#معرفی_نسخ_قدیمی

شاهنامه
چاپ ۱۲۷۶ ق بمبئی
به تصحیح روانشاد ملک الشعرا بهار

🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🌺

شاهنامه فردوسی [افست چاپ 1276 ق بمبئی] به تصحیح ملک الشعرای بهار، به کوشش علی میرانصاری
یکی از چاپ های قدیمی شاهنامه فردوسی همان است که به اهتمام و خط محمدابراهیم شیرازی، فرزند محمدحسین خان اولیا سمیع شیرازی، به سال 1276 در بمبئی به خط نستعلیق و قطع رحلی به وجهی زیبا و شایسته انتشار یافته است.

این چاپ در چهار جلد همراه با تصاویر، به انضمام ملحقات و فرهنگ واژه ها، کلا در یک جلد، همراه با تصاویربه طبع رسیده است و همه صفحات متن مجدول است.
ممکن است پردازندگان چاپ مشهور امیربهادر در ایران به آن نظر داشته و از آن به نوعی الگوبرداری کرده اند. صفحه شمار هر جلد مستقل است. به پایان هر جلد، بخشی، تحت عنوان «فرهنگ الفاظ نادره و اصطلاحات غریبه»، در چندین صفحه افزوده شده است.

@ShahnameLib
🍃🍃🍃🍃🍃🌺

نسخه ای از این چاپ در تملک روان شاد محمدتقی ملک الشعرا بهار (وفات: اردیبهشت 1330) بوده و او، با آن انسی تام داشته و شاید آن را مصحح ترین چاپ شاهنامه در آن عصر می دانسته است.

پس از آن که در اوسط دوران رضاشاه، بهار گرفتار زندان و تبعید شد، یگانه مونسش، در ایام گرفتاری و تنهایی، همین شاهنامه بود. وی، در این فرصت مغتنم، بارها به دقت آن را مطالعه کرد. هر وقت نکته ای به نظرش می رسید در حاشیه، به خط خود می نوشت. این یادداشت ها به خطی واضح و گاه زیبا و خوش نوشته شده، و در مواردی، تاریخ و امضای بهار ذیل آنها آمده است.

از ملاحظه اجمالی تاریخ این حواشی چنین برمی آید که شاعر بعضی از آنها را در زندان شهربانی یا روزگار تبعید در شهر اصفهان نوشته است...

🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃☘
شاهنامه فردوسی
نسخه ۱۲۷۶ بمبئی
ناشر: اشتاد
ویراستار: محمدتقی بهار ( ملک الشعرا)
زبان: فارسی
سال چاپ: 1380
نوبت چاپ: 1
تیراژ: 3000 نسخه
تعداد صفحات: 832

🌺 سپاس ویژه از هموند گرامی جناب رحمانیان که همیشه کتابخانه‌ شاهنامه و فردوسی را مورد لطف خودشان قرار می دهند.
فایل پیوست این نسخه جهت استفاده علاقمندان و پژوهشگران شاهنامه و فردوسی تقدیم می گردد.
👇👇👇👇

@ShahnameLib

#معرفی_نسخ_قدیمی

درود فراوان

📒با توجه به ارسال کتاب چاپی الشاهنامه در کانال کتابخانه شاهنامه و فردوسی ، نسخه ای خطی از کتاب بنداری؛ کتابت شده به سال ۷۵۴ ه.ق تقدیم
می گردد.

📝نظر به اینکه این دستنویس توسط عبدالوهاب عزام در تصحیح خود مورد استفاده نبوده است و با توجه به قدمت و مشکول بودن نسخه، میتواند مورد توجه شاهنامه پژوهان واقع گردد.

با سپاس فراوان از
سرور گرامی
امیر ارغوان جهت ارسال فایل نسخه و توضیحات تکمیلی
👇👇👇
@ShahnameLib

#معرفی_نسخ_قدیمی

نسخه کامل بنداری کتابخانه پاریس که در دو بخش کتابت شده و بخش دوم (پادشاهی بهمن به بعد)که جدیدتر است تاریخ 1039را در انتها دارد.

سپاس از هموند گرامی جناب امیر ارغوان

@ShahnameLib
🍃🍃🍃🍃🍃🍃
👇👇👇👇

#معرفی_نسخ_قدیمی

لغت شهنامه عبدالقادر بغدادی به زبان استانبولی
چاپ سال ۱۸۹۵

@ShahnameLib

کتابخانه شاهنامه و فردوسی:
#معرفی_نسخ_قدیمی

دستنویس کتابخانه چستر بیتی در دبلین
Chester Beatty Library

( مورخ ۷۴۱ه.ق؟ برابر سوم دسامبر ۱۳۴۰؟میلادی)

دستنویس ناقصی از شاهنامه .
از مقدمه منثور آن چهار صفحه مانده است که دو صفحه آن بخشی از مقدمه کهن است و دو صفحه دیگر فهرست مطالب کتاب.

صفحات متن در شش ستون در ۳۰ سطر جدول بندی شده اند.هر صفحه بدون تصویر و سرنویس دارای ۹۰ بیت است.
از متن شاهنامه ۸۰ برگ‌بیشتر ندارد و آن نیز پراکنده است.
متن برگ های مانده از این داستانها هستند:
منوچهر ، رزم هفت پهلوان ، سهراب ، سیاوش ، هفت خان اسفندیار ، رستم و اسفندیار ، شغاد ، بهمن ، اسکندر ، اشکانیان ، اردشیر تا بهرام گور ، انوشیروان ، هرمزد
چون پایان شاهنامه را ندارد ، تاریخ و نام کاتب آن هم نیست.
دکتر خالقی در تاریخ ۷۴۱ ه.ق برای این دست نویس تردید دارند ، ولی در معرفی خود از این نسخه گفته اند که در کهنگی آن جای تردید نیست

دستنویس کتابخانه چستر بیتی در دبلین
Chester Beatty Library
به نشان Ms.p.110
تاریخ کتابت : ۷۴۱ ؟ ه.ق / ۱۳۴۰؟ م
کاتب: ناشناس
تعداد ابیات : ۱۴۰۳۵ بیت.
نوع خط : نسخ
تعداد صفحات : ۸۰ برگ با ۱۶ مجلس
#با_تشکر_از_کانال_کتابخانه_شاهنامه_و_فردوسی

#معرفی_نسخ_قدیمی

شاهنامه دستنویس کتابخانه دولتی برلین به نشان Ms.Or.4255
مورخ پنجشنبه نوزدهم رجب 894 ه.ق
برابر با 1489 میلادی
🍃🍃🍃🍃🍃🍃

این دستنویس با مقدمه منثور آغاز می شود ، این همان مقدمه کهن است که پایان آن به افسانه محمود و هجونامه می انجامد.

صفحه نخستین کتاب دارای سرلوحه است.
هر صفحه بدون تصویر ، دارای 87 بیت است
ولی در برخی صفحات بیت هایی را هم چلیپا نوشته است.
تاریخ ختم شاهنامه در این دست نویس ۳۸۴ ه.ق آمده است.
این دستنویس قبلا به کتابخانه پادشاه عثمانی سلطان عبدالمجید تعلق داشته است و مهر او جای جای در کتاب هست.
@ShahnameLib

نسخه دارای ۴۲ بیت از اشعار هجو نامه است.
این دستنویس افتادگی های کمی دارد .

✅در تصحیح دکتر خالقی مطلق از شاهنامه با نشان (ب) امده است.

دو صفحه نخستین این نسخه دارای چهار لوح است و کتیبه لوحه ها به خط کوفی می باشد این دو صفحه در چهار ستون و یازده سطر و صفحات دیگر در شش ستون و ۲۹ سطر جدول بندی شده اند.

📜توضیحات تکمیلی درباره این دستنویس در صفحات ۱۳ تا ۵۸ و همچنین در صفحات ۹۰ تا ۹۱ کتاب از دستنویس تا متن دکتر خالقی مطلق آمده است.
🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃

عنوان : شاهنامه دستنویس کتابخانه دولتی برلین به نشان Ms.Or.4255
تاریخ :مورخ پنجشنبه نوزدهم رجب 894 ه.ق
برابر با 1489 میلادی
خط : نسخ
کاتب : به خط شمس الدین علی بن محمد بن حسینی فستقی کرمانی
اندازه : ۳۶×۲۵ cm
تعداد برگ : 318 برگ
نگاره ها : 87 مجلس

@ShahnameLib

#معرفی_نسخ_قدیمی

شاهنامه
چاپ سنگی مورخ ۱۲۶۷ ه. قمری
( بعضی مجالس دارای رقم میرزا علیقلی خویی)

🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃

این کتاب اولین چاپ شاهنامه در ایران میباشد. که به خط نستعلیق، چاپ سنگی و قطع رحلی در 595ورق در سال 1267قمری چاپ شد ،
و بعضی مجالس آن دارای رقم میرزا علیقلی خویی است.

این چاپ " حسب الفرمایش حاجی محمد حسین تاجر تهرانی علی ید مصطفی قلی بن مرحوم محمد هادی سلطان کجوری بلده ای در چاپخانه مبارکه صناعت دستگاهی اساتید الاساتید سرکار با اقتدار فی فن الشریف اشرف الحاج و المعتمدین حاجی عبدالمحمد رازی" تهیه شده است.

✳️در سال 1267 هجری قمری، در چاپخانه حاجی عبدالمحمد رازی در تهران، کتابی نفیس در قطع رحلی متولد شد یا بهتر است بگوییم چاپ شد کتابی با اشعاری حماسی و تصاویری بی‌بدیل که روایتگر داستان‌های شاهنامه؛ اثر ارزشمند حکیم ابوالقاسم فردوسی؛ شاعر پارسی‌گوی است.

اثری به خط نستعلیق با 52 مجلس تصویر که 14 نقاشی اول آن رنگی و 38 نقاشی دیگر سیاه و سفید است. و چه زیبا این نقاشی‌ها و ابیات شما را به قلب شاهنامه می‌برد. به دربار ضحاک ماردوش تا میدان رزم رستم و سهراب. بیت به بیت می‌خوانید و غرق اشعار این کتاب نفیس چاپ سنگی می‌شوید. کتابی که قبل از ورود صنعت چاپ به ایران، هر نسخه آن خط به خط توسط کاتبان و خوشنویسان مکتوب می‌شد، اما با گسترش صنعت چاپ سنگی، نسخه‌های بیشتری منتشر شد و کتاب‌خوانی در این مرز و بوم گسترش یافت؛ هر چند که همگام کردم خوشنویسی قاعده‌مند و ظریف ایرانی به ویژه نستعلیق با ابزار محدود و منحصر چاپ آن زمان، امری دشوار بود. در حقیقت در این شیوه دیرینه چاپ، خوشنویس باید با مرکب مخصوص چاپ سنگی می‌نوشت تا خطش امکان چاپ می‌یافت و مرکب چاپ سنگی آن‌قدر غلیظ و کم جریان بود که خوشنویسان به آن «لجن» می‌گفتند و مجبور بودند یک یا چند تار مو در فاق قلم قرار دهند تا دست‌کم به‌اندازه نوشتن یک بای پنج نقطه «ب» یا حتی کوتاه‌تر، مرکب بر زبانه قلم بماند. بنابراین در برگ برگ این شاهنامه چاپ سنگی تلاش‌ بی‌وقفه اهل ادب و هنر نهفته است.

همتی که در جهت فراگیری کتاب و خط خوش فارسی صورت گرفته است و ویژگی‌ها و محدودیت‌های چاپ سنگی به‌خصوص برای هنرنمایی‌ها و جلوه‌دادن ظرایف خط، مانع از تلاش مستمر این هنرمندان نشد تا جایی که امروزه می‌توان از ورای آن همه محدودیت، هنر و ذوق آن هنرمندان را به تماشا نشست.
@ShahnameLib
در این میان، این نسخه شاهنامه چاپ سنگی معروف است به شاهنامه میرزا علی‌قلی خویی. چرا که تصویرساز نقاشی‌های فاخر آن این هنرمند فرهیخته است. هنرمندی که از او به عنوان معروف‌ترین تصویرساز کتاب‌های چاپ سنگی ایران یاد می‌شود. به گفته‌ی متخصصان هنری، آثار این هنرمند قرن 13 ه.ق، اصیل و دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد است. وی پیشگام هنرمندانی که قریحه خود را وقف کتاب چاپی کردند، وصف شده است. در آثارش به بازنمایی موشکافانه چهره و حالات انسانی توجه خاصی شده است. در واقع میرزا علی‌قلی خویی، نقاش سنتی است که با حفظ اصول و قواعد تصویری گذشته ایرانی و در هم آمیختن آن با الگوهای عصر خویش، مهارتش را با فن چاپ سنگی منطبق کرده است.

آن‌چه آثار میرزا علی‌قلی خویی را نسبت به دیگر تصویرگران چاپ سنگی ممتاز ساخته، در یک کلام، پویایی است. عوامل زیادی زمینه‌ی این پویایی را فراهم کرده، اما شاید مهم‌ترین عامل، پرکاری این هنرمند بوده است؛ بیش از 30 کتاب از آثار این تصویرگر بنام شناخته شده و در دسترس است، آثاری که برخلاف ریشه‌های کهنش یعنی نگارگری، تا کنون بخت زیادی برای دیده شدن نداشته‌اند.
اگر از روایت تصویرگری علی‌قلی خویی هم بگذریم، می‌رسیم به گردش روزگار که خوب می‌داند، چنین اثر نفیسی را در کجا منزل دهد. این شاهنامه ارزشمند که به سفارش حاجی محمدحسین تاجر طهرانی و با سعی و اهتمام حاجی عبدالمحمد رازی چاپ شد و ابیات آن نشان از هنر دست خطاطانی مانند: سلطان کجوری و مصطفی قلی بن محمدهادی دارد، در حال حاضر در کتابخانه و موزه ملی ملک نگهداری می‌شود. اثری که در کاغذ فرنگی به‌رنگ نخودی و جلد مقوایی با صحافی جدید گالینگور و ابعاد 8/20 ×33 چاپ شده است و اکنون در گنجینه این موقوفه فرهنگی آستان قدس رضوی در تهران به عنوان اثری نفیس به یادگار مانده است.
🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃

عنوان : شاهنامه (اولین چاپ شاهنامه در ایران )
بعضی مجالس دارای رقم میرزا علیقلی خویی
مورخ : ۱۲۶۷ ه.ق
خط : نستعلیق
تعداد برگ : ۵۹۵
محل چاپ : حسب الفرمایش حاجی محمد حسین تاجر تهرانی علی ید مصطفی قلی بن مرحوم محمد هادی سلطان کجوری بلده ای در چاپخانه مبارکه صناعت دستگاهی اساتید الاساتید سرکار با اقتدار فی فن الشریف اشرف الحاج و المعتمدین حاجی عبدالمحمد رازی" تهیه شده است.
نگاره ها : دارای ۵۲ مجلس ( ۱۴ عدد رنگی ، ۳۸ عدد سیاه سفید)
@ShahnameLib
با سپاس فراوان از جناب ارغوان فایل PDF نسخه تقدیم می شود 👇👇👇

#معرفی_نسخ_قدیمی

شاهنامه دستنویس کتابخانه ملی پاریس به نشان Pers. 228
مورخ دوشنبه بیست دوم رمضان 895 ه.ق
برابر با 9 اوت 1490میلادی
🍃🍃🍃🍃🍃🍃

🔰این دست‌نویس با مقدمه منثور آغاز می گردد :
« افتتاح سخن آن به کنند اهل کمال...».
این مقدمه ، همان مقدمه بایسنقری است و از مقدمه کهن یکی دو سطر بیشتر ندارد و بقیه آن افسانه محمود و فردوسی و هجونامه و فهرست مطالب کتاب است.

صفحه نخستین متن اصلی دارای سرلوحه است با عبارت :« کتاب شاهنامه فردوسی » .صفحات کتاب در چهار ستون و ۲۹ سطر جدول بندی شده اند.

هر صفحه بدون تصویر و سرنویس دارای ۵۸ بیت است .
تاریخ ختم شاهنامه در این کتاب سال ۴۰۰ هجری قمری است و پس از آن بیت هایی از هجونامه آمده است .
@ShahnameLib

پس از آن در صفحه دیگر قطعه مشهور عطار را در اسرار نامه در موضوع مانع گشتن آن فقیه از به خاک سپردن فردوسی در گورستان مسلمانان آورده است.

✅در تصحیح دکتر خالقی مطلق از این دستنویس در قسمت «دست‌نویس های دیگری که بررسی شده اند» آمده است.

📜توضیحات تکمیلی درباره این دستنویس در صفحه ۹۱ و ۹۲ کتاب از دستنویس تا متن دکتر خالقی مطلق آمده است.
🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃

عنوان : شاهنامه دستنویس کتابخانه ملی پاریس
به نشان Pers. 228
مورخ دوشنبه بیست دوم رمضان 895 ه.ق
برابر با 9 اوت 1490میلادی
خط : نستعلیق
کاتب : درویش محرض علی بن خواجه جمال الدین حسین بن خواجه محرض علی پلمانی(؟) مرشدی مشهور به شاهنامه خوان
تعداد برگ : 460 برگ
نگاره ها : 12 مجلس

با سپاس فراوان از هموند گرامی جناب امیر ارغوان ، فایل PDF نسخه معرفی شده به پیوست تقدیم می گردد.
👇👇👇

@ShahnameLib

#معرفی_نسخ_قدیمی

شاهنامه فردوسي
دستنویس دار الکتب قاهره
به نشان تاریخ فارسی‌ 73
مورخ 796 هجری قمری‌ (برابر 1394 میلادی).

🍃🍃🍃🍃🍃🍃🌺

این دستنویس با مـقدمه کـهن آغاز می‌گردد ولی صفحه نخستین آن افتاده است‌ و آغاز‌ صفحه دوم آن چنین است:
خواجه بلعمی بـران داشـت تـا از زبان تازی بزبان فارسی‌ گردانید...
پایان مقدمه به افسانه محمود و فردوسی و هجونامه می‌انجامد.دو صفحه نـخستین دارای چـهار لوح‌ در‌ بالا و پایین‌ صفحات بوده است با عبارت:
باسم الملک‌ الوّهاب.هـمچنین صـفحه نـخستین پادشاهی لهراسپ دارای سرلوحه است.

صفحات‌‌ کتاب در 6 ستون و 31 سطر جدول‌بندی شده‌اند.هر صفحه بدون تصویر‌ و سـرنویس‌‌ دارای 93 بـیت است.تاریخ ختم شاهنامه در این دستنویس 384 هجری قمری است.

@ShahnameLib

پایان متن صـفحه آخـر ‌‌کتاب‌ چنین است:
سرآمد کنون قصهء خسروان‌ بروز همایون و بخت جوان‌ تن شاه محمودآباد‌ باد‌ سـرش‌ سـبز و جان و دلش شاد باد بدو ماند این نامه را یادگار بشش بیور ابیاتش آمـد‌ هـزار ز هجرت سیصد سال و هشتاد و چار بنام جـهان داور کـردگار.

پس از بـیتها‌ لوح چهار گوش بزرگی‌ دارد‌ که در میان آن ترنجی اسـت و اطـراف ترنج را گل و بوته انداخته است و بیرون لوح را هم حاشیه‌سازی کرده است.

در کتیبه بالا و پایـین لوح دو بـیت شعر نوشته و در کتیبهء‌ ترنج تـاریخ آمـده است.در بـالا و پایـین حـواشی نیز چهار عبارت کوچک هست کـه نـاخواناست.عبارت کتیبه‌های لوح و ترنج درون آن چنین است:

تمة الکتاب بعون الملک الوّهاب...و صلی اللّه عـلی‌ آلهـ‌ و صبحه(؟)اجمعین کتبه...العبد الضعیف المـحتاج...لطف اللّه بن محیی بـن مـحمد...فی شهور سنه‌ست و تسعین و سـبعمایه‌ الهـجریه النبویه فی دار الملک شیراز حماه اللّه تعالی...

بعون بخت سلطانی که‌ چون‌ او نبیند تـخت دولت تـا جداری‌ درین دفتر ز لطف و........ عـیان آوردهـ‌ام خـرّم بهاری

🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃☘

عنوان : دستنویس دار الکتب قاهره
به نشان تاریخ فارسی‌ 73
تعداد صفحات : 221 برگ،با 67‌ مجلس‌
نوع خط : خـط نـستعلیق،
کاتب :بـخط لطف اللّه بن محیی بن محمد...
محل کتابت : در شیراز
به مورخ 796 هجری قمری‌ (برابر 1394 میلادی)
🌺با نشان ( ق۲) در تصحیح دکتر خالقی مطلق

@ShahnameLib

#معرفی_نسخ_قدیمی

شاهنامه
نسخه محفوظ در کتابخانه مجلس شورای ملی
منتخب از شاهنامه در سفینه تبریز
مورخ ۷۲۱ ه.ق

🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃

نسخه‌ای منتخب از شاهنامه،در سفینه تبریز، شامل ۱۲۴۵ بـیت که در کتابخانه مجلس شورای ملی نگهداری می گردد.

در این‌ نسخه که شامل داستان‌ رستم‌ و سـهراب و منتخبی از داستان رستم و اکـوان دیـو و ابیاتی از داستان رستم و اسفندیار و ابیاتی از بخش‌های مختلف شاهنامه است، برخی خطاهای آشکار در ابیات شاهنامه دیده می‌شود که عدم اصلاح آنها نشان‌ می‌دهد ابو المجد تبریزی کاتب و گرد آورندهء سفینه،که مـردی با سواد و ادیب بود، خود را مقیّد به حفظ و انتقال عین ضبط نسخه اساس می‌دانسته است.وی ابیات شاهنامه را به‌ ترتیب‌ در ۹ ، ۱۴ ، ۱۶ جمادی الأولی ۷۲۱ نوشته است، برین اساس تاریخ تحریر نسخه‌ای که
ابوالمجد از روی آن کـتابت کـرده است پیش از ۷۲۱ ق بوده است که از تنها‌ دو‌ دستنویس معتبر شاهنامه یعنی نسخهء فلورانس(416 ق)و بریتانیا(576 ق)متأخرتر است و می‌توان از بررسی این ابیات در سفینه تا حدودی به برخی ویژگی‌های کلی نسخهء کهنی که اسـاس کـتابت‌ ابو‌ المجد در سفینه بوده است دست یافت.

@ShahnameLib

توضیحات جناب امیر ارغوان 👇👇👇

✅نسخه منحصر به فرد سفینه تبریز گردآوری شده توسط حاج ابوالمجد محمد تبریزی و به خط وی ،به شماره 14590 در کتابخانه مجلس شورا نگهداری میگردد و به شماره 1006 ثبت ملی شده و همچنین نامزد ثبت در حافظه جهانی یونسکو بوده است.
این مجموعه شامل گلچینی از 209 متن فارسی و عربی است که حدود ده صفحه از آن به 1245بیت شاهنامه اختصاص دارد.

🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃🍃

عنوان : شاهنامه
نسخه محفوظ در کتابخانه مجلس شورای ملی
منتخب از شاهنامه در سفینه تبریز
مورخ : ۷۲۱ ه.ق
کاتب : حاج ابوالمجد محمد تبریزی
تعداد ابیات : ۱۲۴۵ بیت

@ShahnameLib