یادداشت(۶۵)
#نگاره_فقهی
#متن_آزاد_پرونده_حجاب
پرده های ابهام حجاب فاطمه زهرا
(قسمت اول)
در بین شیعیان فاطمه زهرا بزرگترین نماد برای حجاب است. دم دست ترین سخنی که مردم در مواقع دفاع از حجاب از فاطمه زهرا نقل می کنند عبارت «خَیرِّ للنِّساء اَن لایَرینَ الرِّجالَ وَ لا یَراهُنَّ الرِّجالُ : برای زنان بهتر آن است که نه مردان(نامحرم) را ببینند نه مردان آنان را».(۱) بسیاری از فقیهان برای اثبات پرده نشینی زنان به این روایت استناد کرده اند.(۲) عبدالله مامقانی معتقد است زنان باید خانه نشین باشند چون فاطمه زهرا از اینکه مردان با زنان در اختلاط باشند نهی کرده است.(۳)
فقیهان زیادی بر اثر همین روایت معتقدند که زنان باید در خانه هایشان حبس شوند و هیچ مردی بر آنان وارد نشود. این فتوا هرچند مورد اتفاق علمای قدیم بوده، با این حال اکثریت علمای معاصر هم از صدور چنین فتوایی در کتاب های فقهی خود ابایی نداشته اند. طباطبایی یزدی و بسیاری از فقها در «عروة الوثقی،کتاب النکاح،فصل فی فضل النکاح و آدابه،مسأله۱۵» نوشته اند:
«یستحب الحبس المرأة فی البیت، فلا تخرج إلا ضرورة، و لایدخل علیها احد من الرجال : حبس کردن زنان در منزل ثواب دارد، به گونه ای که تنها در مواقع ضروری از خانه خارج شود.همچنین نباید هیچ مردی به زن وارد شود».
این نگاه به حجاب فاطمه زهرا را می توان یک روایت جانبدارانه تلقی کرد. با بررسی متون دینی می توان به این نتیجه رسید که حجاب او نه آنچنان سفت و سخت بود که حتی از مرد نابینا هم خود را بپوشاند و نه آنقدر وارفته بود که بتوان او را بی حجاب دانست. امام محمد باقر عقیده دارد:
«با وجود اینکه فاطمه زهرا سرور زنان بهشت بود، روسری اش فقط تا وسط بازویش را تحت پوشش قرار می داد».(۴)
آیات حجاب همگی در میانه سالهای دهه نخست هجری به مسلمانان ابلاغ شد. خطاب آیه ۳۱ نور به همه مسلمانان و آیه۵۹ احزاب به همسران پیامبر، دختران پیامبر و زنانی است که شوهرشان مؤمن است. اینگونه خطاب کردن نشان می دهد که زنان و دختران پیامبر و زنان مسلمان هیچگاه پوششی بر سر نداشته و پرده نشین نبوده اند. در آن سالها فاطمه زهرا تنها فرزند پیامبر محسوب می شد.
به تصریح قرآن، یکی از مخاطبینی که باید حجاب کند، فرزندان پیامبر می باشد. این موضوع نشانگر آن است که تا قبل از ابلاغ آیات حجاب، هیچکدام از زنان مسلمان حجاب نداشته و همگی بی حجاب بودند از جمله بستگان پیامبر اسلام که مورد خطاب مستقیم آیات هستند.
حجاب فاطمه زهرا از همان شروع اسلام آنگونه نبوده که مردم کنونی انتظار دارند. در روایاتی بیان شده که فاطمه زهرا از این موضوع که در روز قیامت همه برهنه هستند، دلخور و اندوهگین بود، به نزد پیامبر آمده و ناراحتی خود را به پدر در میان گذاشت. پیامبر به دخترش گفت که تو نیز در روز قیامت برهنه خواهی بود. پیامبر با این استناد که در آن زمان کسی متوجه دیگری نخواهد بود سعی می کند دل غصه دار فاطمه را از التهاب دربیاورد.(۵)
حتی روایتی وجود دارد که نشان می دهد فاطمه زهرا بعد از بلوغ و ازدواج و دوران زندگی در مدینه حجابش آنگونه که مردم تصور می کنند نبوده و لباس رنگارنگ می پوشید و آرایش می کرد. در کتاب های روایی آمده است روزی علی بن ابی طالب شترهای قربانی پیامبر را شتربانی می کرد. فاطمه زهرا را مشاهده کرد که از حالت احرام خارج شده و لباس رنگین پوشیده و سورمه بر چشم کشیده بود. علی از این کار فاطمه ناخشنود شد و ناراحتی خود را به او گفت. فاطمه در مقابل جواب داد که پدرم مرا بر این کار فرمان داده است. بعد مدتی از گذشتن ماجرا، زمانی که علی در عراق بود نزد رسول خدا رفت، در حالی که به دلیل کاری که فاطمه کرده بود خشم گرفته بود. علی از پیامبر صحت نقلی که فاطمه از پدرش کرده بود را جویا می شود(که آیا واقعاً فاطمه زهرا به پیامبر چنین گفته است یا خیر. در ادامه مراتب ناراحتی و خشم خود را به پیامبر بازگو می کند. با این حال پیامبر جانب فاطمه زهرا را گرفته و می گوید : «فقال: صَدَقَت. صَدَقت : فاطمه راست گفته است،راست گفته است».(۶)
بسیاری از فقهای شیعه در مباحث فقهی مربوط به حج این روایت را پذیرفته اند(۷).
این مطالب نشان می دهد که تلقی عموم مردم ما از حجاب فاطمه زهرا، همان است که فقها با انحصارگرایی بیان کردند.
ادامه دارد ...
۱. بحارالانوار،ج۴۳،ص۵۴
۲. مهذب الاحکام،ج۲۴،ص۲۶
۳. مرآة الکمال،ج۲،ص۹۹
۴. مکارم الاخلاق،طبرسی،ص۱۰۶
۵. بحارالانوار،ج۴۳،ص۵۵
۶. سنن ابن ماجه،مناسک۸۴،ح۳۰۷۴؛ الإفصاح عن معاني الصحاح،ج۸،ص۳۵۶؛ ذخيرة العقبى،ج۲۴،ص۱۲۴؛ المسند المستخرج على صحيح مسلمج۳،ص۳۱۷؛ الجامع الصحيح للسنن والمسانيد،ج۱۷،ص۴۴۸/ منابع شیعی: مسند الإمام الباقر،ج۶،ص۲۰۹؛ المغازي،ج۳،ص۱۰۳۸؛ الموسوعة الكبرى،ج۹،ص۱۹۸؛ بحارالانوار،ج۹۶،ص۹۲
۷. تذکرة الفقها ط.ق،ج۱،ص۳۳۶؛ الحج في الشريعة الإسلامية الغراء،ج۱،ص۱۱
✖️فکرک های من|موسوی عقیقی|@fekr_rak
سلام. این که آن شخص چه کار کرده و مستحق نفرین شده، البته در روایت منعکس نشده است. وانگهی، این تعبیر را در روایات دیگر و به نقل از افرادی غیر از پیامبر (ص) نیز می‌خوانیم. ضمنا، با توجه به توضیحاتی که ادامۀ روایت ذکر شده، کامل واضح است که در روایت دارد از یک «دعا علیه کسی» یعنی نفرین بحث می‌شود.
در باره باد شمال گفته شده که به بهشت عبور می کرد، نفحه از بهشت به آن می رسید و سردی آن از همین جاست. (ص 140).
اما گفته ی کعب الاحبار این بود که اگر خداوند سه روز باد را حبس کند، میان آسمان و زمین از بوی بد پر می شد (ص 142). شگفتا که عین این سخن با عبارتی دیگر به رسول (ص) نسبت داده شده است (ص 149). این مورد که جمله ای از کعب الاحبار باشد و همزمان به رسول (ص) هم منسوب باشد، موارد دیگری هم دارد.
در جای دیگری نوشته ام، مکتب تاریخ اسلام نگاری ایرانی، با معاویه، میانه ای ندارد. (بنگرید به مقاله: نگاه سنایی غزنوی و رشید الدین فضل الله به امویان چاپ شده در: مقالات و رسالات تاریخی، صص 667 ـ 650) سمبل آن شاعر معروف سنایی است که در حدیقه، نگره تاریخی دارد و این نگره سخت ضد اموی است. رشیدالدین فضل الله هم همین طور است. مستوفی پیرو همین مکتب و به همین دلیل، با معاویه میانه ای ندارد. جایی در این متن که در باره درگذشت عایشه سخن می گوید، از مکر معاویه در این باره به اشارت یاد کرده است. این اشاره به یک روایت تاریخی رایج در آن عصر است که معاویه را عامل مرگ عایشه می شناساند. سنایی، این مساله را با تفصیل بیان کرده است. مستوفی هم نوشته است: «در سنه ستّه و خمسین وفات عایشه بود به مکر معاویه». بنابرین بعدی ندارد اگر تعبیر تندی که به دنبال اسم معاویه در جایی از همین رساله آمده، از خود او باشد نه کاتب. البته این بحث را باید با مرور بیشتر بر تاریخ گزیده دنبال کرد. اینها اشاراتی بود که به مسائل شیعی دارد.
@jafarian1964
علمی اندیشیدن هزینه دارد
دستکم و بر اساس تجربه سالها کار فکری الان اندیشه ام این است که تا وقتی که ما در هر رشته ای، علمی به معنای واقعی کلمه ورود پیدا نکنیم، باید مطمئن باشیم کاری از پیش نخواهیم برد. نه این به ظاهر موفقیتی نباشد، یا کسی با حقه بازی و کلک نتواند سوار کار شود، بلکه مقصود این است که در این شرایط، اگر رفتار غیر علمی بود، بار ما سالم به مقصد نمی رسد، و آن وقت نتیجه این می شود که یک قومی با این همه آدم زرنگ و حتی تلاشهای عجیب و غریب، بدبخت و عقب مانده شده و اقوامی دیگر مسلط بر همه عالم و آدم می شوند.
این علمی رفتار کردن، در همه زمینه ها هست، در علوم ریاضی که کاری به جز این نمی شود کرد، در شاخه های مختلف علوم طبیعی، و حتی در علوم انسانی و اجتماعی. ممکن است علم در هر حوزه ای معنای متفاوتی داشته باشد، اما این طور نیست که هر بی سروپایی بتواند در هر رشته ای تصرف کند و به اسم سخنرانی و تخصص، جماعتی را سرکار بگذارد. همه ما دیده ایم که برخی هستند که در همه زمینه ها سخنرانی می کنند. البته جامعه ضعیف و نهادهای ضعیف تر آن هم می طلبد، آنها را دعوت به سخنرانی می کند، و آنها هم در هر حال، و در کمال سرخوشی و خودبزرگ بینی، با سرهم کردن یک مشت اطلاعات، و اسلوبی که آنها را به هم متصل کند، جماعتی را که شعورشان در حد خودشان است، در یک مسیری به پیش می برند. لاجرم بعد از سالها که مردمی را در راهی می برند، یک مرتبه به لب دره و پرتگاه می رسند. آن وقت نه فرصت بازگشت دارند و نه راهی در پیش. مرشد های این افراد هم از ابلهان سوء استفاده می کنند.
یک زمانی، یک یهودی قبرسی، ـ و قبرس وسط دریای مدیترانه بدون راه خشکی است ـ خطاب به جماعت یهودیان گفت، آماده باشید که وقت ظهور عیسی مسیح نزدیک است. باید حرکت کنیم و به بیت المقدس برویم. آنها هم باور کردند؛ تمام خان و مان خود را فروختند و راه افتادند. یک مرتبه لب دریا رسیدند. این مرشد ابله گفت مطمئن باشید که ما نجات یافته ایم. خود را به دریا بیندازید، غرق نخواهید شد، و شما از این آب مانند موسی عبور خواهید کرد. این جماعت، خودشان را به آب انداختند و شد آنچه شد، تنها چند تن آنها، توسط کشتی های ماهیگیری آن حوالی که درست ساخته شده بود و امنیت داشت، نجات یافتند.
این حکایت را برای نوشتم که یکی از این علوم که کار علمی می خواهد همین تاریخ است. من نمی خواهم بگویم این دانش علمی محض است، مسلما وقتی از یک شخص یا یک دوره تاریخی، تصویری داده می شود، مسائل زیادی می تواند تأثیرگذار باشد. مهم این است که یک تاریخ نویس، این علم را دست کم در همین حد از پیشرفت که در مراکز علمی دنیا وجود دارد، بداند. یک تاریخ نویس سیاست زده نباشد، هدف مشخصی برای منکوب کردن این و آن نداشته باشد.... اما چنین انتظاری در یک محیط عقب مانده نه تنها امکان ندارد، بلکه کسی از این نظریه دفاع هم نمی کند. اگر کسی این کار را بکند، متهم می شود که با عناصر فاسد ساخت و پاخت کرده و قصد دفاع از آنها را دارد و فرد متعهدی نیست. در حالی که همین نویسنده می تواند جنبه های مختلف زندگی آن فرد یا دوره را دقیق و بر اساس شواهد بنویسد و قضاوت را به دیگران واگذار کند.
این دو سه روز کتابی را می خواندم. فارغ از این که موضوع کتاب ردیه نویسی بر شیعه بود، و این کار را با نگاهی تاریخی دنبال کرده بود، تمام تمرکزم روی روش تاریخ نگاری این نویسنده بود. این که چگونه شواهد را جمع و جور می کند، چطور کنار هم می چیند، و چگونه نتیجه می گیرد. روشن است که دهها پیش فر ض در ذهن او در تعریف مذاهب مختلف شیعه و سنی و اصول و فروع آن وجود دارد. نویسنده هدف مشخصی دارد، و بنایش این است که با نوعی «تعهد» به مذهب خود، شواهدی را برای نشان دادن ویرانگری یک مذهب نشان دهد. باز هم تأکید می کنم، تمام تلاش من این بود تا این کتاب را از نقطه نظر معرفتی و روش استدلال بنگرم و ببینم ما در چه چاه ویلی به اسم کار علمی و تاریخی گرفتار شده ایم. ای کاش اصلا نمی نوشتیم، وقتی می نویسم، نه تنها کار علمی انجام نمی دهیم بلکه مردم و مخاطبان را مثل همان یهودیان قبرس، به دریا می ریزیم تا هلاک شوند. (ادامه دارد)
@jafarian1964
ریشه روایت کافي در خصوص 17000 آيه قرآن
روايتی که در کافي آمده و ما آن را قبلا نقل کرديم در سندش تعليق به کار رفته و ظاهر امر اين است که تعليق اشاره دارد به سند حديث قبل از آن و بدين ترتيب بايد آن را از مجموعه احاديث سند محمد بن يحيی از احمد بن محمد دانست که در اينجا منظور از محمد بن يحيی، عطار است و احمد بن محمد بن عيسی هم احمد بن محمد بن عيسی الأشعري است که از علي بن الحکم روايت زياد دارد. اگر اين احتمال درست باشد در آن صورت با توجه به اينکه در دنباله سند هم نام هشام بن سالم آمده و همه روات اين سند ثقه امامی به حساب می آيند طبعا در طريقه متأخرين بايد حديث را صحيح دانست. علامه مجلسي در مرآة العقول ( ج12، ص: 525 ) می نويسد با اين حساب حديث کافی صحيح است اما در نسخه های ديگر کافي به جای هشام بن سالم نام هارون بن مسلم آمده که در مذهب او سخن هست و چون توثيق شده بنابر شيوه متأخرين طبعا حديثش موثق قلمداد می شود چنانکه علامه مجلسی هم در احتمال دوم همين را در مورد اين حديث بيان فرموده (البته با توجه به نقل سياري که پايينتر نقل خواهيم کرد ذکر هارون بن مسلم بايد درست نباشد). من کاری به شيوه های علمای رجال ندارم. از نقطه نظر تاريخی در اينکه اين روايت حتما از مجموعه روايات احمد بن محمد بن عيسی الأشعري است و آن را محمد بن يحيی العطار روايت کرده باشد ترديد است. شايد به همين دليل باشد که اين حديث را شيخ صدوق در آثارش نقل نکرده با وجود آنکه او عنايت بسيار زيادی به روايات محمد بن يحيی و احمد بن محمد بن عيسی الأشعري دارد. يک احتمال هست که اين روايت به کلی از روايات الحاقی به نسخه های کليني باشد و اصالتی نداشته باشد. به اين معنا که اين حديث را بعدها به نسخه ای از کليني که مادر نسخه کنونی است افزوده باشند. اين احتمال البته چندان قوی نيست. احتمال ديگر اين است که کليني در مورد منبع اين روايت و اينکه منقول از مجموعه روايات محمد بن يحيی العطار از اشعري باشد ترديد داشته است. بعيد نيست اين روايت را به همين دليل هم در باب نوادر قرار داده. احتمالا او اين حديث را جایی در دفاتر خود ثبت کرده بوده بدون آنکه صدر سند را ثبت کند و بعد با توجه به کثرت روايات اشعري از علي بن الحکم آن را ذيل حديثی با اين سند به شکل تعليق در نسخه کافي روايت کرده. اين در حالی است که روايت علي بن الحکم با اين احتمال اصلا متعلق به اين سند نبوده. ما امروزه می دانيم که عين اين روايت با همين سند معلق شده در کتاب احمد بن محمد السياري (القرائات، ص 9) نقل شده. بعيد نيست که منبع اصلی کليني در واقع کتاب سياري باشد. کتاب سياري از نقطه نظر موثوقيت تاريخی مشکلات جدی دارد و به روايت آن مطلقا نمی توان اعتماد کرد.
چرا نظريه آقای مادلونگ درباره جانشينی حضرت فاطمه (ع) به جای حضرت امير (ع) نادرست است؟ (در دو فرسته)
آقای ويلفرد مادلونگ در برخی از نوشته های اخيرش اين نظريه را مطرح کرده که جانشيني پيامبر در واقع همان وراثت از او بوده و چون حضرت صديقه طاهره (ع) تنها فرزند بازمانده از حضرت رسول (ص) بوده بنابراين حق خلافت از آن او بود و نه حضرت امير (ع). آقای مادلونگ در اين چارچوب حضرت امير (ع) را صرفا وصي پيامبر می داند و معتقد است که او نمی توانسته همزمان هم امام قلمداد شود و هم وصي. چرا که امامت در انديشه شيعی همان خلافت است و اگر کسی خليفه کسی باشد يعنی وارث اوست در حالی که وارث از وصی جداست. بدين ترتيب او انديشه اسماعيليه را درباره تمايز وصايت و امامت درست تر از دکترين اماميه می داند که طبق آن حضرت امير (ع) هم وصي پيامبر است و هم نخستين امام. آقای مادلونگ اين نظر خود را مستند به قانون ارث و وصايت در قرآن می دانند.
از آنجا که آقای مادلونگ در نوشته های اخيرش که در اين زمينه نوشته تا آنجا که من اطلاع پيدا کرده ام مستند اين مطلب که حضرت امير (ع) وصي پيامبر بوده را روشن نکرده اند فرض من اين است که اصل وجود اين وصايت را مستند می دانند به همان باور شيعيان در سده های نخستين (و بل در همان قرن اول) که حضرت امير را وصي رسول الله می خوانده اند. البته آقای مادلونگ در يکی از نوشته های اخيرشان اين را مطرح کرده اند که پيامبر در هنگام مرگ می خواست وصيت را مکتوب کند اما عمر بن الخطاب مانع از کتابت وصايت پيامبر شد. اين نکته ای است که از لحاظ تاريخی درست است و روايات زيادی آن را تأييد می کند. منتهی شيعيان که اين روايت را نقل کرده اند برای وصايت حضرت امير (ع) تنها به اين مورد استناد نمی کنند. چرا که به هرحال طبق اين روايت وصايت پيامبر مکتوب نشد و آقای مادلونگ هم طبعا بدين ترتيب از جزئيات محتوای آن اطلاعی ندارند. آنچه شيعيان در مورد وصايت حضرت امير (ع) بدان استناد می کنند تعدادی از روايات است که در آن پيامبر مکررا حضرت امير (ع) را به عنوان وصي و خليفه خود توأمان معرفی کرده اند. برداشت شيعيان سده اول هم از وصايت حضرت امير (ع) همين بوده و به ويژه اين مطلب در اشعار زيادی از سده اول باقی مانده که ابن ابی الحديد و بسياری ديگر آنها را نقل کرده اند و در درستی آنها ترديدی نيست. در جريان ادعای انتقال وصايت از ابو هاشم به فرزندان عباس هم باز مفهومی که از "وصايت" و "وصيت ابوهاشم" در سده اول و آغاز سده دوم در ميان شيعيان و غير شيعيان متبادر بود همان امامت و جانشينی (و انتقال وراثت جايگاه) پيامبر بود و نه چنانکه آقای مادلونگ تصور کرده. در واقع از همان آغاز برداشت عمومی شيعه از مسئله وصايت همان جانشينی مقام پيامبر بود و نه وصايت در دارائی ها و یا خواسته های شخصی پيامبر بعد از مرگش. اگر هم سخنی از وراثت در امر امامت در ادبيات شيعی در سده های نخستين رفته باز هم وراثت در امر جانشينی مقام دينی و اجتماعی پيامبر در ميان امت بود و نه وراثت در دارائی های شخصی پيامبر. ظاهرا قضيه فدک، گرچه مرتبط با جريان حوادث بعد از سقيفه، آقای مادلونگ را به اين استنباط به نظر ما نادرست انداخته است.
در خود قرآن هم وصايت در چارچوب مقام نبوت انبياء مورد توجه قرار گرفته. به اين آيه شريفه توجه کنيد: «شَرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَن يَشَاء وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَن يُنِيبُ» (الشوری، 13). در آيه ای ديگر حتی وصايت در مفهومی اخلاقی و دينی به کار رفته: « وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ » (لقمان، 14). شيعيان وصايت را در همين چارچوب می فهميده اند.
امامت شيعی و ديدگاه نادرست آقای مادلونگ (در دو فرسته)
در نوشته اخيری از آقای مادلونگ او اين نکته را مطرح می کند که چون اماميه امامت را در نسل مستقيم پيامبر (ص) می دانند به همين دليل حضرت امير (ع) نمی توانسته امام بعد از پيامبر باشد و چون خلافت و جانشينی پيامبر ميراث اوست در نسل او، نه حضرت را می توان امام خواند و نه خليفه و جانشين پيامبر. او صرفا وصي پيامبر بود. اين ديدگاه به نظر من با کليت کتاب خلافت محمد (ص) که سال ها پيش آقای مادلونگ نوشت ناسازگار است و من هيچ توضيحی برای اين ناسازگاری ندارم.
آنچه می توانم بگويم اين است که تفسيری که ايشان به اماميه درباره وراثت امامت در خط مستقيم در نسل آن حضرت نسبت می دهد درست نيست و اساسا با کل دکترين اماميه ناسازگار است. ايشان اين عقيده شيعه اماميه را در مخالفت با دکترين زيديه قلمداد می کند. اصل تشيع بر انديشه جانشينی حضرت امير (ع) پس از پيامبر و امامت حضرت استوار است. امامت او را اماميه به نص و تصريح پيامبر می دانسته اند و اگر سخنی از وراثت در امامت شده درباره انتقال امامت در نسل امام حسين (ع) است؛ تازه، با اين توضيح که حتی درباره معنای اين نوع وراثت در ميان اماميه اتفاق نظر نبوده. نظريه متکلمان شيعه اين است که امامت تنها از طريق نص امام بر امام بعدی منتقل می شود و نه صرف وراثت. در کنار اين، بحث عترت پيامبر و مقصود از آن از ديرباز از بحث های مهم متکلمان شيعی بوده و مراد از عترت در حديث ثقلين را نه فرزندان مستقيم و بل اهل بيت پيامبر که شامل حضرت امير هم می شود می دانستند. البته در اين زمينه جزئياتی مطرح بوده و حتی زيديه و اماميه با هم در خصوص آن اختلافاتی داشته اند. محمد بن بحر الرهني، عالم امامی سده چهارم در اين زمينه کتابی دارد که شيخ صدوق از آن در آثارش نقل کرده است.
درباره خلافت هم برداشت آقای مادلونگ از اين مفهوم خطاست. اگر داوری جاحظ در العثمانيه را ملاک قرار دهيم او تصريح می کند که برداشت مخالفان تشيع از خلافت اين بوده که نبايد متکی بر انديشه قرابت باشد، چرا که خلافت جانشينی امر دينی است و ربطی به قرابت ندارد (ص 205 به بعد). در خود سقيفه هم درست است که به اولويت قبيله پيامبر استناد شد اما سخنی از جانشينی در خاندان پيامبر نرفت؛ سهل است خروجی سقیفه نتيجه باوری مخالف با آن انديشه بود. در مقابل، عباس عموی پيامبر (ص) و امير المؤمنين (ع) در مقام مخالفت با بيعت سقيفه ابراز می داشتند که اگر اصل بر پيوستگی قبيلگی است، خاندان پيامبر اولويت دارند و اگر بنابر تصميم جمعی است چرا خاندان بنی هاشم مورد مشورت و اظهار رأی و نظر قرار نگرفته اند؟ درباره امامت بلافصل استناد شيعه به نصوص خود پيامبر بود بر جانشينی حضرت امير(ع). بعدا البته برای تداوم امامت بحث عترت و ذريه پيامبر (ص) مطرح شد؛ هم از سوی زيديه و هم اماميه. اينکه خلافت ربطی به وراثتی از نوع وراثت اموال و ديون پيامبر نداشت تصورش برای مسلمانان عصر اول پيچيده نبود (مگر آنان پيامبر را پادشاه می دانستند و يا او را صاحب "ملک" می دانستند؟. قطعا چنين نيست). در سقيفه اصل بحث و گفتگو بر سر اين نوع از خلافت نبود. به همين دليل هم ابوبکر خود را خليفه پيامبر خواند. مخالفان ابوبکر هم با او بر سر مفهوم خود خلافت مخالفتی نداشتند. آنها او را شايسته اين عنوان نمی ديدند. در قرآن داود پيامبر خليفه خدا خوانده شده و با وجود آنکه در قرآن مشتقات "ارث" آمده کسی اين آيه از قرآن را مرتبط با ارث اموال ميت نمی فهميد: يَا دَاوُدُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَى. يا اين آيه از قرآن را: وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً ۖ قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ ۖ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ.
سيد ابن طاووس در لهوف نقل مي‌كند كه حضرت امام حسين (ع) هنگام رزم در باره حضرت علي اكبر فرمود «اللَّهُمَّ اشْهَدْ فَقَدْ بَرَزَ إِلَيْهِمْ غُلَامٌ أَشْبَهُ النَّاسِ خَلْقاً وَ خُلُقاً وَ مَنْطِقاً بِرَسُولِك»؛ در مورد اين فرمايش آن حضرت اين سؤال طرح شده است كه چگونه حضرت علي اكبر شبيه‌ترين مردم به رسول الله بوده است؛ حال آن كه خود امام (ع) قطعا سزاوارتر است به اين مقام؟ و اگر بناست كسي اشبه الناس برسول الله باشد بايد خود امام باشد نه فرزندشان كه امام نبودند.
در مقام پاسخ، يك توجيه بدوي اين است كه «أَشْبَهُ النَّاسِ» وصف غلام است؛ بنابراين حاصل معني اين مي‌شود كه او از بين جوانان اشبه الناس است نه در بين مطلق مردم؛ ولي اين توجيه خيلي وجيه نيست؛ زيرا وقتي كسي «أَشْبَهُ النَّاسِ» به رسول الله باشد ديگر فرقي نمي‌كند كه او چه سني داشته باشد؛ زيرا مفضول‌عليه همه مردم‌اند نه خصوص جوانان.
به نظر اينجانب اين فرمايش آن حضرت يك توجيه عرفاني دارد؛ و آن اين كه نسبت هر يك از ائمه به پيامبر نسبت نفسيت و عينيت است، هر امامي عين حقيقت محمديه است؛ چنانكه اين نسبت عينيت براي امير‌المؤمنين در آيه مباهله آمده است، و نيز اين نسبت عينيت در روايات براي همه ائمه وارد شده است كه فرموده‌اند «أَوَّلُنَا مُحَمَّدٌ وَ آخِرُنَا مُحَمَّدٌ وَ أَوْسَطُنَا مُحَمَّدٌ وَ كُلُّنَا مُحَمَّد» (بحار ج 26 ص 6)؛ بر اين اساس مفاد روايت مورد بحث روشن مي‌شود؛ زيرا حضرت امام حسين خود رسول الله است نه اشبه كه مقام پايينتر خواهد داشت و اجمالا نياز به يك مغايرت‌مّا دارد اما حضرت علي اكبر كه هنوز به مقام عينيت نرسيده بود، اشبه الناس بود، نه عين و نفس رسول الله.
طبری در تبرئه ی یزید می کوشد و دامنِ وی را از فاجعه ی عاشورا مبرّا می نماید!
طبری در تاریخش با گزینش و چینشِ اخبارِ بسیاری سعی دارد جنایاتی را که در کوفه و کربلا و عاشورا شد یا به گردن ابن زیاد یا شمر یا افردای پایینتر از این دو بیاندازد و بالاتر از ابن زیاد دیگر یزید بن معاویه را شریکِ آن جنایتِ بزرگ ننماید تو گویی در اصل همه فاجعه ها از شام و به دستورِ رسمی و صریحِ یزید شروع نشده بود!
اسفا که در طول تاریخ تا به امروز همیشه در جنایتهای حکومتی فقط رده های پایین مجرم شناسانده می شوند که مبادا بُتِ بزرگ یا به عبارتِ تحریفی از خودشان «اولواالامر»قداستش بشکند!
آری این که طبری در گزارشِ وقایعِ سالهای 60 و 61 – یعنی در بابِ مقتلُ الحسین- همه کاسه کوزه ها را در نهایت سر ابن زیاد می شکند و در تطهیر و تبرئه ی یزید می کوشد از آن تحریفاتِ بزرگی است که در تاریخ طبری دیده می شود و البته این رشته سر دراز دارد که اهل تحقیق از اشارتی خود خوب می خوانند که بیخِ بحث به کجا می کشد.
طبری حتی آن شعری را که یزید پس از عاشورا سرمست از پیروزی پوشالی به زبان راند و از کفرِ ابلیس هم معروفتر است هرگز گزارش نمی کند که نکند به زلف یار یا یارهایش بخورد، یعنی همان که همه از یزید نقل کرده اند که گفت:«
لیت اشیاخی ببدر شهدوا...»!(ر.ک:ابن جوزی،الرد علی المتعصب العنید/48؛خوارزمی،مقتل الحسین2/58-59).
طبری گاهی یزید را از فاجعه عاشورا محزون و متأسف می نماید! و گاهِ بسیاری ریاکارانه از زبان یزید همه جنایت را به گردن ابن زیاد می اندازد و در این تحریفِ بزرگ چه قدر هم اصرار دارد! تا آنجا که خواننده ی تاریخش حق دارد بی اختیار بگوید: یک بار گفتی نزدیک بود باور کنم، دو بار گفتی شک کردم و اصرار را از حد که گذراندی فهمیدم که دروغ می گویی.
آخر اگر یزید از کارِ ابن زیاد ناراضی بود چرا پس از عاشورا او را از خود نراند بلکه به حیطه ی قدرت و مقاماتش هم تا توانست اضافه کرد؟
حال جا دارد از پژوهشگرانی که خود را پیروِ امامتِ علی و آلش می خوانند و با همین ادعّا از سفره ی بیتُ المالِ شیعیان ارتزاق می کنند خواسته شود شما را به خدا دیگر روایتِ طبری را به نام ابی مخنف منتشر نکنید و روایتِ عاشورا را منحصر در آن ننمایید زیرا خود به درستی می دانید که نه روایت عاشورا منحصر به تاریخ طبری است و نه کتابِ مقتلی که ابی مخنف داشت به دستِ طبری رسیده بود که اگر به دستش رسیده بود دیگر به واسطه هشام کلبی از وی نقل نمی کرد نیز نیک می دانید که نه دیگر مقتلی از ابی مخنف و نه از هشام امروز وجود خارجی دارد و نه هشام و نه طبری گفته اند که ما مقتلی را که ابی مخنف گردآورده بوده همه اش را از اول تا آخر نقل کرده ایم.
آری راه درست همین است که روایت طبری را هم مثل روایتهای دیگران بررسیم و با هم بسنجیم و غفلت نکنیم که طبری از مخالفان است که گاهی مخالفتش ممکن است از سرِ تعصب و عنادِ مذهبی هم باشد.
محمد صحتی سردرودی/15 / 7 / 98 / قم .
🏴@m_sehati🏴
چرا نظريه آقای مادلونگ درباره جانشينی حضرت فاطمه (ع) به جای حضرت امير (ع) نادرست است؟ (در دو فرسته)
آقای ويلفرد مادلونگ در برخی از نوشته های اخيرش اين نظريه را مطرح کرده که جانشيني پيامبر در واقع همان وراثت از او بوده و چون حضرت صديقه طاهره (ع) تنها فرزند بازمانده از حضرت رسول (ص) بوده بنابراين حق خلافت از آن او بود و نه حضرت امير (ع). آقای مادلونگ در اين چارچوب حضرت امير (ع) را صرفا وصي پيامبر می داند و معتقد است که او نمی توانسته همزمان هم امام قلمداد شود و هم وصي. چرا که امامت در انديشه شيعی همان خلافت است و اگر کسی خليفه کسی باشد يعنی وارث اوست در حالی که وارث نمی تواند وصی هم باشد. بدين ترتيب او انديشه اسماعيليه را درباره تمايز وصايت و امامت درست تر از دکترين اماميه می داند که طبق آن حضرت امير (ع) هم وصي پيامبر است و هم نخستين امام. آقای مادلونگ اين نظر خود را مستند به قانون ارث و وصايت در قرآن می دانند.
از آنجا که آقای مادلونگ در نوشته های اخيرش که در اين زمينه نوشته تا آنجا که من اطلاع پيدا کرده ام مستند اين مطلب که حضرت امير (ع) وصي پيامبر بوده را روشن نکرده اند فرض من اين است که اصل وجود اين وصايت را مستند می دانند به همان باور شيعيان در سده های نخستين (و بل در همان قرن اول) که حضرت امير را وصي رسول الله می خوانده اند. البته آقای مادلونگ در يکی از نوشته های اخيرشان اين را مطرح کرده اند که پيامبر در هنگام مرگ می خواست وصيت را مکتوب کند اما عمر بن الخطاب مانع از کتابت وصايت پيامبر شد. اين نکته ای است که از لحاظ تاريخی درست است و روايات زيادی آن را تأييد می کند. منتهی شيعيان که اين روايت را نقل کرده اند برای وصايت حضرت امير (ع) تنها به اين مورد استناد نمی کنند. چرا که به هرحال طبق اين روايت وصايت پيامبر مکتوب نشد و آقای مادلونگ هم طبعا بدين ترتيب از جزئيات محتوای آن اطلاعی ندارند. آنچه شيعيان در مورد وصايت حضرت امير (ع) بدان استناد می کنند تعدادی از روايات است که در آن پيامبر مکررا حضرت امير (ع) را به عنوان وصي و خليفه خود توأمان معرفی کرده اند. برداشت شيعيان سده اول هم از وصايت حضرت امير (ع) همين بوده و به ويژه اين مطلب در اشعار زيادی از سده اول باقی مانده که ابن ابی الحديد و بسياری ديگر آنها را نقل کرده اند و در درستی آنها ترديدی نيست. در جريان ادعای انتقال وصايت از ابو هاشم به فرزندان عباس هم باز مفهومی که از "وصايت" و "وصيت ابوهاشم" در سده اول و آغاز سده دوم در ميان شيعيان و غير شيعيان متبادر بود همان امامت و جانشينی (و انتقال وراثت جايگاه) پيامبر بود و نه چنانکه آقای مادلونگ تصور کرده. در واقع از همان آغاز برداشت عمومی شيعه از مسئله وصايت همان جانشينی مقام پيامبر بود و نه وصايت در دارائی ها و یا خواسته های شخصی پيامبر بعد از مرگش. اگر هم سخنی از وراثت در امر امامت در ادبيات شيعی در سده های نخستين رفته باز هم وراثت در امر جانشينی مقام دينی و اجتماعی پيامبر در ميان امت بود و نه وراثت در دارائی های شخصی پيامبر. ظاهرا قضيه فدک، گرچه مرتبط با جريان حوادث بعد از سقيفه، آقای مادلونگ را به اين استنباط به نظر ما نادرست انداخته است.
در خود قرآن هم وصايت در چارچوب مقام نبوت انبياء مورد توجه قرار گرفته. به اين آيه شريفه توجه کنيد: «شَرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَن يَشَاء وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَن يُنِيبُ» (الشوری، 13). در آيه ای ديگر حتی وصايت در مفهومی اخلاقی و دينی به کار رفته: « وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ » (لقمان، 14). شيعيان وصايت را در همين چارچوب می فهميده اند.
... خود او گفت که آن تصمیم برای مواجهه با "فلته" ای بود که امر خلافت ابو بکر با آن شکل گرفت و به گونه ای هم افراد شورا را تعیین کرد که در آن حضرت امیر دست برتر و تعیین کننده نداشته باشد. البته به تدیج شورا به معنای وسیعتری به عنوان راه حلی در زمینه امر خلافت مورد توجه قرار گرفت، چیزی که عملا با اقدام معاویه در تعیین ولی عهد خود زیر پا گذاشته شد و اینجا بود که شیعیان و خوارج بیشتر بر امر شورا به عنوان راه مقابله با امویان تأکید می کردند. بنابراین ابداً برخلاف آنچه ادعا می شود سازوکار خلافت برای متولیان سقیفه امر روشنی که پیامبر آنان را بر انجام آن فرمان داده بود نبود. به همین دلیل بود که ابوبکر خود، عمر را به خلافت برگزید، کاری که معتقد بود پیامبر در مورد بعد از خود نکرده و اين حق را بر خود روا ندانسته است. بنابراین چنین نیست که از روز نخست حتی در میان کسانی که به انتخاب سقیفه تن دادند امر خلافت و شيوه درست انتخاب جانشين براي پیامبر روشن بوده باشد.
در مقابل عمده شیعیان از همان سده اول قمری بر اولویت حق حضرت امیر تأکید داشتند. آنان حضرت امیر را وصی پیامبر می دانستند و این امر را به معنی اولویت او در تصدی جامعه مؤمنان پس از پیامبر هم قلمداد می کردند. مستندات مسلم و مکتوب تاریخی از دست کم هزار و صد سال گذشته نشان می دهد که ولایت در حدیث غدیر را شیعیان به معنی همین تقدم در حق جانشینی و اولویت در تصرف در جامعه مؤمنان می دانسته اند. ولایت در لغت عرب و در شواهد تاریخی استفاده از آن در سده نخست قمری معنای روشنی دارد. مسئله، مسئله حق تصرف و اولویت در تصرف است. روشن است که در حدیث غدیر پیامبر در مقام توضیح نکته ای اساسی برای تبیین جایگاه حضرت امیر در جامعه پس از مرگ خود بوده است. مطلبی که چندین بار دیگر هم گاه با تصریح و گاه با اشاره بر آن تأکید کرده بود. آقای مادلونگ به درستی شرایط پیامبر را در این انتخاب در کتاب ماندگارش توضیح می دهد. مسئله و دلمشغولی پیامبر مسئله ولایت به معنای دوستی نبود، نه در مورد خودش و نه در مورد حضرت امیر تا بتوان حدیث غدیر را با آن توجیه کرد. ولایت معنای بسیار مهم و اساسی در دنیای واژگانی عرب در آن دوره داشته است و پیامبر می دانسته است که از کدامین واژه و کجا استفاده کند. شیعیان هم که بعداً به حدیث غدیر استناد کردند می دانستند که معنای ولایت دقیقاً چیست و به کتاب های اصلی ادب عرب استناد می کردند. ولایت به معنی دوستی بدون مستلزمات سیاسی و اجتماعی آن اصلاً مسئله اعراب و یا پیامبر و یا جامعه او نبوده است تا پیامبر در مقام تأکید بر آن باشد. علمای اهل سنت که بعدها اصل حدیث غدیر را پذیرفتند و گفتند با وجود روایات بسیار زیاد راهی برای رد آن نیست در واقع با پیشنهاد دادن تعریف ولایت به معنی دوستی تنها به یک معنی جانبی و حاشیه ای آن که ارتباطی با اصل جعل تاریخی این واژه ندارد استناد می کردند، معنایی که تنها لازمه ثانوی اصل لغت بوده است. در واقع بر آنان بود که استدلال کنند که اینجا مقصود از ولایت، دوستی است و نه شیعیان که به معنای اصلی لغت و سابقه تاریخی آن استناد می کرده اند.
در این میان شیعیان امامی معتقد بودند که این حدیث نصی است آشکار بر خلافت و در مقابل عمده شیعیان زیدی بر این باور بودند که با وجود آنکه این حدیث نصی است مهم بر جانشینی حضرت امیر اما به دلیل اینکه در آن تصریح بر خلافت نشده ممکن است بتوان بدین ترتیب راهی برای توجیه اشتباه در فهم آن از سوی صحابه یافت. با این وصف نه شیعیان زیدی و نه شیعیان امامی در کوفه مهد نحو و ادب عرب در این امر تردید نداشتند که ولایت در اینجا اشاره به اولویت داشتن و مسئله حق تصرف دارد. آنان به درستی بار معنایی آن را در زبان، فرهنگ و جامعه قبیلگی عرب می دانستند و معنای ولایت و برائت را در بافت سده اول قمری به نیکی می شناختند.
@barrasihayetarikhi
بحث بنده بر سر اطلاق کلام شماست که تنها بوسیدن دست نبی و وصی را جایز دانستید با وجود اینکه بر خلاف این نظر شما بوسیدن دست پدر و مادر هم جزو موارد اححترام به انان است
یقینا کسی که دست پدر و مادرش را می بوسد از باب احترام است نه چیز دیگری پس نیاز به اوردن روایت و از این قبیل موارد نیست
شما تنها با استناد به یک روایت می خواهید همه را زیر سوال ببرید که این درست نیست
بوسیدن دست پدر مادر از باب احترام ایرادی ندارد چون عمل به همان مصادیق و مفاهیم قران است.
قضیه سجده ارتباطی به مساله ما ندارد چون سجده تنها بر خدا درست است و حتی بر معصومان هم محل اشکال جدی است
چزی که فقط یک مصداق دارد ربطی به ما نحن فیه ندارد و مثالتان فرار از محل بحث است
چرا نظريه آقای مادلونگ درباره جانشينی حضرت فاطمه (ع) به جای حضرت امير (ع) نادرست است؟ (در دو فرسته)
آقای ويلفرد مادلونگ در برخی از نوشته های اخيرش اين نظريه را مطرح کرده که جانشيني پيامبر در واقع همان وراثت از او بوده و چون حضرت صديقه طاهره (ع) تنها فرزند بازمانده از حضرت رسول (ص) بوده بنابراين حق خلافت از آن او بود و نه حضرت امير (ع). آقای مادلونگ در اين چارچوب حضرت امير (ع) را صرفا وصي پيامبر می داند و معتقد است که او نمی توانسته همزمان هم امام قلمداد شود و هم وصي. چرا که امامت در انديشه شيعی همان خلافت است و اگر کسی خليفه کسی باشد يعنی وارث اوست در حالی که وارث نمی تواند وصی هم باشد. بدين ترتيب او انديشه اسماعيليه را درباره تمايز وصايت و امامت درست تر از دکترين اماميه می داند که طبق آن حضرت امير (ع) هم وصي پيامبر است و هم نخستين امام. آقای مادلونگ اين نظر خود را مستند به قانون ارث و وصايت در قرآن می دانند.
از آنجا که آقای مادلونگ در نوشته های اخيرش که در اين زمينه نوشته تا آنجا که من اطلاع پيدا کرده ام مستند اين مطلب که حضرت امير (ع) وصي پيامبر بوده را روشن نکرده اند فرض من اين است که اصل وجود اين وصايت را مستند می دانند به همان باور شيعيان در سده های نخستين (و بل در همان قرن اول) که حضرت امير را وصي رسول الله می خوانده اند. البته آقای مادلونگ در يکی از نوشته های اخيرشان اين را مطرح کرده اند که پيامبر در هنگام مرگ می خواست وصيت را مکتوب کند اما عمر بن الخطاب مانع از کتابت وصايت پيامبر شد. اين نکته ای است که از لحاظ تاريخی درست است و روايات زيادی آن را تأييد می کند. منتهی شيعيان که اين روايت را نقل کرده اند برای وصايت حضرت امير (ع) تنها به اين مورد استناد نمی کنند. چرا که به هرحال طبق اين روايت وصايت پيامبر مکتوب نشد و آقای مادلونگ هم طبعا بدين ترتيب از جزئيات محتوای آن اطلاعی ندارند. آنچه شيعيان در مورد وصايت حضرت امير (ع) بدان استناد می کنند تعدادی از روايات است که در آن پيامبر مکررا حضرت امير (ع) را به عنوان وصي و خليفه خود توأمان معرفی کرده اند. برداشت شيعيان سده اول هم از وصايت حضرت امير (ع) همين بوده و به ويژه اين مطلب در اشعار زيادی از سده اول باقی مانده که ابن ابی الحديد و بسياری ديگر آنها را نقل کرده اند و در درستی آنها ترديدی نيست. در جريان ادعای انتقال وصايت از ابو هاشم به فرزندان عباس هم باز مفهومی که از "وصايت" و "وصيت ابوهاشم" در سده اول و آغاز سده دوم در ميان شيعيان و غير شيعيان متبادر بود همان امامت و جانشينی (و انتقال وراثت جايگاه) پيامبر بود و نه چنانکه آقای مادلونگ تصور کرده. در واقع از همان آغاز برداشت عمومی شيعه از مسئله وصايت همان جانشينی مقام پيامبر بود و نه وصايت در دارائی ها و یا خواسته های شخصی پيامبر بعد از مرگش. اگر هم سخنی از وراثت در امر امامت در ادبيات شيعی در سده های نخستين رفته باز هم وراثت در امر جانشينی مقام دينی و اجتماعی پيامبر در ميان امت بود و نه وراثت در دارائی های شخصی پيامبر. ظاهرا قضيه فدک، گرچه مرتبط با جريان حوادث بعد از سقيفه، آقای مادلونگ را به اين استنباط به نظر ما نادرست انداخته است.
در خود قرآن هم وصايت در چارچوب مقام نبوت انبياء مورد توجه قرار گرفته. به اين آيه شريفه توجه کنيد: «شَرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى وَعِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَن يَشَاء وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَن يُنِيبُ» (الشوری، 13). در آيه ای ديگر حتی وصايت در مفهومی اخلاقی و دينی به کار رفته: « وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ » (لقمان، 14). شيعيان وصايت را در همين چارچوب می فهميده اند.
خطابه جذاب و زیبایی بود ولی مشکلی را حل نمی کند. سخن در این جا درباره حق و باطل بودن مذهب افراد نیست. سخن در این است که آیا مقایسه انجام شده در آن پیام، درست است یا خیر؟ به نظر بنده درست نیست؛ علتش را هم در همان پیام اول ذکر کردم.
در ضمن بوسه پاپ به پای آن شخص جبار ... به خاطر احترام به او و یا تایید کارهای او نبوده است تا مذموم باشد؛ بلکه پاپ با آگاهی از پیشینه آن اشخاص، با بوسیدن پای آنها ازشون خواسته که دست از جنگی که یک کشور را به ویرانی کشیده بردارد.
اما اینکه فرمودید این کار پاپ برخاسته از آموزه های دینی او ... نیست، درست نیست؛ چون بوسیدن پای افراد گناهکاری که توبه کرده اند توسط پاپ ها یک سنت کلیسای کاتولیک است که هر ساله برگزار می شود.
تأملی در روایت {حُبُ عَلِيٍ عِبَادَةٌ}
◀️محبت به امیرالمؤمنین علیه السلام از ضروریات دین می باشد و در روایت مذکور از جمله عبادات شمرده شده است.
نکته ای که بایستی بدان توجه شود این است که
اولاً: این محبت واجب است نه مستحب تا ترک آن جایز باشد.
ثانیاً: آنچه سبب نجات و رستگاری و تقرّب می گردد ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام است نه صرف محبت، زیرا به ادلّه بسیار همه اعمال انسان منوط به شرط ولایت است - اگرچه بین فقهاء اختلاف است که ولایت یا شرط قبولی اعمال است و یا شرط صحت اعمال که این اختلاف آثاری را نیز به دنبال دارد - اما در هرصورت، این نکته مورد اتفاق است که هیچ یک از اعمال انسان، بدون ولایت امیرالمؤمنین پذیرفته نمی شود.
✅باتوجه به نکته مذکور مقصود از {حُبُ عَلِيٍ عِبَادَةٌ} یا ولایت امیرالمؤمنین است که بعید به نظر می رسد و یا مقصود این است که عبادت "محبت" از کسی قبول می شود که ولایت را در مرحله قبل پذیرفته باشد، چنانچه در برخی از نقل ها از رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز چنین آمده:
"حُبُ عَلِيٍ عِبَادَةٌ وَ لَا يَقْبَلُ اللَّهُ إِيمَانَ عَبْدٍ إِلَّا بِوَلَايَتِهِ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِهِ"
بنابراین محبت به امیرالمؤمنین تنها از کسی پذیرفته می شود که هم تولّی و هم تبرّی داشته باشد.
📚دیلمی، إرشاد القلوب إلى الصواب،ج2، ص207
99/5/19
🆔 @sh_touba
@negarkhaneyegolemorgh
نامه عاشقانه 200 ساله در جيب يک قبای زنانه
در نگارخانه سعد آباد تهران اتفاق جالبی افتاده بود. يکی از نوادگان قاجار لباس های به ميراث مانده اجداد خود را در اين گالری به معرض فروش گذارده بود و از سر اتفاق در جيب يک شنل زنانه يک نامه عاشقانه و يک سکه پيدا شده بود که گويا حدود 200 سال در آن جا خوش کرده بوده بی آنکه کسی به آن دست بزند.
افسانه تائبی مدير نگارخانه، هنگامی که قصد داشت لباس را به يک مشتری نشان دهد، نامه و سکه را کشف کرده و تحويل سازمان ميراث فرهنگی می دهد.
نامه تاريخ ندارد اما سکه که نقش شير و خورشيد و تاريخ 1219 را دارد که به يقين تاريخ قمری است که در آن زمان در ايران رسميت داشته است. به اين ترتيب قدمت نامه را هم می توان حدس زد. اکنون سال 1423 قمری است.
نامه که در يک کاغذ کوچک با جوهر آبی رنگ نوشته شده کلاً هفت خط است و با ابياتی آغاز می شود که مرد عاشق با کمی دستکاری در مصرع آخر نام معشوق را هم در آن آورده است:
بنويس دلا به يار کاغذ
بفرست به آن نگار کاغذ
نه سيم و نه زر نياز داری
پس گلپر خانم جان تو به جهان چه کار داری
پس از اين دو بيت مرد عاشق نوشته است: "حاجی همه چيز دارد. حاجی متمول است. حاجی تو را دوست دارد. تو حاجی را دوست می داری؟ حاجی ملک دارد، کاروانسرا دارد، حاجی باغ دارد، حاجی خوشگل است. 36 دندان پهلوی همديگر دارد. تمام جا به جاست. وقت آب خوردن گلويش معلوم است. اگر به حاجی مايلی آن وقت مادر منوچهر را طلاق می دهم."
در قسمتی از نامه هم حاجی از معشوق گله کرده که چرا جواب نامه قبلی او را نداده است. پشت نامه هم نوشته است " خدمت حضور محترم عليه عاليه خانم گلپر".
روزنامه ايران که خبر را چاپ کرده بود از قول مدير نگارخانه سعد آباد نوشته بود تمام اين لباس ها به يکی از نواده های مظفرالدين شاه قاجار تعلق داشت که از قديم به او ارث رسيده و او آنها را در اختيار نگارخانه قرار داده تا در اولين جشنواره تجسمی سنتی " ايرانيان، آيينه داران ميراث کهن " به فروش برسد.🍃
♦️تنگ نظری های عارف مآبانه!!
🔸مطلب پیش رو نمونه ای از تنگ نظری های عارفی است که مریدانش مدّعی سرآمدی او در علم و عرفان اند، در برخورد با ضعفای مؤمنین و افرادی که به هر دلیل دچار سؤالات یا شبهاتی در مباحث دینی شده اند.
🔹این داستان مربوط به سال 1393 قمری بوده و به دنبال بوسیدن یکی از درب های مسجد گوهرشاد توسط آن عارف اتفاق افتاده است. خود ایشان می گوید:
🔸«در آن وقت كه در را بوسيدم ناگاه صدائى بگوش من خورد كه شخصى به من مىگويد: آقا! چوب كه بوسيدن ندارد!
🔹من نفهميدم در اثر اين صدا به من چه حالى دست داد، عيناً مانند جرقّه اى كه بر دل بزند و انسان را بيهوش كند، از خود بيخود شدم، و گفتم: چرا بوسيدن ندارد؟ چوب حرم بوسيدن دارد، چوب كفشدارىِ حرم بوسيدن دارد، كفش زوّار حرم بوسيدن دارد، خاک پاى زوّار حرم بوسيدن دارد؛ [جالب آن که آن بیچاره خودش از زوّار حرم بوده] و اين گفتار را با فرياد بلند مى گفتم ...
🔸آن مرد گوينده گفت: آقا! من حرفى كه نزده ام! من جسارتى كه نكرده ام!
🔹گفتم: چه مى خواستى بگوئى؟! و چه ديگر مى خواستى بكنى؟! اين چوب نيست؛ اين چوب كفشدارى حرم است، اينجا بارگاه حضرت علىّ بن موسى الرّضاست...
🔸گفت: آقا! من مسلمانم! من شيعه ام؛ من اهل خمس و زكاتم؛ امروز صبح وجوه شرعيّه خود را به حضرت آية الله ميلانى داده ام!
♦️گفتم: خمس سَرَت را بخورد! امام محتاج به اين فضولات اموال شما نيست! آنچه داديد براى خودتان مبارک باشد. امام از شما ادب مىخواهد! چرا مؤدّب نيستيد؟! سوگند به خدا دست بر نمى دارم تا با دست خودم در روز قيامت تو را به رو در آتش افكنم!!!
🔹در اين حال يكى از دامادان ما جلو آمدند و گفتند: من اين مرد را مى شناسم؛ از مؤمنان است، و از ارادتمندان مرحوم والد شما بوده است!
🔸گفتم: هر كه مى خواهد باشد؛ شيطان بواسطه ترک ادب به دوزخ افتاد!
🔹در اين حال من مشغول حركت به سوى منزل بوده؛ و در بازار روانه بودم، و اين مرد هم دنبال ما افتاده بود و مى گفت: آقا مرا ببخشيد! شما را به خدا مرا ببخشيد! تا رسيديم به داخل صحن بزرگ.
♦️من گفتم: من كه هستم كه تو را ببخشم؟! من هيچ نيستم؛ شما جسارت به من نكرديد؛ شما جسارت به امام رضا نموديد؛ و اين قابل بخشش نيست!»
(مهرتابان، ص 95)
@bazmeghodsian
🔸بحث علمی؛
🔹یکی از اساتید محترم حوزه و دانشگاه در کانال تلگرامی خود به عتبه بوسی یکی از صاحب منصبان اشکال کرده و سیره آیة الله العظمی بروجردی در ردع از این کار را یادآور شده اند.
🔸و در پاسخ عرض بنده که این مورد از موارد اختلاف فتوا است فرمودند: رحیم‌آقای عزیز و گرامی! من در فیس‌بوک با علمای مصر و عربستان و ... مناظرات زیادی داشته‌ام. آنها شیعه را متهم به بوسیدن زمین و سجده و کرنش در برابر قبور ائمه اطهار (ع) می‌کنند و ما می‌گوییم: کارهای عوام را نباید به حساب مذهب تشیع گذاشت! اما اگر بگویند: آقایی که لباس روحانیت شیعه به تن دارد هم این کار را می‌کند، ما چه جوابی خواهیم داشت؟!
🔹تصدیع کرده و چند پیام با ایشان رد و بدل کردم که خلاصه آن از این قرار است:
🔸حق با شماست. اما ایشان می تواند در پاسخ به آیه قرآن استناد کند که برادران یوسف در برابر او به سجده افتادند. حال آن که این آقا اصلا سجده نکرده و زمین را بوسیده است.
🔹کار برادران یوسف هیچ‌گونه حجیتی ندارد؛ چون نه پیامبر بودند و نه امام! اتفاقا انسان‌های خطاکار بودند! از انبیا و ائمه اطهار (ع)مثال بیاورید که حتی در مقابل مرقد مطهر امام حسین (ع) یا علی (ع) یا رسول خدا (ص) زمین بوسیده باشند!
🔸پاسخ: خداوند کار برادران یوسف را که در حضور دو پیغمبر انجام شد نقل کرده و آن را ردع نکرده، چنان که آن دو پیامبر نیز آنها را نهی نکردند. چرا که کار آنان عبادت نبود بلکه اظهار ادب و تعظیم بود. اما وقتی از قول حضرت یعقوب نقل کرد که به فرزندانش گفت از درهای متعدد وارد مصر شوید و از یک در وارد نشوید که چشم بخورید فورا به این حرف تبصره زده و فرموده: این خواهش دل یعقوب و کار بی خاصیتی بود. «وَ لَمَّا دَخَلُوا مِنْ حَيْثُ أَمَرَهُمْ أَبُوهُمْ ما کانَ يُغْني عَنْهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ إِلاَّ حاجَةً في نَفْسِ يَعْقُوبَ قَضاها». همچنین خداوند از کسانی که بر قبور اصحاب کهف مسجد ساختند یاد کرده و آن را ردع نکرده که با همین آیه علیه وهابیون استدلال می کنیم برای جواز بناء بر قبور. با این که آن کسانی که بر قبور مسجد ساختند پیامبر و معصوم نبودند اما خداوند کارشان را حکایت و تأیید کرده است.
🔹با «ان‌ّ المساجد لله» که با تاکید و به عبارتی حصر فرموده چه می‌کنید؟! قطعا این آیه شریفه بر آن آیه حکومت دارد و موضوع آن را منتفی می‌کند!
🔸پاسخ: سجده به عنوان عبادت مخصوص خداوند است اما سجده برادران یوسف به عنوان عبادت نبوده و نوعی تعظیم بوده است. در آیه هم ظاهرا مراد همان زمین بوسی است نه سجده. چنان که در آیه «وادخلوا الباب سجّداً وقولوا حطّة» هم مراد سجده متعارف نیست.
🔹مگر خدای متعال و رسول خدا(ص) و ائمه اطهار علیهم السلام آداب احترام و زیارت پیشوایان را به ما نیاموخته‌اند؟!
🔸پاسخ: بسیاری از اعمال تحت عناوین عام و مطلق قرار می گیرد. این استدلال مثل این است که کسی بگوید چون ائمه با قاشق و چنگال غذا نخورده اند پس حرام است!
🔹یعنی شما می‌گویید که بوسیدن زمین در برابر بزرگان مستحب یا حداقل جایز است؟
🔸پاسخ: در برابر غیر معصوم چون باعث غرور می شود جایز نیست. اما در برابر معصوم، هم از باب تعظیم و هم از باب تبرّک جایز است. مثلا اگر من جای نمازخواندن آقای بهجت را ببوسم در غیاب او قطعا جایز است و عنوان تبرک بر آن صدق می کند.
🔹چرا رسول خدا و ائمه اطهار علیهم السلام حتی یک بار این رخصت را که عمل به آن محبوب خداست انجام ندادند؟!
🔸پاسخ: انجام ندادن دلیل بر حرمت نیست.
🔹قدر متیقن این نوع اعمال بالاخص با توجه به تبعات آن شبهه‌ناک هستند! چه ضرورتی دارد که ما عمل شبهه‌ناک انجام بدهیم؟!
🔸پاسخ: همان اول عرض کردم حق با شماست و ترک آن بهتر است. اما خواستم بگویم آن عمل، مبرّر قرآنی هم دارد... زیاده جسارت است.
@bazmeghodsian
الكتب والمواضيع والآراء فيها لا تعبر عن رأي الموقع
تنبيه: جميع المحتويات والكتب في هذا الموقع جمعت من القنوات والمجموعات بواسطة بوتات في تطبيق تلغرام (برنامج Telegram) تلقائيا، فإذا شاهدت مادة مخالفة للعرف أو لقوانين النشر وحقوق المؤلفين فالرجاء إرسال المادة عبر هذا الإيميل حتى يحذف فورا:
alkhazanah.com@gmail.com
All contents and books on this website are collected from Telegram channels and groups by bots automatically. if you detect a post that is culturally inappropriate or violates publishing law or copyright, please send the permanent link of the post to the email below so the message will be deleted immediately:
alkhazanah.com@gmail.com
