#پرسش_و_پاسخ
✍️ «من مطالعات مذهبی در حوزه امامت شیعی و تاریخ اسلام دارم و در گذشته به صورت تخصصیتر پیرامون امامت و تاریخ اسلام درس خواندم. در حال حاضر مردد بودم که در حوزه علوم قران و حدیث مطالعه کنم یا رشته شیعه شناسی، پس از بررسیهایی که داشتم متوجه شدم رشته شیعه شناسی فضای فعالیت بیشتری دارد که در ایران و چه در خارج از کشور و افرادی همچون اتان کولبرگ، ویلفرد مادلونگ و....در این حوزه فعالیت دارند. علی الخصوص گرایش تاریخ رشته شیعه شناسی بخصوص در حوزه تاریخ اسلام شیعی جای کار زیادی دارد که البته ار رشته تاریخ تشیع سرفصل دروس مفصلتری دارد. پرسشم این است که رشته شیعه شناسی درفضای بین المللی پذیرفته شده است؟ و برای دکترا در خارج از کشور امکان ادامه وجود دارد؟»
👈 رشتهای به نام شیعهشناسی در دانشگاههای جهان وجود ندارد؛ اگر هم باشد چندان شناخته شده و جدی نیست. نبودنش هم کاملاً طبیعی است: برای فارغالتحصیلان چنین رشتهای در کشورهای مختلف جهان بازار کاری وجود نخواهد داشت. چیزی که موجود است رشته اسلامشناسی است که شاید بتوان آن را نزدیکترین رشته به شیعهشناسی به حساب آورد. اما دانشجویان میتوانند پایاننامه خود را در زمینهای «شیعهشناسانه» در رشتههای مختلف بنویسند.
👈 به عنوان نمونه میتوان پایاننامهای در زمینه مثلاً شکلگیری وادیالسلام نجف و ارتباط آن با سکونت انسانی در شهر نجف نوشت و در رشته مهم «جغرافیای انسانی» (Human Geography) فارغالتحصیل شد. در این جا رشته شیعهشناسی نیست اما محتوای کار شیعهشناسی است. در صورتی که فرد همین زمینه پژوهشی را دنبال کند، در آینده یک شیعهشناس اما با رویکرد جغرافیای انسانی خواهد بود. به عنوان مثال دوست من آقای تیمور هموند، پایاننامه خود را با عنوان «وسائل ایمان: ایجاد فضای مسلمانانه در قرن بیستم ترکیه» با تاکید بر نقش قبرستانها در اواخر عثمانی و اوائل جمهوریت ترکیه نوشته و در رشته جغرافیای انسانی از دانشگاه کالیفرنیا در لوسآنجلس فارغالتحصیل شده است. او یک اسلامشناس اما با رویکرد جغرافیای انسانی است.
👈 محتوای شیعهشناسانه، از محتوا در زمینه قرآن و حدیث، وسیعتر و امکان فعالیت در آن بیشتر است (بار دیگر در خارج از کشور بسیار به ندرت رشتهای با عنوان قرآن یا حدیث میتوان یافت و نزدیکترین رشته به این موارد همان اسلامشناسی است) اما مسئله این است که اگر شما بخواهید در زمینه شیعهشناسی به فعالیت بپردازید، بار دیگر باید پا در رشتههای دیگر علوم انسانی بگذارید و کاری با محتوای شیعهشناسی ارائه دهید.
👈 پیشنهاد من به شما این است که «محتوا»، «رویکرد» و «مفهوم» پژوهشی که میخواهید دنبال کنید را مشخص کنید و در آن زمینه به مطالعه عمیق آثار بینالمللی و نیز میراث اسلامی بپردازید (لطفاً دقت کنید: آثار دستاول و اصلی اسلامی مانند کتابهای حدیثی و رجالی و امثال آن را همزمان با آثار برجسته در زمینه مورد نظر خودتان در علوم انسانی مثلاً رشته «تاریخ زیستمحیطی» (Enviromental History) را مطالعه کنید و با استفاده از آن دادهها، سعی در بررسی آثار اصلی اسلامی داشته باشد.
👈 فرض کنید که شما حدیث را به عنوان محتوای کار خود انتخاب کردید. در این صورت ممکن است رویکرد جامعهشناختی به حدیث را انتخاب کنید. در این صورت شاید بخواهید با مفهوم شبکه (Network) در این زمینه کار کنید. این همان کاری است که مثلاً پروفسور رجب شنتورک انجام داد. او بعد از تحصیل رشته الهیات و اسلامشناسی در ترکیه، در این زمینه متمرکز شد و پایاننامهای با این عنوان نوشت: «ساختار اجتماعی روایت: آناتومی شبکه نقل حدیث از سال 610 تا 1505 میلادی» و از دانشگاه کلمبیای آمریکا دکترا گرفت. او بعدها پایاننامهاش را توسط انتشارات دانشگاه استنفورد در آمریکا منتشر کرد و در حال حاضر همزمان یک جامعهشناس و الهیاتدان شناخته میشود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این کتاب به این لینک مراجعه کنید.
👈 لذا مشاهده میکنید که عرصه کار وسیع است و این بستگی به حال و همت شما دارد که چقدر بخواهید و بتوانید قدم در مسیرهای جدید بگذارید. اگر بخواهید همان مسیر ساده و کم بازده رشتههای معمول در کشور را بگذرانید، به سادگی میتوانید در ایران دکترا بگیرید. اما اگر جدی هستید و قصد دارید در محتوای موجود در قرآن و حدیث و آثار برجسته تمدن اسلامی، با روشهای جدید و نظامهای فکری پیچیده و پیشرفته پژوهش کنید، میتوانید از مسیری که عرض کردم استفاده کنید.
کانال جامعه و فرهنگ | پیمان اسحاقی
https://t.me/peymaneshaghi110
✍️ «من مطالعات مذهبی در حوزه امامت شیعی و تاریخ اسلام دارم و در گذشته به صورت تخصصیتر پیرامون امامت و تاریخ اسلام درس خواندم. در حال حاضر مردد بودم که در حوزه علوم قران و حدیث مطالعه کنم یا رشته شیعه شناسی، پس از بررسیهایی که داشتم متوجه شدم رشته شیعه شناسی فضای فعالیت بیشتری دارد که در ایران و چه در خارج از کشور و افرادی همچون اتان کولبرگ، ویلفرد مادلونگ و....در این حوزه فعالیت دارند. علی الخصوص گرایش تاریخ رشته شیعه شناسی بخصوص در حوزه تاریخ اسلام شیعی جای کار زیادی دارد که البته ار رشته تاریخ تشیع سرفصل دروس مفصلتری دارد. پرسشم این است که رشته شیعه شناسی درفضای بین المللی پذیرفته شده است؟ و برای دکترا در خارج از کشور امکان ادامه وجود دارد؟»
👈 رشتهای به نام شیعهشناسی در دانشگاههای جهان وجود ندارد؛ اگر هم باشد چندان شناخته شده و جدی نیست. نبودنش هم کاملاً طبیعی است: برای فارغالتحصیلان چنین رشتهای در کشورهای مختلف جهان بازار کاری وجود نخواهد داشت. چیزی که موجود است رشته اسلامشناسی است که شاید بتوان آن را نزدیکترین رشته به شیعهشناسی به حساب آورد. اما دانشجویان میتوانند پایاننامه خود را در زمینهای «شیعهشناسانه» در رشتههای مختلف بنویسند.
👈 به عنوان نمونه میتوان پایاننامهای در زمینه مثلاً شکلگیری وادیالسلام نجف و ارتباط آن با سکونت انسانی در شهر نجف نوشت و در رشته مهم «جغرافیای انسانی» (Human Geography) فارغالتحصیل شد. در این جا رشته شیعهشناسی نیست اما محتوای کار شیعهشناسی است. در صورتی که فرد همین زمینه پژوهشی را دنبال کند، در آینده یک شیعهشناس اما با رویکرد جغرافیای انسانی خواهد بود. به عنوان مثال دوست من آقای تیمور هموند، پایاننامه خود را با عنوان «وسائل ایمان: ایجاد فضای مسلمانانه در قرن بیستم ترکیه» با تاکید بر نقش قبرستانها در اواخر عثمانی و اوائل جمهوریت ترکیه نوشته و در رشته جغرافیای انسانی از دانشگاه کالیفرنیا در لوسآنجلس فارغالتحصیل شده است. او یک اسلامشناس اما با رویکرد جغرافیای انسانی است.
👈 محتوای شیعهشناسانه، از محتوا در زمینه قرآن و حدیث، وسیعتر و امکان فعالیت در آن بیشتر است (بار دیگر در خارج از کشور بسیار به ندرت رشتهای با عنوان قرآن یا حدیث میتوان یافت و نزدیکترین رشته به این موارد همان اسلامشناسی است) اما مسئله این است که اگر شما بخواهید در زمینه شیعهشناسی به فعالیت بپردازید، بار دیگر باید پا در رشتههای دیگر علوم انسانی بگذارید و کاری با محتوای شیعهشناسی ارائه دهید.
👈 پیشنهاد من به شما این است که «محتوا»، «رویکرد» و «مفهوم» پژوهشی که میخواهید دنبال کنید را مشخص کنید و در آن زمینه به مطالعه عمیق آثار بینالمللی و نیز میراث اسلامی بپردازید (لطفاً دقت کنید: آثار دستاول و اصلی اسلامی مانند کتابهای حدیثی و رجالی و امثال آن را همزمان با آثار برجسته در زمینه مورد نظر خودتان در علوم انسانی مثلاً رشته «تاریخ زیستمحیطی» (Enviromental History) را مطالعه کنید و با استفاده از آن دادهها، سعی در بررسی آثار اصلی اسلامی داشته باشد.
👈 فرض کنید که شما حدیث را به عنوان محتوای کار خود انتخاب کردید. در این صورت ممکن است رویکرد جامعهشناختی به حدیث را انتخاب کنید. در این صورت شاید بخواهید با مفهوم شبکه (Network) در این زمینه کار کنید. این همان کاری است که مثلاً پروفسور رجب شنتورک انجام داد. او بعد از تحصیل رشته الهیات و اسلامشناسی در ترکیه، در این زمینه متمرکز شد و پایاننامهای با این عنوان نوشت: «ساختار اجتماعی روایت: آناتومی شبکه نقل حدیث از سال 610 تا 1505 میلادی» و از دانشگاه کلمبیای آمریکا دکترا گرفت. او بعدها پایاننامهاش را توسط انتشارات دانشگاه استنفورد در آمریکا منتشر کرد و در حال حاضر همزمان یک جامعهشناس و الهیاتدان شناخته میشود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این کتاب به این لینک مراجعه کنید.
👈 لذا مشاهده میکنید که عرصه کار وسیع است و این بستگی به حال و همت شما دارد که چقدر بخواهید و بتوانید قدم در مسیرهای جدید بگذارید. اگر بخواهید همان مسیر ساده و کم بازده رشتههای معمول در کشور را بگذرانید، به سادگی میتوانید در ایران دکترا بگیرید. اما اگر جدی هستید و قصد دارید در محتوای موجود در قرآن و حدیث و آثار برجسته تمدن اسلامی، با روشهای جدید و نظامهای فکری پیچیده و پیشرفته پژوهش کنید، میتوانید از مسیری که عرض کردم استفاده کنید.
کانال جامعه و فرهنگ | پیمان اسحاقی
https://t.me/peymaneshaghi110