گفتگوهای تراثی (آرشیو)

??شكراجزيلا

?

?متن خوانی?
#نکت #فهم_متون
?نکته ای لطیف که در حواشی کتابی خطّی دیدم وآن اینست که مولّفین کتب ،علی الخصوص کتب فقهی و اصولی ،نظیر مرحوم شیخ انصاری و آخوند خراسانی در کفایه از الفاظی جهت دقت خواننده استفاده میکنند مانند تَاَمَّل، و فَتَاَمَّل ...حال تفاوت این جُمَلات چیست ؟

?تامَّل=اشاره الی جوابِِ خفیِّ/اشارتی است که جواب درمتن پنهان است .
?فتَامَّل=اشاره الی الجواب الاخفی/جواب با خفای زیاد در متن موجود است وتاملی بسزا می طلبد .
?فلیَتامَّل=اشاره الی جواب زیاده الخفاء/اشاره به جوابی که خفایش بسیار زیاد است وتامل بیشتری می طلبد .


? هرگاه کلمه (اعلم)بیاید یعنی مطلب نیاز به تفکر دارد.
?در حاشیه جونگی درباره لفظ اعلم گفته شده است：
إن القوم إذا إعتنوا بأمر و إهتموا بشأنه یقدمون قبل الشروع فیه کلمه (اعلم) تنبیها للسامع علی أن ما یلقی إلیه من القول یلزم حفظه و یجب ضبطه فیتنبه السامع له و یصغی الیه و حضر قلبه علیه بکلیته فلا یضع الکلام و فی معناه حرف التنبیه؛
?وهرگاه کلمه(فاعلم)بیاید یعنی مطلب مابعد نیاز به ممارست شدید دارد بابه کار گیری اصول ان.
?در حاشیه جونگی درباره لفظ فاعلم گفته شده است：فاعلم؛
فإذا إزداد الإعتناء یوخرون و یضمون إلیه الفاء تقریرا أو تثبیتا؛ یعنی اذا تقرر هذا و وجب علیک علم (فاعلم) ذلک و لیکن علی بال منک أو تأمل أو إعرفه.
?وهمین طور است در متون علمی فارسی کلمه (بدان) وکلمه (بدان که).
?منبع:حاشیه جونگی، برگ ۳۲.

?خلاصه شیوه‌ طرح اشکال؛ نشانگر قوت و یا ضعف آن
1️⃣ طبیعی است که پس از طرح هر نظریه، از سوی اشخاص واقعی یا فرضی بر آن نظریه اشکالاتی وارد شود.
2️⃣ اشکالات به لحاظ قوت و ضعف به چهار حالت: اقوی، قوی، ضعیف و اضعف، درجه بندی می‌شوند.
3️⃣ در متون سنتی شیوه طرح اشکال و تعبیر به کار رفته برای آن، بیانگر درجه بندی اشکال است.
4️⃣ چهار گونه تعبیر (لقائل أن یقول، إن قلت، إن قیل، لایقال) به ترتیب برای بیانِ اشکال اقوی، قوی، ضعیف، اضعف به کار برده می‌شود.

استاد سلیمانیان

@fiqh_osoul

????

«دیوان سیف اسفرنگی»

پیش‌ترها دیوان سیف اسفرنگی را به تصحیح زبیده صدیقی خوانده بودم. این چاپ سال ۱۳۵۷ در پاکستان با خط خوانایی منتشر شده است. این روزها بخش رباعی‌های آن را با چاپ تازه‌ای که سال ۱۳۹۶ به دست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده و تصحیح فرزاد جعفری‌ست مقایسه کردم. در حدّی که من بررسی کرده‌ام، گذشته از رباعی‌هایی که به گمانم هر دو مصحّحان نتوانسته‌اند درست بخوانند در مجموع کار خانم صدیقی (دست‌کم در بخش رباعی‌ها) کمی بهتر و قابل‌اعتمادتر از کار آقای جعفری است. اگرچه مواردی هم هست که آقای جعفری نسخه را بهتر خوانده‌اند. در مجموع متاسفانه باید بگویم هیچ یک از این دو تصحیح بری از عیب‌و‌عوارهای ناشی از شتابزدگی و بی‌دقّتی نیست.


چند نمونه را با هم ببینیم:

۱) هان ای دل گم کرده شب هجران را
بی دردسری یافته‌ای درمان را
جانی‌ست لب شاد* به کام تو شده
چون شمع مدار سرسری مر جان را (ص ۷۲۲)

*نسخه بدل «یار» است و معقول‌تر به نظر می‌رسد.



۲) ای درد تو درمان دل ریش مرا
پر تیر غم است این دل بدکیش مرا
گلبرگ جمال خویش بنمای که نیست*
بی گلبرگ تو برگ گل بیش** مرا (ص ۷۲۳)

* خانم صدیقی «هست» خوانده‌اند و منطقی به نظر می‌رسد.
** خانم صدیقی «نیش» خوانده‌اند اگر چه «بیش» هم بی‌وجه نیست چون به معنی زهر قاتل هم هست. «بیش» بیخ گیاهی‌ست مهلک.



۳) در شعر تو کان به لطف از جان بیش است
وز هر چه صفت کند کسی زان بیش است
نزد آنها که درّ سخن بشناسند*
هر بیت وی از هزار دیوان بیش است (ص ۷۲۶)

*وزن مصرع مخدوش است. خانم صدیقی خوانده‌اند: «نزد آنها که در سخن استادند»



۴) یک شب ز گل وصل تو بویم نامد
وز تو به خیال جست‌وجویم نامد
تا* تیر سحر کمان ابروی تو را
بسیار کشیدم و به رویم نامد (ص ۷۳۸)

*خانم صدیقی خوانده‌اند «با» که بهتر به نظر می‌رسد.



۵) بر شاخ شکر لعل تو بَرها پرورد
بر چهرۀ من مهر تو زرها پرورد
دریای عقیق موج یعنی چشم*
از بهر نثار تو گهرها پرورد (ص ۷۴۰)

*وزن مصرع مخدوش است. خانم صدیقی «چشمم» نوشته است.



6)دیوانه سگی مر جلبی را بگَزید
زو حمل پدیدآمد و نُه بچه برید
بر راه نهاد و چندگاهی گم کرد
زان جمله همین جلال عُز* گشت پدید (ص ۷۴۱)

* جلال عُز؟ آیا ممکن جلال غَر یا جلال غُز باشد؟



۷) از دادبک اندیشه کن ای دوراندیش
تا باز پسش را چه بلا آمد پیش
مشغول چنان است که نمی‌آید بیش
باد سری ست پای خاریدن خویش* (ص ۷۴۸)

*مصرع نامفهوم است. خانم صدیقی نوشته‌اند «یاد سر و پشت پای خاریدن خویش»


بدیهی است که در این یادداشت کوتاه نمی‌توانم تمامی موارد را ذکر کنم. همین قدر بگویم که این رشته سر دراز دارد. من نتوانستم بر نفس خود غالب آیم و کتاب را خریدم اما «من ازین چاپ اسفرنگی نو / گر نکردم حذر، شما بکنید!» ?


@atefeh_tayyeh

«فهرست کتابخانۀ علامه قزوینی»، تهیه شده توسط خود علامه قزوینی و تدوین شده به صورت مسوده، در چهار جلد در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری میشود و از آثار آن مرحوم‌ به شمار میرود که تاکنون انتشار نیافته و کمتر مورد توجه بوده است. اینک جلد ۱ (بخش اول) از این فهرست که بناست در هشت مجلّد منتشر شود در اختیار قرار میگیرد. این فهرست در سال ۱۳۱۰ شمسی تهیه شده و بخشی از آن، حاوی کتب خطی قزوینی، و اغلب مشتمل بر کتب چاپ سنگی و سربی وی است. نسخۀ خط قزوینی، در کتابخانۀ مرکزی نگهداری می شود. سایر مجلّدات اثر نیز به زودی عرضه خواهد شد. به سبب قیمت تمام شدۀ نسبتاً بالای شکل کاغذی اثر، این کتاب همزمان به صورت سی دی (فایل دیجیتالی) نیز با قیمت اندک، در کنار نسخۀ کاغذی، تقدیم می گردد.

فهرست کتابخانه قزوینی (جلد ۱/۱) / محمدبن عبدالوهاب قزوینی / چاپ اول۱۳۹۷، انتشارات تک برگ / قطع رقعی، ۳۳۱صفحه رنگی، جلد سخت / قیمت به‌همراه سی‌دی: ۹۵۰۰۰تومان

... در هر حال روح مصحح سیف اسفرنگ "فرزاد جعفری" که دیوان چاپ شده و نشده (در راه) دنیا را بدرود گفت شاد! که نیست تا پاسخی از انتخابهای تصحیح خود ارایه دهد.

اساتید گرانقدر، دوستان عزیز. آیا کتب رجال یا شرح حالی مختص بزرگان (ادیبان و دولتمردان) دوره قرون ۸-۹ وجود دارد؟ چه راه دیگری به جز جستجو در اعلام انتهای کتب تاریخی دوران برای یافتن آنها وجود دارد؟