تدبیر سازگار با کسی که میخواهد فرزند پسر داشته باشد:
به نظر بقراط، جالینوس و دیگر طبیبان و فلاسفه تولد پسر یا دختر به سرچشمه گرفتن منیِ مرد و زن از بیضۀ راست یا چپ، قوّت یا ضعف آن از نظر حرارت و برودت، رقیق یا غلیظ بودنش و تکوین جنین در طرف راست یا چپ رحم بستگی دارد؛ بنابراین اگر منی از بیضۀ راست مرد و زن سرچشمه گیرد و با قوّت به طرف راست رحم بریزد ناگزیر از آن، پسر متولد میشود و اگر منی از بیضۀ چپ مرد و زن سرچشمه گیرد و ضعیف باشد و به طرف چپ رحم بریزد ناگزیر از آن دختر متولد میشود. اگر چیزی مابین این دو باشد پسر یا دختر شدنش به این امر بستگی دارد که کدام یک از آن دو بر دیگری غلبه پیدا کند؛ بنابراین اگر منی مرد و زن هر دو قوی باشد از آن، پسری قوی و کامل متولد میشود و هرگاه با هم بیامیزند و منیِ مرد قوی و منیِ زن ضعیف و مقدارشان برابر باشد و هیچیک از آن دو به دلیل زیادیاش بر دیگری غالب نیاید از آن پسری متولد میشود که کمی شبیه به دختر است. اما دلیل اینکه از آن آمیزش پسر متولد میشود قوّت منیِ مرد و برتریِ حرارتش بر منیِ زن است؛ چرا که پسر بر طبق ویژگیهای نوع خود از نظر قوّت بر دختر برتری دارد. اما ضعیف بودنش و شباهتش به دختر به دلیل منیِ زن و کم بودن حرارتش است؛ بنابراین اگر منی مرد به دلیل بیشتر بودنش بر منی زن غالب آید از آن، پسری قوی متولد میشود که در مذکر بودنش به نهایت کمال نرسیده است؛ زیرا ضعف منیِ زن با آن آمیخته شده است و اگر منیِ زن به دلیل بیشتر بودنش بر منیِ مرد غالب آید از آن پسری ضعیف و سست متولد میشود که بیشتر شبیه دختر است. پس اگر در طرف چپ رحم متولد شود ضعف، سستی و شباهتش به دختر بیشتر است؛ زیرا در طرف چپ، سردی مزاج و حرارت کمی را که از ویژگیهای این طرف و به خاطر نزدیک بودنش به طحال است، کسب میکند و اگر تکوینش در طرف راست رحم باشد ضعف، سستی و شباهتش به دختر کمتر است؛ زیرا در طرف راست، حرارت و برودت کمی را که از ویژگیهای این طرف و به خاطر مجاورتش با کبد است، کسب میکند. اگر منیِ زن سست و ضعیف و منیِ مرد نیز به همین شکل باشد ناگزیر از آن دختر متولد میشود؛ حال اگر منی مرد به دلیل بیشتر بودنش بر منیِ زن غالب آید دختری قوی متولد میشود که شبیه پسر است و اگر منیِ زن به دلیل بیشتر بودنش بر منیِ مرد غالب آید دختری ضعیف متولد میشود؛ حال اگر تکوینش در طرف راست باشد قویتر و اگر در طرف چپ باشد ضعیفتر میشود؛ زیرا قوّت از ویژگیهای طرف راست و ضعف از ویژگیهای طرف چپ است. هرگاه منیِ مرد و زن قوی باشد و منیِ مرد به دلیل قوّتش و بیشتر بودنش بر منیِ زن غالب آید از آن پسری متولد میشود که شبیه پدرش است؛ بهویژه اگر تولدش در سمت راست رحم باشد. نظر جالینوس در کتاب «منافع الأعضاء» و نیز بقراط و دیگر طبیبان اینگونه است.
این در حالی است که اگر شما عمیقاً اقسام مني و ترکیب شدن مقداري از آن با دیگری را بررسی کنید و به دنبال آن بروید که اگر دلایل پسر بودن در آن ترکیب بیش از دلایل دختر بودن باشد چه میشود به دانشی نیک و والا دست یافته و به رازی از رازهای شگرف خلقت پی میبرید . همچنین درمییابید که چرا برخی مردها به زنان و برخی زنها به مردان شباهت دارند و دلایل شباهت مردان به زنان و موارد دیگر چیست. اگر از طولانی شدن کتاب بیم نمیداشتم و هدف و مقصودم این میبود، دربارۀ همۀ آن نظرات سخن میگفتم. برای اینکه این کتاب از بیان آنها تهی نباشد من اصول بهوجود آمدن پسر و دختر را به منظور اطلاع یافتن و آگاهی آوردهام تا برای فرد دانشمند قانعکننده باشد و یادآوری باشد برای درک کسی که به برکت زیرکی، هوش سرشار و استعدادش مسائل مبهم و علوم پیچیده را به راحتی درمییابد