کتاب مناسک گذار در اسلام، از آکادمیسین تونسی دکتر عبدالرحیم بوهاها
#معرفی_کتاب
#مردم_شناسی_دین
مناسک گذار (آیین های گذار) اصطلاحی است در دانش مردم شناسی. منظور از این اصطلاح توصیف آداب و رسومی است که در دوران حساس زندگی هر فرد همچون زایش، بلوغ، پیوستن به گروه تازه، زناشویی و... برای وی برگزار می‌شود. آیین‌های پاگشایی همچون غسل تعمید یا حتی جشن فارغ التحصیلی از دانشگاه نیز از جمله مناسک گذار هستند.
طقوس العبور فی الاسلام، نام کتابی از دکتر عبد الرحيم بوهاها _استاد و پژوهشگری از دانشگاه تونس_ است که در 2009 توسط دار الانتشار العربي منتشر شد. استاد بزرگ عبدالمجید شرفی نیز بر این کتاب مقدمه نوشته است. "طقوس العبور" معادل عربی اصطلاح "مناسک گذار" می باشد. 6 فصل این کتاب به ترتیب دربرگیرنده این مباحث است: آیین های تولد، آیین های ختنه، آیین های بلوغ، آیین های ازدواج، آیین های مرگ، اثرات و کارکردهای آیین های گذار.
هدف دکتر بوهاها از تالیف این کتاب بنا به گفته خودش این است که:
{در دوران حاضر درباره پدیده های دینی پژوهش های زیادی به انجام رسیده اما مشکل این پژوهش ها این است که تنها متوجه جنبه نظری دین بوده اند و برای هیچ کدام شان این دغدغه وجود نداشته است که شیوه زندگی مومنانه چگونه باید باشد؟ برای پاسخ به این پرسش لازم است که گونه های مختلف دین ورزی در جوامع اسلامی، از راه آیین ها و مناسک شرعی شان کشف شود. بوهاها در این کتاب از زاویه آیین ها و مناسک و شعائر به دین پژوهی می پردازد نه از زاویه عقاید و اندیشه ها؛ زیرا آیین ها را نمود و پدیدی از دین ورزی می داند که با وجود اهمیت بسیارشان، مورد غفلت قرار گرفته اند. بوهاها معتقد است آیین ها و مناسک جوامع اسلامی، نشان دهنده تصورات و عقاید دینی شان است و از همین رو پژوهش در این باره ضروری است.}
از دیگر نقاط قوت عبدالرحیم بوهاها در این کتاب، افزون بر تحلیل مردم شناختی از مناسک و آیین ها، بررسی فقهی این آیین ها به صورت مقارنه ای و بینا مذهبی است. وی ذیل هر موضوع نظرات مذاهب گوناگون فقهی را گزارش و تحلیل می کند.
اما از نظر من از فواید مهم کارهایی از این دست، این است که سنّت اسلامی را موضوع مطالعه و پژوهش علوم انسانیِ مدرن قرار می دهند. پرداختن پژوهشگران علوم انسانی به سنّت اسلامی، آن ها را به جامعۀ سنتیِ در حال گذار، نزدیک تر کرده و یاری می دهد تا درد و درمان این جوامع زودتر شناخته شده و علوم انسانی نیز از راه درگیر شدن با مشکلات اجتماعی و تلاش برای چاره کردن آن ها بومی شوند. زیرا که علم بومی، علمی است که مشکلی از جامعه حل کند گرچه خاستگاهش غرب باشد و علمی که مشکلی حل نکند، بومی نخواهد بود گرچه خاستگاهش قم باشد.
https://t.me/social_studies_of_fiqh
