گفتگوهای تراثی (آرشیو)

داستان جالب شيخ بهائي(ره) با عالم سني

محمد بن حسین بن عبدالصّمد معروف به «شیخ بهائی» از علمای معروف و از مفاخر جهان تشیّع، در یكی از سفرهای خود، با یكی از علمای اهل تسنّن ملاقات نمود، و خود را در مقابل او، در ظاهر شافعی وانمود كرد.

آن دانشمند اهل سنّت كه از علمای شافعی بود، وقتی كه دانست شیخ بهائی از مركز تشیّع (ایران) آمده، به او گفت: «آیا شیعه برای اثبات مطلوب و ادّعای خود، شاهد و دلیل دارد؟». شیخ بهائی گفت: من گاهی در ایران با آنها روبرو شده ام، میبینم آنها برای ادّعای خود شواهد محكمی دارند.
دانشمند شافعی گفت: اگر ممكن است یكی از آنها را نقل كنید.
شیخ بهائی گفت مثلاً می گویند: در صحیح بخاری (كه از كتب معتبر اهل سنّت است) آمده، پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: «فاطِمَهُ بَضْعَه مِنِّی مَنْ آذاها فَقَد آذانِی وَ مَنْ اَغْضَبَها فَقَدْ اَغْضَبَنِی»: «فاطمه(سلام الله علیها) پاره تن من است، كسی كه او را آزار دهد، مرا آزار داده و كسی كه او را خشمگین نماید مرا خشمگین نموده است.1

و در چهار ورق دیگر در همان كتاب است: «وَ خَرَجَتْ فاطِمَهُ مِنَ الدُّنْیا وَ هِیَ غاضِبَه عَلَیْهِما: «و فاطمه وفات كرد در حالی كه نسبت به ابوبكر و عمر، خشمگین بود.

جمع این دو روایت و پاسخ به این سؤال طبق مبنای اهل سنّت چگونه است؟
دانشمند شافعی در فكر فرو رفت (كه با توجّه به این دو روایت، نتیجه این است كه آن دو نفر (عمر و ابوبكر)، عادل نبودند پس لیاقت رهبری و خلافت امت را ندارند). پس از ساعتی تأمّل گفت: گاهی شیعیان دروغ میگویند، ممكن است این هم از دروغهای آنها باشد، به من مهلت بده امشب به كتاب «صحیح بخاری» مراجعه كنم، و صدق و كذب دو روایت فوق را دریابم، و در صورت صدق، پاسخی برای سؤال فوق پیدا كنم.
شیخ بهایی می گوید: فردای آن روز، آن دانشمند شافعی را دیدم، از او سؤال كردم كه مطالعه و بررسی تو به كجا رسید؟
او گفت: همانگونه كه گفتم؛ شیعیان دروغ میگویند، زیرا من صحیح بخاری را دیدم، هر دو روایت فوق در آن مذكور است، ولی بین نقل این دو روایت، پنج ورق فاصله است، در حالی كه شیعه می گفت: چهار ورق فاصله است!!! .
ـ به راستی عجب پاسخی!!! منظور وجود این دو روایت در آن كتاب است، خواه بین نقل آن دو روایت پنج ورق فاصله باشد یا پنجاه ورق، چه فرقی میكند و چرا از حق فرار می كنند؟!
.
1 . صحیح بخاری، ط دارالجیل، بیروت، ج 7، ص 47. .
2 همان مدرك، ج 9، ص 185، و مدارك دیگر در كتاب فضائل الخمسه من الصّحاح الستّه،ج 3، ص 190. روضات الجنّات (شرح حال شيخ بهاءالدین عاملی)

کانال سیره علما @sireolama

نظریه شیخ بهایی در باره کفاری که راه حق را نیافته اند
شیخ یوسف بحرانی (م 1089 و نویسنده حدائق الناضره) در شرح حال شیخ بهایی (م 1030) گوید: یکی از ایراداتی که یکی از مشایخ متأخر ما به شیخ گرفته، این است که شیخ بهایی گفته است: اگر مکلف، تلاش خود را برای تحصیل دلیل بکند، اما همچنان بر راه خطا در باورهایش بماند و راهش مخالف اهل حق باشد، به هیچ وجه، به طور دایمی در آتش جهنم نخواهد ماند [و در نهایت به بهشت خواهد رفت]. شیخ یوسف گوید: شیخ ما گفته است: این نظر، قطعا نادرست است، زیرا لازمه آن این است که علمای اهل ضلال و رؤسای کفار، به دلیل داشتن شبهات و افکار فاسده که آنان را به راهی جز راه حق برده، گرفتار خلود در آتش نباشند. شیخ یوسف، سپس به دفاع از شیخ بهایی پرداخته می گوید، لازمه حرف شیخ این نیست که روسای اهل ضلال، خلود دایمی در آتش نخواهند داشت، چون اینان همه، یا به دلیل عصبیت، یا حب جاه و مقام، به راه باطل می روند و بنابرین چون عمدا در راه باطل می مانند، گرفتار خلود در آتش خواهند بود. شیخ یوسف که گویا مبناءاً با سخن شیخ موافق است، می افزاید: من المعلوم، إن من بذل وسعه فی تحصیل الدلیل، و لم یهتد الیه، و لم یقف علیه، فهو معذور عقلا و نقلا. روشن است که اگر کسی تلاش خود را برای بدست آوردن دلیل بکند، اما راه آن را نیابد و بر آن واقف نشود، عقلا و شرعا معذور است. به گفته وی، رؤسای ضلال، این طور نیستند. آنها مخالفتشان با حق، از روی عصبیت و حب جاه و مقام است. (لؤلؤة البحرین، ص 19ـ 20)
بدین ترتیب، شیخ یوسف که اساسا با مبنای شیخ بهایی موافق است راهی برای دفاع از شیخ بهایی عرضه کرده است. با این حال، در این صورت، باید دید اولا توده های وابستگان به ادیان دیگر که همچنان در راه باطل خویش باقی مانده اند، بر اساس نظر و مبنیای شیخ بهایی، یا شیخ یوسف بحرانی و یا دیگر علما چیست و ثانیا این که اگر ثابت شد رؤسای آنها هم حب جاه و مقام ندارند و عصبیت هم، و همچنان در راه باطل خویش می روند، تکلیفشان چه خواهد بود.
@jafarian1964

برگی از پیشینه تصحیح متن
بحث تصحیح متن، بحث جدیدی نیست، بلکه قدمای از علمای اصیل، در استنساخ آثار، دقت به خرج داده و تلاش می کردند تا بر اساس نسخه های کهن و صحیح، نسخه ای دقیق برای خود فراهم آورند. این که آنان مطابق چه اصولی تصحیح می کردند، و چه نکاتی را در این باره مراعات می نمودند، از انجامه برخی از نسخه ها بدست می آید. در اینجا یک نمونه جالب تقدیم می کنم که کاتب با دقت شرح می دهد که چگونه متن خود را فراهم آورده و از چه نسخه ها و با چه اصولی آن را کتابت کرده است.
نسخه ای از تهذیب الاحکام شیخ طوسی، در سال 1077 توسط محمد حسین بن محب علی فراهم آمده و او در پایان کتاب، گزارش استفاده و مقابله نسخه خود را با نسخ معتبر چنین شرح داده است:
من این نسخه را استنساخ کرده و آن را با نسخه معتبری که مولانا محمد تقی «مجلسی» (م 1070) فراهم آورده بود، مقابله کردم.
نسخه ملامحمد تقی مجلسی، از روی نسخه ای که به خط شیخ حسین بن عبدالصمد، پدر شیخ بهایی بوده، کتابت شده است. [این نسخه بعدها در اختیار شیخ بهایی بوده و مجلسی اول که شاگرد وی بوده از آن استفاده کرده است]
نسخه شیخ حسین پدر شیخ بهایی، از روی نسخه ای از تهذیب الاحکام استنساخ شده که به خط خود شیخ طوسی بوده و او [یعنی شیخ حسین] آن را بر شهید ثانی خوانده است. به هر حال، نسخه شیخ حسین بن عبدالصمد، نسخه ای است که ملامحمد تقی مجلسی، نسخه اش را با آن مطابقت داده است.
ملامحمد تقی مجلسی، بار دیگر نسخه خود را با دو نسخه دیگر تطبیق داده است: نخست نسخه مولا احمد «مقدس» اردبیلی ، و دیگری با نسخه مولا عبدالله شوشتری.
کاتب ما می گوید: اکنون آنچه در متن نسخه ما آمده، موافق با نسخه متعلق به شیخ بهایی به خط پدرش شیخ حسین بن عبدالصمد است. و آنچه در حاشیه آمده، مطابق دو نسخه آن دو استاد فاضل یعنی ملا احمد اردبیلی و و تستری است.
بدین ترتیب او گزارش نسخه ها و کار خود را در تهیه این نسخه شرح داده و ما را در جریان روش کار عالمان در این زمینه، یعنی ارائه یک متن مصحّح قرار داده است. تصویر این صفحه را پایین ملاحظه فرمایید.

@jafarian1964

شیخ بهایی و فرنگ
در دوره صفوی، کم کم تعبیر «فرنگ» و «فرنگان» پر استعمال می شود و جاهای مختلفی بکار می رود. در همین دوره، به تدریج، شماری از نخبگان به دلیل آشنایی با مسافران فرنگ، با آن ناحیه آشنایی بیشتری پیدا می کنند و در کتب تواریخ هم از تاریخ فرنگان یاد می شود. یکی از آثار این آشنایی همین است که نقاشی های فرنگ مورد توجه شماری از نقاشان قرار گرفته، و از آن تقلید کرده اند. شاه عباس رفت و آمد زیادی با فرنگیان داشت و این می بایست، تأثیر خاصی در جامعه صفوی گذاشته باشد که مقدار باقی مانده اندک است. امروز شرح حال شیخ بهایی را از کتاب تذکره خیر البیان [بخشی که جناب عارف نوشاهی در باره شعرای صفوی آن چاپ کرده، «مقالات عارف، دفتر دوم، چاپ موقوفه افشار»] مطالعه می کردم. شرح حال دقیقی است که فردی معاصر با شیخ بهایی آن را نوشته و به تفصیل از تحصیل و آثار تألیفی و احترام شاه عباس به او و مسائل دیگر سخن گفته است. در ضمن چندی از اشعار وی آورده، از جمله دو رباعی، که اشارتی به اهل فرنگ دارد:
از بس که زدم به شیشه ی تقوا سنگ
وز بس که به معصیت فرو بردم چنگ
اهل اسلام از مسلمانی من
صد ننگ کشیدند ز کفار فرنگ
رباعی دیگر:
آنم که به هیچ کس ندارم سر جنگ
از من ناید مذمّت اهل فرنگ
آنجا که فتد کار به مشرب هستم
در وادی هفتاد و دو ملت یک رنگ
این رباعی با مشرب صوفیانه شیخ بهایی هم نزدیک است و قدری شگفت. رباعی دوم در آنچه به عنوان دیوان شیخ چاپ شده نیامده، اما به جای آن یک رباعی دیگر هست که باز از اهل فرنگ در آن یاد شده است:
در چهره ندارم از مسلمانی رنگ
بر من دارد شرف، سگ اهل فرنگ
آن رو سیه ام که باشد از بودن من
دوزخ را ننگ و اهل دوزخ را ننگ
@jafarian1964

تفاوت مشی شیخ علی کرکی و شیخ بهایی در معاشرت با اهل سنت
از نظر سید نعمت الله جزائری

سید نعمت الله جزائری (م 1112) در شرح عوالی اللئالی، به مناسبتی، و از این بابت که نویسنده این اثر متمایل به حکمت و فلسفه بوده، بحثی را مطرح می کند که جالب است. محور این بحث به تدریج در باره مواضع شیخ بهایی در مسائل مختلف، و شاید از همه مهمتر تفاوت دیدگاه و رفتار او با شیخ علی کرکی است. به نظرم بحثی خواندنی است.
سید نعمت الله جزائری در همان آغاز به ستایش از مولف یعنی ابن ابی جمهور احسایی می پردازد و می گوید: این که او کمال معرفت را نسبت به دانش فلسفه و تصوف دارد، قدحی در شأن و منزلت علمی او نخواهد بود، چرا که بیشتر علمای قدیم و متأخر ما، در این دو علم، ورود داشتند؛ همین طور در ریاضی و نجوم. این نیاز به شرح ندارد. طبعا تحقیقات آنان در این علوم و امثال آن، به معنای اعتقاد و باور شان به آن علوم نیست، بلکه «لمعرفتهم بها و الاطلاع علی مذاهب اهلها» صرفا برای اطلاع بر آنهاست.
سپس می گوید، یکی از فرزندان [نوادگان] شیخ ما شهید ثانی به من می گفت: در زمان حیات شیخ [شهید ثانی] کسانی او را متهم به تسنن می کردند، زیرا در بعلبک و دیگر شهرهای مخالفان، روزها مذاهب چهارگانه را می خواند، و شبها بر اساس مذهب امامیه تدریس می کرد؛ چنان که شناخت او نسبت به مذاهب اربعه، و کتب حدیث و فقه شان، بیش از خود آنها بود. همین طور شیخ کمال الدین بن میثم بحرانی، در تحقیقات فلسفی «فی تحقیق حکمة الفلاسفة» و مانند آن، شأنش از افلاطون و ارسطو و دیگر اساطین از حکما بالاتر بود. کسی که شرح نهج البلاغه او را بخواند، درستی این سخن را درخواهد یافت. اما آنچه که در آن کتاب، از تأویلات [فلسفی] آورده که مطابق ظاهر لسان شریعت نیست، به نظر می رسد، نقل از آرای حکما و صوفیه و قائلان به سخنان آنهاست، نه آن که خودش به آن تأویلات بعیده، باور دارد.
اما شیخ ما، بهاء الملة و الدین، برخی او را متمایل به علوم صوفیه می دانند، گاهی از سماع غنا توسط او سخن می گویند، برخی از معاشرت او با طوائف اسلام و اهل ملل و حتی ملاحده و قائلان به اقوال باطله یاد می کنند. [اینها چند اشکالی است که در ذهنها نسبت به شیخ بهایی بوده و سید نعمت الله می خواهد از آنها جواب بدهد]. وی در باره اتهام شیخ به تسنن می گوید: زمانی من وارد بصره شدم، اعلم آنان شخصی به نام شیخ عمر بود، با وی گفتگو کردیم تا رسیدیم به شیخ بهایی، به من گفت: شما تصور می کنید او از امامیه است! نه به خدا، بلکه او از اهل سنت و جماعت است، اما از سلطان وقت، تقیه می کرده است. وقتی این را شنیدم، مذهب شیخ را برای او شرح دادم و این که او از امامیه است. خیلی به حیرت افتاد و در مذهب خودش هم شک کرد، حتی گفته شد که باطنا از مذهب خودش برگشت.
برخی از موثق ترین مشایخ من در اصفهان به من گفتند در یک وقتی، شماری از علمای ملاحده که خواستار گفتگو با اهل ادیان بودند، در زمان سلطان اعظم شاه عباس اول، به اصفهان آمدند. شاه آنان را نزد شیخ بهایی فرستاد. آنها در وقت درس بر او وارد شدند. به او اطلاع دادند، و وی همانجا به نقل و معرفی مذاهب ملاحده و دلایل آنان و جوابشان پرداخت تا روز تمام شد. ملاحده برخاسته، زمین را بوسیدند و گفتند: این شیخ، عالم ما و دین ماست، و ما پیرو او هستیم. بعد که در باره مذهب او تحقیق کردند، [و دیدند که مسلمان است] به اسلام گرویدند. طبعا اگر به عنوان خصم با آنان گفتگو می کرد، آنها از باطل خویش باز نمی گشتند. این روشی لطیف در مناظره است که انبیاء و امامان در گفتگوی با معاندان و اهل تعصب در مذاهب باطل دارند. روشی که قرآن در آیه «و جادلهم بالتی هی احسن» بر آن تأکید دارد، همان که از قول رسول هم آمده که «انا و ایاکم لعلی هدی او فی ضلال مبین»، و در سوره کافرون هم با تعبیر «لا اعبد ما تعبدون» آمده است. کسی که احتجاج طبرسی را بنگرد، درخواهید یافت که روش درست همین است تا بتوان مخالفان را وارد دین قویم کرد.
همین شیخ من، برایم تعریف کرد که دو نفر از اهالی بهبهان، یکی سنی و دیگری شعی، در مذهب با یکدیگر مباحثه می کردند. به این نتیجه رسیدند که به اصفهان آمده و از شیخ، در باره مذهبش بپرسند. به اصفهان که رسیدند، فرد شیعی، پنهانی نزد شیخ آمد و گفت که با دوستش چه بحث هایی کرده است. وقتی آن دو نفر نزد شیخ آمدند، از اول صبح، شروع به نقل آرای دو مذهب کرده، و دلایل اصحاب آنها را بازگفت و پاسخ های هریک به دیگری را بیان کرد تا روز تمام شد. بحث او به گونه ای بود که هر کدام از آن دو مدعی بودند شیخ مذهب او را دارد. اما وقتی مرد سنی دریافت که شیخ بر مذهب امامیه است، عقیده او را پذیرفت.
شیخ بهایی سفرهای زیادی در بلاد مخالفین داشت. وطن و خویشان و عشایر او هم در آن بلاد بودند. او با آنها معاشرت نیکویی داشت «فکان یحسن المعاشرة معهم». (ادامه در پست بعدی) 👇👇
@jafarian1964

اشتباهی غريب از آقای سيد کمال حيدری در فهم عباراتی ساده از شيخ طوسی (در دو فرسته)

فاضل محترم آقای سيد کمال حيدری در يک برنامه که آن را در شبکه های مجازی ديدم (السيد كمال الحيدري: نقد تراث الشيخ الطوسي الفقهي) با استناد به مقدمه شيخ بر المبسوط اظهار می دارند که شيخ فروع فقهی را از کتاب های اهل سنت داخل در فقه شيعه کرد؛ مسائلی که قبلا در فقه شيعه مطرح نبود. آنگاه ابراز می دارند که مشکل اينجا نيست بلکه مشکل اصلی که به واسطه آن معتقدند بايد به آن دليل فقه شیعه را مورد بازبينی قرار داد اين است که شيخ در اين مقدمه ابراز داشته که من در هر فرع و مسئله ای فقهی که ذکر می کنم و آن را به عنوان فتوای خودم مطرح می کنم يادی از مخالفان نمی کنم. به تعبير ديگر خود ايشان، شيخ در مقدمه مبسوط گفته که هرگاه در اين کتاب فروع برگرفته از کتب مخالفان را ذکر می کنم تعیین نمی کنم که اين فرع از مخالفين و عامه است و يا اصلا از استنباطات فقهای شيعه است. بنابراين با اين کار شيخ معلوم نيست کدام مسئله در اين کتاب اصلا برخاسته از فتوای اهل سنت است و کدام از شيعه. آقای حيدری نتيجه گرفته که بدين ترتيب معلوم نيست کدام يک از مسائل از خود شيخ و استنباطات او و يا ديگر فقهای شيعه است و کدام از مخالفان يعنی عامه (اهل سنت)؛مسائلی که اصلا ريشه اش به شيعه بر نمی گردد و صرفا از اجتهادات اهل سنت است و ربطی در اساس به فقه شيعه ندارد. بنابراين کتاب مبسوط آميخته ای است از مسائلی فقهی که ريشه بخش زيادی از آن به اهل سنت می رسد. ايشان با توجه به اين مقدمه می گويد شيخ در اينجا تصريح کرده که اگر هر جا در هر مسئله ای من مخالف باشم نظر خودم را می گويم اما هر جا مخالف نباشم سکوت می کنم و بنابراين نمی گويم که اين مسئله از اهل سنت وارد شيعه شده. در نهايت هم ايشان ابراز می دارد که بيشتر مسائل المبسوط از اين قبيل است.

آنچه آقای حيدری در اينجا گفته ناشی از درکی اشتباه از عبارات شيخ و اصطلاحات فنی آن و تک تک سطور و کلمات و عبارات شيخ است. در واقع اين استنباط آقای حيدری درست بر خلاف آن نظری است که شيخ در اينجا در نظر داشته. ظاهرا آقای حيدری در اين مقدمه به درستی منظور از مخالفين را متوجه نشده و به دنباله عبارت که شيخ می گويد انتسابات خلافات را در اينجا متعرض نمی شود بلکه در کتاب الخلاف به آن خواهد پرداخت مورد توجه قرار نداده اند. همه حرف شيخ اينجا (و در کل کتاب پر برگ المبسوط) این است که ثابت کند همه فروع فقهی را که در کتاب های اهل سنت هست می توان بر اساس مبانی فقه شيعی بدون به کار گيری قياس و اجتهاد الرأي و طرق ظنی استنباط کرد. بعد هم می گويد در اين کتاب فقط به فروع فقهی و طريق استنباط آنها از اين نقطه نظر پرداخته و تفاصيل خلافات فقهی و اسامی فقها را در جایی که خلافی فقهی وجود دارد در اين کتاب متذکر نمی شود بلکه آن را در الخلاف ذکر کرده که کتاب ديگر شيخ است. اين چه ربطی دارد به اين ادعا که بيشتر مسائل را شيخ از کتاب های فقهی اهل سنت اخذ کرده و چون هر جا که مخالفتی با آنها نداشته بنابراين بحثی هم نکرده و در عين حال اسامی مخالفان را هم نياورده بنابراين شيخ با اين کارش و با اين سخنش در واقع کاری کرده که معلوم نيست کجا را از اهل سنت گرفته و کجا را خودش استنباط کرده. فرض کنيد شيخ اصلا در کتاب خلاف خود هم اين کار را نمی کرد باز آنچه او در اينجا می گويد با استنباط اشتباه آقای حيدری متفاوت است. اصلا مگر عدم ذکر منابع خلافات فقهی و اسامی طرف های خلاف در هر مسئله ای لزوما به معنی عدم شناخت ريشه بروز و ظهور آن فرع فقهی است و يا اگر بحثی را در مخالفت با فتوایی نگفته و از مخالفان هم نامی نبرده بايد نتيجه گرفت که ما نمی دانیم اين مسئله ريشه اش به اهل سنت می رسد و يا از خود شيعه و استنباطات شيعی است؟ در مشهورترين مسائل و فروع فقهی که در همه مذاهب از همان آغاز مطرح بوده هم خلافات وجود دارد و ذکر خلافات فقهی و يا عدم آن بستگی دارد به هدف و نوع و ژانر ادبی تأليف فقهی و به آنچه ايشان استنباط کرده ربطی ندارد. وانگهی اين خلافات می توانسته در ميان خود فقهای شيعه هم باشد و منحصر در اهل سنت نيست. خودتان عبارات شيخ را بخوانيد:

اشتباهی غريب از آقای سيد کمال حيدری در فهم عباراتی ساده از شيخ طوسی (در دو فرسته)

فاضل محترم آقای سيد کمال حيدری در يک برنامه که آن را در شبکه های مجازی ديدم (السيد كمال الحيدري: نقد تراث الشيخ الطوسي الفقهي) با استناد به مقدمه شيخ بر المبسوط اظهار می دارند که شيخ فروع فقهی را از کتاب های اهل سنت داخل در فقه شيعه کرد؛ مسائلی که قبلا در فقه شيعه مطرح نبود. آنگاه ابراز می دارند که مشکل اينجا نيست بلکه مشکل اصلی که به واسطه آن معتقدند بايد به آن دليل فقه شیعه را مورد بازبينی قرار داد اين است که شيخ در اين مقدمه ابراز داشته که من در هر فرع و مسئله ای فقهی که ذکر می کنم و آن را به عنوان فتوای خودم مطرح می کنم يادی از مخالفان نمی کنم. به تعبير ديگر خود ايشان، شيخ در مقدمه مبسوط گفته که هرگاه در اين کتاب فروع برگرفته از کتب مخالفان را ذکر می کنم تعیین نمی کنم که اين فرع از مخالفين و عامه است و يا اصلا از استنباطات فقهای شيعه است. بنابراين با اين کار شيخ معلوم نيست کدام مسئله در اين کتاب اصلا برخاسته از فتوای اهل سنت است و کدام از شيعه. آقای حيدری نتيجه گرفته که بدين ترتيب معلوم نيست کدام يک از مسائل از خود شيخ و استنباطات او و يا ديگر فقهای شيعه است و کدام از مخالفان يعنی عامه (اهل سنت)؛مسائلی که اصلا ريشه اش به شيعه بر نمی گردد و صرفا از اجتهادات اهل سنت است و ربطی در اساس به فقه شيعه ندارد. بنابراين کتاب مبسوط آميخته ای است از مسائلی فقهی که ريشه بخش زيادی از آن به اهل سنت می رسد. ايشان با توجه به اين مقدمه می گويد شيخ در اينجا تصريح کرده که اگر هر جا در هر مسئله ای من مخالف باشم نظر خودم را می گويم اما هر جا مخالف نباشم سکوت می کنم و بنابراين نمی گويم که اين مسئله از اهل سنت وارد شيعه شده. در نهايت هم ايشان ابراز می دارد که بيشتر مسائل المبسوط از اين قبيل است.

آنچه آقای حيدری در اينجا گفته ناشی از درکی اشتباه از عبارات شيخ و اصطلاحات فنی آن و تک تک سطور و کلمات و عبارات شيخ است. در واقع اين استنباط آقای حيدری درست بر خلاف آن نظری است که شيخ در اينجا در نظر داشته. ظاهرا آقای حيدری در اين مقدمه به درستی منظور از مخالفين را متوجه نشده و به دنباله عبارت که شيخ می گويد انتسابات خلافات را در اينجا متعرض نمی شود بلکه در کتاب الخلاف به آن خواهد پرداخت مورد توجه قرار نداده اند. همه حرف شيخ اينجا (و در کل کتاب پر برگ المبسوط) این است که ثابت کند همه فروع فقهی را که در کتاب های اهل سنت هست می توان بر اساس مبانی فقه شيعی بدون به کار گيری قياس و اجتهاد الرأي و طرق ظنی استنباط کرد. بعد هم می گويد در اين کتاب فقط به فروع فقهی و طريق استنباط آنها از اين نقطه نظر پرداخته و تفاصيل خلافات فقهی و اسامی فقها را در جایی که خلافی فقهی وجود دارد در اين کتاب متذکر نمی شود بلکه آن را در الخلاف ذکر کرده که کتاب ديگر شيخ است. اين چه ربطی دارد به اين ادعا که بيشتر مسائل را شيخ از کتاب های فقهی اهل سنت اخذ کرده و چون هر جا که مخالفتی با آنها نداشته بنابراين بحثی هم نکرده و در عين حال اسامی مخالفان را هم نياورده بنابراين شيخ با اين کارش و با اين سخنش در واقع کاری کرده که معلوم نيست کجا را از اهل سنت گرفته و کجا را خودش استنباط کرده. فرض کنيد شيخ اصلا در کتاب خلاف خود هم اين کار را نمی کرد باز آنچه او در اينجا می گويد با استنباط اشتباه آقای حيدری متفاوت است. اصلا مگر عدم ذکر منابع خلافات فقهی و اسامی طرف های خلاف در هر مسئله ای لزوما به معنی عدم شناخت ريشه بروز و ظهور آن فرع فقهی است و يا اگر بحثی را در مخالفت با فتوایی نگفته و از مخالفان هم نامی نبرده بايد نتيجه گرفت که ما نمی دانیم اين مسئله ريشه اش به اهل سنت می رسد و يا از خود شيعه و استنباطات شيعی است؟ در مشهورترين مسائل و فروع فقهی که در همه مذاهب از همان آغاز مطرح بوده هم خلافات وجود دارد و ذکر خلافات فقهی و يا عدم آن بستگی دارد به هدف و نوع و ژانر ادبی تأليف فقهی و به آنچه ايشان استنباط کرده ربطی ندارد. وانگهی اين خلافات می توانسته در ميان خود فقهای شيعه هم باشد و منحصر در اهل سنت نيست. خودتان عبارات شيخ را بخوانيد:

داستان جالب شيخ بهائي(ره) با عالم سني

محمد بن حسین بن عبدالصّمد معروف به «شیخ بهائی» از علمای معروف و از مفاخر جهان تشیّع، در یكی از سفرهای خود، با یكی از علمای اهل تسنّن ملاقات نمود، و خود را در مقابل او، در ظاهر شافعی وانمود كرد.

آن دانشمند اهل سنّت كه از علمای شافعی بود، وقتی كه دانست شیخ بهائی از مركز تشیّع (ایران) آمده، به او گفت: «آیا شیعه برای اثبات مطلوب و ادّعای خود، شاهد و دلیل دارد؟». شیخ بهائی گفت: من گاهی در ایران با آنها روبرو شده ام، میبینم آنها برای ادّعای خود شواهد محكمی دارند.
دانشمند شافعی گفت: اگر ممكن است یكی از آنها را نقل كنید.
شیخ بهائی گفت مثلاً می گویند: در صحیح بخاری (كه از كتب معتبر اهل سنّت است) آمده، پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: «فاطِمَهُ بَضْعَه مِنِّی مَنْ آذاها فَقَد آذانِی وَ مَنْ اَغْضَبَها فَقَدْ اَغْضَبَنِی»: «فاطمه(سلام الله علیها) پاره تن من است، كسی كه او را آزار دهد، مرا آزار داده و كسی كه او را خشمگین نماید مرا خشمگین نموده است.1

و در چهار ورق دیگر در همان كتاب است: «وَ خَرَجَتْ فاطِمَهُ مِنَ الدُّنْیا وَ هِیَ غاضِبَه عَلَیْهِما: «و فاطمه وفات كرد در حالی كه نسبت به ابوبكر و عمر، خشمگین بود.

جمع این دو روایت و پاسخ به این سؤال طبق مبنای اهل سنّت چگونه است؟
دانشمند شافعی در فكر فرو رفت (كه با توجّه به این دو روایت، نتیجه این است كه آن دو نفر (عمر و ابوبكر)، عادل نبودند پس لیاقت رهبری و خلافت امت را ندارند). پس از ساعتی تأمّل گفت: گاهی شیعیان دروغ میگویند، ممكن است این هم از دروغهای آنها باشد، به من مهلت بده امشب به كتاب «صحیح بخاری» مراجعه كنم، و صدق و كذب دو روایت فوق را دریابم، و در صورت صدق، پاسخی برای سؤال فوق پیدا كنم.
شیخ بهایی می گوید: فردای آن روز، آن دانشمند شافعی را دیدم، از او سؤال كردم كه مطالعه و بررسی تو به كجا رسید؟
او گفت: همانگونه كه گفتم؛ شیعیان دروغ میگویند، زیرا من صحیح بخاری را دیدم، هر دو روایت فوق در آن مذكور است، ولی بین نقل این دو روایت، پنج ورق فاصله است، در حالی كه شیعه می گفت: چهار ورق فاصله است!!! .
ـ به راستی عجب پاسخی!!! منظور وجود این دو روایت در آن كتاب است، خواه بین نقل آن دو روایت پنج ورق فاصله باشد یا پنجاه ورق، چه فرقی میكند و چرا از حق فرار می كنند؟!
.
1 . صحیح بخاری، ط دارالجیل، بیروت، ج 7، ص 47. .
2 همان مدرك، ج 9، ص 185، و مدارك دیگر در كتاب فضائل الخمسه من الصّحاح الستّه،ج 3، ص 190. روضات الجنّات (شرح حال شيخ بهاءالدین عاملی)

کانال سیره علما @sireolama

ظاهرا او‌مریضی صعب العلاجی پیدا میکنه و به زیارت علی بن موسی الرضا ع میره و همانجا نذر می کند که اگر شفا یابد مجاور قبر شریف شود.. و‌همین طور هم میشه و ایشان مجاور امام می شود..
حال عملکرد همین مرد را در مقابل مسلم و بخاری ببینید.. او بیشترین روایت را در فضائل اهل بیت ع دارد و روایاتی را که آن دو در کتاب خود با شروطی که برای تصحیح احادیث دارند بر آن دو کتاب استدراک میزنه.. و لذا در بیشتر منابع متهم به تشیع است..
این رو دیگه خود حضرت انجام داده نه من که نقد بشم.. این یعنی تعایش و تعاطف و نزدیک کردن قلوب به اهل بیت ع.

متوجه تمام نکاتی که فرمودید هستم.
اما می دانیم بخاری از جریان عثمانی اهل حدیث بوده و حضرت علی ع را هم به عنوان خلیفه چهارم قبول نداشته است.
و از طرف دیگر، با روافض به شدت مشکل داشته تا حدی که از هیج یک از روات امامی قرن دوم (مثل ابو مریم یا ابان بن تغلب یا ... که در صحاح و مسانید اهل سنت ازشان روایت آمده) هیچ روایتی نیاورده است.

پایان نامه دانشگاه یکی از دوستان بنده، آقای احمدرضا کرمی، درباره علل عدم تخریج از امام صادق در الصحیح بخاری بود که نهایتا به این نتیجه رسیدند که علت عثمانی بودن بخاری است.

بحث در باب تشیع برخی از بزرگان در فرهنگ اسلامی از بحثهای مهمی است که همواره در بین برخی از صاحبنظران وجود داشته است. این بحث تا جایی که تحقیقی تاریخی و بی‌طرفانه باشد مشکلی ندارد، اما مشکل از جایی آغاز می‌شود که بحث درباره رد و اثبات تشیع شخص خاصی، به آوردگاهی برای جدال‌های ناتمام و بی‌حاصل تبدیل می‌شود. شدت و حساسیت بحث درباره برخی از بزرگان نیز با توجه به بزرگی و اهمیتشان، مضاعف می‌گردد.
به نظر می‌رسد دو شخصیت بزرگ در تاریخ اندیشه و فرهنگ اسلامی بیش از همه در این باره مورد توجه بوده‌اند: محیی الدین عربی و جلال ‌الدین مولوی. به دست دادن گزارش کوتاهی از جدال‌های فراوان و فرساینده در نفی و اثبات تشیع این دو، خود به تنهایی مثنوی هفتاد من کاغذ خواهد شد. اما برای نمونه اشاره به دو مورد شاید خالی از لطف نباشد.
1- مرحوم محمد حسین تهرانی مشهور به علامه تهرانی در کتاب «مهر تابان» خود (که گزارشی از مباحثات ایشان با استادش علامه طباطبایی است) گزارش نسبتا مبسوطی از بحث خود با علامه طباطبایی در باب تشیع ابن عربی به دست می‌دهد. طبق این گزارش، ایشان در پی اثبات تشیع ابن عربی است و علامه طباطبایی نافی آن.
2- یکی از شاگردان مرحوم تهرانی با نام شیخ محسن قاسم تهرانی کتابی مفصل با این عنوان نوشته است: «القول المتین فی تشیع الشیخ الاکبر محیی الدین ابن العربی» و در آن در باب اثبات تشیع ابن عربی به معنایی خاص، یعنی تسنن دوازده امامی، بحث مفصلی صورت داده است.
جز این دو نمونه، در آثار و سخنان عالمان و بزرگان شیعه از قرن هشتم تا کنون و به ویژه در روزگار معاصر ما به نمونه‌های بسیار دیگری نیز می‌توان اشاره کرد؛ اما غرض من گزارش این بحث‌ها نیست، هر چند خود می‌تواند موضوع پژوهش ارزشمندی باشد. زاویه نگاه من به این بحثها، کشف و تحلیل فرض‌های نهفته در ذهن کسانی است که در صدد اثبات تشیع چنین شخصیت‌هایی هستند و با توجه به دلبستگی همزمان خود به مکتب تشیع و تعالیم عارفان، می‌خواهند هم برای مکتب تشیع هویت‌سازی کنند و هم درستی تعالیم عارفان را ثابت کنند.
به گمان من در ذهن این کسان که چه بسا در حسن نیت آنان نمی‌توان تردید کرد دو گزاره مهم وجود دارد که هر دو گزاره می‌تواند در معرض نقدهای جدی قرار گیرد:
1- نجات، سعادت یا رسیدن به قرب الهی فقط در صورت تبعیت از مکتب تشیع و بهره‌مندی از ولایت اهل بیت علیهم‌السلام آن گونه که از ظاهر برخی روایات برمی‌آید ممکن است و بدون آن هیچ کس نمی‌تواند به هیچ مقام معنوی دست پیدا کند.
2- ممکن نیست کسی بدون رسیدن به نجات، سعادت یا قرب الهی، بتواند سخنانی از سنخ سخنان مولانا یا ابن عربی بگوید.
با چند و چون در این دو فرض نهفته مهم، روشن خواهد شد که جدال بی‌حاصل در باب اثبات تشیع ابن عربی یا مولانا یا کسانی دیگر مانند آنان، از اساس بر پایه محکمی قرار ندارد. در این صورت نه با اثبات تشیع آنان، چیزی بر حقانیت تشیع یا درستی تعالیم عارفان افزوده خواهد شد و نه با نفی تشیع آنان، صف عالمان و بزرگان شیعه خلوت خواهد شد یا دلیلی برای نفی تعالیم عارفان فراهم خواهد آمد.

بله این هم هست برخی از به کاربردن اصول یا کتب خمسه توسط والد شیخ بهایی (در اجازه‌ای هم‌ که گویا در مکتبه مرعشیه‌ موجود است تصریح شده) چنین‌گمان کرده‌اند که پس کتاب لابد دست وی بوده، لذا به عنوان کتب خمسه در اجازه خود تصریح کرده است و معنی ندارد کتابی که در دسترس نیست به نقل روایت از آن اجازه دهد! در حالی که علی ما حققه بعض الافاضل، والد شیخ با شناختی که از شیخ صدوق، سبک و روش و نوع روایات و مشیخه او و ... دارد، گویا با این اجازه خواسته تلویحا برساند، اگر روزی این اثر یافت شود، با توجه به وثاقت ضمنی که از فحوای کلام گذشتگان‌ علمای شیعه نسبت به این اثر حاصل میشود، (ندیده) آن ۱۰۰% مورد تایید است و بنده (والد شیخ بهایی) اجازه نقل روایت از آن (به مُجاز) میدهم.
علی ای حال دفتر جستجو برای یافتن این اثر مفقود شیعه در مجموعه‌های تراثی، از چند قرن پیش تاکنون، همچنان باز است، گویند مرحوم‌ مجلسی، میرزا عبدالله افندی را چند بار به یمن، عراق، حجاز، استانبول و جاهای مختلف فرستاد، به امید یافته شدن این اثر ارزشمند، ولی وی دست خالی به اصفهان برگشت.🌹

🔹خلاصه پاسخ به یکی از دوستان همراه:

1. کامل بهائی تنها منبع معتبر آن حکایت است که با بررسی نسخ خطی آن نشان دادیم ارتباطی با دختر امام ندارد و صاحب کامل معتقد به دو دختر برای امام است.

2. ماجرای سید ابراهیم و کشف جسد آن دختر اگر درست باشد مؤید نقل کامل بهائی است و بیانگر رؤیت همان دخترکی است که در کامل بهائی به ماجرایش اشاره شده. با آن قصه نمی توان نسب برایش درست کرد.

3. فاطمه بنت الحسین ع شوهر داشته و نمی تواند با دخترک داستان کامل بهائی یکی باشد. تعدد فاطمه هم توهمی بیش نیست.

4. نقل لباب الانساب از جهات مختلف مخدوش است. هم متفرد است و احدی از علمای انساب به آن اعتنا نکرده. هم با چند صفحه قبلش منافات دارد که دختران امام را در 4 نفر منحصر کرد. و مهم تر این که کسی که چند روز بعد از پدر از دنیا برود را نمی گویند بقی بعد ابیه. طبق این نقل مخدوش باید قائل شویم رقیه ای بوده که بعد از پدر زندگی کرده مثل فاطمه و سکینه. و این ربطی به واقعه مزبور ندارد.

5. این احتمال که ممکن است کاتب نام را از جدول انداخته باشد به غایت سست و خرق اجماع است و طبق آن دختران امام 5 نفر می شوند که احدی به آن قائل نشده است.

6. به فرض نام رقیه را با یک منبع متفرد و مخدوش بپذیرید، چه ربطی به ماجرای خرابه شام دارد؟ تنها منبع معتبر یعنی کامل بهائی آن واقعه را به دختر یکی از اصحاب نسبت داده است.

@bazmeghodsian