مكتبة المجلسي ودارالتراث

⁉️طرح یک سوال

🔺این روزها در کانالها و گروههای مختلف، بحث از نُحوست و شومی "ماه صفر" است. سپس برای رفع نحوست و بلایای این ماه از آدمیان، توصیه می کنند که فلان دعای مخصوص را بخوانید؛ صدقه بدهید؛ اسپند دود کنید و کارهایی از این دست که گویی جان انسانها برای محفوظ ماندن از بلایای غیر منتظره ی آن در گرو همین اعمال است.

🔺سوالم این است مگر همه ی روزها روز خدا و آفریده اش نیستند؟ عقل آدمی نمی تواند بپذیرد که یک روز خدا نحس باشد و روز دیگر شوم. در اجزای زمان تفاوتی نیست و اصولا نمی توان این حرف را اساسی و منطقی دانست‌.

🔺به هر حال، می خواهم بدانم مگر در این ماه چه اتفاقاتی افتاده است که اینچنین مسلمانان بدان حساس شده اند و هر اتفاق کوچک و بزرگ این ماه را به حساب شومی "صفر" تلقی می کنند؟

🔺اگر گفته شود نحوست ماه صفر ذاتی نیست، بلکه برای وقایعی است که در آن اتفاق افتاده است؛ خوب، پس چرا ماه محرم را که اصل قضیه ی کربلا در آن اتفاق افتاده است به عنوان ماه نحس معرفی نکرده اند؛ حال آنکه شیوه های بی رحمانه و وقیحانه ی برخورد دشمنان با امام حسین (ع) و اصحاب و اهل بیتش در واقعه ی عاشورا بر کسی پوشیده نیست.

🔺بله؛ گفته اند در روایات چنین آمده که ماه صفر، ماه نحس و شومی است و اگر فلان کارها با شروع ایام صفر انجام شود بلاها و مرگهای ناگهانی نیز از سر آدمی رفع می شود. خوب؛ تا به حال کدام پژوهشگر صحت و سقم این دسته از روایات را کاویده و از لحاظ سندی و محتوایی آنها را نقد و بررسی کرده است؟

🔺بنده فعلا در شرایطی نیستم که بخواهم درگیر تحقیقات عمیقی در این باره شوم؛ گفتم شاید از استادان و فرهیختگان گروه، کسی تحقیقات و اطلاعاتی در این باره داشته باشد.

سفرنامه حج میرزا حسن خان فسایی از سال 1278 ق که خودش در فارسنامه آورده است:

و هم در اين سال [1287ق]: اين بنده گنهكار ايزد متعال مؤلف اين فارسنامه ناصرى به عزم اداى حجة الاسلام و زيارت آستانه مقدسه حضرت خير الانام و قبور ائمه بقيع عليهم الصلوة و السلام روز نوزدهم ماه شوال‏ از شيراز حركت كرده، از دو فرسخى شيراز تا نيم فرسخ به كاروانسراى ميان كتل كه نزديك به چهارده فرسخ است، همه‏جا در ميان برف و يخ رفتيم و روز بيست و سيم اين ماه وارد كازرون شدم و روز بيست و هشتم اين ماه به بوشهر رسيديم و روز پانزدهم ذيقعده بر جهاز آتشى‏ سوار شده، روز بيستم اين ماه وارد شهر مسقط گرديدم و روز بيست و ششم اين ماه وارد شهر عدن شدم و روز سيم ماه ذى‏حجه به بندر جده رسيدم و شش ساعت از شب هشتم گذشته، وارد مكه معظمه شدم و بعد از اداى اعمال حج، روز بيست و هشتم اين ماه ذى‏حجه به عزم مدينه طيبه از مكه معظمه بيرون رفتيم و روز عاشوراى ماه محرم سال 1288 به مدينه طيبه رسيده، لوازم زيارت آستانه نبوى و ائمه بقيع صلوات اللّه عليهم را به عمل آورده روز هفدهم اين ماه، از مدينه طيبه به عزم عود به جده روانه شدم و روز بيست و هشتم اين ماه وارد جده گشتم و روز چهاردهم ماه صفر اين سال از جده بر كشتى آتشى نشسته، روز نوزدهم وارد بندر حُديده‏ شدم و روز غره ماه ربيع اول به مسقط رسيدم و روز هفتم اين ماه وارد بوشهر گشتم و روز بيست و پنجم اين ماه به سلامتى عود به شيراز نمودم.
@jafarian1964

در اسفند ماه ۱۳۹۶ مصادف با روز جهانی زبان مادری تصمیم به برگزاری اولین سمینار ملی در ایران را داشتیم و از صاحبنظران بسیاری نیز دعوت به عمل آورده بودیم. اما با کژ خلقی های برخی این سمینار برگزار نشد و من تصمیم گرفتم که مقالات ارزشمند این سمینار را به چاپ برسانم. ۷ ماه کار مستمر و تلاش بی وقفه و همکاری اساتید بزرگوار و کمک های بی دریغ دکتر بیژن عبدالکریمی در انتشارات نقد فرهنگ سرانجام به بار نشست و این کتاب مهم در مهر ماه ۱۳۹۷ به جامعه علمی کشور تقدیم خواهد شد. این اثر را شاید بتوان نخستین کتاب به زبان فارسی در حوزه مطالعات زبان مادری و گفتمان هویت ملی در ایران محسوب کرد که با تمامی مخالفتهای
بی منطقی که در برابر طرح این پرسش در آکادمی انجام گردید بالاخره به چاپ رسید. امیدوارم تمامی کسانیکه به موضوع علاقمند هستند از این اثر حظ کافی ببرند.


سید جواد میری


@seyedjavadmiri

از دید مردم زمین، «ماه، خورشید و سیارات» در همه‌حال در مکان‌های محدودی از آسمان تردد می‌کنند که به منطقه‌البروج معروف است. به همین خاطر گاهی این اجرام از دید ما در یک امتداد قرار گرفته و ظاهرا در کنار هم دیده می‌شوند. این پدیده به «مقارنه» معروف است.

در تصویر بالا، مقارنه‌ی بین «سیاره‌ی مشتری و ماه» را می‌بینید. اگر روی تصویر زوم کنید در اطراف مشتری، ۴ قمر آن به خوبی دیده می‌شوند. این اقمار از سمت چپ به راست، به ترتیب: «آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو» نام دارند. ۴۰۰ سال پیش، گالیله برای اولین بار این اقمار را در تلسکوپ دید و به همین دلیل این ۴ قمر، به اقمار گالیله‌ای مشهور شدند.

🆔@keyhan_on1🔭

🌙دعای روز دوازدهم ماه مبارک رمضان

🔆 اللَّهُمَّ زَيِّنِّي فِيهِ بِالسِّتْرِ وَ الْعَفَافِ، وَ اسْتُرْنِي فِيهِ بِلِبَاسِ الْقُنُوعِ وَ الْكَفَافِ، وَ احْمِلْنِي فِيهِ عَلَى الْعَدْلِ وَ الْإِنْصَافِ، وَ آمِنِّي فِيهِ مِنْ كُلِّ مَا أَخَافُ، بِعِصْمَتِكَ يَا عِصْمَةَ الْخَائِفِينَ.

خدایا مرا در این ماه به پوشش و پاکدامنی بیارای، و به لباس قناعت و اکتفا به اندازه حاجت بپوشان، و بر عدالت و انصاف وادارم نما، و مرا در این ماه از هرچه می ترسم ایمنی ده، به نگهداری ات ای نگهدارنده هراسندگان.

وی در سال ۱۳۵۸ دعای ربنا (برخی آیات قرآن که شجریان آن‌ها را با صوت خوانده) و مناجات مثنوی افشاری را به صورت بداهه و بدون تمرین خواند، ابتدا به قصد این که به هنرجویان آموزش دهد و بهترین را در ماه رمضان برای افطار پخش کنند اما رادیو همان اجرای خودش را پخش کرد و این دعا به مدت سی سال از اصلی‌ترین برنامه‌های رادیو در ماه رمضان بودند.[۱۶]

🌺 حلول ماه شعبان‌المعظم مبارک باد 🌺

▫️سیدبن‌طاووس «ره» درباره این ماه می‌گوید:

بدان ماه شعبان ماه عظیم‌الشأنی است و در آن شبی قرار دارد که خداوند متعال به‌سبب مولود آن شب، انوار اسلام و ایمان را نگاه داشته است.

🌻 در شرف این ماه همین روایت کافی که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله آن را برای خود اختیار کرده و هرکه او را در این ماه به روزه‌داری یاری کند را دعا نموده است:

«شَعْبَانَ شَهْرِي، رَحِمَ اللَّهُ مَنْ أَعَانَنِي عَلَی شَهْرِي‏؛ شعبان ماه من است؛ خداوند بیامرزد کسی را که در این ماه، مرا یاری کند»

✅ @varesoon

Iran & Kultur:
🇮🇷🇩🇪

پیام وزیر خارجه آلمان به مناسبت ماه مبارک رمضان.

فرانک والتر اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان در صفحه رسمی فیس بوک خود نوشت:

برای تمام مسلمانان ماه رمضان را همراه با صلح و برکت در کنار خانواده شان آرزو میکنم. امسال هم میلیون‌ها نفر در آلمان و سراسر جهان با این ماه خاص همراه خواهند بود.
رمضان برای مسلمانان ماهی مهم برای تفکر، آرامش و استراحت و در جمع بودن است. بنده پارسال از نزدیک در کنار خانواده‌های سوری در براندنبورگ این ماه را جشن گرفتیم. علی رغم سختی هایی که این افراد پشت سر گذراندند، با هم بودن در کنار خانواده به آنها نیرو و اطمینان خاطر داد.
آرزو دارم، تمام این درگیری‌ها و بحران هایی که در دنیای اسلام وجود دارد به سبب این فضیلت با امید به صلح، احترام و برابری همراه شود و به پایان رسد.

@kultur

🇮🇷🇩🇪

جنبش ناسیونالیست، بیگانه ستیز و اسلام ستیز لگیدا در شهر لایپزیگ سه کله خوک را به نشانه اعتراض به ماه رمضان و آیین این ماه در این شهر به نمایش گذاشتند.

این جنبش که همسو با جنبش پگیدا در شهر درسدن است، به نشانه اعتراض سه کله خوک را به همراه یک پلاکارد حاوی پیام زیر به نمایش گذاشتند. علاوه بر اعتراض به ماه رمضان و آیین افطار نیز نسبت به برگزاری گردهمایی سراسری و روز کاتولیک نیز اعتراض کردند.
روی این پلاکارد نوشته شده:
لایپزیگ یک شهر بی مذهب، اما محصور میان ادیان. ابتدا روز کاتولیک، سپس افطاری در رمضان! پس از آن نوبت چیست؟!

@kultur

👇👇👇

✅دکتر عبدالکریم سروش
"جابه جایی ماه های قمری ؛
    یک اشتباه تاریخی"
چند سالی است که با شروع ماه رمضان سوالات متعددی ذهنم را مشغول می کند و سعی کردم برایشان جواب های مستندی پیدا کنم.
ـ چرا ماه های قمری جا به جا می شوند و با این جا به جایی تاریخ تمام تولد ها و جنگ ها و ...جا به جا می شود؟
ـ چرا در بین 12 ماه قمری ، رمضان برای روزه گرفتن انتخاب شده است؟
ـ چرا ربیع الاول که معنیش اول بهار است ، با این سیستم چرخشی ، گاهی می افتد اول پاییز ، گاهی وسط تابستان؟ پس چرا اسمش ربیع الاول است؟
ـ و کلی سوال دیگر ...
بر اساس مطالعاتی که در این چند سال به صورت گسسته انجام دادم ، به یک نتیجه جالب و البته مستند رسیدم:
" ماه های قمری در گذشته ثابت بوده و هر چند سال یک بار ، سال قمری 13 ماهه می شده است و نام ماه سیزدهم هم " نسی " بوده است.
نتیجه این تحقیق را به طور خلاصه برایتان می گویم :
"بیشترین استفاده تقویم ها در تمدن های قدیمی مثل ایران و مصر ، برای کشاورزی بوده که مثلاً بدانند چه موقع شروع کاشت محصولاتشان هست یا کی بارندگی ها یا طغیان رودها شروع می شود. در کنار آن اعیاد و مراسم مذهبی هم ، روزهای ثابتی در طول سال بودند. این تقویم ها بر اساس گردش یک بار زمین به دور خورشید و به اصطلاح ، تقویم شمسی بودند و بنابراین در سال های مختلف ، ماه ها در طول سال جا به جا نمی شدند.
اما سال قمری ارتباطی با گردش زمین به دور خورشید ندارد و تنها تعداد ماه هایش با سال شمسی در عدد 12 برابر هست. از آن جا که مدت گردش ماه به دور زمین ، ملاک محاسبه طول یک ماه قمری هست و این مدت در ماه های مختلف 29 یا 30 روز می شود ، بنابراین در مجموع هر سال قمری 10 یا 11 روز از سال شمسی کمتر است. (تفاوت بین 10 یا 11 روز هم در این است که آن سال شمسی کبیسه باشد یا نه).این امر باعث می شود که مثلاً بعد از 10 سال ، تقویم قمری حدود 100 روز که تقریباً برابر با یک فصل سه ماهه می شود ، از تقویم شمسی عقب بیفتد و آن ماه های تقویم قمری که مثلاً 10 سال قبل در فصل بهار بودند ، به فصل زمستان منتقل بشوند.اتفاقی که الآن هم رخ می دهد.
آیا منجم هايى که در زمینه تقویم قمری فعالیت می کردند ، به عقلشان نمی رسید که این تقویم متغیر به درد کشاورزی یا سایر کارهایی که به فصول سال ارتباط دارند نمی خورد؟
منجمین به خوبی این موضوع را می دانستند و برای جلوگیری از این اتفاق ، راهکاری داشتند:
هر دو یا سه سال ، یک ماه اضافی در سال بعد ، در نظر می گرفتند که اسمش الآن دیگر در تقویم قمری نیست:
ماه "نسی" یا ماه "فراموش شده". این کار یعنی هر چند سال ، 13 ماهه شدن یکی از سال ها ، باعث می شد که تقویم قمری در سال جا به جا نشود.
این روش محاسبه، در واقع ابداع یهودیانی بود که آن ها هم، بر اساس تقویم قمری کار می کردند و حدود 1600 سال پیش ، یعنی دویست سال قبل از اسلام، پایه گذاری شد و در جزیرةالعرب هم از آن استفاده می شد. (رجوع به آثار الباقیه و حاشیه ٔ التفهیم بیرونی از جلال همائی ص 225 شود.) اما چه بلایی بر سر این تقویم درصدر اسلام آمد؟
شاید قوی ترین دلیلی که می توان برای این کار مسلمانان یافت، خارج شدن آنان از سلطه تقویم یهودی بود.همانند جریان تغییر قبله.
اگر ماه های قمری را بر این اساس در کنار ماه های شمسی قرار بدهیم، به نتیجه جالبی می رسیم:
در ماه های ربیع الاول و ربیع الثانی که معادل با فروردین و اردیبهشت هستند ، هوا بهاری بوده و به دلیل بارندگی های نزولات کشاورزی و احشام در وضعیت خوبی بودند و غذا به وفور یافت می شده و شترها، دهمین ماه بارداری خود را می گذراندند.
ماه های جمادی الاول و جمادی الثانی معادل با خرداد و تیر ، هوا شروع به گرم شدن کرده و آذوقه ها رو به کاستی می گذارد. نام این دو ماه، با کلمهً جمادی شروع می شوند و معنی سخت شدن زمین و محصولات کشاورزی را می دهند.
ماه رجب ، معادل مرداد ماه را می توان از ریشهً سامی آرامی ریزبا(علی الاصول رِجبا ، خورشید ، تابستان) یا از سامی غربی رشپ(ایزد آتش) گرفت. یعنی در مجموع ، معلوم می شود ماه رجب، در اصل به معنی ماه فصل گرما و تابستان بوده است.
نام ماه رمضان(معادل مهرماه) نیز علی الاصول به تلخیص از نام رمثانه عبری ، یعنی ماه شدت گرما، حادث شده و با کلمه معادل و شناخته شده عربی رمضان (سوزان)جایگزین گردیده است.
بر همین اساس نام ماه شوال(معادل آبان) ماه کاسته شدن گرما، یعنی آغاز و مقدمهً زمستان پدید آمده است.
ماه ذیحجه هم که مناسک حج در آن انجام می گرفت، برای راحتی بیشتر، در ماه خنک سال قرار گرفته بود.
بنابراین رمضان آخرین ماه قبل از کاهش گرما و شروع دوباره فصل بارندگی ها بوده و اوج کمبود غذا و احشام و گیاهان. اعراب بادیه نشین ، سخت ترین روزها را در این ماه می گذراندند و عملاً چیزی برای خوردن تا شروع ماه شوال نداشتند و با روزه داری و امساک
از خوردن، آن را سپری می کردند

در حاشیه رساله جامع آیت الله سیستانی این طور نوشته:


هم افق بودن یا نبودن دو منطقه نسبت به یکدیگر، امر ثابتی نیست؛ بلکه در ماه‌های مختلف، ممکن است متفاوت ‌باشد. توضیح بیشتر این است که:
 برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، اموری مؤثّر است؛ از جمله: زمان غروب خورشید و ماه و اختلاف زمان غروب آن دو و نیز مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد و همین‌طور درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه و...
 گاه ممکن است در یکی از ماه‌های قمری ویژگی‌های فوق باعث شود، ماه در افق شهری مثلاً با نوارنیّت زیاد و مدّت مکث طولانی دیده شود که این امر باعث اطمینان می‌شود که در شهر به خصوص دیگر، چنانچه ابر یا مانع دیگری نبود، حتماً ماه دیده می‌شد و به اصطلاح بین رؤیت ماه با این شرایط در شهر اول و رؤیت ماه در شهر دوّم ملازمه وجود دارد.
 امّا در ماه قمری دیگر، ممکن است در همان شهر اوّل، ماه دیده شود، امّا از آنجا که مثلاً مدّت مکث ماه و جدایی  زاویه‌ای آن با خورشید، کم بوده، نتوان اطمینان پیدا کرد که اگر در شهر دوّم، ابر یا مانع دیگری نبود حتماً ماه دیده می‌شد و به تعبیر دیگر، بین رؤیت ماه در شهر اول با رؤیت ماه در شهر دوم ملازمه وجود ندارد.
 پس یک شهر، در یک ماه قمری، نسبت به شهر دیگر هم افق بوده امّا در ماه دیگر نسبت به همان شهر، هم افق نمی‌باشد.
 البتّه به طور کلّی و عموم ممکن است گفته شود:
 اگر شهری که ماه دیده شده (شهر اوّل)، در شرق شهر دوّم - که مثلاً مانعی از دیده‌شدن ماه در آن بوده - قرار داشته باشد، چنانچه در خط عرض جغرافیایی، بیش از یک یا دو درجه اختلاف نداشته باشد، غالباً ملازمه وجود داشته و غالباً دیده شدن ماه در شهر اوّل، اوّل ماه را برای شهر دوّم نیز ثابت می‌کند؛ بنابر این ثابت شدن رؤیت ماه در مشهد، اوّل ماه را غالباً برای نیشابور، سبزوار، شاهرود، دامغان، تهران، قروین، سقز، سردشت و... ثابت می‌کند. 
 امّا در غیر این صورت‌، وجود ملازمه و ثابت شدن ماه، در شهر دیگر، بستگی به ویژگی‌های ماهی دارد که در شهر اول رؤیت شده که در توضیحات به آن اشاره گردید.
 به طور مثال در برخی از موارد ممکن است خصوصیّات رؤیت ماه طوری باشد که دیده شدن ماه در شهرهایی از پاکستان یا هندوستان یا حتّی عراق و عربستان، اوّل ماه در مشهد را هم ثابت ‌کند و در بسیاری از موارد هم ممکن است دیده شدن ماه حتّی در تهران یا اصفهان یا شهرهای نزدیک‌تر مثل شاهرود هم اوّل ماه را در مشهد ثابت ننماید، که در هر مورد می‌توان از متخصّصین متدیّن کسب اطّلاع نمود.
 از آنچه ذکر گردید روشن شد که مرزها و تقسیمات کشوری و شهری به هیچ وجه در اتّحاد افق و عدم آن، دخیل نمی‌باشد.

اثبات حلول اول ماه رجب المرجب

باسمه تعالی


به اطلاع مومنین می رساند به نظر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی دامت برکاته، جمعه (۱۷ اسفند ۱۳۹۷) روز اول ماه رجب المرجب می باشد.

ضمن مسئلت توفیق عبادت و اطاعت الهی در این ماه پر خیر و برکت، از امت مسلمان دعوت می شود در اوقات ارزشمند این ماه گرانبها و نیز ماه شعبان المعظّم و ماه مبارک رمضان، تعجیل در فرج حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و عزت و عظمت روز افزون اسلام و مسلمین، را در صدر دعاهای خویش قرار دهند.

دفتر آیت الله العظمی صافی گلپایگانی

🆔 @saafi_com

هو الخلّاق العليم امشب یک ماه گرفتگی جزئی رخ خواهد داد. توضیح:

این ماه گرفتگی در ساعت ۰۰:۳۱ بامداد چهارشنبه؛ 1398,4,26 ، (۱۲:۳۱ نیمه‌شب امشب) آغاز خواهد شد و در ساعت ۲ بامداد به اوج خواهد رسید. در زمان اوج خسوف ۶۵ درصد از سطح ماه به زیر سایه‌ی زمین خواهد رفت. در نهایت در ساعت ۰۳:۲۹ این ماه گرفتگی جزئی به پایان خواهد رسید.

برای رصد ماه گرفتگی لزومی به استفاده از ابزار رصدی نیست و می‌توانید با چشم غیرمسلح هم این پدیده را رصد کنید.

هو الخلّاق العليم امشب یک ماه گرفتگی جزئی رخ خواهد داد. توضیح:

این ماه گرفتگی در ساعت ۰۰:۳۱ بامداد چهارشنبه؛ 1398,4,26 ، (۱۲:۳۱ نیمه‌شب امشب) آغاز خواهد شد و در ساعت ۲ بامداد به اوج خواهد رسید. در زمان اوج خسوف ۶۵ درصد از سطح ماه به زیر سایه‌ی زمین خواهد رفت. در نهایت در ساعت ۰۳:۲۹ این ماه گرفتگی جزئی به پایان خواهد رسید.

برای رصد ماه گرفتگی لزومی به استفاده از ابزار رصدی نیست و می‌توانید با چشم غیرمسلح هم این پدیده را رصد کنید.