کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران

?مشقت های استاد عباس سحاب در راه نقشه کشی

استاد عباس سحاب، استاد کارتوگرافی بود و از خانواده ای اصیل تفرشی. پدر ایشان در زمینه های علمی و نقشه و جغرافیا صاحب شیوه های معروف بود. استاد عباس سحاب، مردی بسیار زحمتکش بود و با اینکه سنش بسیار بالا بود، از اول صبح تا 12 شب کار می کرد. این اواخر با اینکه بسیار پیر شده بود، همیشه مطالبی زیر بغلش بود که روی آنها کار می کرد. او در رشتۀ خودش انسان درجه یکی بود. ندیدم که نسبت به کسی حسادتی داشته باشد.
فکر میکنم در رشتۀ خودش فوق العاده اهمیت داشت و می دانم که آقای دکتر محمدحسن گنجی او را قبول داشت. همیشه با هم بودند و روی ایشان حساب می کرد.... تعریف می کرد که در راه های خاکی و قدیمی با اُلاغ راه می افتاد، تا بتواند نقشه راه های شهرها و روستاها را بکشد و می گفت که بارها و بارها گم شد. چندین بار گرسنگی کشیده بود و تشنگی کشیده بود، تا به آن حد که حتی مجبور شده بود لجن جوی را بخورد. یادم نمی رود که می گفت آب لجن آلود را داخل کیسه ای قرار دادیم و آویزان کردیم و بعد قطره قطره آبی را که چکه می کرد، خوردیم تا بتوانیم کار نقشه برداری را به جایی برسانیم. او اولین نقشه ای را که کشیده بود، با آب و تاب تعریف می کرد.
منبع: هوشنگ دوم، کریم فیضی، صص302-303
@Ketabpazhohi

🔸مشقت های استاد عباس سحاب در راه نقشه کشی

استاد عباس سحاب، استاد کارتوگرافی بود و از خانواده ای اصیل تفرشی. پدر ایشان در زمینه های علمی و نقشه و جغرافیا صاحب شیوه های معروف بود. استاد عباس سحاب، مردی بسیار زحمتکش بود و با اینکه سنش بسیار بالا بود، از اول صبح تا 12 شب کار می کرد. این اواخر با اینکه بسیار پیر شده بود، همیشه مطالبی زیر بغلش بود که روی آنها کار می کرد. او در رشتۀ خودش انسان درجه یکی بود. ندیدم که نسبت به کسی حسادتی داشته باشد.
فکر میکنم در رشتۀ خودش فوق العاده اهمیت داشت و می دانم که آقای دکتر محمدحسن گنجی او را قبول داشت. همیشه با هم بودند و روی ایشان حساب می کرد.... تعریف می کرد که در راه های خاکی و قدیمی با اُلاغ راه می افتاد، تا بتواند نقشه راه های شهرها و روستاها را بکشد و می گفت که بارها و بارها گم شد. چندین بار گرسنگی کشیده بود و تشنگی کشیده بود، تا به آن حد که حتی مجبور شده بود لجن جوی را بخورد. یادم نمی رود که می گفت آب لجن آلود را داخل کیسه ای قرار دادیم و آویزان کردیم و بعد قطره قطره آبی را که چکه می کرد، خوردیم تا بتوانیم کار نقشه برداری را به جایی برسانیم. او اولین نقشه ای را که کشیده بودف با آب و تاب تعریف می کرد.
منبع: هوشنگ دوم، کریم فیضی، صص302-303
@Ketabpazhohi

امروز خدمت استاد غلامرضا سحاب، فرزند برومند مرحوم عباس سحاب. این اثر درخشان، مروری بر شصت سال کارتوگرافی مرحوم استاد عباس سحاب است. عنوان آن «اطلس شصت سال کارتوگرافی «نقشه نگاری» آثار قلمی استاد عباس سحاب» بین سالهای 1313 تا 1373 است. تمام رنگی، با صدها نقشه و توضیحات در باره تاریخ این فن در این خاندان.

انتشار عکسی «مفتاح الاعلام» اثر استاد مرحوم ابوالقاسم سحاب

مفتاح الاعلام اثری در سه مجلد از مرحوم ابوالقاسم سحاب، شامل شرح حال 5070 نفر از عالمان و رجال و مشاهیر جهان اسلام از قرن اول تا قرن چهاردهم هجری است. اثر یاد شده که از حرف الف یا یاء آن کامل شده، یک دایره المعارف رجالی ـ شرح حالی کامل است که در نگارش آن از منابع مختلف استفاده شده و برخی از آنها بویژه در باره معاصرین منحصر به فرد است. از نظر نظم و نگارش نیز اثری در خور و قابل توجه است.
نسخه دستنوشته این کتاب در اختیار استاد غلامرضا سحاب قرار داشت و به دلیل آن که تصحیح و حروفچینی آن زمان بر و از سوی دیگر خط استاد هم روشن و خوانا بود، تصمیم بر آن شد تا این کتاب در سه مجلد، همراه با مقدمه، فهرست مدخلها آماده شده و عجالتا عکسی انتشار یابد.
اثر یاد شده با همت استاد غلامرضا سحاب، در سه جلد در نسخ بسیار معدود آماده شده و نخستین دوره آن امروز صبح با حضور استاد غلامرضا سحاب، استاد صفی نژاد، و جناب بختیاری و محمد باقر، رونمایی و تقدیم به به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران تقدیم شد.

خبر ناگوار و بسیار تأسف آور در گذشت استاد غلامرضا سحاب، فرزند مرحوم عباس سحاب و نواده ابوالقاسم سحاب، امروز ۱۷ تیرماه ۱۳۹۹ انتشار یافت. درست 47 روز قبل،همراه استاد صفی نژاد و تنی چند از دوستان به کتابخانه مرکزی آمدند و همراه ایشان، کتاب مفتاح الاعلام را رونمایی کردیم. مدتی پیش نیز کتاب شصت سال کارتوگرافی را که در باره پدرشان بود، از چاپ درآوردند که اثری بسیار نفیس بود. استاد غلامرضا سحاب، شیفته تحقیق و پژوهش بودند، و از کودکی در کنار پدر در کار کارتوگرافی و پژوهشهای تاریخی فعالیت داشتند. از دوران کتابخانه مجلس، مرتب خدمتشان بودم، و این سالها نیز همواره بنده را سرافراز کرده در منزل یا کتابخانه از تجربه های ایشان استفاده می کردم. خداوند آن استاد عزیز را مشمول عنایات خاصه خود قرار دهد، و به خانواده محترمشان صبر عنایت فرماید.

مقدمه کتاب تاریخ خجسته/ 8 اسفندماه 1393
مقدمه‌ای که روز هشتم اسفند 1393 برای کتاب تاریخ خجسته ابوالقاسم سحاب به درخواست استاد غلامرضا سحاب نوشتم.
بسم الله الرحمن الرحیم
بدون شک فراوانی وجود «خاندان‌های» بزرگ فرهیخته، دانشمند و خدمت‌گزار در یک جامعه، نشانه عظمت و اصالت آن جامعه است، چرا که نشانه‌ی حضور اخلاق، تربیت و ثبات خانوادگی در جامعه، آن هم در سطحی است که جامعه، این امکان را در اختیار آنان گذاشته است که در کمال آرامش و نسل اندر نسل، در درازای زمان و در یک خط علمی و تربیتی استمرار یابند و نقش خود را به صورت تعریف شده و ویژه در رشد جامعه ادامه دهند. به عبارت دیگر، شمار فراوان «خاندان‌های بزرگ و برجسته» نشانه دوام و اعتبار آن جامعه و گویای آن است که جامعه مزبور بدون هزینه‌های اضافی و بیرونی، راه رشد و استمرار افراد خویش را تضمین کرده است.
باید پرسید: ما در ایران، چه تعداد خاندان داریم که طی چندین نسل متوالی به یک کار ارزشمند، علمی، تولیدی مهم و تخصص خواه بپردازند؟‌ خاندان‌هایی که بتوان پذیرفت بر اساس اصول تربیتی ویژه خود، راه اجداد خویش را خلَفاً عن سلَف رفته و در زمینه تولید علم در یک حوزه مشخص، کمک به رشد صنعت در عرصه‌ای ویژه و خدمت رسانی متخصصانه و عالمانه به جامعه، در موضوع مورد علاقه خود، مؤثر بوده‌اند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این خاندان‌ها، این است که تقریباً در امر آموزش، تخصص و کار، ضمن این که از امکانات عمومی جامعه استفاده می‌کنند، متکی به داشت‌ها و سرمایه‌های خود هستند؛ سرمایه‌هایی که در طول سالیان، بدست آمده و از طریق نسل‌های مختلف، در اختیار فرزندان گذاشته می‌شود. اینها بدون آن ‌که در این زمینه، باری بر دوش جامعه بگذارند، در سطحی بالاتر و با تجربه‌هایی افزون‌تر، کار و تلاش و تخصص را در یک عرصه ادامه داده و نیاز جامعه را در سطح عالی برطرف می‌کنند. این در حالی است که در غیاب چنین واقعیتی، ورود تازه‌واردها در هر فضای علمی و شغلی، جدای از دشواری‌های عادی، هیچ گاه نمی‌تواند به آن نتیجه‌ای برسد که از درون و از دل خانواده امکان رسیدن به آن وجود دارد.
خاندان سحاب، از ابوالقاسم و عباس بگیر تا غلامرضا، یکی از خاندان‌هایی است که می‌تواند به عنوان یک الگو در این زمینه شناخته شود. استقرار این خاندان در یک حوزه مشخص کاری، ریشه در اعماق دارد، عمقی که به سادگی نمی‌توان آن را اندازه گیری کرد، و تنها زمانی به درستی شناخته خواهد شد که خدمات و خروجی‌های علمی و پژوهشی این خاندان در طول نزدیک به یک قرن مورد بررسی قرار گیرد. این کاری است که خاندان سحاب، خود باید متکفل آن باشد، هرچند به نظرم مدیریت جامعه هم باید به احترام این قبیل خاندان‌ها و نقشی که در توسعه فرهنگی دارند، امکانات و حتی سازمانی ویژه را اختصاص داده و این مسیر را تقویت کند.
بسیاری از اهل فهم و معنا در ایران، وقتی نام سحاب را می‌شنوند، به راحتی می‌توانند تاریخ یک دوره از فعالیت‌های علمی در عرصه کارتوگرافی و نقشه‌های جغرافیایی را در ذهن مرور کنند. البته این تنها زمینه کاری این خاندان نیست، هرچند یکی از مهم‌ترین آنهاست، کاری بسیار دشوار، تخصصی، نیازمند صبر و حوصله، با درآمدی بسیار معمولی و حتی پایین‌تر که تنها و تنها عشق و علاقه و عنصر استمرار می‌توانست آن را پایدار بدارد و مانا سازد.
شاید نسل امروز که با تجربه چاپ دیروز آشنا نیست، و نقشه را از دریچه گوگل مپ و دیگر امکانات می‌شناسد، و نمی‌داند که در عصر بی‌کامپیوتری چه اندازه این کارها دشوار بود، نتواند به عمق تلاشی که در ارائه خوب این کارها به کار رفته است، پی ببرد؛ امّا نسل ما و پیش از آن، می‌داند که چه صبر و حوصله‌ای در پشت سر این کارها که یک قلم آن تولید بیش از 1700 نقشه جغرافیایی است، وجود داشت. آن نسل می‌داند که تا می‌رفت تا یک نقشه جغرافیایی از دنیا، کشور و یک شهر تهیه شود، چه مقدار انرژی می‌برد «و مهلتی بایست تا خون شیر شد».
نکته مهم آن است که این خاندان، به این حوزه کاری، بسان یک علم و دانش جدی نگریستند، دانشی که در کشور ما سابقه طولانی نداشت و تنها از نیمه‌های قاجار با آن آشنا شده و عمدتاً از طریق فرنگی‌ها، با این حوزه آشنا شدیم. تبدیل آن آگاهی‌ها از یک تخصص بیرونی به یک تخصص بومی و درونی، کار بزرگی بود که این خاندان با تأسیس مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب در سال 1315 ش برای ما به ارمغان آورد، کاری قابل ستایش که نیازمند تقدیر و ارج گذاری جدی است.
در عین حال، نباید کار چهره‌های این خاندان را در کارتوگرافی خلاصه کرد، بلکه پیش و پس از آن، ورود در عرصه پژوهش در تاریخ و تمدن و جغرافیا یکی از زمینه‌های مورد علاقه آنان بوده و تاکنون آثار فراوانی در این زمینه عرضه شده است.
[ادامه در پایین] 👇👇

(ادامه فرسته بالا) 👆👆
مرحوم ابوالقاسم سحاب که نامش با نوشته‌ها و پژوهش‌های تاریخی فراوان و ده‌ها مقاله همراه است، پدید آورنده آثار با ارزشی است که به ویژه در حوزه تاریخ دینی، مقامی پرارج دارد. تألیف یک دوره تاریخ ائمه در روزگاری که کارهای نوشتنی دینی محبوبیت چندانی هم نداشت، در کنار کارهای علمی و شغلی، یکی از یادگارهای برجسته این مرد دانشی است که امیدوارم همه مجلدات آن به چاپ رسیده و روزی در یک مجموعه یک دست و یک شکل، عرضه شود.
... و امّا روزگاری که در کتابخانه مجلس در خدمت اهل ادب و فرهنگ بودم (87 ـ 91)، با استاد و دوست گرامی جناب آقای استاد غلامرضا سحاب آشنا شدم. روزی نوشته‌های پدر را که بسیاری‌شان مخطوط بود آوردند و به درخواست بنده، اجازه دادند از آنها تصویر گرفته و در آنجا نگاه داریم. در میان این آثار، چشمم به اثری افتاد که مرحوم ابوالقاسم سحاب، به عنوان شرح حال خود نوشت پدید آورده بودند؛ همین تاریخ خجسته. با مروری بر آن اهمیت کار برای بنده آشکار شد، اهمیتی که در نقش این قبیل نوشته‌ها، در روشن کردن گوشه‌هایی از تاریخ درون جامعه ما متمرکز بود. مرور چندباره، فکرم را نسبت به ارزش این اثر تقویت کرد و دریافتم که کتاب یاد شده تا چه اندازه حاوی آگاهی‌های بکر و تازه درباره محیط فرهنگی و اجتماعی ایران در نیمه اول قرن حاضر شمسی است. در اینجا بود که از استاد سحاب خواستم، فرصتی برای آماده سازی آن برای چاپ اختصاص دهد و ایشان پذیرفت.
این روزها، و پس از گذشت سه چهار سال از آن زمان، وقتی پرینت کامل کتاب را ملاحظه کردم، دریافتم که استاد سحاب، به عشق پدر بزرگ بزرگوارشان و بیش از آن به دلیل خصلتی که در انجام یک کار به صورت درجه یک دارند، چه اندازه برای آماده سازی آن تلاش کرده و اثر خجسته را کامل کرده‌اند. آماده سازی متن کتاب به شکل بسیار چشم نواز، افزودن تصاویر بسیار با ارزش که برخی منحصر به فرد است، همراه با ضمائمی درباره آثار برجای مانده از مرحوم ابوالقاسم سحاب، تنها بخشی از کارهایی است که روی این اثر انجام شده است، کارهایی که همانند دیگر آثار استاد غلامرضا سحاب، حس احترام را به این خاندان محترم و شخص ایشان بر می‌انگیزد.
برای ایشان که تمام لحظات زندگی‌شان تلاش و تکاپو برای علم و دانش و توسعه آن به ویژه در رشته مورد علاقه خاندانی آنهاست، آرزوی طول عمر همراه با موفقیت و سربلندی دارم و به دوستی با ایشان افتخار می‌کنم. امیدوارم روزی استاد، خاطرات خودشان را از فعالیت‌های علمی از طفولیت تاکنون بنگارند تا یادگاری برای نسل‌های آینده و درسی برای علاقه‌مندان به تاریخ علم و فرهنگ در ایران باشد.
رسول جعفریان. 3 / 12 / 1393

اطلس شصت سال کارتوگرافی (نقشه نگاری) آثار قلمی استاد عباس سحاب به کوشش و با افزوده غلامرضا سحاب. این اثر در قطع دایره المعارفی در 485 صفحه، تمام رنگی، با صدها نقشه جغرافیایی از شهرها و کشورها، اثر مرحوم سحاب، بسیار زیبا و شکیل منتشر شده است. مسلما هیچ کس به اندازه خاندان سحاب به کارتوگرافی در ایران خدمت نکرده است. این کتاب تاریخ علم و صنعت در این بخش است.
@UT_Central_Library

انتشار عکسی «مفتاح الاعلام» اثر استاد مرحوم ابوالقاسم سحاب

مفتاح الاعلام اثری در سه مجلد از مرحوم ابوالقاسم سحاب، شامل شرح حال 5070 نفر از عالمان و رجال و مشاهیر جهان اسلام از قرن اول تا قرن چهاردهم هجری است. اثر یاد شده که از حرف الف یا یاء آن کامل شده، یک دایره المعارف رجالی ـ شرح حالی کامل است که در نگارش آن از منابع مختلف استفاده شده و برخی از آنها بویژه در باره معاصرین منحصر به فرد است. از نظر نظم و نگارش نیز اثری در خور و قابل توجه است.
نسخه دستنوشته این کتاب در اختیار استاد غلامرضا سحاب قرار داشت و به دلیل آن که تصحیح و حروفچینی آن زمان بر و از سوی دیگر خط استاد هم روشن و خوانا بود، تصمیم بر آن شد تا این کتاب در سه مجلد، همراه با مقدمه، فهرست مدخلها آماده شده و عجالتا عکسی انتشار یابد.
اثر یاد شده با همت استاد غلامرضا سحاب، در سه جلد در نسخ بسیار معدود آماده شده و نخستین دوره آن امروز صبح با حضور استاد غلامرضا سحاب، استاد صفی نژاد، و جناب بختیاری و محمد باقر، رونمایی و تقدیم به به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران تقدیم شد.

از شمار دو چشم یک تن کم
و ز شمار خرد هزاران بیش

محقق بی مانند علم کارتوگرافی استاد غلامرضا سحاب که افتخار همکاری با ایشان را در دو دهه اخیر داشتم، امروز سرای ابدی را منزلگه مقصود ساخت.

استاد سحاب از نیمه دوم دهه هفتاد همکاری صمیمانه خود را برای سامان مجموعه نقشه های تاریخی مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت خارجه با این بنده آغاز کرد و در نشر آلبوم نقشه های خلیج فارس در فرانسه تا آخرین موضوع همکاری که ثبت جهانی پرونده کلکسیون نقشه های تاریخی مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت خارجه ذیل برنامه جهانی Memory of the world یونسکو بود، از دستگیری و راهنمایی م
شفقانه دریغ نورزیدند.

خاندان سحاب نادره دوران ما در گسترش درک عمیق از دانش جغرافیا بوده و هستند و در ادامه سنت کارتوگرافی قاجاری در تثبیت مرزهای سیاسی و هویتی ایران گام های بلندی برداشته اند.
روانش مینو باد.
سیدعلی موجانی
@Kultur

انتشار عکسی «مفتاح الاعلام» اثر استاد مرحوم ابوالقاسم سحاب

مفتاح الاعلام اثری در سه مجلد از مرحوم ابوالقاسم سحاب، شامل شرح حال 5070 نفر از عالمان و رجال و مشاهیر جهان اسلام از قرن اول تا قرن چهاردهم هجری است. اثر یاد شده که از حرف الف یا یاء آن کامل شده، یک دایره المعارف رجالی ـ شرح حالی کامل است که در نگارش آن از منابع مختلف استفاده شده و برخی از آنها بویژه در باره معاصرین منحصر به فرد است. از نظر نظم و نگارش نیز اثری در خور و قابل توجه است.
نسخه دستنوشته این کتاب در اختیار استاد غلامرضا سحاب قرار داشت و به دلیل آن که تصحیح و حروفچینی آن زمان بر و از سوی دیگر خط استاد هم روشن و خوانا بود، تصمیم بر آن شد تا این کتاب در سه مجلد، همراه با مقدمه، فهرست مدخلها آماده شده و عجالتا عکسی انتشار یابد.
اثر یاد شده با همت استاد غلامرضا سحاب، در سه جلد در نسخ بسیار معدود آماده شده و نخستین دوره آن امروز صبح با حضور استاد غلامرضا سحاب، استاد صفی نژاد، و جناب بختیاری و محمد باقر، رونمایی و تقدیم به به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران تقدیم شد.

زندگینامه خودنوشت استاد شهیر ابوالقاسم سحاب همراه با اضافاتی از نوه بزرگوارش غلامرضا سحاب. با مقدمه ای از دکتر جعفریان درباره خاندان علمی سحاب . کتابی خوشخوان که اطلاعات و اسناد و تصاویر جالبی دارد.

دستخط استاد ابوالقاسم سحاب تفرشی و سبک کار ایشان در تالیف کتاب و آثار دستنویس خود.
همان ها که هم اکنون
گنجینه ای علمی و فرهنگی برای بنیاد فرهنگی سحاب محسوب می شود
@bonyadfarhangisahab

اطلس شصت سال کارتوگرافی (نقشه نگاری) آثار قلمی استاد عباس سحاب به کوشش و با افزوده غلامرضا سحاب. این اثر در قطع دایره المعارفی در 485 صفحه، تمام رنگی، با صدها نقشه جغرافیایی از شهرها و کشورها، اثر مرحوم سحاب، بسیار زیبا و شکیل منتشر شده است.

امروز خدمت استاد غلامرضا سحاب، فرزند برومند مرحوم عباس سحاب. این اثر درخشان، مروری بر شصت سال کارتوگرافی مرحوم استاد عباس سحاب است. عنوان آن «اطلس شصت سال کارتوگرافی «نقشه نگاری» آثار قلمی استاد عباس سحاب» بین سالهای 1313 تا 1373 است. تمام رنگی، با صدها نقشه و توضیحات در باره تاریخ این فن در این خاندان.

اصطخری جغرافیدان ایرانی است که نقشه فوق اثری از او است. وی خلیج فارس را در این نقشه به نام دریای فارس ترسیم کرده است و در آن جزایر خلیج فارس هم به خوبی دیده می شود
نقشه داستان حضرت یونس و گرفتاری او در شکم ماهی را روایت می کند. اصل این نقشه در موزه توپکاپی ترکیه نگهداری می شود و برای نخستین بار توسط بنیاد فرهنگی سحاب منتشر شده است.
در چاپ این نقشه توسط بنیاد فرهنگی سحاب، استاد جواد صفی نژاد، استاد جغرافیای دانشگاه تهران در حاشیه آن متنی نوشته اند.

🌷نقشه خلیج فارس اصطخری(حضرت یونس) که توسط بنیاد فرهنگی سحاب منتشر شده است در این بنیاد جهت تهیه توسط علاقه مندان موجود است.

@bonyadfarhangisahab