جستاری در اسناد کهن

@litera9

عوامل سقوط خاطرات علی دشتی (نایاب _ممنوعه)

در این كتاب، یادداشت‌های علی دشتی كه از اواسط سال 58 تا 26 دی ماه 1360 به رشته تحریر درآمده به طبع رسیده است. وی در این یادداشت‌ها، عوامل سقوط محمدرضا پهلوی را ذیل سه دوره بازگفته است.
"دوره اول از 25 شهریور ماه 1320 تا 28 مرداد ماه 1332 سقوط كابینه مصدق"، دوره دوم از 28 مرداد 1332 تا سال 1343 پایان حكومت علم و دوره سوم از آغاز حكومت حسنعلی منصور تا دی ماه 1357 فرار شاه از ایران.
كتاب با نامه سفیر ایران در لبنان خطاب به شاه كه طی آن وقایع خرداد ماه 1342 بررسی و تبیین شده نیز با مطلبی تحت عنوان نتیجه به پایان می‌رسد.

@litera9
کتاب تاریخی و نفیس :
«... عوامل سقوط محمدرضاشاه پهلوی ..»
نویسنده : «.. علی دشتی ..»
در این كتاب، یادداشت‌های علی دشتی كه از اواسط سال 58 تا 26 دی ماه 1360 به رشته تحریر درآمده به طبع رسیده است.
وی در این یادداشت‌ها، عوامل سقوط محمدرضا پهلوی را ذیل سه دوره بازگفته است."دوره اول از 25 شهریور ماه 1320 تا 28 مرداد ماه 1332 سقوط كابینه مصدق"، دوره دوم از 28 مرداد 1332 تا سال 1343 پایان حكومت علم و دوره سوم از آغاز حكومت حسنعلی منصور تا دی ماه 1357 فرار شاه از ایران.
كتاب با نامه سفیر ایران در لبنان خطاب به شاه كه طی آن وقایع خرداد ماه 1342 بررسی و تبیین شده نیز با مطلبی تحت عنوان نتیجه به پایان می‌رسد.

مسجدی به عظمت مسجد اعظم
__گرد آوری و تنظیم 🙏آریو🙏__

1384 قمری یعنی 52 سال پیش بود كه حاج شیخ عباس مشكوری كه در مسجد امام رضا(ع) در قلهك نماز اقامه می‌كرد، باغی خرید و به كمك اهالی محله و خیّران شروع به ساخت مسجدی در آن باغ كرد. این مسجد جدید قرار بود كمی بزرگ‌تر باشد تا همه مردم محله در آن به نماز بایستند و مشكلات مسجد كوچك امام رضا(ع) نیز دیگر وجود نداشته باشد. پس از فوت او بود كه حاج شیخ حسن مقدس، به امامت جماعت مسجد برگزیده و بالكن و حیاط و... در دوره او ساخته شد. معماری داخل مسجد با مهندسی قلیچ باقلیان بود كه كاخ دادگستری را نیز ساخته بود و خانه‌ای در قلهك داشت و دردوره سالخوردگی می‌خواست‌ كاری برای محله‌اش انجام دهد. اما طراحی حیاط مسجد با مهندس مظلوم بود كه معمار مسجد الغدیر است و سردر و حیاط و... از طراحی‌های اوست. این بنا حالا 37 سال است كه به همان شكل باقی مانده و تغییری نكرده است. همه این اطلاعات در سر درِ مسجد و روی سقف آن آورده شده است. از مسجد راهی به حسینیه باز است. حسینیه‌ای كه دری در كوچه پشت مسجد دارد و در ماه محرم و صفر میزبان نمازگزاران و عزاداران است. این حسینیه‌ 35 سال طول كشید تا ساخته شود و عمر ‌بانی آن؛ حاج آقا مقدس به تکمیل مسجد قد نداد و در آخر پسرش و اهالی آن را به پایان رساندند. پس از حاج آقا مقدس پسرش امامت جماعت مسجد را به عهده گرفت و پس از او تا امروز امامت نمازگزاران با حاج آقا فائق است.
دل به مسجد كه بدهید، معماری قرینه و منظم آن چنان آرامشی در دل‌تان می‌اندازد كه هیچ دوست ندارید پا از آن بیرون بگذارید. گنبد داخلی مسجد كاشیكاری و آیینه‌كاری است و همان گنبدی نیست كه از بیرون می‌بینید. گنبد بالایی 12‌متر با گنبد زیرین فاصله دارد. گنبدی دو پوسته كه از ترس آسیب نرسیدن به كاشیكاری و آیینه‌كاری گنبد داخلی در گذر زمان و تغییرات جوی از بالایی فاصله‌گذاری شده است. گنبد بالایی اما سراسر با مس پوشانده شده و مقاومتی چند صد سال دارد. از همان ابتدا ستون‌ها آجری نبود و بالكن هنوز ساخته نشده بود. حاج آقا مقدس برای ایجاد فضای بیشتر بالكن را برای خانم‌های نمازگزار بنا كرد. سقف مسجد اعظم به‌طور كامل با آجر و كاشی و آیه‌های قرآن مزین شده است. 32 سال بی‌وقفه این ساخت‌وساز طول كشید. همه آجر و كاشی‌ها با نام پنج تن، اسماء الله و محمد(ص) و علی(ع) و 4 قل مزین شده است.

تصویری از تخت طاووس یا تخت خورشید در موزه جواهرات سلطنتی ایران!

🔹این تخت به فرمان فتحعلی‌شاه و با جواهرات و طلای موجود در خزانه ساخته شد و به‌دلیل وجود نشان خورشید در بالای تخت، به تخت خورشید معروف شد. البته بعد از ازدواج فتحعلی‌شاه با «طاووس تاج‌الدوله» «تخت طاووس» نام گرفته است.
@AkhbareFori

.
♦️✒️ در مورد پرچم شیر و خورشید نشان

✅ گزینش پرچم ملی از اواسط قرن ۱۹ میلادی در جهان رایج شده است.

🔸 نشان شیر و خورشید کهن است و ربطی به خاندان پهلوی ندارد و از دیرباز در پرچم‌های ایران دیده می‌شود.

🔸 رنگ کنونی پرچم ایران از اواسط قاجاریه رایج شد. ‏

🔸 سه نمونه‌ی تاریخی از پرچم‌های شیر و خورشید نشان ایران👇

🔸 توضیح تصاویراز چپ به راست:

🔸 ورود محمد رضا بیگ فرستاده‌ی دولت ایران (صفوی) با پرچم شیر و خورشید نشان، به کاخ ورسای فرانسه در سال ۱۷۱۵ میلادی

🔸 پرچم شیر و خورشید نشان در نقاشی صحنه نبرد سلطان‌آباد (ایران و روس) در سال ۱۸۱۲ میلادی

🔸 پرچم شیر و خورشید نشان ایران در سال ۱۸۶۴ میلادی (آرشیو کتابخانه کنگره آمریکا)/ وحید بهمن

@Geographykhodabandeh

♦️صحنه ای از جنگ های ایران و روسیه روی بوم نقاشی

این نقاشی شکست پیاده‌نظام روسیه را از ارتش ایران در نبرد ۱۳ فوریه ۱۸۱۲ حوالی سلطان‌آباد نشان می‌دهد. طرف چپ، شاهزاده عباس میرزا را با لباس آبی و سوار بر اسب می‌بینید که به سرهای بریدۀ دشمن اشاره می‌کند. طرف راست تابلو ارتش روسیه را در محاصرۀ نیروهای ایران می‌بینید. نشان ایران، شیر و خورشید، در دستانشان پیداست. وسط تصویر فرماندهی انگلیسی دیده می‌شود که بر آرایش ارتش ایران نظارت داشت.

این نقاشی که نقاش آن نامعلوم است، در قلعه اوجان متعلق به عباس میرزا بود که بعدها به غنیمت روسیه درآمد و به قصر زمستانی سن‌پترزبورگ منتقل شد.
منبع: تاریخ اندیشی
@Zhiruss

بنای تاریخی ایاصوفیه در استانبول در هفته‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. شایعاتی وجود دارد که ترکیه تصمیم دارد آن را به عبادتگاه مسلمانان تبدیل کند.
شورای دولتی ترکیه تصمیم خود مبنی بر تعطیل کردن ایاصوفیه به عنوان موزه و بازگشایی احتمالی آن به عنوان مسجد را دوم ژوئیه اعلام خواهد کرد.
شورای دولتی آخرین مرجع رسیدگی به احکام محاکم اداری است.
ایاصوفیه در دوران امپراطوری بیزانس در سال ۵۳۷ میلادی به عنوان کلیسای اسقفی ارتدوکس یونانی ساخته شد. پس از آنکه عثمانی‌ها در سال ۱۴۵۳ استانبول را فتح کردند کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کردند و در سال ۱۹۳۵ پس از اعلام جمهوری در ترکیه، دولت تصمیم گرفت که آن را تبدیل به موزه کند.
بحث و گفتگو در مورد تبدیل این میراث جهانی یونسکو به مسجد سال‌هاست که در جریان است اما خیلی از ناظران بر این باورند که این بار موضوع فرق می‌کند.
سه هفته پیش رجب طیب اردوغان در میان مقامات دولتی و اعضای حزب عدالت و توسعه گفت:" در ایاصوفیه می‌تواند مراسم نماز برگزار شود. مراسم نماز جمعه هم می‌تواند اجرا شود. فقط ملت دین‌دار ما می‌تواند در مورد آن تصمیم بگیرد".
@iran_times

🔻 نماد شیر و خورشید که از زمان صفویان در ایران گسترش پیدا کرد، هویتی ایرانی و شیعی داشت. اما چندی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از پرچم ایران حذف شد چون انقلابیون آن را یادآور حکومت پهلوی میدانستند. پیش از آن هم دو بار در تاریخ معاصر، نماد شیر و خورشید در معرض خطر حذف قرار گرفته بود ولی در نهایت آیت الله خمینی بود که دستور حذف آن را در تیرماه سال ۱۳۵۹ صادر کرد، یک ماه قبل از درگذشت محمدرضا شاه پهلوی. در آستانه چهلمین سالگرد درگذشت شاه، خشایار جنیدی نگاهی کرده به ریشه های تاریخی نماد شیر و خورشید.

@BBCPersian

نشان تاج در زمان پهلوی پنج درجه داشت. این نشان با انجام خدمات برجسته به کشور اعطا می‌شد.

نشان درجه یک تاج: نشانی ستاره ای شکل و یک طرفه که بر روی سینه نصب می‌شد. اندازه آن ۹۳ میلیمتر، وزن ۱۳۳/۶ گرم و از جنس نقره بود. نشان آویز همراه این نشان بزرگ، نشانی نقره با وزن ۸۳/۲ گرم بود.

نشان درجه دو تاج: نشانی ستاره ای شکل و دو رو که با روبانی به دور گردن بسته می‌شد.

نشان درجه سه تاج: نشانی ستاره ای شکل و دو رو که با روبانی بر روی سینه آویخته می‌شد.

نشان درجه چهار تاج:

نشان درجه پنج تاج: نشانی ستاره ای شکل و دو رو که با روبانی بر روی سینه آویخته می‌شد. اندازه آن ۴۵/۸ میلیمتر بود.
در دوره پهلوی‌ها نشان‌های رسمی کشور سه نشان بود:
۱-نشان پهلوی 
۲-نشان تاج ایران
۳-نشان همایون

ریاست کمیسیون نشان‌های سه‌گانه با شخص شاه بود. نشان پهلوی ویژهٔ شاه، ولیعهد و سران و پادشاهان دیگر کشورها بود. پیشنهاد اعطای نشان تاج برای کارگزاران دولتی، از سوی وزارت‌خانه مربوط داده می‌شد و پس از درگذشت شخص، نشان تاج به دفتر کل نشان‌ها بازگردانده می‌شد ولی فرمان نشان نزد بازماندگان به‌یادگار می‌ماند. از نشان درجه یک تاج، فقط ۱۰ عدد وجود داشت و تنها پس از مرگ یکی از دارندگان نشان این امکان وجود داشت تا شخص دیگری آن را دریافت کند.
افزایش چشمگیر درآمدهای نفتی ایران که حاصل مذاکرات جمشید آموزگار بود باعث شد در سال ۱۳۴۹ خورشیدی، نشان درجه یک تاج به او اعطا شود.

نسخهٔ اولیه از نشان درجه یک همایون
اهدا توسط دودمان پهلوی
نشان ملی کشور شاهنشاهی ایران

نشان همایون یکی از نشان های افتخار ایران در دورهٔ پهلوی است که با روی کار آمدن رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۰۴ خورشیدی و انقراض قاجار، جایگزین نشان قبلی شیر و خورشید گردید و با ایده نوین زمان خود طراحی شد. این نشان در سال ۱۳۱۸ خورشیدی برای نخستین بار با میناکاری خاص خود طراحی شد و تا سال ۱۳۵۷ دارای اعتبار بود.

سه درجه مختلف نشان همایون اولیه
(بپاداش خدمت رضاشاه)

این نشان ابتدا در سال ۱۳۰۴ با نام نشان «بپاداش خدمت» ایجاد شد که دارای سه درجه و از دو جنس بود. در روی مدال طرحی از شیر و خورشید در مرکز نشان بود و اطراف آن را دو شاخه زیتون فرا گرفته بود. در پشت مدال عنوان رضاشاه در یک دایره بصورت «پهلوی شاهنشاه ایران»، عبارت «بپاداش خدمت» در بالای نشان و تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۰۴ در پایین دیده می شود.
نشان درجه یک از جنس نقره با آبکاری طلا، نشان درجه دو از جنس نقره و نشان درجه سه از جنس برنز و در فرانسه تهیه شده بود.
هر سه نشان، آویز سینه و در یک اندازه ساخته شده بودند و روبان هر سه سبز یکنواخت بود.
با توجه به عبارت «بپاداش خدمت» که در پشت نشان درج شده بود و همچنین طراحی ثانویه و ستاره ای شکل از آن که ۱۴ سال بعد ایجاد شد، این نشانِ اولیه به اشتباه به عنوان «نشان خدمت رضاشاه» نامیده میشود.
در سال ۱۳۱۸ نشان همایون با طراحی جدید و معروف خود ایجاد و معرفی شد.

نشان همایون نشانی ستاره ای شکل بود و جنس آن از نقره با عیار ۸۰۰ از هزار بود. در مرکز این نشان قسمتی مدور تعبیه شده بود که در آن تصویری میناکاری از شیر و خورشید با دست کشیده شده بود. کلیه مراحل طراحی و ساخت این نشان در شرکت مدال سازی آرتوس برتراند پاریس و به سفارش دربار پهلوی انجام می شد. روبان این نشان نواری سبزرنگ با حاشیه سرخ بود.

این نشان دارای چهار درجه به شرح زیر بود:
نشان درجه یک همایون: دارای سه طراحی مختلف برای نسب بر روی سینه، گردن آویز و شوالیه
نشان درجه دو همایون:دارای دو طراحی مختلف برای نسب بر روی سینه و گردن آویز
نشان درجه سه همایون: بصورت نشان آویز بر روی سینه و گردن آویز
نشان درجه چهار همایون: نشان نظامی بصورت آویز بر روی سینه

نخستین نشان تمثال همایون که از دوران قاجار بدست آمده، مربوط به فتحعلی شاه قاجار است که تنوع آن در دوران ناصرالدین شاه به اوج خود رسید. این نشان با انقراض سلسله قاجار و آغاز حکومت پهلوی در سال ۱۳۰۴ خورشیدی ملغی شد.
تصویرگران تمثال ناصرالدین شاه بر روی این نشان، مَتیو دِروشه از پاریس و ابوالحسن غفاری (صنیع الملک) بودند.
نشان تمثال همایونی به درباریان با بالاترین درجه حکومتی، فرستاده‌های ویژه و رده بالای خارجی مانند سفیران تعلق می‌گرفت. این نشان با الهام از مبادله هدایای دیپلماتیک که در بین کشورهای روسیه تزاری، فرانسه ناپلئونی و امپراتوری عثمانی مرسوم بود، هدیه ای با نقش مینیاتوری از شاه ایران در سطح ملی و بین‌المللی در آن زمان محسوب می‌شد.

علت نامگذاری نشان به تمثال همایونی، نقاشی تصویری میناکاری شده از شاه قاجار در قابی بیضی شکل بود که اطراف آن با جواهرات سلطنتی گرانقیمت نظیر الماس و یاقوت تزئین شده بود. تراش نگینهای آن از نوع فلامکی بود که تراش رایج در زمان قاجار است. جنس این نشان از طلا بود.
در اوایل قرن نوزدهم میلادی، این نشان بعنوان نشان درجه دو و بعد از نشان شیر و خورشید در نظر گرفته می‌شد. از اینرو در سال ۱۲۰۷ خورشیدی نشان درجه یک شیر و خورشید به جان کینیر مک دونالد، دیپلمات انگلیسی، اعطا شد. فتحعلی شاه قصد داشت همین نشان را به دستیار مک دونالد، دکتر جان مک نیل، نیز اعطا نماید که با اعتراض مک دونالد مواجه شد و درنتیجه مک نیل نشان فتحعلی شاه را به عنوان نشان درجه دو دریافت نمود. نشان اعطایی به مک نیل حاوی تصویری از فتحعلی شاه در لباس سنتی ایران بود که دارای قاب و تزئیناتی از الماس بود.
محمد شاه قاجار برای تحکیم سلسله قاجار، تصویرگری مینیاتوری از خود را در لباس سنتی همانند پدرش، فتحعلی شاه، ادامه داد و آن را به عنوان بخشی از لباس اروپایی و جدید خود پذیرفت.

نخستین پرچم الکترونیکی ایران در عصر قاجار

نخستین پرچم الکترونیکی مجلس شورای ملی ایران که به دستور ارباب کیخسرو با نشان شیر و خورشید در کارخانه AEG آلمان ساخته شده است. محل نگهداری: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی - با سپاس از کانال سمان

زیرنویس عکس: بیدق مجلس شورای ملّی که به دستور آقای ارباب کیخسرو رییس ادارۀ مباشرت مجلس شورای ملی در برلین در کارخانۀ AEG از آهن و چراغ برق الوان ساخته و حمل به ایران شده است، و در روز چهارشنبه دهم تنگوزئیل 1302 (30 ژانویۀ 1924) در این کارخانه روشن و این عکس برداشته شده است.

علاوه بر ارباب کیخسرو (نفر هفتم از سمت راست)، سید حسن تقی زاده (نفر چهارم از سمت راست) نیز در تصویر حضور دارد.

@qajariranhistory