گفتگوهای تراثی (آرشیو)

آیا نسب ملکه‌ی بریتانیا به حضرت محمد(ص)، پیامبر اسلام می‌رسد؟

دیروز لینکی را از نشریه آبزرور چاپ سنگاپور پست کردم که در آن یک ادعای قدیمی بازنشر شده مبنی براینکه نسب ملکه‌ی بریتانیا به پیامبر اسلام می‌رسد. همانطور که وعده دادم، این هم مطلبکم در مورد صحت وسقم محتوای آن مقاله.

محور این ادعا زنی است به نام زایده که صاحبان ادعا می‌گویند، او ممکن است مادر‌بزرگ بسیار دور الیزابت دوم باشد. روایت که به شیوه‌های متفاوت، و گاهی متناقض، حکایت می‌شود و اساسا ریشه در منابع تاریخی قدیمی اسپانیایی دارد، این گونه‌است: با آغاز هرج ومرج در سال ۱۰۹۱ میلادی در اشبیلیه یا سویلا در اندلس قدیم- اسپانیای امروز- پس از سرنگونی دولت بنی‌عباد بدست مرابطان، این زن که دختر أبو القاسم المعتمد على‌الله محمد‌ بن‌ عبَّاد، آخرین پادشاه اشبیلیه بود، همراه با فرزندان و خادمانش، به دستگاه سلطنت آلفونسوی ششم پادشاه لیون و قشتاله پناه برد. پادشاه مسیحی که به زن‌باره‌گی شهرت داشت، از این زن که زیبا و فریبا بود،‌ خوشش آمد و او را کنیز خود گرفت. برخی منابع می‌گویند بعدها زنش شد. زایده هم مسیحی شد و نامش را به ایزابیلا تغییر داد. ایزابیلا-زایده با آلفونسو سه فرزند به دنیا آورد. سانشو، آلویرا و سانشا. دو قرن بعد در ۱۳۵۲میلادی ماریا دو پادیلا،‌ یکی از نوه‌گان زایده، با پیتر پادشاه قشتیلا ازدواج کرد وچهار فرزند به دنیا آورد. دوتن از آن‌ها با پسران ادوارد سوم پادشاه انگلستان ازدواج کردند. الیزابت دوم از همین راه نسبش به زایده می‌رسد.
اما این روایت‌(ها) با اشکالات، ابهامات و اشتباهات تاریخی روبرواست. در منابع عربی‌زبان قدیمی اندلس اشاره‌ای گذرا، در حد دو سه سطر، به این زن شده و احتمال اینکه نسبش به پیامبر برسد اصلا یاد نشده.
برخی از ایراد‌ها به داستان-افسانه‌ی زایده:
۱- احتمال خلط بین دو ایزابیلا نام. وقتی زایده به دربار آلفونسو پناه برد،‌ او عملا زنی داشت به نام ایزابیلا که ملکه بود. در حالیکه برخی مورخان می‌گویند، تنها یک ایزابیلا وجود دارد که همان زایده است، برخی دیگر گفته‌اند که دو ایزابیلا داریم، اول و دوم؛ زایده دومی است. برخی دیگر می‌گویند که زایده تنها کنیز ومعشوقه‌ی آلفونسو بود و هیچ گاه ملکه نشد. برخی گفته‌اند که زایده پس از مسیحی شدن،‌ نام ماریا را گرفت.
۲- منابع تاریخی معاصر عربی‌ که از زایده نام برده اند، این روایت را به تمسخر گرفته‌اند که گویا او دختر معتمد ابن عباد باشد؛ بلکه زایده، زن الفتح، ملقب به مامون، پسر ابن عباد است که فرمانروای قرطبه بود و در جنگ در برابر مرابطان کشته شد. بسیاری از مورخان غربی هم با این نظر موافقند. برپایه بیشتر منابع غربی و عربی، پس از کشته شدن الفتح در جنگ، زایده چاره‌ای نداشت جز اینکه با فرزندانش به دربار آلفونسو پناه ببرد و همه مسیحی شدند.
۳- منابع غربی که نسب او را به حضرت محمد می‌رسانند ادعا کرده اند که زایده سه فرزند از آلفونسو به دنیا آورد. اما بر پایه منابع عربی و برخی منابع معتبر غربی او تنها یک فرزند پسر داشت به نام سانشو که در جنگ در زمان حیات پدرش، در سال ۱۱۰۸ هجری‌قمری در ۱۵ سالگی، کشته شد. آلویرا و سانشا از زن دیگر آلفونسو بودند. زایده عمر زیادی هم نکرد. در ۳۲سالگی وقتی سانشو را می‌زایید، جان داد.
۴- هیچ دلیل معتبر تاریخی در دست نیست که نسب زایده یا شوهرش، الفتح، را به حسن ابن علی طالب و همسرش فاطمه زهرا و در نتیجه به پیامبر اسلام برساند. تنها منابع اسپانیایی چنین ادعایی را مطرح کرده اند که خود مورخان غربی هم آن را قبول دارند.

عکس: تصویر نقاشی شده‌ی زایده

منابع:
ابن عذاري المراكشي، أبو عبد الله محمد بن محمد (المتوفى بعد۶۹۵ هـ): البيان المغرب في أخبار الأندلس والمغرب، تحقیق: بشار عواد معروف - محمود بشار عواد صـ۴۱ ج۳، چاپ اول تونس: دار الغرب الاسلامی،‌ ۲۰۱۳

عنان، محمد عبدالله: دولة الإسلام فى الأندلس - العصر الثانى - دول الطوائف، منذ قيامها حتى الفتح المرابطى، صـ ٣٤٥-٣٤٨ چاپ چهارم قاهره: مكتبة الخانجي، ۱۹۹۷
الدرویش، جاسم یاسین: أعلام نساء الأندلس، صـ ١٤٧-١٤٨ چاپ اول بیروت: دار الكتب العلمية، ۲۰۱۷

Reilly, Bernard F. (1995). The Contest of Christian and Muslim Spain, 1031-1157. Blackwell.
Reilly, Bernard F. (1988). The Kingdom of León-Castilla under King Alfonso VI, 1065–1109. Princeton University Press.

نقل از فیس‌بوک Haseeb Ammar:

https://www.facebook.com/haseeb.ammar.1/posts/10157108167714829

| @nafahat_ir |

مستخدم مجهول

مستخدم مجهول

مستخدم مجهول

مستخدم مجهول

مستخدم مجهول

مستخدم مجهول

مستخدم مجهول

مستخدم مجهول

مستخدم مجهول

Moheb