرن نوزدهم آثاری با محوریت بازسازی رئالیستی گزارش‌های تاریخی قرون وسطا از شرق پدید آمد. در آن‌صورت این سه نقاشی، نه مشاهدات نقاش از عزاداری در سال مذکور، بلکه محصول برداشت او از گزارش‌های تاریخی سفرنامه‌نویسان به‌ویژه در دوره‌ی صفوی اند.


[تصاویر در پست‌های بعدی 👇]


#مطالعات_اجتماعی_تشیع
#تراژدی_جهان_اسلام

1398/6/12
@mohsenhesammazaheri
Forwarded From دین، فرهنگ، جامعه | محسن‌حسام مظاهری
🔸عزاداری عاشورا در آثار ریچارد زومر🔸

تصویر 1:
Procession of Ashura, 1916
دسته‌ی [عزاداری] عاشورا، 1916


#مطالعات_اجتماعی_تشیع
#تراژدی_جهان_اسلام

1398/6/12
@mohsenhesammazaheri
Forwarded From دین، فرهنگ، جامعه | محسن‌حسام مظاهری
🔸عزاداری عاشورا در آثار ریچارد زومر🔸

تصویر 2:
Procession in a desert landscape
چشم‌انداز حرکت دسته‌ در بیابان


#مطالعات_اجتماعی_تشیع
#تراژدی_جهان_اسلام

1398/6/12
@mohsenhesammazaheri