داستان مسجد ضرار: از صدر اسلام تا بهره برداری القاعده و داعش از آن
مسجد ضرار، داستان تاریخی ویژه خود را در تاریخ صدر اسلام دارد. در این تحقیق، نقلهای مربوط به آن، بر اساس سلسله منابعی که دارد، مورد بررسی قرار گرفته است. اما نکته مهم، این است که قرنها هیچ گونه استناد فقهی به آن نمی شد، تا این که از قرن هشتم، کسانی شروع به استدلال فقهی به آن، غالبا در جنگهای فرقه ای کردند. تندروهایی مانند ابن تیمیه، سعی کردند از آن به عنوان مستندی برای تخریب مساجد و بقاع مقدس مخالفان خود استفاده کنند. این استناد، در آثار تئوریسین های القاعده و داعش عمومی شد و صدها مسجد و خانقاه و تکیه با استناد به داستان مسجد ضرار تخریب شده و منفجر گردید.....
سید قطب روی نماد بودن تعبیر مسجد الضرار تأکید کرده و آن را که در صدر اسلام بوده، از اجلّ مصادیق مساجد ضرار میداند: «من أجلّ مساجد الضرار الکثیر هذه»، که بدین ترتیب، شمار مسجد ضرار فراوان است او میگوید که این مسجد، نشانی است از صورتهای مختلفی در استفاده از ابزارهای مختلفی که دشمنان تحت نام اسلام با باطنی ضد اسلامی از آن استفاده میکنند. (فی ظلال القرآن، 3/1711). تعبیر «معابد الضرار أو الجاهلیة» از سید قطب درباره همین موارد است. بعدها که مواضع سید قطب، تندروانه و مورد قبول گروههای افراطی شد، برداشت این شد که توضیح او درباره معابد الضرار، سبب شد تا کسانی دست به کشتار مسلمانان مساجدی بزنند که با آنان میانهای نداشتند. یک سرچ ساده در گوگل میتواند دامنه حملاتی که به خاطر این عبارت به سید قطب شده و آن را عامل مهمی در توسعه تروریسم افراطی مذهبی در مصر و نقاط دیگر میداند، نشان دهد....
نگاه به مسجد ضرار، به عنوان یک موضوعی که میتوان از آن احکام فقهی خاص مساجد مشابه مسجد ضرار را بدست آورد، در دوره اخیر، جدیتر شده و توجه جریانهای تندرو و داعشی را به خود جلب کرده است. رسالهای با عنوان «تحفة الابرار فی احکام مساجد الضرار و حکم الصلاة خلف اولیاء الطاغوت و نوابه» (منبر التوحید و الجهاد، 168 ص، تألیف در 1414ق) از این دست است. ابومحمد مقدسی از تئوریسینهای جریان تندور مولف این اثر است. این عنوان، اشاره به گرایشی از نسل نواندیش افراطی سنی دارد که با هیئت حاکمههای کشورهای اسلامی مخالف بوده و مساجد تحت امر آنها را مسجد ضرار مینامد. وی در این کتاب، از بحثهایی که در کتابهای احکام القرآن، ابن تیمیه، این قیم، قرطبی و جصاص و دیگران درباره تطبیق عنوان مسجد ضرار بر مساجد مشابه در ادوار دیگر بحث کرده و سیر این نقل قولها را تا به سید قطب رسانده و خلاصه نظر او را که درباره مسجد ضرار بحث کرده آورده و در نهایت این جمله را از او نقل کرده است: «و لنا اسوة فی کشف مسجد الضرار علی عهد رسول الله (ص)». (تحفة الابرار، ص 13). وی بحثی تحت عنوان «نظرة فی مساجد العصر» دارد، مساجدی که «فی ظلّ الحکومات الطاغوتیة الکافرة التی تشرع مع الله ما لم یأذن به الله»، زیر سلطه حکومتهای طاغوتی درست شده است. وی بخشی از مساجدی را که این دولتها ساخته و غالبا به اسامی خود میخوانند و از آنها برای نشستها و اجتماعات خود استفاده میکنند، به عنوان مساجدی یاد میکند که «ارصادا لمن حارب الله و رسوله» یاد کرده و این که شک نیست که آنها از جنس مسجد ضرار است که زمان پیامبر بود: «لاریب انها من جنس مسجد الضرار الذی کان فی زمن النبی ص و فیها نزلت الایات». (تحفة الابرار، ص 16). وی همانجا، در پاورقی میگوید، وقتی در مسجدی اینچنین نماز خواندن روا نباشد، به طریق اولی، در انواع و اقسام مکانهای دیگری که این حکومتها میسازند هم جایز نیست. وی سپس به انواع و اقسام مساجدی که یا از قدیم بوده، اکنون حکومتها از آن بهره میبرند، یا مردمان صالحی میسازند ولی حکومت روی آن انگشت میگذارد هم سخن گفته و بدین ترتیب، دسته بندی مفصلی از انواع مساجد ارائه کرده است. (تحفه، 16 ـ 18).
مفصل مقاله را در لینک زیر مشاهده فرمایید
http://yon.ir/AwQ8r@jafarian1964