گفتگوهای تراثی (آرشیو)

کتاب سه جلدی تحفه الازهار، در انساب سادات و نوشته ضامن بن شدقم مدنی است که به گفته مصحح سال 1090 زنده بوده است. این کتاب به خصوص جلد سوم آن یکی از منابع مهم تاریخ ایران، هم دولت صفوی و هم منطقه هویزه و خوزستان و ارتباط نواحی ایران با حیدرآباد و بلاد عربی و مدینه است. فکر می کنم سال 1376 بود در لبنان آقای کامل سلمان جبوری را دیدم. این کتاب را آورده بود تا به ناشری بدهد. کسی یافت نشد. از او گرفتم و آوردم ایران. میراث مکتوب با همکاری کتابخانه تاریخ آن را چاپ کرد. سال بعد هم کتاب سال شد. غرض این که این کتاب یک دانشجوی دکتری تاریخ ایران را می طلبد تا تمامی آنچه در آن در باره تاریخ ایران وجود دارد استخراج کرده و با منابع دیگر بسنجد. عربی بودن، و به طور خاص انساب، سبب شده تا دور از چشم صفوی شناسانی باشد که البته تعدادشان در ایران بسیار اندک است.
@jafarain1964

دکترغلامحسین صدری افشار نویسنده، فرهنگ نویس و مترجم نام آشنای ایرانی به سال 1313 شمسی در خانواده ای اصیل از افشارهای اینانلوی 1 اورمیه متولد شده است.

تالیف و ترجمه دهها کتاب مرجع و فرهنگ نویسی در بنیاد فرهنگ ایران نامی آشنا از وی در ذهنها تداعی می کند. وی کار فرهنگ نویسی را از سال 45 با فیش نویسی مخزن الادویه آغاز کرد که تا به امروز در دیگر ساحه های مختلف نیز ادامه دارد. از سال 47 تا 59 مسئولیت انتشارات علمی وزارت علوم را بر عهده داشت.

مطالعه دوازده ساله بر روی تاریخ علم و ترجمه اولیه کتاب تاریخ علم جرج سارتن از سال 1353 تا 1357 و نهایتا ترجمه و چاپ کتاب در شش جلد و بیش ازچهار هزار صفحه در سال 1383 از نکات برجسته فعالیتهای ایشان می باشد. در کنار این اثر گرانسنگ دکتر صدری افشار کتابهای ارزشمندی همچون تاریخ ریاضیات در 2 جلد، انگلیسیان در ایران، معماری ایران، کاکل طاووس، از سنایی تاسعدی، گفتارها در تاریخ علم، داستانهای پهلوانی کوراوغلو و ... را نیز ترجمه کرده اند.

از تالیفات خود دکتر صدری افشار نیز می توان به آثاری مانند کتابنامه علوم ایران، تاریخ ایران، سرگذشت سازمانها و نهادهای علمی و آموزشی در ایران و مجموعه فرهنگهای معاصر با یازده عنوان متفاوت با همکاری خانمها نسرین حکمی و نسترن حکمی اشاره کرد. همچنین کتاب فرهنگ معاصر فارسی ایشان در سال 1377 به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برگزیده شده است.

جدای از اینها ویرایش و تهیه کتابهایی نظیر دو سند از انقلاب مشروطه، ماثر سلطانیه «تاریخ جنگهای ایران و روس» و دانش برای همه در سیزده جلد بیانگر سختکوشی و همت وافر ایشان می باشد. مجموعه شعرهای وی نیز در سه جلد و تحت عنوان ابرهای سرگردان، آوای جان و نیایش هر سه در دهه سی شمسی به چاپ رسیده است.

استاد غلامحسین صدری افشار در کنار همه این آثاری که از خود به یادگار گذاشته اند از فعالیت های مطبوعاتی نیز غافل نمانده است. وی به همراه زنده یاد دکتر پرویز شهریاری استاد برجسته ریاضی طی سالهای 1345 ـ 1348 ماهنامه سخن علمی را شکوفا می کند. سالهای 1356 ـ 1358 به تنهایی مدیریت فصلنامه آشنایی با دانش دانشگاه آزاد ایران را بر عهده می گیرد فعالیت های حرفه ای خود در مطبوعات را با مدیر مسئولی و سردبیری ماهنامه علمی و فرهنگی هد هد ما بین سالهای 1358 ـ 1361 ادامه می دهد و از سال 1386 به بعد عضو هیئت تحریریه فصلنامه بازتاب می باشند.

"شرافت" روزنامه ماهانه مصور در طهران در سال 1314 قمری، در سلطنت مظفرالدین شاه منتشر شده است. این روزنامه از انتشارات وزارت مطبوعات و پس از تعطیلی روزنامه شرف پا به دایره انتشار گذاشته است. شماره اول آن در صفرالمظفر 1314 قمری به قطع 35×22 س.م. با چاپ سنگی به چاپ رسیده است. معمولا صفحه اول روزنامه مخصوص رسم تصویر یکی از بزرگان ایران(در شماره اول تصویر مظفرالدین شاه و در شماره شانزده تصویر قائم مقام) چاپ شده. این تصاویر به قلم مرحوم مصورالملک بوده و امضای او در ذیل تصاویر مشهود است. روزنامه شرافت از لحاظ تصاویر قلمی که در آن چاپ شده کمال اهمیت را دارد. این روزنامه مخصوص شرح حال سلاطین بزرگ عالم و وزرای دانشمند و حکما و اکابر نامدار هر ملت از عهد قدیم تا عصر جدید است.
از این روزنامه شماره‏های 1تا 64 از سال 1314 تا 1320 قمری در بخش نشریات ادواری کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران در دسترس مراجعین محترم است. (فهیمیان)
@UT_Central_Library

درباره تدوینگر اخبار و اسناد قمرالملوک وزیری :
مهدی نور محمدی ( متولد ١٣۵١ در تهران). پژوهشگر حوزهٔ تاریخ و مطبوعات و ادبیات و هنر  معاصر ایران. تحصیلات ابتدایی و  راهنمایی را در مدارس اندیشه و امیرکبیر ِ قزوین گذراند و در ١٣۶٩ از دبیرستان پاسداران همین شهر در رشته ریاضی وفیزیک دیپلم گرفت. طی سال های ١٣٨٠ تا ١٣٨۴ در دانشگاه قزوین در رشته علوم سیاسی تحصیل کرد و ودراین رشته مدرک  کارشناسی گرفت. بعد از فارغ التحصیلی به استخدام وزارت کشور در آمد. از او ٣١ عنوان کتاب و شماری مقاله در زمینه های تاریخ و فرهنگ و ادب وهنر منتشر شده است.
از آثار اوست :
- شیخیه و بابیه در ایران، انتشارات نگاه، چاپ سوم 1393.
- طاهره قره العین (زندگی - عقیده و مرگ)، انتشارات علمی، چاپ چهارم 1394.
- اخبار عارف قزوینی در مطبوعات از دورۀ قاجار تا عصر حاضر، 1399، نشر علم.
- عماد ملک خط (زندگی و آثار میرعماد سیفی حسنی قزوینی)، انتشارات علمی.
(برگزیدۀ جایزۀ کتاب سال قزوین در سال 1398)
- باقر خان سعدالسلطنه حاکم قزوین در عصر ناصری، انتشارات سخن، 1393.
(اثر برگزیدۀ رشتۀ تاریخ در اولین دورۀ جایزۀ باستانی پاریزی)
- قزوین در انقلاب مشروطیت، نشر نامک، چاپ دوم، 1395.
(برگزیدۀ جایزۀ کتاب سال قزوین در سال 1396 در رشتۀ تاریخ)

مجموعه مقالاتی است در باره تاریخ علم در ایران که وزارت آموزش عالی آن را در سال 1351 به عنوان جشن های شاهنشاهی چاپ کرده است. نویسندگان آن اکثرا از چهره های شاخص علمی کشور در آن وقت هستند. این کتاب کمتر در دسترس بود و لذا آن را به شما عزیزان و به ویژه کسانی که به مبحث تاریخ علم علاقه مند هستند تقدیم می کنم.
@jafarian1964

کتاب سه جلدی تحفه الازهار، در انساب سادات و نوشته ضامن بن شدقم مدنی است که به گفته مصحح سال 1090 زنده بوده است. این کتاب به خصوص جلد سوم آن یکی از منابع مهم تاریخ ایران، هم دولت صفوی و هم منطقه هویزه و خوزستان و ارتباط نواحی ایران با حیدرآباد و بلاد عربی و مدینه است. فکر می کنم سال 1376 بود در لبنان آقای کامل سلمان جبوری را دیدم. این کتاب را آورده بود تا به ناشری بدهد. کسی یافت نشد. از او گرفتم و آوردم ایران. میراث مکتوب با همکاری کتابخانه تاریخ آن را چاپ کرد. سال بعد هم کتاب سال شد. غرض این که این کتاب یک دانشجوی دکتری تاریخ ایران را می طلبد تا تمامی آنچه در آن در باره تاریخ ایران وجود دارد استخراج کرده و با منابع دیگر بسنجد. عربی بودن، و به طور خاص انساب، سبب شده تا دور از چشم صفوی شناسانی باشد که البته تعدادشان در ایران بسیار اندک است.
@jafarain1964

@litera9
کارنامه‌ای از رادیو و تلویزیون ملی ایران تا پایان سال 1355،
گردآورنده: ژیلا سازگار،
انتشارات سروش، چاپ: 135۶

@litera9
تاریخ ادبیات ایران
(بعد از اسلام تا پایان تیموریان).
بدیع الزمان فروزانفر.
به کوشش عنایت الله مجیدی.
با گفتاری از عبدالحسین زرین کوب: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، 1383.

اسمعيل دميرچي استاد چاپ و نشر
در سال 1312 در تهران زاده شد.
از سال 1331 به كار در چاپخانه‌هاي مختلف، از جمله چاپخانه‌هاي علمي، تابان، بانك ملي و روزنامة اطلاعات پرداخت.
در كنار فعاليت در عرصه چاپ ،آموزش و مشاوره كارگاه هاي چاپ در سطح ايران را راه اندازي و تاسيس كرد.
كتاب"آشنايي با صنعت چاپ" تاليف اسماعيل دميرچي ، در دوره بيست و يكم انتخاب كتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ،به عنوان كتاب سال برگزيده شد.

اسماعيل دميرچي در طول خدمت سربازي به جهت داشتن تجربه و تخصص در چاپخانة ارتش مشغول به كار شد و سپس در سال 1339 در اولين مدرسة چاپ و حروفچيني نورياني استخدام شد.
وی در طي ساليان متمادي تلاش و تجربه، داراي فعاليت‌ها و خدماتي به شرح زير بوده است:

- تأسيس و راه‌اندازي، آموزش و مشاوره در كارگاه هاي چاپ در سطح ايران؛
ـ فعاليت در چاپخانة روزنامة كيهان و نورياني، از سال 1340 تا 1359
ـ چندين مرتبه اعزام به خارج از كشور جهت گذراندن دوره هاي آموزشي؛

ـ آموزش بانوان در رشتة حروفچيني به سبك نوري در روزنامة كيهان (براي اولين بار).

تأسيس و راه‌اندازي، آموزش و مشاوره در كارگاه هاي چاپ در سطح کشور

تا کنون از اسماعيل دميرچي ده‌ها مقالة در مجلات علمی تخصصی چاپ کار شده است.

از استاد دمیرچی تا کنون در برنامه ها و مراسم مختلفی تقدیر شده است و جشن ۸۰ سالگی تولد ایشان نیز اسفند ۹۵ با حضور جمعی از متخصصان کتاب و چاپ در کشور برگزار شد.

@bonyadfarhangisahab

کتاب دو زبانه ی «نام آوران ایران زمین» ایرانیانِ پرافتخارِ تاریخ کهن و نیز معاصر ایران در عرصه ی علم، ادب، فرهنگ، فلسفه و هنر، پزشکان صاحب نام معاصر، پزشکان پیشکسوت، مهندسین معمار، چهره های موفق ایرانی مقیم خارج، موسیقی دانان و آهنگسازان، نوازندگان و آواز خوانان، بازیگران، کارگردانان و ورزشکاران معرفی شده اند.

هدف از تالیف کتاب، الگوسازی برای مشتاقان عرصه های گوناگون علمی، ادبی، فرهنگی، معرفی ظرفیت ها و استعدادهای ایرانی برای جهانیان و ارتقای فرهنگ خودباوری در نسل جدید عنوان شده است.

این کتاب دارای ۱۰ فصل به ترتیب ذیل تشکیل شده است:
۱.دیباچه؛ ۲. نامداران تاریخ کهن و نیز معاصر ایران زمین (از برزویه طبیب در زمان ساسانیان تا دوره معاصر)؛ ۳. پزشکان صاحب نام معاصر؛ ۴.پزشکان پیشکسوت؛ ۵. مهندسین معمار؛ ۶. چهره های موفق ایرانی مقیم در خارج از ایران؛ ۷. موسیقی دانان و آهنگسازان، نوازندگان و آواز خوانان؛ 8. بازیگران؛ 9. کارگردانان؛ 10. ورزشکاران.

این کتاب اثر احمد لرستانی در سال ۱۳۹۳ به همت انتشارات عصر گویش در دو مجلد به چاپ رسید.
(مریم جعفرپور)
@UT_Central_Library

"شرافت" روزنامه ماهانه مصور در طهران در سال 1314 قمری، در سلطنت مظفرالدین شاه منتشر شده است. این روزنامه از انتشارات وزارت مطبوعات و پس از تعطیلی روزنامه شرف پا به دایره انتشار گذاشته است. شماره اول آن در صفرالمظفر 1314 قمری به قطع 35×22 س.م. با چاپ سنگی به چاپ رسیده است. معمولا صفحه اول روزنامه مخصوص رسم تصویر یکی از بزرگان ایران(در شماره اول تصویر مظفرالدین شاه و در شماره شانزده تصویر قائم مقام) چاپ شده. این تصاویر به قلم مرحوم مصورالملک بوده و امضای او در ذیل تصاویر مشهود است. روزنامه شرافت از لحاظ تصاویر قلمی که در آن چاپ شده کمال اهمیت را دارد. این روزنامه مخصوص شرح حال سلاطین بزرگ عالم و وزرای دانشمند و حکما و اکابر نامدار هر ملت از عهد قدیم تا عصر جدید است.
از این روزنامه شماره‏های 1تا 64 از سال 1314 تا 1320 قمری در بخش نشریات ادواری کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران در دسترس مراجعین محترم است. (فهیمیان)
@UT_Central_Library

📚 سیری در هنر ایران
از دوران پیش از تاریخ تا امروز
✍ آرتور اپهام پوپ | فیلیس آکرمن
🔍 مترجم: نجف دریابندری| سیروس پرهام (ویراستار) 
📠 شرکت انتشارات علمی و فرهنگی 
▫️سیری در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا امروز) عنوان کتابی است از آرتور اپهام پوپ با ترجمه‌ی نجف دریابندری که توسط انتشارات علمی و فرهنگی در سال 1394 به چاپ رسیده است. این کتاب ترجمه‌ای است از
A survey of Persian art، from prehistoric times to the present.
─┅═ @Y_1360 ═┅─

کارنامه‌ای از رادیو و تلویزیون ملی ایران تا پایان سال 1355،
گردآورنده: ژیلا سازگار،
انتشارات سروش، چاپ: 135۶

🔹ترجمه روسی کتاب «درآمدی بر خوشنویسی ایرانی» با حمایت بنیاد مطالعات اسلامی ابن سینا و انستیتوی شرق شناسی آکادمی علوم روسیه
از چاپ در آمد.
کتاب در قطع رحلی، بر کاغذ گلاسه و بشکل چهاررنگ به چاپ رسیده است.
🔺مراسم رونمایی کتاب و فیلم مستندی که در این باره ساخته شده است در نوامبر ۲۰۱۹ با حضور مولف (دکتر قلیچ‌خانی) و مترجم روسی (دکتر بوریس نوریک) و گروهی از ایرانشناسان روسی در مسکو برگزار خواهد شد.
🔺 این پژوهش، نخستین کتاب به زبان روسی است که عنوانش «خوشنویسی ایرانی» است و تاریخ و تحولات این هنر را در ایران از آغاز عصر اسلامی تا دورهٔ معاصر معرفی و بررسی کرده است.
🔹لازم به ذکر است که متن فارسی این کتاب در سال ۱۳۹۲ توسط نشر فرهنگ معاصر منتشر شده است.
🆔 @iranistika

نزهة‌ المجالس خلیل شروانی؛ سندی بر دیرینگی فرهنگی ایران در قفقاز

یادداشتی از:
دکتر محمّدجعفر محمّدزاده

کتاب «نزهة‌‌ المجالس» مجموعه‌ای از حدود 4هزار رباعی پارسی است که در قرن هفتم هجری گردآوری شده است. این کتاب تا چند دهه پیش ناشناخته بود. نخستین‌بار انتشارات زوار در سال ۱۳۶۶ و بار دوم انتشارات علمی در سال ۱۳۷۵ با تصحیح و تحقیق و مقدمه‌ای مفصل از دکتر محمدامین ریاحی آن را منتشر کردند. دکتر محمدامین ریاحی، نویسنده، پژوهشگر، مصحح، عضو فرهنگستان و سرپرست بنیاد شاهنامه فردوسی بود که چندین مقام‌ فرهنگی چون رایزن فرهنگی ایران در ترکیه و قائم‌مقام وزیر فرهنگ را تجربه کرده و نیز آثار تألیفی و تصحیحی فراوان از خود به جای گذاشته است. در شهر خوی از توابع آذربایجان غربی و در سال ۱۳۰۲ به دنیا آمده و در سال ۱۳۸۸ درگذشته است.
نزهة‌‌المجالس را جمال‌الدین خلیل شروانی در سال ۶۴۸ تا ۶۵۹ قمری گردآوری کرده است. این دوره هم‌زمان با روزگار فرمانروایی فریبرز شروانشاه از سلسله شروانشاهان است. خلیل شروانی خود شاعر، محقق، پژوهشگر و ادیب پارسی‌گو و اهل و ساکن منطقه قفقاز و مشخصاً شهر شروان است. چنین به نظر می‌رسد که از «نزهة المجالس» فقط یک نسخه وجود داشته که آن هم در کتابخانه سلیمانیه شهر استانبول نگهداری می‌شده و بر پایه آنچه در مقدمه تصحیح دکتر ریاحی آمده، در ۲۵ شوال ۷۳۱ یک‌ بار به وسیله فردی به نام اسماعیل بن اسفندیار ابهری از روی نسخه اصلی خود رونویسی شده است.
نزهة المجالس را نخستین‌‌بار هلموت ریتر، خاورشناس آلمانی، شناسایی و در سال ۱۹۳۳م. به محافل ادبی معرفی کرده است. در ایران هم نخستین‌‌بار محمدعلی فروغی در زمانی که رباعیات خیام را جمع‌آوری و تدوین کرد از آن نام برده است. سعید نفیسی نیز در تعلیقات لباب‌‌الالباب چاپ ۱۳۳۵ از «نزهة المجالس» نام برده و در کتاب تاریخ نظم و نثر فارسی در ایران از مطالب آن استفاده کرده است. همچنین محمدتقی دانش‌پژوه در مجله راهنمای کتاب، مجله‌ای در حوزه کتاب و معرفی تازه‌های نشر، آن را در سال ۱۳۵۱ معرفی کرده است.
دکتر محمدامین ریاحی درباره انگیزه خود از تصحیح و انتشار این کتاب در مقدمه آن می‌نویسد:
«در نخستین روزهایی که در سال‌های دهه ۴۰ «نزهة‌المجالس» را در استانبول دیدم، مترصد فرصتی بودم برای تصحیح و انتشار آن. هربار، کار به تاخیر می‌افتاد تا آنکه در تابستان ۱۳۶۱ در روزنامه‌ها اظهاراتی را از حیدر علی‌اف که در آن زمان معاون اول رئیس شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی و از رهبران و بلندپایگان حزب کمونیست بود شنیدم که بوی دشمنی با ایران و آزمندی‌های روسیه تزاری و تحریکات ضدایرانی می‌داد و به قصد ایجاد تزلزل در همبستگی ملت ایران و دامن زدن به پندارهای تنوع قومیت‌ها در ایران بیان شده بود. آن روز احساس کردم که هر ایرانی باید در برابر آن‌گونه فتنه‌انگیزی‌ها، به قدر توانایی خود، قدمی بردارد.
به نظرم رسید آنچه از دست من برمی‌آید اقدام به چاپ همین کتاب «نزهة‌المجالس» است که جواب علمی دندان‌شکنی است به یاوه‌پردازی‌ها و سند انکارناپذیری است بر دیرینگی فرهنگ ایرانی در گوشه‌ و کنار کشور و مناطقی که از یک قرن و نیم پیش با حضور دشمن از ایران جدا شده و در خارج از مرزهای کنونی کشور قرار گرفته‌اند. این بود که همه کارها را کنار گذاشتم و این کتاب را برای چاپ آماده کردم.
نزهة‌المجالس کتابی است در حدود ۸۶۰ صفحه که در آن، به شیوه فرهنگ‌نامه‌های شعری، رباعی‌هایی از سیصد شاعر پارسی‌گوی قرن‌های پنجم تا هفتم یعنی تا زمان حیات مؤلف گرد آمده است. قالب رباعی مردمی‌ترین و روان‌ترین و ایرانی‌ترین گونه شعر در بین قالب‌های شعری است که تا قرن هفتم، مرسوم‌ترین قالب شعر فارسی بوده که ذوق و هنر ایرانیان در همه مناطق آن را پسندیده و خوش می‌داشته‌ و اندیشه‌های ناب ایرانی نیز در همین قالب معرفی شده است.
راز شهرت جهانی خیام را هم شاید بتوان در همین قالب زیبا و روانی زبان او جست‌وجو کرد. از مجموع سیصد شاعری که نام آن‌ها در این اثر ذکر شده ۱۱۵ تن متعلق به شمال غربی ایران و کرانه‌های شمالی و جنوبی رودخانه ارس هستند؛ یعنی همان‌جایی که شاعران بزرگی چون خاقانی، نظامی گنجوی، فلکی شروانی، مهستی گنجوی و مجیر بیلقانی می‌زیسته‌اند. قدیمی‌ترین رباعی‌هایی که در «نزهة المجالس» آمده متعلق به فرخی سیستانی و عنصری است که به ترتیب در سال‌های ۴۲۹ و ۴۳۲ وفات کرده‌اند. ترکیب ۱۱۵ شاعر پارسی‌گوی منطقه شمال غرب ایران هم در نوع خود، گویای ناگفته‌های بسیاری است.

چالش جمعیت و فرزندآوری

یکی از مباحثی که در هر برهه از تاریخ به نوعی حائز اهمیت بوده و بحث های زیادی حول آن صورت گرفته، چالش جمعیت است.
در ایران سیاست های کنترل جمعیت، اولین بار در تاریخ 1345 به صورت رسمی جزو برنامه‌های ملی قرار گرفت. این روند تا سال 56 و آغاز تحولات انقلاب اسلامی ادامه داشت؛ اما از اوایل سال 1356 و با شروع دوران تحولات اجتماعی و سیاسی، برنامه تنظیم خانواده متوقف شد. بعد از پایان جنگ تحمیلی یعنی از سال 1368 سیاست تنظیم خانواده در ایران به اجرا درآمد. از اوایل دهه 90 با نگرانی مسئولین از رشد منفی جمعیت و سالخوردگی جمعیت ایران، این سیاست کنار گذاشته شده و در پی آن، فرزندآوری و افزاش زاد و ولد تبلیغ و ترویج شد.