مكتبة المجلسي ودارالتراث

به گزارش قدس آنلاین،بسیاری از کسانی که دل در گرو فردوسی، شاهنامه  او و مصصح نام آورش دارند،  از راه دور و نزدیک به بنیاد فردوسی شاخه توس  آمده بودند  تا از محضر مردی که به اعتقاد همه شاهنامه شناسان، بزرگترین شاهنامه پژوه جهان است و بیش از نیم قرن از عمر خود را  در راه پیرایش و پژوهش شاهنامه نهاده کسب فیض کنند. حتی برخی از استادان و پژوهشگران نام آور چون دکتر ضیاءالدین هاجری، رئیس انجمن پالایش زبان فارسی هم  فرصت وجود استاد را غنیمت شمرده  و از تهران به مشهد آمده بودند تا پای صحبت های ایشان بنشینند. کلاس های دکتر هر روز راس ساعت مقرر برگزار می شد. در این جلسات به جز گزارش دقیق ابیات شاهنامه از نظر معنا، واژگان، نکته های دستوری و بلاغی و..؛ مباحث مختلف شاهنامه مورد بحث و بررسی قرار می گرفت. در ادامه  برخی از مباحث مطرح شده در این نشست ها را می خوانید:

منشا داستان رستم و سهراب

دکتر خالقی مطلق در پاسخ به پرسشی درباره منشا داستان رستم و سهراب با اشاره به اینکه داستان رستم و سهراب ریشه در یک داستان قدیمی سکایی دارد گفت: خیلی از اسطوره ها به مرور زمان در جاهای مختلف تغییر می کنند؛داستان جنگ پدر و پسر در چهار داستان اصلی ایرانی، آلمانی، روسی و ایرلندی آمده است و نقش سرنوشت در همه آن­ها مهم است و در واقع  اسطوره به داستان پهلوانی تحول یافته است. وی افزود: این داستان هزاران سال قبل در بین سکاها که یکی از اقوام ایرانی بودند رواج داشت و بعدها در خود ایران، در روایت مرکزی، تبدیل رستم و سهراب خودمان می شود و ازایران  به کشورهای  دیگر می رود و در مکان های تازه تغییراتی می یابد.

شخصیت سهراب

دکتر خالقی مطلق درباره نوع شخصیت سهراب با بیان اینکه برخی سهراب را چهره ای منفی دانسته اند گفت: این نگاه درست نیست؛ تراژدی رستم و سهراب در شاهنامه، دل هر خواننده­ای را به درد می آورد و کمتر خواننده ای است که دلش با سهراب نباشد؛به قول یکی از شاعران هر وقت میرسم به پایان این داستان که می گوید:

به بازی به کویند همسال من/  به خون اندر آمد چنین یال من

اشکم سرازیر میشود. دکتر خالقی مطلق افزود: چنین شخصیتی را نمی شود منفی دانست؛ خود سهراب به پدرش می گوید: مادر به من نشان تو را داد و مهر من به تو باعث مرگ من شد. در جای دیگر از همین داستان وقتی سهراب رستم را زمین می زند، رستم به حیله متوسل می شود و می گوید در آیین ما وقتی یک بار پهلوانی پیروز می شود او را نمی کشد و به او دوباره فرصت می دهد؛ سهراب خوشحال میشود و رستم را رها می کند؛ حتی هومان به او می گوید شکاری را که به دست آورده بودی و این چنین از دست دادی به زیانت تمام میشود. دکتر خالقی افزود: همه این ها نشان می دهد که سهراب جوانی است ناپخته، ناکاردیده و بی تجربه؛ ولی سراسر از مهر و عاطفه است که غرور جوانی هم دارد.

*جایگاه زن در شاهنامه

استاد در پاسخ به پرسشی درباره جایگاه زنان در شاهنامه، با بیان اینکه زنان در شاهنامه فردوسی جایگاه برجسته ای دارند خاطر نشان کرد: ابیات مستهجنی که برخی کاتبان وارد شاهنامه کردند؛ مثلا زن و اژدها هر دو در خاک نه؛ سروده فردوسی نیست و صد در صد افزوده کاتبان شاهنامه است زیرا در هیچ نسخه ای تا سده دهم هجری را نداریم که این بیت آمده باشد. وقتی 50 تا 60 نسخه قرن دهم هجری ندارند چطور می توان یک نسخه که در قرن یازدهم نوشته شده را اساس قرار داد؟!

دکتر خالقی مطلق با اشاره به اینکه فردوسی برای تبیین موضوعات مورد نظرش به خوانندگان از روش های هنرمندانه ای استفاده می کند گفت: مثلا فردوسی با این عقیده که زنان راز نگه نمی دارند موافق نیست و در داستان بیژن و منیژه  در شاهنامه،چنین آن را بازگو می کند: بیژن یک جا در شاهنامه  به منیژه می گوید زنها راز نگه نمی دارند و منیژه به او اعتراض می کند که من این همه به تو خدمت کردم چطور چنین چیزی می گویی؟ اگر این نظر فردوسی است پس اعتراض منیژه و عذرخواهی بیژن چیست؟ بنابراین همه این ها صحنه سازی شاعر است که باید این حرف از دهان شخصیت­هایش بیرون بیاید. در شاعران دیگر ممکن بود زن در پاسخ  بگوید این درست است ما راز نگاه نمی داریم و صد بیت درباره رازدار نبودن زنان  می آمد؛ ولی در شاهنامه اصلا این طور نیست.

شاهنامه و هنر نمایش

دکتر خالقی مطلق درباره قابلیت های نمایشی حماسه ملی ایران با بیان اینکه شاهنامه مثل نمایشنامه و فیلم است وکسی که بخواهد داستان های شاهنامه را  به صورت فیلم در بیاورد باید در مورد داستان های قدیمی اطلاع داشته باشد  تاکید کرد: در شاهنامه هریک از شخصیت ها، منش خود را دارند و به شاعر ارتباطی ندارد. شاعر فقط زمانی که وارد صحنه می شود و او را کاملا به عنوان راوی می شناسید نمایان می شود ؛ مثلا در داستان رستم و سهراب آن جا که می گوید حیوان ها فرزند خود را می شناسند؛ ولی انسان به دلیل آزی که دارد نمی شناسد،  کاملا مشخص است که سخن شاعر است

بیماری سنتگرائی
چند وقتی است که دارم تاریخ صدر اسلام را برای چندمین بار می خوانم. تاریخ صدر اسلام را باید هی خواند. هی خواند. دوحادثه بود که این بار مرا به فکر انداخت. هر دو در بارۀ ازدواج بود. اولی در بارۀ ازدواج پیغمبر (ص) با عایشه. طبری می نویسد که عایشه به روایتی شش سالش بود و به روایتی دیگرهفت سالش. شاید فکر می کردند که شش سال خیلی کم است. بهتر است یک سال به سن این بچه اضافه کنند. غافل از این که شش سال و هفت سال فرقی نمی کند. ازدواج کردن با دختر هفت ساله امروز به منزلۀ کودک آزاری تلقی می شود و جرم است. سنت است که باشد. می گویند در زمان پیغمبر رسم بوده . خوب باشد. امروز چی؟ بعضی ها دلیل می آورند و می گویند که اگر ما در نظر بگیریم که عربها در دورۀ جاهلی چه جانورهائی بودند و چه ظلمی به دختر ها می کردند آنوقت می فهمیم که کاری که پیغمبر کرده نوعی لطف به دختر بچه ها بوده. من نمی دانم که این استدلال تا چه اندازه می تواند این رسم را توجیه کند . گیرم که ما کار پیغمبر را هم در آن روزگار لطف به دخترها دانستیم. امروز چی؟ آیا درست است که بیائیم و ازدواج با دختربچه های نه ساله را قانونی کنیم و بگوییم سنت است؟ آیا درست است که هر کاری که پیغمبر در زمان خودش کرد ما هم امروز انجام دهیم؟ در زمان پیغمبر برده داری هم می کردند. آیا درست است که ما هم امروز بیائیم و مثلا ایزدیها را بگیریم و مردانشان را به گلوله ببندیم و دختران و بچه ها را به عنوان برده بفروشیم؟ نه، امروز این کار ها را نمی توان کرد. و اگر اهل سنت این کار ها را مرتکب می شوند در آن صورت باید گفت یک جای این مذهب می لنگد. شاید هم خیلی جاهاش. در قرون وسطی آمدند و گفتند برای حفظ شریعت و دین هر کاری که پیغمبر کرد به عنوان سنت باید پذیرفت و هر کاری که نکرد به عنوان بدعت رد کرد. گفتند با دختربچه نا بالغ می توان همبستر شد چون سنت است. فقهای اهل سنت فتوا دادند که شما می توانید حتی با بچه های چهار-پنج ساله هم کارهائی بکنید. دخول حق ندارید بکنید ولی ماچ و بوسه و حتی تفخیذ ( به ران مالیدن) جایز است. این اجتهاد شرم آور است. شما کجا دیدید که پیغمبر شب با دختر بچۀ چهار پنج ساله این کارهار را کرده باشد؟ تا آنجا که ما می دانیم علی قبول نداشت. قبول نداشت چون هنوز بیماری سنت گرائی پیدا نشده بود. زمانی که عمر خلیفه شده بود یک روز آمد نزد علی.( و این حادثۀ دوم است که در تاریخ طبری خواندم). گفت : «یا علی، تو دختر بچه ای در خانه داری ، او را بده به من.» علی خوشش نیامد. گفت: «عمر، آن دختر هنوز بچه است، خیلی کوچک است. خدا را خوش نمی آید. » عمر گفت:« علی، آن کاری که تو فکر می کنی من نمی خواهم با او بکنم. » علی پرسید: «پس چی؟» گفت:« راستش من از پیغمبر شنیدم که هر کس که با من نسبت سببی پیدا کند ، من در قیامت از او شفاعت می کنم. من هم می خواهم داماد شما بشوم و شما هم اهل بیتید و من با این وصلت شفاعت پیغمبر را برای خودم می خرم. »

تصویر رویارویی زردشت و رستم زال:
(از دستنویس عجایب المخلوقات، موزه والترز به شماره 593)
در متن توضیحات بسیار جالبی در در ارتباط با این نقاشی و داستان آمده:
گویند که در اوایل ظاهر شدن زردشت هر عمل که از وی به وجود آمدی و در خفیه بازی کردی. این خبر به هر شهر و دیار رسید و رستم زال را از این حال آگاهی دادند رستم او را حاضر ساخته او آغاز آتش‌بازی کرده جیوه را در شکم ماهی ریخت و بر سر آتش نهاد و چون جیوه آتش دید در حرکت آمد و ماهی به هر طرف جستن آغاز کرد. مردمان پنداشتند که ماهی زنده شد و چون دعوی نبوّت کرد و ملوک تابع وی شدند رستم زال گفت من دیدم که او خفیه‌بازی کرد و مشعبدی. من وی را به نبوّت تصدیق نکنم و فی‌الجمله تخفیفی در کار مجوس پدید آمد و فتنهء وی فرونشست.
@aaadab1397farhang

تصویری از نبرد اسفندیار با اژدها
اما اژدها کم باشد و در عهدی یکی بود. چنان‌که در عهد اسفندیار بن گرشاسب بن لهراسب پادشاه ایران یکی پدید آمد در حدود کشمیر و اقلیمها ویران می‌کرد و در هر حدود که آمدی مردم برخاستندی. اسفندیار در این اهتمام بود که خدا را چه جواب دهم که مضرّت این اژدها را از رعیت برندارم. لشکر برداشت و قصد کشمیر کرد و لشکر را گفت از من بدرود باشید که من این حیوان را خواهم کشتن. مردم آن حدود گفتند بر خود زینهار مخور که هر که قصد این کند باز نیاید، اگر خواهی که بدانی صفت او، بر سر فلان کوه برو یک شب آنجا مقام کن تا حال آن بدانی آن شب بر سر آن کوه رفت همه شب آتشی از آن حدود بر می‌خاست و در هوی می‌رفت اسفندیار منجنیقی بساخت و مکمل و مسلح گشته تیغ خونریز بر کف داشت و آن شب بر سر آن کوه به سر برد و آن آتش دم به دم زبانه می‌کشید و تمام آن صحرا را فرو می‌گرفت و چون نفس را بر می‌کشید تمام کوه و سنگ آن دشت را در یکدیگر می‌شکست و چون اسفندیار دانست که به تن تنها به جنگ وی نمی توان رفتن و به نفس منجنیق و هر چه توان میکشید. پس به جانب لشکر آمد و بفرمود تا صندوقهای بزرگ راست کردند و همه را پر از سنگ و آهن ساخته خود را در میان آن صندوقها پنهان کرد. پس فرمود که آن منجنیق را در برابر آن ثعبان آوردند و به یک نفس و دو نفس می‌کشید آن صندوقها را تا به نزدیک وی رسید از صندوق بیرون آمده با آن اژدها در آویخت و آن عدو را به تیغ آبدار بکشت و عالم را از دست آن ثعبان برهانید و جان را فدای رعیت خود کرد. این ثعبان برّی است امّا بحری از این باشند چنانکه تنینی وحید البحر و ماسک البحر و تمساح.
( از دستنویس عجایب المخلوقات، موزه والترز به شماره 593)
@aaadab1397farhang
تصویر نبرد در پست بعدی
👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻

مطهری:
از جمله ‏هاى روز عاشورا يكى آن خطبه خيلى عجيب است كه من اگر صد هزار بار بخوانم هر وقت كه اين خطبه را مى‏خوانم اصلًا دگرگونى در روحم پيدا مى‏شود از بس كه حماسه در اين خطبه وجود دارد: تَبّاً لَكُمْ ايَّتُهَا الْجَماعَةُ وَ تَرَحاً تا آنجا كه مى‏فرمايد: شما ما را دعوت كرديد ما آمديم، حَشَشْتُمْ عَلَيْنا ناراً اقْتَدَحْناها عَلى عَدُوِّكُمْ وَ عَدُوِّنا آتشى كه ما آن را براى دشمنان ما و شما افروختيم شما اين آتش را عليه خود ما به كار برديد. شمشيرى كه ما به دست شما داديم با همان شمشير خود ما را مى‏خواهيد بكشيد، مرا با شمشير اسلام داريد مى‏كشيد. واقعاً وقتى كه انسان به اين چيزها تأمل و دقت مى‏كند مى‏بيند كه اينها از آن زخمهاى ظاهرى كه بر بدن مقدس ابا عبد اللَّه وارد مى‏كردند بالاتر و ناراحت‏ كننده‏ تر بود.
@jafarian1964

موضع مجلسی اول در باره نقل قصه های رستم و اسفندیار
از زمانی که به تاریخ اسلام علاقه مند شدم، به بحث قصه خوانی توجه می کردم و بعدها کتابی با عنوان «قصه خوانان در تاریخ اسلام و ایران» نوشتم که فکر کنم سال 74 منتشر شد. چند سال بعد با اصلاحات و اضافت منتشر کردم. اخیرا هم ناشری بر آ« شد تا چاپ مجددی از آن با اضافات بکند که مطالبی بر آن افزودم و دادم که هنوز خبری از آن نیست. امروز به مناسبت داشتم لوامع صاحبقرانی ملامحمد تقی مجلسی (م 1070) را می دیدم. حدیثی را از خصال شیخ صدوق آورده بود که، وقتی دیدید روز جمعه، پیری نشسته و احادیث جاهلیت را نقل می کند، با سنگ ریزه بزنیدش [تا برود]. زمان صفوی بر سر قصه های قدیمی مانند ابومسلم نامه ها، خیلی بحث شد که شرحش را در آن کتاب آورده ام. اینجا ملا محمد تقی، داستانهای رستم و اسفندیار را مصداق همین احادیث الجاهلیه دانسته است. این بحث، ضمن بیان اعمال روز جمعه و نماز جمعه آمده است. (لوامع، ج 4، ص 551). وی در جای دیگری هم در شرح آیه «و اذا سمعوا اللغو أعرضوا عنه» نوشته اند، یکی از مصادیق آن را شنیدن اخبار رستم و اسفندیار دانسته است، هرچند بر آن است است که به طور قطعی نمی شود آن را حرام دانست: و اكثر مفسّرين لغو را تعميم كرده‌اند بباطل، و از آن جمله اخبار دروغ مثل قصه حمزه و رستم و اسفنديار و امثال اينهاست، و شكى نيست كه شنيدن هيچ يك از اينها خوب نيست و در حرمتش جزم مشگل است، و احتياط در دين ترك شنيدن هر چيزيست كه فايده اخروى بر آن مترتّب نشود (لوامع: 8/809). مجلسی یعنی آخوند ملامحمد تقی، در ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار (10/336) مانند همین مطلب را آورده و دلیلش را پرداختن به آن داستانها و اعراض از خواندن قرآن دانسته است. در روضة المتقین (2/590، 10/133) هم همین مطالب آمده است. بخشی از ریشه این ماجرا به قصه نضر بن حارث بر می گردد که وقتی پیامبر (ص) قرآن را آورد، او قصه های ایرانی را در مقابل آن می خواند و می گفت: اگر محمد قصه های عاد و ثمود را می گوید، فأنا احدثکم بحدیث رستم و اسفندیار و الاکاسرة. (نهایة الارب، 4/150). درواقع، ارائه این داستانها، به نوعی، در بحث تحدی و ارائه مطلبی شبیه قرآن هم مطرح می شد (بنگرید: الخرائج و الجرائح، 3/1009). به نظر می رسد باب این بحث باز است و خود مجلسی اول هم، جزم به حرمت آن نکرده اما توجه به این بستر تاریخی برای صدور چنین رأیی جالب و سودمند خواهد بود.
@jafarian1964

گفتاری پیرامون فرنام "مجوس"
@literature9

از دیرباز تا کنون و مخصوصا در ادبیات پس از اسلام بین تاریخ نگاران تازی، "مزدیسنان" و فرهنگ کهن ایشان بنام "مجوس" خوانده شده است. البته تلفظ اصلی واژه مگوس است که برگرفته از واژه مگه (maga) به چَم دانا می باشد. که در گویش پارسی به ریخت واژه موبد و گاهی مغ درآمده است. با همین شیوه مگوپتان نیز به ریخت موبدان در آمده است.
از آنجا که اعراب واک "گ" را نداشتند، مگوس را نیز "مجوس" گفته اند.
همانند نرگس که نرجس شده و گرگان را که جرجان نامیدند.

در این نوشتار با توجه به نگارشات دانش افزای زنده یاد موبد رستم شهزادی بررسی خواهیم کرد که آیا فرنام "مجوس" به همه ایرانیان مزداپرست اطلاق می شده است یا مختص گروهی خاص بوده است، ایشان اینگونه نوشته اند که؛ «پس از ظهور زرتشت و گسترش آیین بهی همه ایرانیان به یک باره دست از آیین پیشین خود بر نداشتند، بلکه برخی هزاران سال پس از آن هم به پیروی از مذاهب گوناگون آریایی قدیم چون دیو پرستی، زروانی گری، مهر و ناهید پرستی و غیره که همه از مذاهب شرک و تثلیثی یا ثنوی بوده ادامه دادند و هتا در زمان ساسانی نیز پیروان دین مانی و مزدک همچنان دوگانه پرست بودند. پیروان مذاهب یاد شده، خواه برای آگهی همکیشان خود یا برای تبلیغ دیگر ایرانیان، اصول و فروع و فرمانروایی دین خود را در هر دوره به زبان رایج ایرانی خواه اوستا یا پهلوی و پازند می نوشتند که به هیچ وجه نمی توان به طور تحقیق معلوم کرد آیا از این همه نوشته هایی که تاکنون به زبان پهلوی به ما رسیده مربوط به زرتشتیان است یا خیر، زیرا نام نویسنده و تاریخ نوشتن این کتاب ها اغلب بر ما معلوم نیست، هتا در برخی از این نوشته ها آثار و عقاید زروانیگری، مانویت و مزدکی به خوبی آشکار است علاوه بر این همه پژوهشگران و نویسندگان قدیم یونان و روم و کتاب های ادیان سامی بدون امتیاز، پیروان همه این مذاهب گوناگون ایرانی را به نام "مجوس" خوانده است. در گذشته هر تاریخ نگار یا پژوهشگری که درباره یکی از این مذاهب یا فرقه های گوناگون ایرانی به پژوهش می پرداخت، هر چه از گروهی می شنید همه را به دین مجوس ثبت می کرد و امروز می دانیم که مجوس طبقه های خاص از مردم ماد بوده اند و نام گروهی از ایرانیان است نه نام دین خاص.»

مری بویس در جلد نخست از نسک "تاریخ کیش زرتشت" در این زمینه می نویسد: «... یکی از شش طایفه مادها که یونانیان آنان را "مجوس" می خواندند، نیاز دیگر طوایف به روحانی را بر می آورده است، به رغم اهمیت بسیاری که مغ ها یا مجوسان بعدها در دیانت زرتشتی یافتند، نام آنها در اوستا نیامده است...»
@iran_zoroastrian

گفتاری پیرامون فرنام "مجوس"
@literature9

از دیرباز تا کنون و مخصوصا در ادبیات پس از اسلام بین تاریخ نگاران تازی، "مزدیسنان" و فرهنگ کهن ایشان بنام "مجوس" خوانده شده است. البته تلفظ اصلی واژه مگوس است که برگرفته از واژه مگه (maga) به چَم دانا می باشد. که در گویش پارسی به ریخت واژه موبد و گاهی مغ درآمده است. با همین شیوه مگوپتان نیز به ریخت موبدان در آمده است.
از آنجا که اعراب واک "گ" را نداشتند، مگوس را نیز "مجوس" گفته اند.
همانند نرگس که نرجس شده و گرگان را که جرجان نامیدند.

در این نوشتار با توجه به نگارشات دانش افزای زنده یاد موبد رستم شهزادی بررسی خواهیم کرد که آیا فرنام "مجوس" به همه ایرانیان مزداپرست اطلاق می شده است یا مختص گروهی خاص بوده است، ایشان اینگونه نوشته اند که؛ «پس از ظهور زرتشت و گسترش آیین بهی همه ایرانیان به یک باره دست از آیین پیشین خود بر نداشتند، بلکه برخی هزاران سال پس از آن هم به پیروی از مذاهب گوناگون آریایی قدیم چون دیو پرستی، زروانی گری، مهر و ناهید پرستی و غیره که همه از مذاهب شرک و تثلیثی یا ثنوی بوده ادامه دادند و هتا در زمان ساسانی نیز پیروان دین مانی و مزدک همچنان دوگانه پرست بودند. پیروان مذاهب یاد شده، خواه برای آگهی همکیشان خود یا برای تبلیغ دیگر ایرانیان، اصول و فروع و فرمانروایی دین خود را در هر دوره به زبان رایج ایرانی خواه اوستا یا پهلوی و پازند می نوشتند که به هیچ وجه نمی توان به طور تحقیق معلوم کرد آیا از این همه نوشته هایی که تاکنون به زبان پهلوی به ما رسیده مربوط به زرتشتیان است یا خیر، زیرا نام نویسنده و تاریخ نوشتن این کتاب ها اغلب بر ما معلوم نیست، هتا در برخی از این نوشته ها آثار و عقاید زروانیگری، مانویت و مزدکی به خوبی آشکار است علاوه بر این همه پژوهشگران و نویسندگان قدیم یونان و روم و کتاب های ادیان سامی بدون امتیاز، پیروان همه این مذاهب گوناگون ایرانی را به نام "مجوس" خوانده است. در گذشته هر تاریخ نگار یا پژوهشگری که درباره یکی از این مذاهب یا فرقه های گوناگون ایرانی به پژوهش می پرداخت، هر چه از گروهی می شنید همه را به دین مجوس ثبت می کرد و امروز می دانیم که مجوس طبقه های خاص از مردم ماد بوده اند و نام گروهی از ایرانیان است نه نام دین خاص.»

مری بویس در جلد نخست از نسک "تاریخ کیش زرتشت" در این زمینه می نویسد: «... یکی از شش طایفه مادها که یونانیان آنان را "مجوس" می خواندند، نیاز دیگر طوایف به روحانی را بر می آورده است، به رغم اهمیت بسیاری که مغ ها یا مجوسان بعدها در دیانت زرتشتی یافتند، نام آنها در اوستا نیامده است...»
@iran_zoroastrian

▪ *مراسم محرم دزفول*
*چوب زنی*
*قدمت : 500سال با قابلیت ثبت ملی*

*مسجد محسنی (بین طالقانی و شریعتی)*

*پنجشنبه ۹۸/۶/۱۴*

*این مراسم توسط انجمن سینمای جوان دزفول نیز فیلمبرداری شد*.

اما فلسفه چوب زنی را با گزارشی از خبرگزاری صدا و سیما تقدیمتان می کنیم
ظرفیت ثبت ملی شدن آئین چوب زنی در دزفول
چوب زنی از جمله آیین های عزاداری ماه محرم در دزفول است که با قدمتی 500 ساله ظرفیت ثبت ملی را دارد.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان ،در این آیین سنتی که معمولا در دهه نخست ماه محرم در برخی از مناطق شهر دزفول برگزار می شود تعدادی از عزاداران در حالیکه 2 تکه چوب در دست دارند با گوش دادن به اشعاری حماسی که روایتگرواقعه کربلاست چوب زنی می کنند.


*برگزاری آئین چوب زنی توسط عزاداران حسینی در دزفول تداعی کننده صحنه جنگ یاران امام حسین(ع) با لشگر یزید درصحرای کربلاست که با شعر خوانی و رجز خوانی به صورت یک سنت دیرینه در دزفول اجرا می شود*.

محمدرضا سنگری نویسنده و پژوهشگر عاشورایی گفت:

*آیین چوب زنی یا سنگ زنی از آیین های عزاداری ویژه دزفول می باشد که به خاطر ویژگی های خاصی که داردمی تواند ثبت ملی شود.*

وی افزود: تاکنون آیین های چوب زنی برخی استان های کشور به ثبت ملی رسیده که دزفول نیز می تواند این شیوه عزاداری را به

درستی معرفی و ثبت می کند.

این پژوهشگر عاشورایی گفت: *آئین چوب زنی یا چوب بازی از آئین هایی است که از 500 سال پیش در دهه نخست ماه محرم اجرا می شود.قدمت دارد و از 140 سال پیش در محله کلانتریان و برخی محله های قدیمی دزفول*

محمدرضا سنگری افزود: در این آئین عزاداری لحظه به میدان آمدن حضرت علی اکبر(ع) در کربلا با خواندن اشعاری حماسی به نمایش گذاشته می شود.

*وی گفت:صدای به هم زدن تکه های چوب در این آئین تداعی کننده صدای شمشیر ونیزه ها در جنگ حضرت علی اکبر(ع) با دشمن است و حرکات و جهش هایی که توسط شرکت کنندگان انجام می شود نیز تداعی کننده پرش ها و حرکات 2 جنگجو در صحنه نبرد است که با شعرخوانی مداح اهل بیت (ع) همراه است.*

این پژوهشگر عاشورایی یاد آور شد :آئین سنتی چوب زنی پیش از این در محله های مختلفی از دزفول ازجمله چولیان ، میان دره ، سرمیدان و عباسیه نیز اجرا می شد ، ولی اکنون تنهادر محله کلانتریان که از محلات قدیمی شهر دزفول می باشد برگزار می شود.


⏹⏹⏹

مناظره ای منظوم در عاشوراپژوهی

( با تلخیص بسیار و ویراست تازه)

تو گویی در پی یک نام و نون بود
نمی پرسی چگونه یا که چون بود؟

تو گویی که فریب کوفیان خورد
برای دولتی با خود ، زنان برد !!

تو می گویی که او فرصت طلب بود
به شوق دولتی روزش چو شب بود!!

تو گویی که حکومت بود حق اش
یزید از دست او بربود حق اش

تو گویی که جهادش ابتداییست
و من گویم که این خود ادعاییست

تو گویی جنگ از او آغاز گشته
علی با ذوالفقارش بازگشته !!

دوباره در جمل یا نهروان است
و هر کس خون بریزد قهرمان است!

و مسلم را برای این فرستاد
که در کوفه زند فریاد ؛ فریاد

که ای مردم زمان رزم وجنگ است
اگر خاموش بنشینید ننگ است

ولی مسلم که نان را قرض می کرد
محالی را مُسَلّم فرض می کرد ؟

نهال آرزو را زودتر کشت
نسنجیده به مولا نامه بنوشت:

بیا مولا به سوی کوفه بشتاب
طلایی فرصتی را زودتر یاب!

وَ خود در خانه ی مختار می زیست
تو گویی بهتر از مختار کس نیست!

نمی پرسی که مختارش کجا رفت ؟
نمی بینی که هر قومی جدا رفت ؟

چرا مسلم به سوی هانی آمد ؟
شریک از بصره با آن جانی آمد ؟

نخست هانی به مسلم ره نمی داد
تو گویی خویش را می خواست آزاد

به اکراهی که اندر میزبان بود
چگونه مسلم آنجا میهمان بود ؟

چرا در فرصتی که پیش آمد
به مسلم لحظه ی تشویش آمد؟

امامُ الکفر خود در دسترس بود
عبیدالله را یک ضربه بس بود

قیام قوم هانی هم که بودش
شریحی فرصت از دستش ربودش

چرا پیوسته در تردید می ماند
سزد«سردار فرصت سوزی»اش خواند؟

تو گویی که حسین در انتخابش
خطا رفت و خطا شد صد صوابش!!

ولی حاشا حسین آن مرد بیدار
ندانسته کند خود را گرفتار

تو گویی مسلمش بی چاره اش کرد
در آخر آرزو آواره اش کرد!

تو گویی نامه ی مسلم بلا بود
فراق کعبه ، وصل کربلا بود

تو می گویی به مردم حسن ظن داشت
نمی دانی خلاف این سخن داشت :

« که مردم برده دنیای خویش اند
به ظاهر گرچه خود با پشم و ریش اند
اگرچه ظاهری دیندار دارند
به گاه آزمون اندکشمارند . »

تو گویی با دو نامه دین و دل باخت
نسنجیده به سوی کوفیان تاخت!!

تو گفتی کیشش آخر مات گردید
جواب آرزو ، هیهات گردید!!

تو گویی عزتی بایست دین را
و من هم آرزو دارم همین را

ولی این عزت آخر از چه راهی؟
که فرق است از نگاهی تا نگاهی

تو گویی دین به دولت پایدار است
نمی بینی سرِ دین پای دار است ؟

تو گویی دین و دولت توأمان به
و من گویم ز دولت یک امان ده
که بلکه روی آزادی ببینیم
سخن از نخلِ آزادی بچینیم

تو می گویی که دین را زور باید
و من گویم که دل را نور باید

تو می گویی که بی زر دین نپاید
وجود یک ابوذر هم نباید !

تو می گویی حکومت حقِّ حق است
و من گویم که مردم مستحقّ است

تو گویی کار دین خود امر و نهی است
و من گویم که دل در بند وحی است

تو گویی شیعه را شلّاق باید
و من گویم به دل اشراق باید

تو می خواهی حکومت یا خلافت
و من جویم هدایت با امامت

تو گویی که عراقی عرق دین داشت
و کوفه پرچم مولا برافراشت!...

تو گویی که حسین بن علی مُرد
ز دولت داغ حسرت در دلش برد!

و گویی پیرمرد ساده ای بود!
به دام کوفیان افتاده ای بود!

چو دید هر نامه ای را خوش گمان گشت
تو گویی هر چه نامه ریسمان گشت !

و من گویم تو را ای حق نگهدار
سر از این نامه ها یک لحظه بردار

تمام فاجعه این نامه ها نیست
ببین مولای ما در مرگ می زیست

مدینه ، مکّه ، یا هر جای دیگر
کمین مرگ بود او را سراسر

تمام راه ها را بسته می دید
دل خلق خدا را خسته می دید

چگونه با چنین اوضاع و احوال
برای چند نامه گشت اغفال ؟

تو گویی که حسین شوری به سرداشت
به تنهایی درفش دولت افراشت!

نمی پرسی حسین ما چه می خواست
همی گویی به پا خاست و به پا خاست

نمی پرسی یزید دون چه می کاشت
چرا دست از سر دین بر نمی داشت؟

نمی گویی ستم صد زور می گفت
وَ از دین هر چه دلبر بود می رُفت

تو پنداری که خلق ، آگاه بودند
وَ خود دانسته اندر چاه بودند؟

تو گویی که ستم ها صاف بودند
و یا که چهره ها شفّاف بودند

فقط گفتی یزید دایمُ الخمر
وَ غفلت کردی از امر اولی الامر

نمی بینی ریا را در ریاست
و هر چه جنّ و جادو در سیاست

تو پنداری که عاشوراشناسی
حسین بن علی را می شناسی

تو از درک یزیدی ناتوانی
ازل اندیشه ای کن تا توانی

تو رفتی در پی حرفِ حکومت
ندیدی این همه تحمیقِ امّت

نمی بینی که استحمارِ مردم
خدا می سازد از هر مار و کژدم

یزید بی ریا دنیا ندیده
و هر که با ریا خود با یزیده

تو پنداری یزیدان لوده بودند
و یا در چشم خلق ، آلوده بودند

نمی دانی که قرآن دستشان بود
مساجد سنگرِ دربستشان بود

نفاق وکفرشان دردل نهان بود
معاویه «امیر مومنان» بود!

به سر دستاری از قدس و دیانت
به لب نام خدا ، در دل دنائت

یزید اندرون در اندرون بود
یزید مومنین اندر برون بود

به دستار سفیدش هاله ی نور
همه تزویر و تخدیر و زر و زور

ادامه را در فایل بعد بخوانید:
@m_sehati

لطف دختر

من نمی گویم که زهرا دختر پیغمبر است
امتداد مصطفی هم با همین تک دختر است

« بی ملاحت آن پدر کو را نباشد دختری» (1)
این مَثل با آن « انَا اَملَح » به معنا همبر است

مصطفی هم از نشاط فاطمه بشّاش بود
در تبسّمهای احمد ، لطف دختر مضمر است

با سکوت سبز و لبخند ملیحش می سرود :
دختری دارم که از صدها پسر هم برتر است

من نمی گویم که زهرا با علی همخانه بود
یا که شیر بیشه ی اندیشه او را شوهر است ،

حرف دیگر دارم از دل می سرایم نغمه ای ،
سوز سازی در سرم با خون دل خنیاگر است:

صد نگو ، گر صد هزاران فضل باشد با علی
فاطمه یک فضل دیگر دارد : او یک مادر است

مادری را مثل و مانندی نباشد جز خدا
این خدای خاکی و کوچکنما هم مهتر است

آسمانی یازده خورشید از او سر می زند
مهر را رنگین کمال عصمتش پیغمبر است

فاطمه فرزانه ، فرزندِ بهارِ عقل بود
سالک اندیشه را هر کلمه از او رهبر است

سطرسطر خطبه اش فصل الخطاب گفت و گو
هر سخن از انتقادش خصم را رسواگر است

از فدک تا فاطمه ، از فرش تا عرش است فرق
باغبازیها کجا سیمرغ را بال و پر است ؟!


هرچه در وصفش بگویم باز کمتر گفته ام
هر چهار دفتر به مدحش گفت و گویی کمتر است

آیت تطهیر و « کرّمنا بنی آدم » ببین
سوره ای از بیکران قرآنِ فضلش کوثر است

تا شنیدم کربلا را با دو زینب زمزمه
تازه فهمیدم که آری اصل کوثر ، دختر است

تا قلم قد می کشد از قدر کوثر گفته اند
تا سخن سر می زند در وصف دختر ، دفتر است

تا غزل را حافظی باشد ، سخن را صائبی
زن به زیبایی مثل ، هر دختری هم دلبر است

وحی و الهامی که بر آیینه اشراق آورد ،
سهم احساس برین در جنس زن افزونتر است

مرد مردان هم که باشی باز محتاج زنی
با وجود فاطمه ، کامل ، کمال حیدر است

در ستایش صد سخن سر می رسد در وصف او
مرتضی را گوش کن این عرصه را هم صفدر است

گفت خود را تا نپنداری که جسم کوچکی ،
آدمیت عالمی دارد که از عالم بر است

در ستیغ این سخن مولا به زهرا چشم داشت
مشرق اشراق را زهرا « جهانِ اکبر » است (2)

قدر زهرا می شود روشن به روز رستخیز
فاطمه در فصل فردا محشر اندر محشر است

شب سحر شد حرف آخر را بگویم والسلام :
فاطمه خود عالمی دارد ، جهانی دیگر است

محمد صحتی سردرودی / 21 / 3 / 86 / قم.
1 . ترجمه گونه ای از ضرب المثلی به زبان ترکی که گوید:
« قیزسیز بابا : دوزسوز بابا » یعنی پدر بی دختر، پدر بی نمکی است .
2 . اقتباسی از سخنی سبز و منسوب به مولا علی علیه السلام : « اَ تزعم انّک جرم صغیرُ / وَ فیک انطوَی العالَم ُالاکبرُ( آیا تو –انسان- می پنداری جرم کوچکی و حال آن که جهانِ بزرگتر در وجودت پیچیده و نهفته است؟).
@m_sehati✅

به مناسبت ولادت با سعادت حضرت مولی الموالی، مولانا و مقتدانا امیرالمومنین علی روحي فداه، قصيده اي در منقبت آن امام همام علیه السلام ، اثر طبع لطيف عالم جليل و دانشمند فرزانه بي بديل جلال الدين همائي اصفهاني رحمة الله تعالی عليه، تقديم ارادتمندان و دوستداران حضرتش مي شود:
تا به کی افسانه از دارا و اسکندر کنی
قصه باید از امیرالمومنین حیدر کنی
گر حدیث راست می خواهی و گفتار درست
مدح باید از شه دین حیدر صفدر کنی
تا به دست و خامه ات یارائی مدح علی است
حیف باشد حرف دیگر ثبت در دفتر کنی
راست خواهی حق نباشد کین گهر لفظ دری
جز که اندر حرف حق در صحبت دیگر کنی
وصف شاه اولیا نعت شه مردان بیار
دفتر شعر و ادب را تا از او زیور کنی
خامه در نقش علی بت شکن زن تا به چند
خامه ی مانی تراشی، رنده ی آزر کنی
جان تازه در تن افسرده می آید به رقص
به مدیحش تازه چون طبع سخن گستر کنی
ناسزایان را ستودن بت تراشیدن بود
خود هنر ضایع چرا در پیشه بتگر کنی
خامه فرسودن به مدح خواجگان جاه و مال
عمر فرسودن بود آن به که این کمتر کنی
با دروغی چند تا چند از ره بیم و امید
از یکی افسارگیری بر یکی افسر کنی
شرم بادت زین هنر کز قول ترفند و فریب
گوهری را پشک سازی پشک را گوهر کنی
شاه غزنین می رود از یاد و فتح سومنات
چون سخن از جنگ بدر و غزوه خیبر کنی
با علی، نام از ابوسفیان و فرزندش مبر
روبهان را کی سزد با شیر نر همبر کنی؟
عترت خود را پیمبر تالی قرآن شمرد
کار در دین بایدت برگفت پیغمبر کنی
یعنی اندر حکم سنت بعد قرآن کریم
تکیه باید بر علی و عترت اطهر کنی
سرخ روئی گر ز کوثر خواستاری بایدت
پیروی از رسم و راه ساقی کوثر کنی
بی وَلای مرتضی چون باد اندر چنبر است
روز و شب گر در عبادت پشت را چنبر کنی
چون پیمبر باب خواندش مر مدینه علم را
دست بیعت بایدت در حلقه آن در کنی
آن چنان باشد که گرد کعبه باشی در طواف
چون طواف مرقد آن شاه دین پرور کنی
اندر آئین جوانمردی و دین داری رواست
گر سر و جان در ره آئین آن سرور کنی
هر سری کان نیست اندر پای آن سرور به راه
غبن باشد گر دمی از عمر با او سر کنی
پیش من حرفی ز اسرار وَلایت برترست
زانکه صد فصل از فنون علم را از بر کنی
آنچه در وصف علی دانم اگر گویم مرا
طعن در محراب گویی، لعن بر منبر کنی
رازها دارم به دل گر پرده بگشایم مرا
طعمه شمشیر سازی مثله ی خنجر کنی
گفت عارف در بشر روپوش کرده آفتاب
این کلام نغز را باید به جان باور کنی
و اندر این ره مشکلی گر پیش آید بایدت
حلّ آن از اتحاد ظاهر و مظهر کنی
ای علی مرتضی ای آیت حسن القضا
ای که ز اکسیر عنایت خاک ره را زر کنی
آفتاب اولیائی سایه لطف خدا
دوستان را سایبانی در صف محشر کنی
سایه لطف و کرم از دوستداران وامگیر
ای که از داروی احسان چاره مضطر کنی
تشنه کامانیم ای ابر کرامت خوش ببار
تا گلوی خشک ما از آب رحمت تر کنی
تو شفیع مذنبانی و «سنا» غرق گناه
چشم دارم کش شفاعت در بر داور کنی
مدح کس گر گفته ام نعت توام کفاره است
بو که زین کفاره ام آسوده از کیفر کنی
اين قصيده در دی ماه ۱۳۵۶شمسی برابر با ماه صفر از سال ۱۳۹۸هجری قمری در سلطنت آباد تهران سروده شده
صفحه ۵۵-۵۷از دیوان سنا

موضع مجلسی اول در باره نقل قصه های رستم و اسفندیار
از زمانی که به تاریخ اسلام علاقه مند شدم، به بحث قصه خوانی توجه می کردم و بعدها کتابی با عنوان «قصه خوانان در تاریخ اسلام و ایران» نوشتم که فکر کنم سال 74 منتشر شد. چند سال بعد با اصلاحات و اضافت منتشر کردم. اخیرا هم ناشری بر آ« شد تا چاپ مجددی از آن با اضافات بکند که مطالبی بر آن افزودم و دادم که هنوز خبری از آن نیست. امروز به مناسبت داشتم لوامع صاحبقرانی ملامحمد تقی مجلسی (م 1070) را می دیدم. حدیثی را از خصال شیخ صدوق آورده بود که، وقتی دیدید روز جمعه، پیری نشسته و احادیث جاهلیت را نقل می کند، با سنگ ریزه بزنیدش [تا برود]. زمان صفوی بر سر قصه های قدیمی مانند ابومسلم نامه ها، خیلی بحث شد که شرحش را در آن کتاب آورده ام. اینجا ملا محمد تقی، داستانهای رستم و اسفندیار را مصداق همین احادیث الجاهلیه دانسته است. این بحث، ضمن بیان اعمال روز جمعه و نماز جمعه آمده است. (لوامع، ج 4، ص 551). وی در جای دیگری هم در شرح آیه «و اذا سمعوا اللغو أعرضوا عنه» نوشته اند، یکی از مصادیق آن را شنیدن اخبار رستم و اسفندیار دانسته است، هرچند بر آن است است که به طور قطعی نمی شود آن را حرام دانست: و اكثر مفسّرين لغو را تعميم كرده‌اند بباطل، و از آن جمله اخبار دروغ مثل قصه حمزه و رستم و اسفنديار و امثال اينهاست، و شكى نيست كه شنيدن هيچ يك از اينها خوب نيست و در حرمتش جزم مشگل است، و احتياط در دين ترك شنيدن هر چيزيست كه فايده اخروى بر آن مترتّب نشود (لوامع: 8/809). مجلسی یعنی آخوند ملامحمد تقی، در ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار (10/336) مانند همین مطلب را آورده و دلیلش را پرداختن به آن داستانها و اعراض از خواندن قرآن دانسته است. در روضة المتقین (2/590، 10/133) هم همین مطالب آمده است. بخشی از ریشه این ماجرا به قصه نضر بن حارث بر می گردد که وقتی پیامبر (ص) قرآن را آورد، او قصه های ایرانی را در مقابل آن می خواند و می گفت: اگر محمد قصه های عاد و ثمود را می گوید، فأنا احدثکم بحدیث رستم و اسفندیار و الاکاسرة. (نهایة الارب، 4/150). درواقع، ارائه این داستانها، به نوعی، در بحث تحدی و ارائه مطلبی شبیه قرآن هم مطرح می شد (بنگرید: الخرائج و الجرائح، 3/1009). به نظر می رسد باب این بحث باز است و خود مجلسی اول هم، جزم به حرمت آن نکرده اما توجه به این بستر تاریخی برای صدور چنین رأیی جالب و سودمند خواهد بود.
@jafarian1964