گفتگوهای تراثی (آرشیو)

سلام علیکم و رحمةالله
بسیار متشکرم . در جایی این مجموعه چنین معرفی شده است :

موسوعه ای ده جلدی است که با استفاده از روش تفسیر حافظ به حافظ و بهره گیری از آیات و روایات و ادعیه متناسب و به دور از اصطلاح پردازی های ادبی و عرفانی، از دیدگاه معارف توحیدی به شرح غزلیات حافظ پرداخته و نقاب از چهره مقاصد و اشارات خواجه شیراز بازمی گشاید، به گونه ای که خواننده می تواند در آیینه شفاف قرآن و احادیث، به تماشای لطایف و معانی نغز اشعار حافظ بنشیند.
این اثر، محصول جلسه های خصوصی اخلاقی ـ عرفانی علامه طباطبایی است که نویسنده سالیان بسیار از این جلسه ها فیض برده است.
مرحوم علامه طباطبایی، در این جلسه ها حدود دویست غزل از دیوان حافظ را به اجمال و گاه با تفصیل، تشریح کرده و نگارنده سخنان علامه را یادداشت کرده است. ادامه غزلیات نیز به همان سبک علامه شرح شده که حاصل این تلاش، موسوعه ده جلدی است.
..

جمال آفتاب و آفتاب هر نظر : شرحی بر دیوان حافظ
نویسنده: علی سعادت‌پرور
.
موسوعه ای ده جلدی است که با استفاده از روش تفسیر حافظ به حافظ و بهره گیری از آیات و روایات و ادعیه متناسب و به دور از اصطلاح پردازی های ادبی و عرفانی، از دیدگاه معارف توحیدی به شرح غزلیات حافظ پرداخته و نقاب از چهره مقاصد و اشارات خواجه شیراز بازمی گشاید، به گونه ای که خواننده می تواند در آیینه شفاف قرآن و احادیث، به تماشای لطایف و معانی نغز اشعار حافظ بنشیند.
این اثر، محصول جلسه های خصوصی اخلاقی ـ عرفانی علامه طباطبایی است که نویسنده سالیان بسیار از این جلسه ها فیض برده است.
مرحوم علامه طباطبایی، در این جلسه ها حدود دویست غزل از دیوان حافظ را به اجمال و گاه با تفصیل، تشریح کرده و نگارنده سخنان علامه را یادداشت کرده است. ادامه غزلیات نیز به همان سبک علامه شرح شده که حاصل این تلاش، موسوعه ده جلدی است.

? ترکی جغتایی

سومین شیوه ادبی ترکی میانه را بعد از ترکی قراخانی و ترکی خوارزمی، ترکی جغتایی مینامند. این شیوه که در گذشته و در تحقیقات غربی ترکی شرقی نامیده میشد از آن رو به جغتایی مشهور شده است که جغرافیای اصلی پیدایش و رشد آن قلمرو حکمرانی ''چاغاتای'' فرزند چنگیز بود.
ترکی جغتایی که بیشترین رواج خود را در عصر حکومت تیموریان داشت، زبان آثار زبانی و ادبی ای است که عمدتا در قرون 9 و 10 و 11 هجری در ترکستان و عموما با محوریت دو مرکز فرهنگی هرات و سمرقند به وجود آمدند.
همچنین بعد از روی کار آمدن سلسله گورکانیان در هند، سلطان بابر گورکانی و دو فرزند وی کامران و همایون میرزا نیز در هند آثار ادبی خود را به ترکی جغتایی آفریدند.
تبدیل شدن شیوه ترکی جغتایی به عنوان شیوه ی ادبی بین المللی ترکی باعث شد که شعرای آذربایجان و آناتولی نیز علاوه بر شیوه های ترکی آذری و ترکی عثمانی به ترکی جغتایی نیز شعر بسرایند.
از میان شعرای آذربایجان کشوری، مسیحی تبریزی، واله داغستانی و عاصی قراباغی آثار خود را به شیوه ترکی جغتایی سروده اند.

ترکی جغتایی از سمت محققان با تقسیم به دوره های مختلف مورد مطالعه قرار میگیرد که مشهورترین این تقسیم بندی ها متعلق به پروفسور ژانوس اکمان است. از نظر ایشان تاریخ ترکی جغتایی به سه دوره تقسیم میشود:

1. عصر پیشا کلاسیک
2. عصر کلاسیک
3. عصر پسا کلاسیک

☘ عصر پیشا کلاسیک (از آغاز تا 850)
این دوره شامل زبان آثاری است که پیش از آفرینش آثار امیرکبیر علیشیر نوایی به وجود آمده اند. معروفترین شعرای این عصر عبارتند از:
سکاکی
حیدر خوارزمی
مولانا لطفی
یوسف امیری
سید احمد میرزا
مولانا گدایی
یقینی
آتایی

☘ عصر کلاسیک (850 تا 950)
این عصر با آثار بزرگترین جغتایی سرای تاریخ امیر کبیر علیشیر نوایی متمایز میشود و مشهورترین شاعران آن عبارتند از:
نظام الدین علیشیر نوایی
سلطان حسین بایقرا
حامدی
محمد صالح
شیبانی
عبیدی

☘ عصر پسا کلاسیک (950 تا 1300)
مشهورترین نویسنده این دوره ابوالغازی بهادر نویسنده دو اثر مشهور
1. شجره الاتراک
2. شجره التراکمه
است.

? @turkdiledebiyat

? اهمیت تذکره ی شیخ صفی الدین

تذکره ی شیخ صفی الدین، ترجمه ی ترکی صفوه الصفای ابن بزاز اردبیلی است. ترجمه به دستور شاه طهماسب صفوی و توسط نشاطی شیرازی انجام پذیرفته است. زبان اثر خصوصیات استاندارد آنچه که امروزه ترکی آذری مینامیم را کاملا در خود بازتاب میدهد. فرهنگ واژگان اثر به خصوص وجود کلمات آرکائیک هم اهمیت اثر را دو چندان کرده است. درباره ی هنر نمایی نشاطی شیرازی مترجم اثر هم هر چه بگویم کم است. فوق العاده روان و شیرین ترجمه کرده است. به گونه ای که اثر ترجمه ی او همین الان هم بعد از 400 سال میتواند سرمشق ترکی نویسی باشد.

ذکر کنم که در همان دوران معاصر با نشاطی، متون منثور ترکی تالیف شده در عثمانی که با شیوه ی ترکی عثمانی نوشته میشود چنان در چنبره ی کثرت لغات عربی و فارسی و سایر تعقیدات بیمزه گرفتار است که در بسیاری جاها خواننده را ملول میکند. چنانکه هنگام خواندن متون تاریخی مصنوع و متکلف فارسی به آدمی دست میدهد.

بر عکس در تذکره ی شیخ صفی الدین ترجمه ی نشاطی، زبان به مانند رودخانه ای است بی تلاطم که خواننده را به آرامی و با لذت با خود همراه میکند و لذت سمع و بصری بی نظیر نصیبش میسازد.

این اثر در سال 1389 به تصحیح داود بهلولی و توسط نشر ادیان منتشر شده است.

? @turkdiledebiyat

نسخه‌ای چاپی از تبصرة المتعلمین علامه حلی و یاد جمیل جمعی از بزرگان/ عبدالحسین طالعی

یکی از خدمات علمی محقق فقید مرحوم استاد عبدالحسین حائری، تصحیح و تحقیق تبصرة المتعلمین علامه حلی است که اوایل ورود به تهران به سال ۱۳۳۱ شمسی / ۱۳۷۲ قمری (۶۵ سال پیش) به خواستاری مدیر انتشارات اسلامیه - که با ایشان از زمان طلبگی آشنایی داشت – منتشر کرد. استاد ابتدا تصمیم داشت فتاوی خود را ذیل صفحات کتاب بیاورد، ولی بعداً از این کار منصرف شد. چنانکه از خودش شنیدم، به این دلیل ساده که: «من کجا، علامه کجا؟». و این یکی از مصادیق کتمان‌های استاد بود که در مقاله «نگفتن و نه گفتن» بیان کرده‌ام. (این مقاله را به یاد استاد و در تبیین برخی از جلوه‌های اخلاقی او نوشته‌ام که قرار است در مجله آیینۀ پژوهش چاپ شود). @manuscript

کتب از کتب مصور این دوره شاید قدیمیترین آن «اندرزنامه» باشد که تاریخ ۴۸۳ هجری را دارد و کریستین پرایس آن را «کهنترین مینیاتور» می داند که در گرگان به سال ۴۷۵ تا ۴۸۳ نوشته و به تصویر کشیده شده است و اکنون به همراه دیوان مصور دیگری با نام «ورقه و گلشاه» که داستانی تغزلی دارد در موزه توپقاپوی استانبول نگهداری می شود. این نسخه یکی از عالیترین نمونه های تصویرگری در کتب مربوط به شیوه سلجوقی است. بیشتر اهل فن نگاره های این کتاب را اثر هنرمندی ایرانی می دانند. این نسخه ممتاز طبق تحقیقات پژوهندگان در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری نگاشته و مصور شده است. هفتاد و یک تصویر در این کتاب وجود دارد که متن و زمینه بسیاری از آنها به رنگهای آبی و قرمز و سبز است و بخشهای خالی و ساده متن با گل و پرنده و پیچکهای تزئینی پر شده و یادآور شیوه سفالینه های این دوران است. متن کتاب از اشعار فارسی است و تصاویری زیبا بدون استفاده از سایه روشن و قوانین مربوط به مناظر و مرایا دارد.

سخن و سخنوران
نویسنده: بدیع الزمان فروزانفر
در این كتاب اشعار قدما با توجه به موازین علم بلاغت نقد شده است و به گفته ی دكتر زرین كوب «نقد وی چیزی است بین نقد مورخ و نقد اهل بلاغت یا جمع هر دو.»
استاد با تبحر در اشعار و دواوین عرب تأثیر پذیری شاعران فارسی زبان را از این شاعران نشان داده است. هم چنین با دقت و نقد اشعار قدما محیط احوال اجتماعی شاعران را توصیف كرده است. فروزانفر برای این كار هفت سال مشغول مطالعه دیوان ها بوده است تا حال و روزگار شعر شاعران را از خلال اشعار دریابد. ویژگی كتاب نقد اشعار شاعران بزرگ به دور از لفاظی های معمول تذكره نویسان است كه می توان به خوبی به درجه و مقام و موقعیت هر شاعر دست یافت. پس از گذشت قریب هشتاد سال از تألیف كتاب هنوز مرجع عمده ای در مطالعات مربوط به تاریخ ادبیات به شمار می رود. این كتاب با ترتیب تاریخی و ادوار شعر فارسی سیر تحولات زبان و شیوه ی نظم را نشان می دهد كه با نمونه هایی از شعر شاعران و زندگی آنان همراه شده است و شاعرانی در این اثر معرفی شده اند كه درجه ی یك هستند. در انتخاب اشعار درجه سهولت و روانی، جنبه های اخلاقی، محسنات لفظی و زیبا شناسی و لطافت آن ها مد نظر بوده است. دیباچه ی كتاب نیز به لحاظ نقد كار تذكره نویسان در نوشتن شرح شاعران قابل توجه است.

جمال آفتاب و آفتاب هر نظر : شرحی بر دیوان حافظ
نویسنده: علی سعادت‌پرور
.
موسوعه ای ده جلدی است که با استفاده از روش تفسیر حافظ به حافظ و بهره گیری از آیات و روایات و ادعیه متناسب و به دور از اصطلاح پردازی های ادبی و عرفانی، از دیدگاه معارف توحیدی به شرح غزلیات حافظ پرداخته و نقاب از چهره مقاصد و اشارات خواجه شیراز بازمی گشاید، به گونه ای که خواننده می تواند در آیینه شفاف قرآن و احادیث، به تماشای لطایف و معانی نغز اشعار حافظ بنشیند.
این اثر، محصول جلسه های خصوصی اخلاقی ـ عرفانی علامه طباطبایی است که نویسنده سالیان بسیار از این جلسه ها فیض برده است.
مرحوم علامه طباطبایی، در این جلسه ها حدود دویست غزل از دیوان حافظ را به اجمال و گاه با تفصیل، تشریح کرده و نگارنده سخنان علامه را یادداشت کرده است. ادامه غزلیات نیز به همان سبک علامه شرح شده که حاصل این تلاش، موسوعه ده جلدی است.
@litera9

@litera9

علی خوارزمی که از زندگی وی اطلاعات زیادی نداریم، صاحب نخستین منظومه ترکی درباره‌ی داستان قرآنی حضرت یوسف در زبان و ادبیات ترکی است که به "کتاب یوسف" مشهور است. علی خوارزمی سُرایش این اثر را در سال 630 هجری و در خوارزم به پایان رسانده است.

@litera9
در این اثر به گام به گام اصول حاکم بر ساختار ملودی و تجزیه و تحلیل آن به مثابه نوعی دستور زبان پرداخته است. این کتاب شیوه خاصی از درون کاوی ظریف و هوشمندانه را در لابه لای سطور خود مستتر دارد که تنها با مطالعه چندین باره و تعمق در زوایای آن دسترسی به آن را میسر می کند. این مهم باعث قرارگیری این اثر در زمره بهترین تحریر ها در این زمینه شده است. این نوشته از روی نسخه ای که در سال 58 توسط استاد حنانه نوشته شده، بازنویسی شده است

نسخه مصور حدیقة السعداء از محمد بن سلیمان فضولی
حدیقة السعداء ترجمه‌ای است با افزودگیهایی از روضة الشهداء حسین کاشفی از محمد فرزند سلیمان بغدادی، سرایندۀ متخلص به فضولی. در ده باب و یک خاتمه.فضولی این کتاب را به نثر ترکی، در موضوع مقتل ومصائب و سختی هایی است که پیامبر اکرم و خانواده ایشان تحمل کرده اند ، به ویژه واقعه کربلا اشاره می کند.این کتاب، دارای یک مقدمه، ده باب و یک خاتمه به شیوه «روضة الشهداء» کاشفی است، که فضولی با افزودن مطالب جدید به سبک خود و مطابق اعتقادات شیعی خود، آن را کتابی مستقل و مفید ساخته است. این کتاب شاید نخستین مقتل ترکی است که یک دانشمند وشاعر بزرگ نگاشته ودارای نکته‌های نو و مفید، اشعار ترکی، فارسی و عربی و آیات و احادیث است.
این نسخه خطی در ۱۹ سطر نسخ بر روی ۱۶۷ برگ نگاشته شده است. یادداشت ها و توضیحات مینیاتورها به زبان ترکی است و دارای ۴ مینیاتور است که این یکی مربوط به بازگشت بی مرکب سوار امام حسین (ع) به سوی خیمه ها در عصر عاشورا را به تصویر می کشد.جالب است که این اثر ما را به یاد تابلوی عصر عاشورا، اثر استاد فرشچیان می اندازد.
تاریخ نگارش: دوره عثمانی /از سومین مجموعه از هنر ترکی در موزه های هنری هاروارد

(مطلب موقت) بنده به عنوان یک باستان شناس که هر سه مقطع تحصیلی خودم تا دوره دکتری رو در دانشگاه تهران گذروندم تمام مطالب جنابعالی در مورد کتیبه های ترکی رو به شدت رد می کنم و خطوط ترکی! که شما به منطقه تیمره نسبت می دهید تنها زاییده ی ذهن یک شبه پژوهشگر غیر باستان شناسه که بی اعتباری ادعاهای ایشون به حدیه که جامعه ی باستان شناسی کشور حتی در مقام پاسخ دهی به این ادعاها برنیامد،نگاره های تیمره به هیچ عنوان خط نیستن،هزاران نمونه مانند تیمره در تمام جهان کشف شده اند، علاوه بر این روش های معمول سالیابی قادر به تعیین دقیق قدمت این نگاره ها نیستن و منوط به انجام نمونه برداری و آزمایش های پیچیده هستند، بنابراین ادعای کتیبه های ترکی 4500 ساله ی تیمره تنها یک ادعای طنز می تونه شمرده بشه، برای جستجوی نخستین کتیبه های ترکی می تونید به دشت اورخون مغولستان در فاصله ی 7 هزار کیلومتری مرزهای ایران مراجعه فرمایید، در مورد جعل های پان ترکیسم در مورد ترک بودن سومری ها یا پروتوتورک! بودن سومری ها هم اگر یک مقاله ی چاپ شده در یک ژورنال معتبر دانشگاهی بعد از جنگ جهانی دوم از یک سومر شناس بزرگ ( در دانشگاه های میشیگان و پنسیلوانیا و کالیفرنیا دنبالش بگردین) مبنی بر ریشه ی ترکی داشتن زبان و خط سومری در این گروه آپلود کردید بنده خموش می شوم و کنج عزلت می گزینم، نتیجه ی اینکه جواد هیئت جراح قلب و پرفسور دکتر! ابراهیم قیریشچی تبدیل به اساتید تاریخ و باستان شناسی شده اند می شود همین! اما حرف آکادمیسین شهیر ایراندوست مرحوم اقرار علی اف ناشنیده می ماند! اینکه حرف صدها سومرشناس بزرگ را نادیده بگیریم و تنها به عقیده ی هومل آلمانی در 110 سال پیش استناد کنیم دقیقا تنها از مکتب پان ترکیسم برمی آید که مدعی است ترکی توسط سازمان ملل به عنوان کامل ترین زبان دنیا انتخاب شده است. در واقع در جدیدترین تحقیقات این نظر ابراز شده است که زبان سومری می تواند که به خانواده ی زبان های سودانی تعلق داشته باشد

نمونه ی اول متعلق به اسپانیا نمونه ی دوم متعلق به هند و نمونه ی سوم متعلق به تیمره است، این نوع سبک نقاشی صخره ای از دوران میان سنگی و ده ها هزار سال قبل در تمام مناطق جهان دیده شده است. بنا بر این مسلما نمی توانند کتیبه های خط ترکی باشند که طی ده ها هزار سال از اسپانیا تا هند گسترش یافته اند!

استاد با سلام و عرض ادب

یادداشتی درباره ی این نسخه ی جدید نوشته ام که ان شا الله به زودی در مجله ی "آیدین گله جک" منتشر خواهد شد. در آنجا استدلال کرده ام - البته به ظن خود- که این اثر در نیمه ی دوم عصر صفوی توسط یک اوزان (عاشیق) قزلباش تالیف شده است، همچنین نشان داده ام شیوه ی گویشی اثر هم به ترکی قزلباشی است که در عصر صفوی نام دیگر ترکی آذربایجانی بوده است. تالیف اثر توسط یک عاشیق قزلباش و نوشته شدنش به ترکی قزلباشی مرا بر آن داشت که روایت قزلباشی را مناسبترین نام برای این دستنویس تازه یاب بدانم.

البته اعتقاد به قزلباشی بودن این نسخه نه فقط نظر بنده، بلکه نظر دیگران نیز هست که در آثار خود درباره ی این نسخه به آن اشاره کرده اند.
در پایین فهرست نشرهای این اثر را تقدیم میکنم؛

🔸توصیف مرحوم استاد رشیدپور از یک معلّم نمونه:

🔹و اما او... چهل و پنج سال با او آشنائی داشتم، او معلمی شایسته و انسانی نمونه بود، از هواهای نفسانی رسته بود.

🔸به اعتراف استاد بزرگوار علامه طباطبائی از همه شاگردانش دقیقتر بود. با اینکه از مهمترین و باهوشترین شاگردن علامه طباطبائی قدس سره بود وقتی چیزی را نمی دانست با کمال جرات از طلبه های جوان مشکل خود را پرسش می کرد و هرگز از ندانستنی ها خجالت نمی کشید، و به عبارت دیگر از آموختن ننگ و عار نداشت.

🔹خدای نظم و انضباط بود، بر خلاف همه طلبه ها در آغاز شب به خوابیدن پرداخته، قبل از اذان بیدار شده، پس از نماز به مطالعه کردن می پرداخت.

🔸در محاسبات مالی آنچنان دقیق بود که وقتی از تلفن مدرسه ای که خودش آن جا را بنیان نهاده بود استفاده می کرد پول تلفن ها را در کناری می گذاشت.

🔹وقتی به منزل بستگان خود به مهمانی می رفت با خرید اشياء و مواد لازم و ضروری به صورت کادو و هديه، زحمات فامیل را جبران می کرد.

🔸به دنیا و دنیاپرستی سر سوزنی علاقه نداشت، در منزل پدری اش که با تیر چوبی ساخته شده بود زندگی می کرد، به جای پرداختن به دنیا عاشق ارشاد و راهنمائی جوانان بود.

🔹دنبال شهرت و معروفیت نمی گشت، سخنش برنده و قاطع بود، کلمات و الفاظ او تا عمق جان اثر و نفوذ می کرد.

🔸به هدایت وراهنمائی انسانها بالاخص جوانان عشق می ورزید و در انجام این کار مرز و حدی را قائل نبود، در کوهنوردی و راهپیمائی و در داخل ماشین هر جا مشتاق هدایت و ارشادی را پیدا می کرد به ساختن و ارشاد آن می پرداخت. شیفته و بیقرار ارشاد و هدایت بود.

🔹یکی از ویژگی های خاص او این بود که تمام افرادی که به نوعی گرفتار شده و یا بیمار شده، در منزل خانه نشین شده بودند به عیادت آنها رفته، عیادت کردن را بهانه کرده، مشکلات زندگی و اقتصادی آنان را حل می کرد، بدون اینکه دیگران از این عمل آگاهی یابند.

🔸... راستی چه مهر پربار و پربرکتی! پنجاه، شصت سال در خدمت مردم، در خدمت خلق الله، در خدمت تربیت، در خدمت ارشاد و هدایت، کدام ثروتمند و تاجری می تواند با چنین شخصی به رقابت بپردازد!

معلم نمونه، استاد مجید رشیدپور

@bazmeghodsian

🔺در مقامات نامه خودنوشت آقای یعقوبی (ص 706) آمده است که یکی از شاگردان علامه طباطبائی علاقمند به شرکت در جلسات ایشان شده، و آقای یعقوبی به او گفته از استادت اجازه بگیر. سپس از طریق معنی توجهی به علامه کرده تا علامه با او آشنا بشود. آن شاگرد بعدا گفته است که علامه طباطبائی فرمودند: لازم است که به جلسات ایشان بروید. بلکه الزم است! شاید من هم به واسطه شما بتوانم به آنجا راه پیدا کنم!!

🔺به نظر می رسد شنیع ترین افترائی که تاکنون به علامه طباطبائی زده شده همین است که علامه جامع علم و عرفان، صاحب المیزان و شاگرد آیة الله قاضی را آرزومند شرکت در جلسات شخصی درس ناخوانده و استاد ندیده که خود را تربیت یافته امام زمان (عج) معرفی می نمود قلمداد نمایند!.

و از این ادعاها در کرامات نامه خودنوشت مزبور بسیار است.

🔹حضرت آیة الله امجد درباره آیة الله العظمی بهجت می فرماید: بزرگترین کرامت او این بود که کراماتش رابپوشاند. او رفت و همه چیز را با خودش برد؛ حالا بعضی ها کرامات خود را مینویسند!

@bazmeghodsian

21. علی خوارزمی

علی خوارزمی که از زندگی وی اطلاعات زیادی نداریم، صاحب نخستین منظومه ترکی درباره ی داستان قرآنی حضرت یوسف در زبان و ادبیات ترکی است که به "کتاب یوسف" مشهور است. علی خوارزمی سرایش این اثر را در سال 630 هجری و در خوارزم به پایان رسانده است.

🆔 @turkdiledebiyat