جستاری در اسناد کهن

مصاحبه مفصلی است با آقای کامران فانی که عمری را در حوزه کتاب و کتابداری سپری کرده است. از این خاطرات، بخشی از تاریخ کتاب و کتابخانه در ایران بدست می آید. تجربه های وی از دوران تحصیل و همین طور کار در کتابخانه ملی برای همه به خصوص کتابدان جالب است.
@UT_Central_Library

در باره نسخه دستنوشته کیانوری در نقد خاطرات انور خامه ای

در سال 83 مرحوم حجت الاسلام و المسلمین فاکر، تعدادی کتاب چاپی به کتابخانه ما اهدا کرد. یک اثر خطی هم که دستنوشته کیانوری دبیر کل حزب توده بود، در میان آنها بود. این دستنوشته، نقدی بود که آقای کیانوری بر خاطرات انور خامه ای [تازه درگذشته] در باره تحولات مربوط به حزب توده در میانه دهه بیست تا ملی شدن صنعت نفت نوشته بود. تاریخ یادداشت کیانوری 12 اردیبهشت سال 1365 است، یعنی وقتی که در زندان بوده و معلوم است که اینها را در زندان نوشته است.
یادداشت آقای کیانوری که عکس آن را هم (پایین) گذاشته ام، این است:
ضروری می دانم این نکته را یادآوری کنم که برای تهیه این نقد بر مطالب جلد سوم خاطرات آقای انور خامه ای به نام از انشعاب تا کودتا در قسمت مربوط به حکومت هژیر و علا و دکتر مصدق، کودتای 28 مرداد و بخش مربوط به افسانه طلا جز در موارد استثنایی که مربوط به خاطرات شخصی خودم است، به طور عمده از دو اثر گرانبهای رفیق گرانقدرم ف. م. جوانشیر یعنی: 1 ـ کتاب 28 مرداد تاریخ جنبش ملی کردن نفت ایران، 2 ـ افسانه طلا از انتشارات حزب توده ایران سال 1359 استفاده کرده ام. این را هم اضافه کنم که همراه بر نقل اسناد گردآوری شده در این دو اثر، در قسمت بسیار عمده، تحلیل هایی انجام شده در ارتباط با این اسناد را عینا و در موارد بسیار نادر با کمی اختصار در این نقد مورد استفاده قرار داده و نقل کرده ام. همچنین همان طور که در متن نوشته ام همیشه یادآوری کرده ام، از کتاب آقای جلال آل احمد به نام در خدمت و خیانت روشنفکران، به میزان کمی، برای نشان دادن چهره های واقعی دکتر مظفر بقایی و خلیل ملکی به عنوان خائنین فعال به جنبش ملی کردن نفت ایران، استفاده کرده ام. کیانوری 12 اردیبهشت 1365.
چنان که اشاره شد، این کتاب از سوی مرحوم آقای فاکر وقف کتابخانه تاریخ شد. عبارت ایشان با مهر «واقف محمدرضا فاکر» این است:
برای کتابخانه مرجع تقلید محبوب و موفق حضرت آیت الله العظمی سیستانی مد ظله العالی است با امضای ایشان و تاریخ 13/6/1383.
طبعا نسخه را به بنده خدا [رسول جعفریان] تحویل دادند که در کتابخانه تاریخ بگذارم.
سالها پیش تصویری از این کتاب را به دوستم آقای حقانی سپردم تا در موسسه مطالعات تاریخ معاصر چاپ کنند، اما تاکنون خبری از آن نشده است.
@jafarian1964

یادداشت آقای کیانوری در آغاز کتابی که در نقد خاطرات انور خامه ای نوشته است.
@jafarian1964

👆🏿کارنامه حزب توده و راز سقوط مصدق(دوره دو جلدی) 👈🏿 اثر: عبدالله برهان

📙«این اثر پاسخ‌نامه و نقد مفصلی است بر کتاب ((خاطرات نورالدین کیانوری)) (دبیر اول و رهبر حزب توده ایران در دوره پهلوی).

@litera9

این کتاب که براساس دست‌نوشته‌های "احسان طبری" فراهم آمده، مجموعه‌ای از خاطرات و اظهارنظرهای طبری درباره برخی شخصیت‌های سیاسی و ادبی است که درکنار آن، نویسنده از فعالیت‌ها و خاطرات خود در حزب توده سخن می‌گوید. وی درباره این نوشته‌ها تصریح می‌کند: در این یادنامه کوتاه دقت داشتم که خود را به جای "تاریخ" قرار ندهم. فصول بسیاری را ابتدا در نظر گرفته بودم که بعدها حذف کردم؛ نه از سر تنبلی، بلکه از سر فروتنی، دیدم که دلیل ندارد خود را به «داور کل» بدل سازم. در آنچه هم که نوشتم از کوچه‌های معینی گذشتم و کوشیدم گستاخ نباشم. کوشیدم که سودمند و دل‌پذیر را همراه سازم. روشن است که حد اعلای انصاف را، در چارچوپ درک خود به کار بردم».

@litera9
«محمد مسعود»
با نام مستعار «م. دهاتی» متولد سال ۱۲۸۰ در قم، روزنامه‌نگار، رمان‌نویس، صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول روزنامه «مرد امروز» بود. مقارن ساعت ۹ بعدازظهر روز پنجشنبه بیست و دوم بهمن ۱۳۲۶ محمد مسعود در خیابان اکباتان مقابل چاپخانه مظاهری به ضرب دو گلوله به قتل رسید.
دکتر «فریدون کشاورز» از سران حزب توده بعد از استعفا از حزب، در کتابی تحت عنوان «من متهم می‌کنم کمیته مرکزی حزب توده ایران را» اظهار می‌دارد: کمیته ترور را «عبدالصمد کامبخش» و کیانوری با استفاده از برخی افراد حزب بدون اطلاع کمیته مرکزی و حتی دبیرکل حزب به وجود آوردند و ترور مسعود توسط روزبه و یاران او به دستور مقام مافوق حزبی خود یعنی کیانوری، انجام شده است. فریدون کشاورز در خصوص دلایل قتل مسعود می‌نویسد: در همان ایام در مطبوعات حزب توده، اسناد و مدارک محرمانه‌ای از ارتش چاپ شده بود که موجب حیرت و اعجاب گردید و بسیاری بر این باور بودند که حزب توده به تمامی اوراق و اسناد محرمانه ارتش دسترسی دارد و این گمان به وجود می‌آمد که در خفا بین حزب و سازمان ارتش ارتباطی برقرار است و در واقع حزب از حمایت ارتش که سپهبد حاجعلی رزم‌آرا ریاست ستاد کل آن را برعهده داشت، برخوردار است. مسعود هم پس از این ماجرا یکی دو بار گفته بود اسرار و اسنادی از رزم‌آرا در دست دارم که اگر در روزنامه انتشار یابد مثل بمب صدا خواهد کرد. در همان زمان شنیدم که مسعود ابراز تمایل کرده که با رزم‌آرا مسأله مهمی را به میان گذارد، هرچند نفهمیدم که بین آنها ملاقاتی دست داد یا نه، ناگفته نماند که بعضی از شرکت‌کنندگان در قتل مسعود از طرف شهربانی دستگیر و پس از مدت کوتاهی آزاد شدند. در این آزادی آیا رزم‌آرا دخالتی نداشت؟ کیانوری که روز ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ در تیراندازی به شاه در دانشگاه تهران دخالت داشت، توسط «ناصر فخرآرایی» با رزم‌آرا که ترتیب دهنده واقعی این ترور بود مربوط می‌شد. کیانوری شاید با قتل مسعود می‌خواست این کار به گردن شاه و دربار بیفتد و تنفر مردم از شاه بیشتر شود، تازه این عمل به نفع رزم‌آرا هم بود که نقشه کشتن شاه و گرفتن حکومت ایران را داشت. یکی دیگر از احتمالات، نگرانی حزب توده، سازمان مقاومت ملی نیز بود که توسط مسعود، از عده‌ای وطن‌پرست تشکیل شده بود. اخیراً دکتر «باری روبین» یکی از کارشناسان امور خاورمیانه با بررسی و مطالعه و استفاده از مدارک محرمانه و منتشر نشده وزارت امور خارجه امریکا، اطلاعات بسیار جالبی درباره اهداف پنهانی رزم‌آرا و تیرگی روابط او با شاه و امریکا و نزدیکی با شوروی به دست آورده است. بر مبنای همین اسناد و مدارک، اعترافات، کتاب‌های چاپ شده، حدس قریب به یقین این می‌باشد که ترور محمد مسعود در بهمن ماه ۱۳۲۶ و سوء قصد به شاه در بهمن ۱۳۲۷ هر دو به دست عمال حزب توده و با آگاهی رئیس ستاد وقت ارتش، حاجعلی رزم‌آرا صورت گرفته بود.
همچنین در دیماه ۱۳۲۳, که «مرد امروز», با فشار مقامهای سفارت شوروی توقیف شد و روزنامه «پراودا» و رادیو مسکو به علت مخالفت مسعود با واگذاری امتیاز نفت شمال به شوروی, به او اتّهام طرفداری از سیدضیاءالدین طباطبایی زدند, در پاسخشان در ۱۴بهمن ۱۳۲۳ در «مرد امروز» نوشت:
«من از سال ۱۳۰۶مرتباً در روزنامه‌های ستاره صبح, قانون, آیینۀ ایران, تهران مصوّر, ترقّی, شفق سرخ و اطلاعات, با امضای "م.دهاتی" مقاله نویسی کرده, تا سال ۱۳۱۲ چندین کتاب انتشار داده‌ام ـ اشرف مخلوقات, در تلاش معاش, تفریحات شب, بهار عمر و گلهایی که در جهنم رویید ـ که به طبع رسیده و از تمام آثار و نوشته های من علاقه شدید به اصول آزادی و عدالت مُبرهَن و هویدا بوده است.
در سال ۱۳۱۲ از طرف وزارت فرهنگ ماْمور مطالعه در مطبوعات و تعلیمات عالیۀ اروپا شده, مستقیماً به پاریس و از آنجا به بروکسل رفته چندین سال مشغول انجام ماٌموریت و تحصیل در رشتۀ روزنامه نگاری بوده و سال ۱۳۱۷به علت نشر مقالاتی راجع به سوسیالیسم در روزنامه "گازت" بلژیک مغضوب سفارت ایران واقع و به تهران احضار شده و از آن تاریخ به اتّهام تمایلات سوسیالیستی مطرود دستگاه حکومت رضاشاهی و تحت نظر مأٌمورین شهربانی بودم. تا شهریور ۱۳۲۰ و پس از فرار نابغه در ۲۸شهریور تقاضای امتیاز روزنامۀ "مرد امروز" را نمودم. پس از دو ماه زحمت و مرارت موفّق به اخذ امتیاز شده‌ام. اولین شمارۀ "مرد امروز" در ۲۹مرداد۱۳۲۱ انتشار یافت و از همان شماره اول همین رویّه را داشته که اکنون دارد.
"مرد امروز" در مبارزه با ارتجاع و سرمایه‌داری و طرفداری از طبقۀ زحمتکش و کارگر از کمونیستی هم همیشه جلوتر بوده است.»

مصاحبه مفصلی است با آقای کامران فانی که عمری را در حوزه کتاب و کتابداری سپری کرده است. از این خاطرات، بخشی از تاریخ کتاب و کتابخانه در ایران بدست می آید. تجربه های وی از دوران تحصیل و همین طور کار در کتابخانه ملی برای همه به خصوص کتابدان جالب است.
@UT_Central_Library

در باره نسخه دستنوشته کیانوری در نقد خاطرات انور خامه ای

در سال 83 مرحوم حجت الاسلام و المسلمین فاکر، تعدادی کتاب چاپی به کتابخانه ما اهدا کرد. یک اثر خطی هم که دستنوشته کیانوری دبیر کل حزب توده بود، در میان آنها بود. این دستنوشته، نقدی بود که آقای کیانوری بر خاطرات انور خامه ای [تازه درگذشته] در باره تحولات مربوط به حزب توده در میانه دهه بیست تا ملی شدن صنعت نفت نوشته بود. تاریخ یادداشت کیانوری 12 اردیبهشت سال 1365 است، یعنی وقتی که در زندان بوده و معلوم است که اینها را در زندان نوشته است.
یادداشت آقای کیانوری که عکس آن را هم (پایین) گذاشته ام، این است:
ضروری می دانم این نکته را یادآوری کنم که برای تهیه این نقد بر مطالب جلد سوم خاطرات آقای انور خامه ای به نام از انشعاب تا کودتا در قسمت مربوط به حکومت هژیر و علا و دکتر مصدق، کودتای 28 مرداد و بخش مربوط به افسانه طلا جز در موارد استثنایی که مربوط به خاطرات شخصی خودم است، به طور عمده از دو اثر گرانبهای رفیق گرانقدرم ف. م. جوانشیر یعنی: 1 ـ کتاب 28 مرداد تاریخ جنبش ملی کردن نفت ایران، 2 ـ افسانه طلا از انتشارات حزب توده ایران سال 1359 استفاده کرده ام. این را هم اضافه کنم که همراه بر نقل اسناد گردآوری شده در این دو اثر، در قسمت بسیار عمده، تحلیل هایی انجام شده در ارتباط با این اسناد را عینا و در موارد بسیار نادر با کمی اختصار در این نقد مورد استفاده قرار داده و نقل کرده ام. همچنین همان طور که در متن نوشته ام همیشه یادآوری کرده ام، از کتاب آقای جلال آل احمد به نام در خدمت و خیانت روشنفکران، به میزان کمی، برای نشان دادن چهره های واقعی دکتر مظفر بقایی و خلیل ملکی به عنوان خائنین فعال به جنبش ملی کردن نفت ایران، استفاده کرده ام. کیانوری 12 اردیبهشت 1365.
چنان که اشاره شد، این کتاب از سوی مرحوم آقای فاکر وقف کتابخانه تاریخ شد. عبارت ایشان با مهر «واقف محمدرضا فاکر» این است:
برای کتابخانه مرجع تقلید محبوب و موفق حضرت آیت الله العظمی سیستانی مد ظله العالی است با امضای ایشان و تاریخ 13/6/1383.
طبعا نسخه را به بنده خدا [رسول جعفریان] تحویل دادند که در کتابخانه تاریخ بگذارم.
سالها پیش تصویری از این کتاب را به دوستم آقای حقانی سپردم تا در موسسه مطالعات تاریخ معاصر چاپ کنند، اما تاکنون خبری از آن نشده است.
@jafarian1964

یادداشت آقای کیانوری در آغاز کتابی که در نقد خاطرات انور خامه ای نوشته است.
@jafarian1964

🎥
فیلم مستند
" دختر فرمانفرما "
ساخته محمد حسن دامن زن
این مستند نگاهی دارد به زندگی مریم فیروز، از زبان خودش.
مریم فیروز دختر عبدالحسین میرزای فرمانفرما و نتیجه عباس میرزا، حاکم، وزیر و رئیس الوزرای معروف دوره قاجار و دختر دایی محمد مصدق بوده است. شاید هم بهتر است که گفته شود مریم میرزا، رییس کمیته زنان حزب توده و همسر نورالدین کیانوری دبیر اول حزب توده بوده است.
عملکرد حزب توده در ایران موافقان و منتقدان بسیاری داشته و دارد. اما نام مریم فیروز برای خیلی ها یادآور همه خاطرات تاریخ معاصر ایران هست. از دوران مصدق تا انقلاب .
او بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، مخفی شد و بعد از چهار سال به خارج از ایران گریخته ، در زمان حکومت پهلوی به صورت غیابی به اعدام محکوم شد. او همرا ه با نورالدین کیانوری همسرش در آلمان شرقی سابق ماند تا ۲۶ سال بعد که انقلاب شد و به ایران برگشت. حزب توده در سال های اول انقلاب از حکومت جمهوری اسلامی دفاع می کرد، اما در سال ۱۳۶۱ روابط این حزب با نظام حکومتی ایران تیره شد .
مریم فیروز سال ۱۳۸۶ چند ماه بعد از تهیه این فیلم در سن ۹۵ سالگی درگذشت.
.
کافه نادری📽🎼📖 @Naderi4