مكتبة المجلسي ودارالتراث

نسخه هزار و دویست☝️☝️☝️☝️

نسخ خطی محصولات فرهنگی ارزشمندی هستند که کمتر به آن ها پرداخته شده، زیرا بیشتر در موزه ها هستند و کمتر دسترسی عام به آن ها وجود دارد در این ویدیو نسخه ای از قرآن کریم به خط کوفی که کمتر دیده شده مورد بررسی قرار می گیرد این قرآن در سال ۱۹۸ هجری قمری کتابت شده و ۱۲۰۰ سال از تاریخ کتابت آن می گذرد.

@khansarkhoshnevisi

Seyed.Mohsen Vaez:
وجود صدها اثر «محدث جزایری» در کتابخانه آستان قدس
در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، 400 نسخه خطی و چاپ سنگی نفیس از «سید نعمت‌الله جزایری» موجود است که برخی نسخه‌ها به واسطه قدمت، اهدا از سوی مولف و وجود دستخط وی در برخی اوراق و حاشیه نسخ از ارزش بالایی برخوردار است...
1395/05/18
در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، 400 نسخه خطی و چاپ سنگی نفیس از «سید نعمت‌الله جزایری» موجود است که برخی نسخه‌ها به واسطه قدمت، اهدا از سوی مولف و وجود دستخط وی در برخی اوراق و حاشیه نسخ از ارزش بالایی برخوردار است.به گزارش روابط ‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، کارشناس مسئول اداره مخطوطات این سازمان اعلام کرد: سید نعمت‌الله جزایری مشهور به محدث جزایری از علمای شیعی قرن یازدهم و دوازدهم و سرسلسله خاندان مشهور علمی و دینی سادات جزایری است که نسب به امام کاظم(ع) می‌رساند. نوشته‌های به جامانده از وی فراوان است و او را به سرعت قلم و کثرت تألیفات وصف کرده‌اند که بیشتر آثار وی به صورت نسخه‌هایی نفیس و ارزشمند در گنجینه مخطوطات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.«سید محمدرضا فاضل هاشمی» ابتدا به 2 نسخه نفیس خطی به خط سید نعمت‌الله اشاره کرد و گفت: شرح «بدایه الدرایه» تألیف شهید ثانی که در 1090 قمری کتابت شده و «جامع المقاصد» محقق کرکی که کتابت آن به سال 1271 قمریست و هردو در کتابخانه گوهرشاد نگهداری می‌شود.وی با اشاره به اثر ارزشمندی که در زمان حیات مؤلف کتابت شده و دستخط وی در اوراق ابتدایی و حاشیه کتاب دیده می‌شود، عنوان‌کرد: این اثر با نام «لوامع الانوار فی شرح عیون اخبار الرضا(ع)» به سال 1106 قمری در شوشتر کتابت شده و محدث جزایری در این کتاب، عیون اخبار الرضا(ع) شیخ صدوق را شرح کرده و خود نیز آن را وقف آستان قدس کرده است.هاشمی به نسخه دیگری که در زمان حیات مؤلف به سال‌1103 قمری در شوشتر کتابت شده اشاره کرد و افزود: این اثر که بر مشرب عرفانی نگاشته شده و حاوی اقوال بسیاری از بزرگان و مشایخ تصوف چون ذوالنون مصری، رابعه عدویه، مجدالدین بغدادی و محیی الدین ابن عربی است، «مقامات النجاه فی شرح اسماء الحسنی» نام دارد که ظاهراً در زمان مؤلف، گزینش و به فارسی نیز ترجمه شده است.وی اضافه کرد: نسخه ارزشمند دیگر که در 1106 هجری قمری توسط نورالدین حسینی کتابت شده، «جواهر الغوالی فی شرح عوالی اللئالی» نام دارد و شرحی است بر عوالی اللئالیِ «ابن ابی جمهور احسائی» که جزایری از آن، با عنوان مدینه الحدیث یاد کرده است و موضوع این کتابِ دو جلدی، شرح روایات فقهی از طهارت تا دیات است.در ادامه، کارشناس مسئول اداره مخطوطات آستان قدس رضوی اظهار کرد: اثر دیگری که جزو نفایس آستان قدس رضویست، «کشف الاسرار فی شرح الاستبصار» است که حاوی مطالب علمی عمده‌ای در فقه، حدیث و رجال است و این نسخه از سوی «محمد صالح بن عبدالرشید» در سال 1109 قمری کتابت شده و مرحوم سید سعید طباطبایی در سال 1332 شمسی آن را وقف کتابخانه گوهرشاد(کتابخانه تخصصی اهل بیت علیهم السلام) کرده است.وی با بیان اینکه سید نعمت الله جزایری بر کتاب صحیفه سجادیه امام سجاد(ع) مجموعاً 3 شرح نگاشته است، بیان کرد: نخستین شرح، به شرح کبیر معروف است و شرح دوم که در واقع خلاصه‌ای از شرح نخستین است «نور الانوار فی شرح کلام خیر الاخیار» شناخته می‌شود و نسخه آستان قدس از این اثر، به کتابت سال 1116 قمریست که توسط «محمد شوشتری» از واقفان عمده آستان قدس، در سال 1309، وقف روضه رضویه شده است.
براساس این گزارش، سید نعمت‌الله جزایری شاگرد عالمان نامداری همچون علامه مجلسی، آقا جمال خوانساری، ملامحسن فیض کاشانی و شیخ حر عاملی، در ۱۰۵۰ قمری در روستای صَباغیه از جزایر بصره به دنیا آمد. از جمله آثار معروف او «الانوار النعمانیه»، «قصص الانبیاء» و کتاب کشکولی «زَهر الربیع» است. وی با مرحوم علامه مجلسی بسیار مأنوس بود و در زمان تألیف بحار، بهترین همدم و مددکار وی بود. وفات وی را ۲۳ شوال ۱۱۱۲ ذکر کرده‌اند و مزار وی در پلدختر لرستان است.

سلام آقای فاضل هاشمی در کتابخانه مرکزی آستان قدس بخش نسخ خطی در زمینه خط کوفی تحقیقاتی انجام داده اند.

نهج‌البلاغه ارسنجانی؛ شاهکار کتاب‌آرایی قجری

سخه خطی کتاب «نهج‌‌البلاغه» از آثار دوره قاجار و شاهکار کتاب‌آرایی این دوره محسوب می‌شود که به خط ارسنجانی کتابت شده است.

نسخه خطی کتاب شریف نهج‌البلاغه از آثار نفیس دوره قاجاریه است. این اثر فاخر نمونه ارزنده‌ای از هنر کتاب‌آرایی این دوره زمانی را به نمایش می‌گذارد. این اثر همچنین مرکز ثقل مهمی در معرفی هنرمندان شیرازی است، زیرا اوج توانمندی هنری خوشنویسی(در خطوط نسخ و ثلث)، تذهیب و ترصیع و تجلید هنرمندان شیرازی در آن به کار گرفته شده است. @manuscript

✅ کتب چاپ‌سنگی 190سالۀ کتابخانۀ رضوی رونمایی شد

سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی هم‌زمان با هفتۀ پژوهش و در قالب شصت‌وپنجمین سه‌شنبۀ علمی‌فرهنگی، از قدیمی‌ترین نسخ چاپ‌سنگیِ مصور خود به صورت وبیناری رونمایی کرد.
به گزارش گنجینه رضوی، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در شصت‌وپنجمین برنامه از سه‌شنبه‌های علمی‌فرهنگیِ خود که هم‌زمان با روز پژوهش انجام شد، از قدیمی‌ترین نسخ چاپ‌سنگیِ مصور موجود در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی رونمایی کرد. این مراسم به دلیل محدودیت‌های کرونایی به صورت وبیناری برگزار شد که مجید غلامی جلیسه، محقق، فهرست‌نگار و مصحح نسخ خطی و چاپ‌سنگی وحجت‌الاسلام والمسلمین سیدجلال حسینی، رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، سخنرانان ویژۀ این مراسم وبیناری بودند.
کتاب «جامع بهادرخانی» چاپ سال 1250 هجری قمری در کلکته، کتاب «انوار سهیلی» چاپ سال 1261 هجری قمری و «حمله حیدری» چاپ سال 1264 هجری قمری، سه نسخه ای هستند که در این مراسم از آنها رونمایی شد.
کارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی آستان قدس رضوی در معرفی این آثار بیان کرد: کتاب «جامع بهادرخانی» به شماره ثبت 2625 قدیمی‌ترین کتاب مصور چاپ سنگی موجود در گنجینه رضوی است. این اثر از تألیفات غلامحسین جونپوری (1790-1869م) است که دایره المعارف مفصلی در علوم ریاضی و نجوم به زبان فارسی است. وی افزود: این کتاب در چاپخانه لیتوگراف کلکته در سال 1250 هجری قمری به خط نستعلیق با ابعاد 33 در 24 سانتی‎متر در 720  صفحه به چاپ رسیده و در سال 1309 به کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا شده است.
سیدرضا صداقت‌حسینی به معرفی دیگر اثر رونمایی شده پرداخت و اظهار داشت: «انوار سهیلی» ملاحسین کاشفی از نویسندگان عصر صفوی، دیگر اثر مصور چاپ‌سنگی قدیمی است که به زبان فارسی و در سال 1261 هجری قمری به اهتمام عباس‌علی در چاپخانه معتمدالدوله به چاپ رسیده است.
وی اضافه کرد: این کتاب به خط نستعلیق محمدباقرخوانساری در چهارده باب تألیف شده که «اجتناب از استماع قول ساعی و نمام»، «سزایافتن بدکاران»، «منافع موافق دوستان»، «ملاحظه‌کردن احوال دشمنان»، «درمضرت غافل شدن» برخی از ابواب آن است و به شماره 9651 به ثبت رسیده است.
صداقت‌حسینی در ادامه، درخصوص «حمله حیدری» نیز تصریح کرد: این کتاب از تألیفات ملابمانعلی راجی کرمانی از شاعران پارسی گوی سده دوازدهم و سیزدهم هجری قمری است. وی گفت: منظومه حمله حیدری در تبیین تاریخ صدر اسلام، زندگانی حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع) و نبردهای ایشان و واقعه کربلا است. این کتاب به زبان فارسی و به شماره ثبت 24313 است که توسط علی‌اصغر تفرشی به خط نستعلیق در 414 صفحه کتابت شده و در سال 1264 هجری قمری به چاپ رسیده است.

گفتنی است، دسترسی به متن کامل این آثار از طریق کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس رضوی به آدرس digital.aqr.ir امکان‌پذیر است.

🆔 @manuscript

کتابچه دعا حاوی برخی ادعیه منقول از امام سجاد (ع) که بدست جناب میرزا احمد نیریزی از خوشنویسان بزرگ عهد صفوی به سال 1117 هجری قمری به خط نسخ و عناوین ادعیه به خط رقاع زرین کتابت شده است

..


نگهداری ۴ هزار نسخه خطی به دستخط شیخ بهایی در کتابخانه آستان قدس


..

.مجموعه بی‌نظیری شامل چهار هزار نسخه از آثار شیخ بهایی در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری. می‌شود که بیشتر آنها، در زمان حیات شیخ توسط خود وی شرح و تصحیح شده و وقف‌نامۀ آن، به دستخط و مهر و امضای شیخ است.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، حجت‌الاسلام نوری‌نیا، معاون ادارۀ مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، با اشاره به نسخ خطی به یادگار مانده از شیخ بهایی در این کتابخانه گفت: بهاء‌الدین محمد عاملی معروف به شیخ بهایی، بیش از 90 کتاب و رساله در سیاست، فقه و حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان و تصوف، فقه، مهندسی، هنر و فیزیک نگاشته و اشعار بسیاری نیز به زبان‌های عربی و فارسی از او به یادگار مانده است که بیشتر آنها در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

وی افزود: بیشتر این آثار که برخی را خود شیخ، شرح و تصحیح کرده، در کتابخانه شخصی او نگهداری می‌شده که وی شخصاً آنها را به کتابخانۀ آستان قدس رضوی اهدا کرده و یادداشت وقف با دستخط و مهر و امضای شیخ در این آثار به چشم می‌خورد.

وی به یکی از این نسخه‌ها که خود شیخ بهایی بر آن شرح نگاشته و ابن خاتون، شاگرد وی، آن را به فارسی ترجمه و شرح کرده، اشاره کرد و گفت: از جمله نسخه‌های نفیس از آثار شیخ، کتابی‌ست با عنوان «اربعین حدیث» معروف به «اربعین» به زبان عربی به تاریخ کتابت 1010 و وقف سال 1309 شمسی که هرچند عالمان شیعی بسیاری به تألیف اربعین پرداختند، اما این اثر که آن را به نام «چهل حدیث» نیز خوانده‌اند، از بهترین و معروف‌ترین اربعین‌هاست.

 معاون ادارۀ مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به نسخۀ ارزشمند دیگری از آثار این دانشمند نامدار عصر صفوی اشاره کرد و توضیح داد: این اثر با عنوان «منتخب تأویلات» در تفسیر قرآن کریم  است که در سال 1014 کتابت و در 1067 توسط ابن خاتون عاملی وقف شده است.

نوری‌نیا به معرفی یکی از برجسته‌ترین آثار شیخ بهایی که در حوزه علوم و معارف اسلامی در سال 1017 در اصفهان کتابت شده پرداخت و تصریح کرد: نام این کتاب «مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین» (یا مجمع النورین و مطلع النیرین) است که مؤلف در آن، با بهره‌گیری از آیات الاحکام و روایات فقهی، به ارائه فقه استدلالی شیعه پرداخته است.

وی از نسخه‌ای یاد کرد که در سال 1027 در مشهد کتابت شده و نادرشاه افشار آن را در سال 1145 وقف کرده است و ادامه داد: عنوان آن، «اثنی عشریات خمس» است که به «رسایل خمس اثنی عشریه» و «رساله اثنی عشریه» نیز معروف است و پیرامون طهارت، نماز، زکات، روزه و حج تألیف شده است.

در پایان، معاون ادارۀ مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، شیخ بهایی را از واقفان عمدۀ آستان قدس رضوی دانست که وقفیات وی، به تألیفاتش محدود نمی‌شود، افزود: از جمله آثاری که به دستخط وی وقف شده، قرآن‌های منسوب به دستخط امام علی، امام حسن، امام حسین و امام سجاد(علیهم‌السلام)، به خط کوفی و بر روی پوست آهوست که از طرف شاه عباس صفوی وقف شده و وقف‌نامۀ آن تماماً به دستخط شیخ بهایی‌ست و هرکدام از این قرآن‌ها، جزء شاهکارهای هنر اسلامی قرون اولیه به شمار می‌رود.

بهاءالدین محمدبن حسین بن عاملی، معروف به شیخ بهایی، دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری بوده، ولادت او به سال 953 قمری است. وی در بیست سال آخر عمر خود، عنوان «شیخ الاسلامی» در دربار شاه‌عباس اول صفوی داشت و در سال 1031 هجری قمری مصادف با 1000 هجری شمسی در اصفهان درگذشت و بر اساس وصیتش، او را در آستان قدس رضوی و در کنار م

سيد محمدرضا فاضل هاشمي، کارشناس مسئول گنجينه کتب خطي سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به خبرنگار خبرگزاری شبستان در مشهد گفت: مجموعه ارزشمندي شامل بيش از 60 نسخه خطي و چاپ سنگي نفيس از قطب‌الدين راوندي در گنجينه کتب خطي کتابخانة مرکزي آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شود که بيشتر آن‌ها به دست مقام معظم رهبري به آستان مقدس رضوي اهدا شده و به واسطه تاريخ کتابت و ويژگي‌هاي هنري داراي نفاست بالايي است.

وی به معروف‌ترين اثر راوندي با عنوان «الخرائج و الجرائح» اشاره کرد و با بيان اينکه حدود 30 نسخه نفيس خطي و چاپ سنگي از آن، در گنجينه کتب خطي موجود است، اظهار کرد: اين کتاب، از بزرگ‌ترين و بهترين کتبي است که پيرامون معجزات پيامبر(ص) و ائمه عليهم‌السلام نوشته شده؛ نسخه بسيار نفيسي از اين اثر موجود است که در سال 985 هجري قمري در قندهار به قلم «قطب‌الدين کاتب» و «شيراحمد توني» به خط نسخ 20 سطري بر کاغذ نخودي کتابت شده و وقفي شيراحمد توني (از واقفان عمده آستان قدس) در همان قرن دهم است.

هاشمی ادامه داد: نسخه ارزشمند ديگر به سال 1060 هجري قمري به خط نسخ بر کاغذ دولت‌آبادي کتابت شده، عناوين به شنگرف، جلد مقوا با عطف و گوشه تيماج، اهدايي «نجم الهدي» است؛ نسخه ديگر، کتابت قرن دوازدهم مجدول به زر و تحرير مشکي و لاجوردي و کمند، با جلد تيماج قهوه‌اي است.

وی به نسخه‌هايي از ترجمه الخرائج با عنوان «کفايه المؤمنين في معجزات الأئمه المعصومين» ترجمه «محمد شريف ابن حسام خادم» (قرن دهم) اشاره کرد و افزود: «نسخه‌اي به کتابت قرن دوازدهم، به خط نسخ 15 سطري بر کاغذ نخودي آهارمهره موجود است که عناوين به شنگرف دارد و بر روي برخي عبارات به شنگرف خط کشيده شده، با جلد تيماج فرنگي مشکي زرکوب، اهدايي مقام معظم رهبري در بهمن‌ماه 84 است.

هاشمی  به دو اثر ديگر راوندي به زبان عربي اشاره کرد که هر دو اهدايي مقام معظم رهبري است و اظهار داشت: «فقه القرآن» به سال 1236 هجري قمري به خط نسخ بر کاغذ نباتي به قلم «محمد بن محمدعلي خوانساري» کتابت شده با جلد تيماج، و «قصص الأنبياء» به کتابت قرن سيزدهم به خط نستعليق 19 سطري با جلد ميشن عنابي است.

کارشناس مسئول گنجينه کتب خطي به آثار راوندي به زبان فارسي اشاره و تصريح کرد: اثري با عنوان «ذريعه النجاه من اهوال العرصات» در موضوع اخبار اهدايي مقام معظم رهبري، «دلالت و احکام» در موضوع رياضيات به کتابت 1239 هجري قمري به خط نستعليق تحريري بر کاغذ فستقي، و «محرم‌نامه» (ترجمه حديثي از قصص الأنبياء) به خط نستعليق بر کاغذ نخودي با جلد تيماج  که دو اثر اخير وقفي «محمدرضا نائيني» است.

فاضل هاشمي با اشاره به 40 نسخه ارزشمند چاپ سنگي عنوان کرد: از جمله آن‌ها، نسخه‌هاي متعددي از اثر علامه محمد تقي مجلسي با عنوان «الأربعين به ضميمه الخرائج و الجرايح و کفايه الأثر» به تاريخ چاپ 1235 هجري قمريست.

وي با اظهار اينکه ديوان شعر عربي ارزشمندي منسوب به حضرت علي عليه‌السلام موجود است که قطب‌الدين راوندي آن را گردآوري نموده، خاطرنشان کرد: نسخه‌هايي از «انوار العقول في منظومات وصي الرسول ابي الحسنين علي بن ابيطالب عليه‌السلام» موجود است که در سال 1264 هجري قمري کتابت و چاپ شده است؛ بيشتر نسخه‌ها اهدايي مقام معظم رهبري است.

گفتني است ؛ قطب‌الدين ابوالحسين سعيد بن عبدالله بن حسين بن هبه‌الله راوندي کاشاني (متوفي 573 هجري قمري) معروف به قطب راوندي، محدث، مفسر، متکلم، فقيه، فيلسوف و مورخ بزرگ شيعه در قرن ششم هجري و از شاگردان شيخ طبرسي صاحب تفسير مجمع‌البيان است. «ابن شهرآشوب مازندراني» و «شيخ منتجب‌الدين رازي» مشهورترين شاگردان اويند.

این نسخه احتمالا قدیمی‌ترین نسخه‌ موجود از کلیات سعدی است که در سال ۷۶۶ه.ق و حدود ۷۰ سال بعد از فوت او به دست محمدبن عبداللطيف عقاقیری کتابت شده و در گنجينه كتب خطی كتابخانه مركزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
‌

🔸قباله‌های تاریخی ازدواج در مرکز اسناد آستان قدس رضوی رونمایی شد

«محبوب»، رییس اداره اسناد آستان قدس رضوی:
🔹قدیمی‌ترین قباله‌ ازدواج که در موزه آستان قدس نگهداری می‌شود قباله‌ای ‌است که از دوره صفویه به جا مانده است.تاریخ عقد در این سند، روز چهارم ماه دوم سال ۹۹۰ هجری قمری درج شده و عاقد آن، شیخ بهاءالدین محمد عامِلی است.
🔹سند ازدواج گوهرشاد سلطان‌ بیگم دختر سلطان شاهرخ افشار، سومین شاه سلسله افشاریه با امیر محمدخان یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین عقدنامه‌های این مرکز است.

🆔 @AkhbarMshhad

برگی از نسخه خطی مغلوط «لباب الانساب» بیهقی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی (ع). چنانچه مشاهده می شود در سطری که بر خلاف نص چند صفحه قبل کلمه رقیه افزوده شده، عبارت «لم یبق من أولاده» نیز به صورت مغلوط «من یبق من یبق»!! کتابت شده است.
چنانچه گفته شد نسخ خطی «لباب الانساب» مغلوط و تحریف شده است و لفظ رقیه نیز در این موضع از لباب به دست کاتب افزوده شده است.

@bazmeghodsian