گفتگوهای تراثی (آرشیو)

سلام علیکم. عزیزان از این دو کتاب سراغی دارند؟ وجوه القرآن تفلیسی و مفاتیح المغالیق

۷۸۶
به اطلاع کلیه محققین و پژوهشگران عزیز می رساند، بحول و قوه الهی بخشی از کتاب های جدید درخواستی و نیز جدیدترین و مهم ترین عناوین کتاب های علوم اسلامی و انسانی به سفارش تیم تحقیقی و کارشناسان عزیزمان، وارد ایران شد.

امیدواریم گمشده و محبوب شما نیز در میان آنها باشد.

با سلام و احترام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات
برای کار در زمینه نسخه های خطی تا چه اندازه باید به ادبیات عرب مسلط بود
آیا اول باید به ادبیات عرب تسلط پیدا کرد بعد شروع به کار کرد یا بعد از کمی آشنایی کار را زیر نظر استاد شروع کنیم و در حین کار کم کم مسلط میشویم
و اگر امکان دارد کتابهایی که نیاز هست مطالعه شود رو معرفی بفرمایید تا ما در میان این همه کتاب و شرح و حاشیه و نظرات مختلف سردرگم نشویم .

میراث طبی ما در تمدن اسلامی، شامل طب یونانی، و در حاشیه آن طب اسلامی بود که شامل شماری حدیث اغلب نامعتبر می شد. این میراث، همزمان با ورود دانش طبی جدید، بسرعت از دور خارج شد، و در دارالفنون، طب اروپایی بر اساس متون جدید، تدریس و میان جامعه، مراکز درمانی ایجاد شد. به تدریج اندیشه ای در ذهن شماری از متفکران پدید آمد تا ریشه های طب جدید را در متون اسلامی جستجو کنند و ضمن اثبات علمی بودن دین، به احیای اعتماد به نفس مسلمانان کمک نمایند. ادبیات بهداشت اسلامی محصول این نگرش منبعث از روشنفکری مذهبی بود. به دنبال آن، در آثاری که در باره تمدن اسلامی یا عظمت اسلام نوشته می شد، چه کتاب و چه مقاله، به بیان این نظریه و مصادیق آن می پرداختند که آنچه در طب جدید آمده، پیش از این، در متون ما گفته شده است. نمونه ای که مکرر در این ادبیات آمده، همین است که شیطان وارده در برخی از روایات، همان میکروبی است که فرنگی ها شناخته اند. در این کتاب، ضمن بیان سوابق پیدایش این ادبیات، چند متن از متون ادبیات بهداشت اسلامی، از روشنفکران مذهبی، از جمله آثاری از دکتر امیر اعلم، تومانیانس، شیخ قاسم مهاجر، مبارکه ای، عبداللهی خوروش آمده است.

عرض سلام و ادب
انا انزلناه قرآنا عربیا لعلکم تعقلون..🌷
این کتاب بحمدالله یکی از ارزنده ترین کتاب های جدید در حوزه مباحث ادبیات عرب است که نویسنده این اثر و دوازده اثر دیگرش که حدود ده تاش پیرامون ادبیات عرب نگارش شده، کوشش تحسین برانگیز نموده تا نقش و جایگاه فهم اصولی و روشمند ادبیات عرب را در تبیین و توضیح آیات قرآن و روایات فقهی نشان دهد و حقا و انصافا تا حدی که دیده شده از پس این هدف بسیار مهم برآمده است..📚.
توضیح بیشتر این که نویسنده ذیل هر قاعده صرفی و نحوی مثال های قرآنی و روایی زده است که در مورد هر کدام از این مثال ها بحث کم نظیری می کند و سپس به بیان نصوص عربی پیرامون اون قاعده از کتب سلف می پردازد...به مانند همین کتاب مغنی الفقیه صرف جامع کاربردی هست که جای خالی آن در میان کتب ادبیات عرب حوزه و دانشگاه به شدت احساس میشه...📚.
موفق و موید باشید...

۷۸۶
به اطلاع کلیه محققین و پژوهشگران عزیز می رساند، بحول و قوه الهی بخشی از کتاب های جدید درخواستی و نیز جدیدترین و مهم ترین عناوین کتاب های علوم اسلامی و انسانی به سفارش تیم تحقیقی و کارشناسان عزیزمان، وارد ایران شد.

امیدواریم گمشده و محبوب شما نیز در میان آنها باشد.

"باشگاه ادبیات" کتابخانه و انتشارات مجازی است که توسط امیر عزتی(منتقد سینما، مترجم و برنامه ساز تلویزیون) در سال 2011 تاسیس شد و اینک نزدیک به 40 هزار عضو ثابت دارد. باشگاه ادبیات بر خلاف دیگر کتابخانه های مجازی از حمایت گسترده مولفین و مترجمین صاحب نام داخل و خارج کشور برخوردار است و تا امروز بیش از ده هزار عنوان کتاب در اختیار هموندان خود قرار داده است. برخی از کتاب های تولید شده توسط باشگاه ادبیات بعدها در سایت هایی مانند کتاب فارسی، کتابناک و خبرنامه کتاب های رایگان فارسی نیز بازنشر می شوند.

باشگاه ادبیات در کنار انتشار کتاب های کمیاب، در سال 2012 اقدام به راه اندازی پروژۀ " آرشیو مجازی نشریات گهگاهی" کرد و تاکنون عناوین مهمی مانند "الفبا"(چاپ پاریس، به سرپرستی غلامحسین ساعدی)، ویژه سینما وتئاتر(بهمن مقصودلو)، سینمای نوین(شهروز جویانی)، دفترهای روزن، کتاب زمان، نامه کانون نویسندگان ایران[دوره های مختلف]، نقد آگاه و ... منتشر کرده است.

از سوی دیگر، باشگاه ادبیات تاکنون بیش از ده عنوان کتاب چاپ اول نیز به شکل الکترونیکی و کاغذی منتشر کرده است که از میان آنها می توان به کتاب های "کاغذرنگی های مچاله شده" و "آخرین اعدام" نوشتۀ زکریا هاشمی اشاره کرد.

دیوان لغات الترک
@litera9
دیوان لغات الترک
(مجموعه‌ی گویش‌‌های ترکان) کهن‌ترین واژه نامه ترکی _ عربی بازمانده از قرن پنجم هجری است که کار تدوین نهایی آن در میان سالهای 464 تا 466 در بغداد به پایان رسیده است.
مولف این واژه نامه محمود بن حسین بن محمد کاشغری خود از شاهزادگان قراخانی بود که بعد از بروز کشمکشهای قدرت در خاندان مجبور به مهاجرت از کاشغر شد و به سفر در میان قبایل ترک پرداخت و سرانجام به نیشابور و سپس به عراق عرب آمد.
وی با سفر در میان ترکان و ثبت و ضبط واژگان و اشعار آنها در واقع بنیاد تالیف اثری را نهاد که بیشتر از اینکه یک واژه نامه صرف باشد، در واقع دانشنامه‌ی زبان، فرهنگ، ادبیات، تاریخ، اسطوره‌ها و باورهای عامیانه ترکان است.
این اثر با توجه به اداره شدن جوامع اسلامی به دست ترکان به خصوص سلسله سلجوقی در قرن پنجم در واقع با هدف آموزش زبان ترکی به ملت‌های مسلمان تالیف شده است.
متن عربی این اثر به کوشش تحسین برانگیز مرحوم معلم رفعت کلیسی و در 3 جلد منتشر شده است که فایل آن تقدیم شیفتگان زبان و ادبیات ترکی می‌شود؛ @turkdiledebiyat

بخشهایی از فهرست بلند نامهای جغرافیایی ترکی و عربی و نامهای عشایر ترک و عرب ایالت فارس که توسط والی وقت آن در سال 1316 به منظور تغییر نام آنها به فارسی به فرهنگستان ارائه شده است.
این فهرست از جهت شناخت طوایف و تیره های ایلات مخصوصا ایل قشقایی و عشایر عرب نیز میتواند مفید باشد.
اینکه چه تعداد از این اسامی تغییر یافته اند محتاج تحقیق مستقلی است.

@Turkkitabxanasi

📚 شرح شواهد المغنی

🔸شرح شواهد المغني، اثر جلال‌ الدین عبدالرحمان بن ابوبکر سیوطی ، به زبان عربى، در توضيح و شرح ابياتى است كه ابن هشام انصاری در كتاب« مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب » به آنها استناد نموده است.
🔸اشعار، مطابق همان نظمى كه در كتاب مغنى آمده، ذكر شده است.
🔸روش كار مؤلف چنين است كه با ذكر هر شاهد به همراه بعضى از قسمت‌هاى قصيده مشتمل بر آن شاهد، نخست به شرح و توضيح لغات و اصطلاحات پرداخته، سپس در ذيل عنوان« فائده»، به پاره‌اى توضيحات در باره شاعر و ساير امور پرداخته است و اين سير را تا پايان كتاب در همه شواهد، دنبال كرده است.
🔸سیوطی در اين كتاب سعى نموده است كه شواهد مذكور در كتاب مغنى را به قائلينش نسبت دهد و مشكلات لفظى و معنايى كتاب را حل نمايد.
🔸نقش عمده سيوطى در اين كتاب، جمع‌ آورى و ترتيب است؛ هرچند در پاره‌اى از موارد، رأى خود را نيز ابراز نموده است. در اين بين، وى قسمت‌هايى از قصيده اى را كه شاهد شعرى در آن بوده، آورده و به تفسير و توضيح مشكلات آن از جملات و كلمات پرداخته و اگر اختلافى در روایت بوده، با استناد هر قول به قائلش، اختلافات را ذكر كرده است.
🔸مولف، علاوه بر تبیین موارد شاهد مثال، به استخراج منابع و اسامی سراینده‌های اشعار آن نیز دست زده است.
🔸اين كتاب سرشار از مطالبى است كه كتب لغت و شعر آنها را در بر گرفته است.

مفاتیح الشرایع فیض، اثری کم نظیر در فقه شیعی

فیض کاشانی عالم کم نظیری است. در کل تمدن اسلامی آدم هایی به مانند او زیاد نبوده اند. آدمی است داری ابعاد مختلف فرهنگی. زندگی و رفتار اجتماعی اش هم نشان می دهد آدم مستقلی بوده. در هر زمینه ای که وارد شده اجتهادات کم ندارد. فیض با اینکه گرایشات اخباری داشته اما اخباری گری او هم متفاوت با ملا امین استرابادی است (در این باره بعدا خواهم نوشت). فیض شاید از نخستین نمونه های فقهایی باشد که با وجود گرایش به نوعی اخباری گری کتاب فقهی به شیوه معمول در میان مجتهدان اصولی نوشته. بعد از او البته نوشتن در فقه فروعی در میان اخباریان بیشتر معمول شد و به ویژه در میان فقهای اخباری معتدل. اصلا نوشتن در این نوع ادبیات فقهی خود موجب اعتدال در گرایشات اخباری می شد. فقه اخباری اصلا فقه نیست و نمی تواند فقه باشد. فقه دانش استنباط است و حدائق به همین دلیل نوشته کسی است که اخباری معتدل بوده.

کتاب مفاتیح فیض نشان می دهد او در دانش فقه آدمی است به غایت دانشمند و مطلع. شیوه نگارش این کتاب کم نظیر است و برای حفظ و تدریس و حاشیه نویسی از نمونه های اعلاست. به همین دلیل هم برای دست کم دو قرن این کتاب یکی از محوری ترین کتاب ها برای تدریس و تدرس فقه و برای شرح نویسی و تحشیه نگاری بوده و حتی بزرگ اصولیان وحید بهبهانی بر این کتاب شرحی مهم نوشته است. بسیاری دیگر از فقهای مهم اصولی بر این کتاب شرح و تحشیه نوشته اند. بعدها البته متون دیگر و از همه مهمتر عروه جای مفاتیح را گرفت.

سبک نگارشی کتاب بدیع است و مشخصه ایجاز در نقل مطالب ضمن پرداختن به فروع فقهی بسیار و اشاره به ادله دارد و حتی اختلاف فقها را در نظر می گیرد. همین ویژگی ها کتاب را برای تدریس و شرح و حاشیه نویسی مناسب کرده است.

فیض در این کتاب بسان فقیهی ظاهر می شود که اهل استدلالات فقهی و توجه به ادله مختلف است و به شیوه اخباریان با وجود تأثیرپذیری ها پایبند نیست. شیوه او را متأثر از محقق اردبیلی دانسته اند.

سلام علیکم

عبارت پایانی در تصویر 1 «لراقمه» است.

حواشی نسخ خطّی، یک نویسنده (= صاحبِ آن نوشته) دارد و یک کاتب. به نویسندۀ حاشیه «مُحَشِّي» نیز گویند.
«راقم» به معنی کاتبِ نوشته است. البته گاه کاتبِ یک نوشته، صاحبِ آن نوشته نیز هست؛ یعنی: هم مطلب از آنِ اوست و هم خودش آن را در حاشیۀ نسخه نوشته است. (در نسخ خطی، «راقم» اغلب به همین معنی استعمال شده است)

عبارت «منه» در پایان یک حاشیه یعنی: صاحب آن حاشیه خودِ مؤلفِ اثر است.

حال، بستگی دارد که آن حاشیه را چه کسی در آن نسخۀ خطی کتابت کرده باشد.

1- در مُسَوَّدۀ مؤلف و به طور کلّی در نسخه هایی که مؤلف قصد دارد در حاشیۀ آن مطلبی بیاورد (حتّی اگر کتابتِ متن اثر توسط خود مؤلف نبوده باشد) غالباً سنت این است که در پایان حواشی، بعد از عبارتِ «منه»، عبارتی می آورد که دالّ بر طلب عفو از خداوند متعال است؛ مانند: «عُفِيَ عنه» ، «عَفَی الله عنه» و هکذا.
البته این سخن بدین معنی نیست که هرجا چنین عبارتی دیدیم گمان کنیم که کاتبِ حاشیه خودِ مؤلف باشد؛ چرا که ممکن است کاتبی دیگر عینِ عبارت مؤلف در نسخۀ اصل را کتابت کرده باشد.

2- اگر کاتب حاشیه، شخصی دیگر غیر از مؤلف باشد، غالباً سنت این است که اگر بخواهد مؤلف (= صاحب حاشیه) را دعا کند، دعایش یا دلالت بر زنده بودنِ مؤلف در زمان کتابت دارد (مانند: أدام الله ظلَّه، مُدَّ ظِلُّه و ...) یا دالّ بر وفات مؤلف است (مانند: رَحِمَهُ الله، رحمةُ الله علیه و ...).
البته در اینجا نیز ممکن است که کاتبِ نخستین، در زمان حیاتِ مؤلف آن حاشیه را کتابت کرده، ولی کاتبان بعدی در نسخه هایشان عینِ آن عبارت را نقل کرده باشند. پس به صرفِ «أدام الله ظلّه» و أمثال آن نمی توان حکم کرد که کتابت آن حاشیه در زمان حیات مؤلف بوده، بلکه شاید این کتابت، به یک یا چند واسطه، از روی کتابتی نوشته شده باشد که در زمان حیات مؤلف کتابت شده بود.

این نگاه به تصحیح متون کاملاً صحیح است.
یعنی بر مصحّح واجب است که در متن مورد نظر، ابتداءً از حیث علمی، به همان اندازۀ اثر بر محتوا مسلّط باشد و سپس از حیث ادبیات و قواعد زبان، بر زبانِ اثر اشراف داده باشد (خواه ادبیات عرب باشد، یا فارسی، یا ترکی و ...). در مرحلۀ بعد، عبارتی را که قصد تصحیح دارد از حیث معنی دریافته باشد (یعنی: بداند که در آن عبارت مشغولِ تراشیدن سرِ کیست! سرِ بی صاحب نتراشد!). اینجاست که اگر در واژه ای یا واژگانی دچار تردید شد سؤالش مقبول است.
البته گاهی هم ممکن است در فهم معنای عبارتی، یا درک نشانۀ خاصی از علامتهای قراردادی در میان کاتبان نسخ و ... پرسش پیش بیاید که آن هم در جای خود طبیعی است.
جملات بنده به معنی نهی از پرسیدن نیست (چرا که این گروه یکی از رسالت های اصلی اش همین پرسش ها و پاسخ ها است)، بلکه پیشنهادی است برای به ترتیب انجام دادن مراحلِ فنِ تصحیح متون.

سلام و رحمت.
به نظر می رسد مفهومی نزدیک یا مطابق با اجازه ی ورود باشد. همان که در رسم عرب به «اذن دخول» مشهور است و در اعتاب مقدسه نیز رعایت می شود که از قضا کلمه ی سلام هم در آنها یا نیست، و یا کمتر هست.
ولله العالم

دیوان لغات الترک
@litera9
دیوان لغات الترک (مجموعه ی گویشهای ترکان) کهنترین واژه نامه ترکی _ عربی بازمانده از قرن پنجم هجری است که کار تدوین نهایی آن در میان سالهای 464 تا 466 در بغداد به پایان رسیده است.
مولف این واژه نامه محمود بن حسین بن محمد کاشغری خود از شاهزادگان قراخانی بود که بعد از بروز کشمکشهای قدرت در خاندان مجبور به مهاجرت از کاشغر شد و به سفر در میان قبایل ترک پرداخت و سرانجام به نیشابور و سپس به عراق عرب آمد.
وی با سفر در میان ترکان و ثبت و ضبط واژگان و اشعار آنها در واقع بنیاد تالیف اثری را نهاد که بیشتر از اینکه یک واژه نامه صرف باشد، در واقع دانشنامه‌ی زبان، فرهنگ، ادبیات، تاریخ، اسطوره ها و باورهای عامیانه ترکان است.
این اثر با توجه به اداره شدن جوامع اسلامی به دست ترکان به خصوص سلسله سلجوقی در قرن پنجم در واقع با هدف آموزش زبان ترکی به ملتهای مسلمان تالیف شده است.
متن عربی این اثر به کوشش تحسین برانگیز مرحوم معلم رفعت کلیسی و در 3 جلد منتشر شده است.