کانال کتاب (yortchi) pdf

نسخه بالا ـ ورقا و گلشا ـ ز یک شاعر ترک ـ مسیحی (ظاهرا) از سال 1032 که اشعاری هم در وصف عباس اول و حتی رسول و امام علی و بسیاری از مسائل دیگر دارد، کسی به روسیه برده بوده و نویسنده یادداشت بالا نوشته که آن را در سال 1163 ق خریده و به ایران برگردانده است.

رونوشت نامه‌هایی که از وزارت امور خارجه ایران به کشورهای فرانسه، روسیه، مجارستان، عثمانی، انگلستان در زمان ناصرالدین شاه ارسال شده و نیز نامه‌هایی که به سفرای ایران و خارجه نوشته شده است در دستنویسی به یادگار مانده از همان ایام.
@aaadab1397farhang

دفتری دیگر از رونوشت نامه‌هایی که از وزارت امور خارجه ایران به کشورهای فرانسه، روسیه، مجارستان، عثمانی، انگلستان در زمان ناصرالدین شاه ارسال شده و نیز نامه‌هایی که به سفرای ایران و خارجه نوشته شده است در دستنویسی به یادگار مانده از همان ایام.
@aaadab1397farhang

@litera9
كتاب حاضر سفرنامه كلنل چريكف نماينده دولت روسيه و رئيس كميسيون تعيين حدود مرزي ايران و عثماني در دوران قاجار است كه براي انجام مأموريتهاي خود با استانها خوزستان ،‌ بوشهر ، مركزي ، چهارمحال و بختياري ، اصفهان ، تهران ، همدان و كردستان سفر كرده است .
'آبکار مسیحی', سیاحت‌نامه مسیو چریکف را در سال 1305از زبان روسی به فارسی ترجمه نموده است .چگونگی نگارش این سیاحت‌نامه بدین قرار است :به دنبال انعقاد معاهده ارزنه الروم در دوره ناصرالدین شاه قاجار, مقرر شد که از طرف دولت‌های ایران و عثمانی مامورانی به مرزهای دو کشور روانه شوند تا درباره تعیین خط مرزی مذاکره کنند .از طرف روس و انگلیس نیز مامورانی برای رسیدگی به اختلافات اعزام شدند .ریاست هیئت نمایندگی دولت روسیه با کلنل چریکف بود .وی مدت چهار سال ( 1848ـ 1852م/ 1265ـ 1269ه.ق) کمیسر و رئیس کمیسیون تحدید حدود ایران و عثمانی بود که به اتفاق سه نقشه‌بردار ـ که بعدها نقشه اصلی نواحی غربی ایران از روی گزارش آنان تهیه شد ـ گزارشی تهیه و به دولت متبوع خود ارائه نمود .پس از فوت وی در سال 1860م, جانشینش, مسیو غمارف آن را جمع‌آوری نمود و در سال 1875م در پطرزبورگ به چاپ رساند.
این یادداشت‌ها از جهت بررسی تاریخچه روابط سیاسی ایران و عثمانی, مرزهای غربی کشور, همچنین وضعیت شهرها و آبادی‌ها و ساکنان آنها در آن عصر در زمره منابع دست اول به حساب می‌آید .کتاب با مقدمه‌ای به قلم مصحح همراه است که در آن خلاصه‌ای از تاریخچه اختلافات ایران و عثمانی ذکر شده است.

کتاب «روابط عثمانی و ایران در اسناد آرشیوی»

کتاب حاضر شامل اسنادی درباره روابط ایران و عثمانی است که توسط اداره آرشیو عثمانی وابسته به ریاست جمهوری ترکیه منتشر شده است. در این کتاب‌ها تصویر سندها به همراه ترجمه آنها از ترکی عثمانی به ترکی استانبولی آمده است. موضوع برخی از این سندها عبارتند از: تغییرات در عرصه سیاسی ایران در دوره قاجار، حمل جنازه‌های ایرانی برای دفن در عتبات عالیات عراق، ایرانیان عراق در دوره عثمانی، تلاش‌های دولت قاجار برای تاثیرگذاری بر شیعیان عراق،
سفارت ایران در استانبول و ایرانیان ساکن این شهر و نیز مرزهای ایران و عثمانی. در این کتاب شماری از عکس‌های ارزشمند مربوط به ایران در دوره عثمانی نیز درج شده است.

مشخصات منبع‌شناختی:
Arşiv Belgelerinde Osmanlı İran İlişkileri, Ankara: Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınlar, 2010, 665 s. (Yayın no: 111

نسخه بالا ـ ورقا و گلشا ـ ز یک شاعر ترک ـ مسیحی (ظاهرا) از سال 1032 که اشعاری هم در وصف عباس اول و حتی رسول و امام علی و بسیاری از مسائل دیگر دارد، کسی به روسیه برده بوده و نویسنده یادداشت بالا نوشته که آن را در سال 1163 ق خریده و به ایران برگردانده است.

نسخ خطی اردبیل در کتابخانه ملی روسیه در سنت پیترزبورگ روسیه است. نام دقیق وی سالتیکف شدرین، نویسنده محبوب استالین بود که وی بعد از به قدرت رسیدنش، پس از مرگ لنین، نام آن نویسنده را بر کتابخانه دولتی - سلطنتی سن پترزبورگ نهاد، اما در سال 1992 میلادی، یلتسین، آن نام را برانداخت و آن کتابخانه عامره را، مجددا به نام کتابخانه ملی روسیه افتتاح نمود، نسخ اردبیل موجود در آن کتابخانه عامره حدودا 166 مجلد است که در سال 1243ق در دوره جنگهای ایران و روسیه توسط پاسکوویچ، به روسیه منتقل گردید و در غایت نفاستند، بخش دوم این مجموعه در موزه ملی ایران قرار دارد که حدود سال 1314ش با صلاحدید حکمت، برای حفاظت بیشتر به تهران منتقل گردید.
گفتنی است نخستین بار بخشی هم از نسخ بقعه شیخ صفی، در زمان اشغال اصفهان، توسط افغانها، در سالهای 1137 تا 1142ق، عثمانیان هم از فرصت سقوط دولت صفوی بهره جستند و نسخ بقعه را همراه نسخ بسیاری به استانبول انتقال دادند که برای نمونه امروزه بخش اعظم کلکسیون نفیس حکیم اوغلو در کتابخانه سلیمانیه متعلق به اردبیل است که اخیرا فهرستش هم در ایران منتشر گردید.
نکته نهایی اینکه، سلطان یاووز سلیم، با اینکه پیروز جنگ چالدران بود و کتابخانه شاه اسماعیل را در تبریز و بسیاری از نسخ خطی در ایران را به عنوان غنائم جنگی به استانبول برد و امروزه زینت بخش کتابخانه های این کشور، از جمله موزه توپقاپی سرای است، اما به جهت ارادت و رابطه مریدی و مرادی که بین پدر شاه اسماعیل و پدر شاه سلیم (بایزید ثانی) بود، به حرمت آن رابطه، به درگاه شیخ صفی و مجموعه و نفائس آن دستی نزد، اما دویست بعد که هفت سال غرب ایران توسط عثمانی ها اشغال شد تا توانستند بردند آنچه را بردند، شاید به جرأت بتوان گفت عمده کتب فلسفی و کلامی موجود در کتابخانه های ترکیه، تولید حوزه ایران است و ... بله سخن بسیار است انشاء الله باشد فرصتی دگر با پوزش از تطویل🙏💐🌺🌸

گودرز رشتیانی در نشست بررسی «ترجمه‌های متون ایران‌شناسی از روسی به فارسی» گفت: ایران‌شناسی در روسیه در حال افول است و جای آن را مطالعات چین و ژاپن گرفته و محققان روس بیشتر ترجیح می‌دهند که مطالعات چین و ژاپن را بخوانند.
رشتیانی: ایران‌شناسی در روسیه در حال افول است/ شجاعی: ایران‌شناسان روسیه جزو پرکارترین‌ها هستند

به مناسبت حضور کشور روسیه به عنوان مهمان ویژه بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، نشست بررسی «ترجمه‌های متون ایران‌شناسی از روسی به فارسی» سه‌شنبه ( ۲۴ فروردین ۹۵) در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.

در این مراسم دکتر محسن شجاعی، دکتر گودرز رشتیانی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و دکتر ناهید عبدالتاجدینی سخنرانی کردند. تاج الدینی در ابتدای این مراسم با بیان اینکه ایران‌شناسی در روسیه در همه حوزه‌های علوم شناخته شده و تعدادی از این آثار به زبان فارسی برگردانده شدند گفت: البته تعداد زیادی نیز از این آثار به فارسی ترجمه نشده است.

وی با اشاره به حوزه‌های مختلف ایران شناسی در روسیه افزود: می‌توانیم سفرنامه‌ها را به نوعی قدیمی‌ترین متون در ایرانشناسی بدانیم؛ سفرنامه ولادیمیر مینورسکی یکی از این سفرنامه‌هاست. وی در سال 1958 در دوره ناصرالدین شاه از تفلیس راهی ایران شد و به توصیف مشاهدات و آداب و رسوم ایران پرداخته است. این اثر در سال 1357 به فارسی ترجمه شده است.

سفرنامه‌های مهمی که هنوز به فارسی ترجمه نشده‌اند
به گفته این پژوهشگر، «سیاحتنامه مسیو چریکف» عنوان سفرنامه دیگری است که در سال 1325 هجری قمری به فارسی برگردانده شده است. «ایران و ایرانیان» اثر دیگری است که در سال 1958 تالیف شده و دکتر نایب‌پور آن را ترجمه کرده، این کتاب گزارش سفر نویسنده در عصر مظفری است.

تاج‌الدینی با بیان اینکه سفرنامه‌های مهمی درباره ایران هستند که هنوز به فارسی ترجمه نشده‌اند، گفت: از جمله این سفرنامه‌ها می‌توان به ایران در عهد ناصرالدین شاه، سرزمین خورشید، گذری به ایران و شهرهای شمالی ایران، سفرنامه ناصرالدین شاه به مازندران در دو جلد، ناصرالدین شاه در روسیه، سیاحانی که به آذربایجان سفر کردند و... اشاره کرد.

وی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه بیشترین کتاب‌های منتشر شده درباره ایران کتاب‌های تاریخی هستند، عنوان کرد: درباره تاریخ ایران کتاب‌های زیادی منتشر شده است به طور مثال درباره ایران باستان کتاب‌هایی چون «تمدن ایران ساسانی» توسط عنایت‌الله رضا به فارسی برگردانده شده است. «تاریخ ما» عنوان کتاب دیگری است که توسط کریم کشاورز ترجمه شده است. تاریخ نخستین اقوام ایرانی در آسیای پیشین، ایران در دوره نخستین پادشاهان هخامنشی، کردها، مشاهدات و خاطرات نیز از جمله کتاب‌های دیگری هستند که درباره ایران باستان تالیف شده‌اند.

وی همچنین با اشاره به کتاب‌هایی که درباره ایران اسلامی نیز نوشته شده عنوان کرد: کتاب‌های لشگرکشی نادرشاه به قندهار و اسلام در ایران که در سال 1966 ترجمه شده از جمله این کتاب‌هاست. از کتاب‌های ترجمه نشده نیز می‌توان به کتاب‌های لشگرکشی پطر اول به سرزمین فارس، لشگرکشی نادرشاه به قندهار، مناسبات ایران و روسیه در عهد صفویه و... اشاره کرد.

به گفته تاج‌الدینی، درباره ایران معاصر نیز آثاری چون مرگ وزیر مختار، رسایلی از تاریخ ایران، تاریخ مبارزات سیاسی و اجتماعی استرآباد در عصر مشروطه، توسعه‌طلبی انگلیس و اشغال ایران و... ترجمه شده است. از کتاب‌های ترجمه نشده نیز می‌توان از کتاب‌هایی چون مفاهیم اساسی در تاریخ ایران، روس‌ها در ایران امروز، مناسبات بین‌المللی ایران، ایران و شرح اقتصادی ایران، مرزبندی ایران و عثمانیه، توصیف ایران معاصر و ... نام برد.

وی در بخش پایانی سخنانش با بیان اینکه در حوزه جغرافیا نیز می‌توان به کتاب «تذکره جغرافیای تاریخی ایران» اشاره کرد گفت: ایرانشناسی در روسیه به مثابه اقیانوس عظیمی است که می‌تواند ایران را با روش‌های مختلف کاووش کند. این میراث هم دستاورد ایران‌شناسان مختلف روسی است.

ترجمه آثار روسی فقط منوط به ترجمه آثار ادبی نیست
شجاعی دیگر سخنران این نشست با اشاره به نبود برخی از آثار ایران‌شناسی روسی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: در چهار سال گذشته شاهد گم شدن چهار نسخه کتاب روسی در کتابخانه ملی بودم و با مسئولان در این باره صحبت کردم اما نتیجه‌ای حاصل نشد.

وی با انتقاد از عدم توجه به آثار ایران شناسی روسی در سایر علوم افزود: اگرچه ادبیات جایگاه بالایی در فرهنگ و علوم دارد اما ترجمه آثار روسی فقط منوط به ترجمه آثار ادبی نیست و اگرچه ادبیات روس جهانشمول است اما تنها نباید به ادبیات روس پرداخت.

💢گسترش اماکن دیپلماتیک در ایران دوره قاجار

@newhistoryy

♻️افضل الملک در مجموعه کراسه المعی درباره وضعیت رو به ازدیاد سفارتخانه ها و کنسولگری ها در ایران گزارش می دهد:

«بحمدالله تعالی شئونات و ترقیات دولت علیه ایران در ظل مرحمت و سلطنت بنده ­گان اعلی حضرت قدرقدرت شهریاری روحنا فداه به درجه ­ای رسیده که الحال شش سفارتخانه در پایتخت دولت علیه به علاوه چند قنسلخانه موجود است و عن قریب از طرف دولت آلمان نیز ایلچی به دارالخلافه وارد خواهد گشت و مسلما یک سال بیش طول نخواهد کشید که از طرف دولت ایتالیا که خود را در ردیف دول معظمه می شمارد نیز سفیری به دربار دولت علیه خواهد فرستاد پس در یک سال دیگر هشت سفارتخانه در دارالخلافه دایر خواهد بود.»

♨️ مطلب فوق را افضل ­الملک سال 1301 قمری به عنوان مقدمه­ ای برای بحثی مفصل­تر در خصوص "تعیین حدود احترامات سفیر در ایران" آورده است.


🔰به تاریخ نو بپیوندید🔰



@newhistoryy

سندی از لغو کاپیتولاسیون برای اتباع دولت روس و عثمانی در عصر قاجار

به کوشش استاد فاطمه قاضیها

لازم به توضیح است که به موجب بخشی از فصل دوازدهم، عهد نامه مودت که در چهارم بهمن ۱۳۰۰ بین ایران و دولت تازه تشکیل یافته شوروی منعقد شده بود «....آن امتیازاتی را هم كه دولت امپراطوری روسیه و اتباع آن از دولت ایران جبراً تحصیل كرده‌اند، لغو و باطل می‌سازد.» سند ذیل دقیقا مربوط ۵۵ روز بعد از صحه گذاشتن احمد شاه قاجار بر آن قرار داد است.

[متن سند]:
وزارت داخله-حکومت یزد
مورخه ۲۹ برج حوت ۱۳۴۰ [(قمری) برابر با ۲۹اسفند ۱۳۰۰ شمسی]
مقام منیع وزارت جلیله داخله دامة شوکته
مرقومه مطاعه تحت نمره (۵۹۸۰) راجع به الغاء کاپیتولسیون در باره اتباع دولت عثمانی و روس ، زیارت ، حسب الامر به تمام دوائر دولتی یزد ابلاغ شد که اختلافات حاصله راجع به اتباع این دو دولت را با مراجعه به عدلیه و دوائر مر بوطه حل و تسویه نمایند و البته مطابق همان دستور اطاعت خواهند نمود. معاضد السلطنه [ابوالحسن پیر نیا].
[دستور وزارت داخله در ذیل سند]: اداره جنوب، ۱۵/۱/۱۳۰۱
آرشیو اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

@qajariranhistory

اردوغان به پوتین کتابی درباره تاریخ روابط روسیه و عثمانی هدیه داد. این کتاب با استفاده از اسناد آرشیو عثمانی نگارش یافته است و بازه زمانی 1700-1834 را دربر می‌گیرد. به نظر می‌رسد که نگاهی سفارشی و صلح‌جویانه به تاریخ جنگهای عثمانی ـ روسی در این اثر حاکم باشد. مقدمه این کتاب از سوی اردغان نگارش یافته است. نگارش چنین اثری درباره روابطه همه‌جانبه ایران و روسیه نیز خوب است.

⭕️سندی از لغو کاپیتولاسیون برای اتباع دولت روس و عثمانی در عصر قاجار در یزد

لازم به توضیح است که به موجب بخشی از فصل دوازدهم، عهد نامه مودت که در چهارم بهمن ۱۳۰۰ بین ایران و دولت تازه تشکیل یافته شوروی منعقد شده بود «....آن امتیازاتی را هم كه دولت امپراطوری روسیه و اتباع آن از دولت ایران جبراً تحصیل كرده‌اند، لغو و باطل می‌سازد.» سند ذیل دقیقا مربوط ۵۵ روز بعد از صحه گذاشتن احمد شاه قاجار بر آن قرار داد است.

[متن سند]:
وزارت داخله-حکومت یزد
مورخه ۲۹ برج حوت ۱۳۴۰ [(قمری) برابر با ۲۹اسفند ۱۳۰۰ شمسی]
مقام منیع وزارت جلیله داخله دامة شوکته
مرقومه مطاعه تحت نمره (۵۹۸۰) راجع به الغاء کاپیتولسیون در باره اتباع دولت عثمانی و روس ، زیارت ، حسب الامر به تمام دوائر دولتی یزد ابلاغ شد که اختلافات حاصله راجع به اتباع این دو دولت را با مراجعه به عدلیه و دوائر مر بوطه حل و تسویه نمایند و البته مطابق همان دستور اطاعت خواهند نمود. معاضد السلطنه [ابوالحسن پیر نیا].
[دستور وزارت داخله در ذیل سند]: اداره جنوب، ۱۵/۱/۱۳۰۱
آرشیو اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
✅دیده بانی خبر یزد
@yazdraport

↙️ گزارشي مربوط به 150 سال پيش

⭕️ «باخرز» در سفرنامه «کلنل استوارت» مامور مخفی انگلستان

✍️ قاسم خرمی

💎 به رغم قدمت تاریخی منطقه باخرز که مطابق اسناد تاریخی موجود، حداقل از دوره ساسانیان (قبل از اسلام) وجود داشته و با همین نام شناخته می شده، اما اطلاعات تاریخی در این خصوص و ایضا مناطق جام و تایباد بسیار معدود است.


💎 یکی از آثار تاریخی که در آن اشاره بسیار مختصری به باخرز صورت گرفته اما از جهات دیگری، اثر نسبتا مهمی به حساب می آید، سفر نامه کلنل چارلز ادوارد استوارت مامور عالی رتبه نظامی و امنیتی انگلستان است که در دوره ناصرالدین شاه قاجار، به ایران و بویژه شمال و شرق خراسان سفر کرده و از اوضاع این مناطق، گزارش تهیه کرده است.

💎 سفر او به ایران بعد از حمله روسها به آسیای میانه صورت گرفت و این سرزمین ها را، که زمانی بخشی از ایران به حساب می آمد ضمیمه خاک خود کرد. دولت انگلستان نگران بود که حمله روسیه به این مناطق، شايد منافع این کشور بویژه در ایران و هندوستان را به خطر اندازد. به همین دلیل، کلنل استوارت را که یک صاحب منصب برجسته و با هوش و دارای سابقه حضور نظامي در هندوستان بود را به ایران فرستاد تا با حضور در خراسان و شهرهای نزدیک به آسیای میانه، بتواند به جمع آوری اطلاعات و آگاهي از برنامه ها و نقشه هاي بعدي روس ها بپردازد.

💎 کلنل استوارت برای آنکه هویت خود را مخفی نگه دارد، به طور ناشناس و با لباسی مبدل و با نام مستعار «خواجه ابراهیم ارمنی» از مرز عثماني وارد ایران شد. او برای اینکه نظر کسی را جلب نکند از اصفهان و یزد شروع کرد و به شهر درگز خراسان رسید و بعد از مدتی با سفر به ديگر شهرهاي خراسان مثل طبس، كاشمر، قوچان، تربت حيدريه و باخرز، به تحقيق و بررسي و تهيه گزارش در باره اوضاع اين مناطق پرداخت.

💎 مجموعه گزارش های تهیه شده توسط استوارت در همان زمان توسط «انجمن جغرافیای سلطنتی انگلستان» منتشر شد. ناصرالدین شاه و ماموران حكومتي او كه تا آن زمان، از ورود و خروج اين شخص بي اطلاع مانده بود و نگران بود كه چيزي در باره او نوشته باشد، دستور داد تا کتاب کلنل استوارت به فارسی ترجمه شود. نخستین ترجمه از این کتاب در همان زمان توسط فردی به نام علی که مترجم رسمی دربار بود، انجام شد.

✅ همانطور كه عنوان شد در اين كتاب اشاره بسيار كوتاهي به باخرزِ دوره قاجاريه صورت گرفته است. استوارت در صفحه 33 كتاب خود مي نويسد:

🔸 « روز اول پس از عبور از مشهد، در قريه توقف نمودم، موسوم به كاظم آباد كه از مشهد ده ميل مسافت دارد ... در اينجا از يك نفر تركمان كه در جنوب مشهد در صفحه موسوم به باخرز مي باشد سكنا دارد، شنيدم كه سه هزار گوسفند و سي نفر را برده اند و يك نفر از تراكمه را كه اسير شده بود با تفنگ كشته اند».

💎 اين گزارش حاكي از بروز نا امني هاي شديد در منطقه باخرز و مرزهاي شرقي ايران همزمان با حمله روس ها به آسياي ميانه است و با توجه به تاكيدي كه استوارت روي استحكام بناهای كاظم آباد در مقابل حملات و ناامني ها انجام مي دهد و آنرا با ديگر مناطق خراسان مقايسه مي كند، مي شود نتيجه گرفت كه احتمالا قريه هاي باخرز كه در آن زمان شامل تايباد و جام و صالح آباد فعلي نيز مي شد، از استحكام زيادي برخوردار نبوده و ظاهرا ناامني در مرزهاي شرقي ايران معضل هميشگي بوده است.

✅ در صفحه 94 اين كتاب دستخطي از ناصرالدين شاه چاپ شده است كه دستور مي دهد براي مقابله و تنبيه تركمن هايي كه از آخال ( در آسياي ميانه) به مرزهاي شرقي ايران حمله مي كنند، قشوني 12 هزار نفري از خراسان و ديگر مناطق به سركردگي ( فرماندهي) حشمت الله خان تشكيل و در در آغاز سال بعد به باخرز اعزام شوند

🔸 دستخط ناصرالدين شاه چنين است:

«قشوني انشالله برود در سال نو به بوخورذ( باخرز) اجتماعي آن شده به حاصل چراني تركمان و تاخت و تاز به آخال برود. قريب دوازده هزار نفر قشون زبده منتخب با سردار مخصوص از تهران مثل حشمت الدوله، قشون خراسان هم كلا در دهنه جان و در دره جز قوچان حاضر باشند به سرداري حاكم خراسان. آنها هم حتي المقدور حمله برند به آخال، افواج خراساني و سواره خراسان. اين يك طرح است بايد صحبت شود. همچنين نام برده باخرز و همين خيال را اين مطرح كرده، جواب بفرستيد».

💎 متن دست نوشته ناصرالدين شاه با ادبيات امروزي خيلي روان به نظر نمي رسد و حتي نام باخرز را هم اشتباه نوشته است اما محتواي اين نامه بوي‍ژه تهيه لشكر 12 هزار نفري براي مقابله با مهاجمين، نشان مي دهد كه موضوع درگيري مرزي ايران با تركمن هاي آنسوي مرز بسيار جدي بوده است و استقرار طولاني اين سپاه در باخرز آنهم با اسبان و گوسفنداني كه همراه داشته اند، چه خسارات جدي مي توانسته است به كشتزارها و اموال مردم، آنهم در فصل بهار وارد کند!

🔻متن كامل اين مقاله را در لينك زير بخوانيد

رونوشت نامه‌هایی که از وزارت امور خارجه ایران به کشورهای فرانسه، روسیه، مجارستان، عثمانی، انگلستان در زمان ناصرالدین شاه ارسال شده و نیز نامه‌هایی که به سفرای ایران و خارجه نوشته شده است در دستنویسی به یادگار مانده از همان ایام.
@aaadab1397farhang

دفتری دیگر از رونوشت نامه‌هایی که از وزارت امور خارجه ایران به کشورهای فرانسه، روسیه، مجارستان، عثمانی، انگلستان در زمان ناصرالدین شاه ارسال شده و نیز نامه‌هایی که به سفرای ایران و خارجه نوشته شده است در دستنویسی به یادگار مانده از همان ایام.
@aaadab1397farhang