هدایة المسترشد و سراج الموحد

🔸 انتساب کتاب المسترشد به ابن رستم طبری شیعی

[بخش۲ از ۳ - ادامۀ ب[خش۱]](https://t.me/Al_Rijal/351)

برخی روایات از محمد بن جریر بن رستم طبری شیعی و کتاب المسترشد او، پیش از قرن هفتم

1️⃣ یکی از دو نقل ابن‌شهرآشوب (م ۵۸۸ق) از «ابن جرير الطبري صاحب المسترشد»، امروزه عینا با همان متن در المسترشد یافت می‌شود (المناقب،‌ ۲/ ۲۹۴؛ قس: المسترشد، ص۳۲۷-۳۲۸)، و دیگری با اشاره به خبری از المسترشد و رجال کشی، متن هم‌مضمون را از کشی گزارش کرده است (المناقب، ۴/ ۱۳۴؛ قس: المسترشد، ص۱۵۴؛ برای روایات دیگر ابن‌شهرآشوب از کتب دیگر ابن‌رستم، ن.ک: المناقب، ۴/ ۲۶۲ و ۳۵۱)

همچنین اسانید متعدد متقدم و بدون‌واسطه‌ای از ابن‌رستم طبری نیز وجود دارد که برخی از آن‌ها در المسترشد فعلی یافت می‌شود. برای نمونه:

2️⃣ شیخ صدوق از طریق شیخش «محمد بن إبراهيم طالقانی» از «محمد بن جریر طبری» روایتی را آورده که امروزه در المسترشد یافت می‌شود (خصال، ۱/ ۱۰۴؛ قس: المسترشد، ص۵۰۳) و پیش از این آغابزرگ تهرانی به این مساله تذکر داده است. (نوابغ الرواة من طبقات أعلام الشيعة، ص۲۲۸)

3️⃣ شیخ مفید از طریق «محمد بن المظفر» روایتی از «محمد بن جریر» آورده که امروزه در المسترشد یافت می‌شود. (أمالي، ص۱۹؛ قس: المسترشد، ص۲۸۵)

4️⃣ نجاشی و منتجب‌الدین رازی به روایات «الحسن بن حمزه طبری آملی» (م ۳۵۸ق) از «محمد بن‌جرير بن‌رستم طبري آملي» دسترسی داشتند. (نجاشی، ص۳۷۶ و لسان الميزان، همان)

قابل توجه است که هیچ یک از روات نام‌برده شده در این سه مورد اخیر، از راویان طبری عامی نیستند.

5️⃣ ابوالصلاح حلبی (م ۴۴۷ق) ارجاعی به المسترشد دارد که حاکی از شهرت کتاب است (تقريب المعارف، ص۳۱۴؛ قس: المسترشد، ص۵۳۴-۵۴۶).

6️⃣ يحيى بن الحسين شجری زیدی (م ۴۹۹ق) در الأمالي الخميسية (۱/ ۱۳۸؛ ۲/ ۴۲۳) دو روایت از طریق أبوالشيخ الأصفهاني (م ۳۶۹ق) از «أبو جعفر محمد بن جرير الأملي» از محمد بن عبدالرحمن المخزومي و زكريا بن يحيى الصيرفي آورده که هر دو از مشایخ ابن‌رستم طبری هستند و شاید به همین خاطر، رجالیان زیدی نیز این «ابن‌جرير الأملي» را همان نویسنده المسترشد می‌دانند. (قاسمی، جداول صغرى، ۱/ ۶۵۸) گفتنی است ابوالشیخ به‌ندرت به طور مستقیم از طبری مورخ روایت کرده و در یکی دو مورد موجود نیز احتمال می‌رود که واسطه سقط شده باشد. همچنین در هیچ یک از موارد نقل از او، وی را "آملی" نخوانده است. (برای یادکرد مشابه از ابن‌رستم: ابن‌أبى‌الحديد، شرح، ‏۱۱/ ۷۰؛ ۲/ ۳۶)

پیش‌تر حسن انصاری برخی از راویان و مشایخ طبری شیعی را شناسایی کرده بود (انصاری، «ابن رستم طبری em style='color:white;background-color:red;'و/em کتاب حذو النعل بالنعل او».
این در غایت تکلف است؛ زیرا اولاً بدون دلیل نام کامل ابن رستم در نسخه را حاصل تکمیل نساخ دانسته، ثانیاً عباراتی را شاهد بر نقل کتاب از طبری عامی گرفته که اتفاقاً -چون در نقد برتری ابوبکر است- انتساب آن را به طبری عامی را رد می‌کند؛ نه تأیید. نویسنده مقاله، منبع این فرازهای ضدعامه را بدون تناسب لفظی و مضمونی جلد3 تاریخ طبری عامی شمرده است، درحالی‌که طبقه مصادر المسترشد متقدم بر طبری عامی است؛ یعنی طبقه مؤلف با طبقه خود دو طبری تناسب دارد، نه طبقات پس از آن دو. در متن المسترشد نیز در جای دیگری یادکردی از طبری یا متنی از کتب او مشاهده نمی‌شود. این مؤید منبع نبودن طبری عامی برای المسترشد است.
پس ادعای انتساب اشتباه المسترشد به طبری عامی و سپس طبری شیعی برا اساس پدیدۀ تسری اسناد و تحریف بی‌دلیل است.
@Al_Rijal
@nosakh_shii

جامع الكتب المصورة 📚

المكتبة اليمنية الشاملة مكتبة المثقف العربي

قناة | مشاري المطيري

مستخدم مجهول

جامع الكتب المصورة 📚

الخزانة الصومالية

میراث خطی شیعه

میراث خطی شیعه

mohamed lgfifi

اطلب كتابك📚PDF