#تقویم_فرهنگی امروز، ۴ آذر ۱۳۹۷

۵۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۴۴، حكيم و فيلسوف، شيخ محمدهادی فرزانه معروف به حكيم فرزانه، درگذشت.
شیخ محمدهادی فرزانه در سال ۱۲۶۳ در شهرضای اصفهان به دنيا آمد. مقدمات علوم اسلامی و معارف دينی را در زادگاه خود سپری كرد و برای تكميل تحصيلات راهی اصفهان گرديد.
حكيم فرزانه در اصفهان در محضر استادان بزرگی همچون حضرات آيات: سيد محمدباقر دُرچه‏‌ای، ملا عبدالكريم گزی و ميرزا نصرالله حكيم حاضر شد و پس از ساليانی در شمار حكما و علمای زمان قرار گرفت. ايشان از ميان رشته‏‌های گوناگون علمی بيشتر به حكمت و فلسفه تمايل داشت و در راه كسب معلومات در اين زمينه زحمات فراوانی را بر خود هموار نمود، به طوری كه در اواخر عمر او را در زمره‌ی حكمای بزرگ قلمداد مي‏‌كردند.
حكيم فرزانه در زادگاه خود به تدريس حكمت و فلسفه پرداخت و شاگردان فرهيخته‏‌ای تربيت نمود. زندگی ايشان در كمال سادگی و قناعت بود و زر و زيور دنيا او را نفريفت.
فیلسوف فاضل شیخ محمدهادی فرزانه نامدار به حکیم فرزانه، در ۴رآذر ۱۳۴۴ در ۸۱سالگی بدرود زندگی گفت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۵ آذر ۱۳۹۷

۷۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۲۱، محمدعلی فروغی ـ ذُکاءُالمُلک دوم ـ سیاستمدار و ادیب دوره‌ی قاجار و پهلوی اول، درگذشت.
محمدعلی فروغی در سال ۱۲۵۴ در تهران به دنیا آمد. در جوانی به مدرسه‌ی دارالفنون رفت و بعد از گذراندن مقدمات علوم، به فراگیری دانش پزشکی پرداخت. او در واقع می‌خواست پزشک شود، اما این رشته را مناسب آمال و آرزوهای خود ندید و به ادبیات روی آورد. فروغی در اوائل سلطنت مظفرالدین شاه قاجار به شغل معلمی پرداخت و ابتدا در مدارس، تاریخ، فیزیک و زبان فرانسه تدریس می‌کرد و بعد از درگذشت پدرش ـ میرزا محمدحسین فروغی ذکاءُالملک اول ـ ریاست «مدرسه‌ی علوم سیاسی» به او واگذار شد. پس از مدتی، در دوره‌ی دوم مجلس شورای ملی، از تهران به نمایندگی انتخاب شد و به ریاست مجلس رسید. فروغی در دوره‌ی قاجار چند بار وزیر عدلیه شد و عهده‌دار وزارت خارجه هم گردید. او «اولین نخست‌وزیر دوره‌ی پهلوی» هم بود. این دوره از زندگی سیاسی فروغی از اواخر آذر ۱۳۰۴ آغاز شد و تا نیمه‌ی خرداد ۱۳۰۵ به درازا کشید. آخرین مأموریت فروغی، سفارت ایران در واشنگتن بود.
محمدعلی فروغی در جریان جنگ جهانی دوم، در شهریور ۱۳۲۰ باز هم نخست‌وزیر شد تا مقدمات استعفای رضا شاه از سلطنت و جانشینی پسرش محمدرضا را به انجام برساند.
فروغی در عرصه‌ی ادبیات هم جایگاه شاخصی دارد. تألیف و تصحیح متون قدیم، بخش عمده‌ی فعالیت‌های او را در این زمینه تشکیل می‌دهد، از آن میان؛ تصحیح «کلیات سعدی» و «خیام» و برگردان «سیر حکمت در اروپا» از زبان فرانسه به فارسی در ۳ مجلد. این ادیب و سیاستمدار دوره‌ی معاصر، همچنین بنیانگذار «فرهنگستان ایران» که آن را «فرهنگستان اول» می‌گویند، بود و خود ریاست آن را به هنگام تأسیس در سال ۱۳۱۴ به عهده داشت.
محمدعلی فروغی در ۵ آذر ۱۳۲۱ در ۶۷سالگی در تهران درگذشت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲ آبان ۱۳۹۷

۸۱ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۱۶، حسن تاجبخش ـ مؤلف و پژوهشگر تاریخ پزشکی و دامپزشکی، و از مفاخر فرهنگی ایران ـ به دنیا آمد.
حسن تاجبخش در ۲ آبان ۱۳۱۶ در محله‌ی امامزاده یحیی در تهران زاده شد. پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی، دوره‌ی دبیرستان را در مدرسه‌های علمیه و مروی تهران گذراند. در سال ۱۳۳۵ وارد دانشکده‌ی دامپزشکی تهران شد و در ۱۳۴۰ فارغ‌التحصیل گردید. دو سال بعد با استفاده از بورس تحصیلی از طرف دولت فرانسه، در رشته‌ی میکروب‌شناسی در انستیتو پاستور پاریس به تحصیل پرداخت و در «دانشکده‌ی دامپزشکی آلِفِرِ پاریس» دوره‌های تخصصی میکروب‌شناسی و ایمنی‌شناسی را به پایان رساند.
دکتر تاجبخش در سال ۱۳۴۶ به ایران بازگشت و به عنوان استادیار گروه میکروب‌شناسی دانشکده‌ی دامپزشکی مشغول به کار شد. در سال ۱۳۵۵ نیز به عنوان استاد ممتاز رشته‌ی میکروب‌شناسی دانشگاه تهران برگزیده شد.
وی آثار متعددی در زمینه‌های علمی و نیز تاریخ دامپزشکی و پزشکی و بیش از ۱۵۰ مقاله‌ی تحقیقی به زبان‌های فرانسه، انگلیسی و فارسی نوشته است.
دکتر تاجبخش تقدیرنامه‌ها و جوایز گوناگونی را هم کسب کرده، از آن میان؛ «جایزه‌ی دوازدهمین کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» و «لوح تقدیر مؤسسه‌ی مطالعات تاریخ پزشکی طب اسلامی». انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، دکتر تاجبخش را به عنوان یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرده است.
استاد دکتر حسن تاجبخش ـ میکروب‌شناس و ایمنی‌شناس، مؤلف و پژوهشگر تاریخ پزشکی و دامپزشکی ـ امروز ۸۱امین شمع زندگانی‌اش روشن می‌شود.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۳ آبان ۱۳۹۷

۲۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۷۱، ابوالقاسم حالت ـ نویسنده، مترجم، شاعر و طنزپرداز ـ درگذشت.
ابوالقاسم عبدالله فرد، متخلص به «حالت» و معروف به «ابوالعینک»، در سال ۱۲۹۸ در تهران متولد شد. حالت پس از تحصیلات مقدماتی، به مدرسه‌ی مروی رفت و دوره‌ی متوسطه را به پایان رساند. در جوانی به فراگیری زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسوی پرداخت. از سال ۱۳۱۴ به شعر و شاعری روی آورد و به سرودن شعر در قالب کهن و تذکره‌نویسی همت گماشت.
ابولقاسم حالت از سال ۱۳۱۷ همکاری خود را با «مجله‌ی فکاهی توفیق» آغاز کرد و مطالب خود را با امضای «هُدهُد میرزا» و اشعارش را با نام‌های مستعار «خروس لاری»، «قاضی مآب»، و «ابوالعینک» به چاپ می‌رساند. حالت در ترانه‌سرایی نیز توانا بود و عموماً ترانه‌هایش را در قالب فکاهی و انتقادی علیه وضعیت سیاسی و اجتماعی آن زمان می‌سرود. با نشریات «امید»، «تهران مصوّر» و «پیام ایرانی» نیز همکاری داشت. ابوالقاسم حالت سراینده‌ی «نخستین سرود جمهوری اسلامی ایران» نیز بود. همچنین ترجمه‌ی کتاب‌های فراوانی، از آن میان؛ «تاریخ فتوحات مغول»، «تاریخ تجارت»، «ناپلئون در تبعید» و «تاریخ کامل ابن اثیر» در کارنامه‌ی فرهنگی وی وجود دارد.
ابوالقاسم حالت در ۳ آبان ۱۳۷۱ در ۷۳سالگی در تهران درگذشت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۳ آبان ۱۳۹۷

۱۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۷۹، فریدون مشیری ـ شاعر ـ درگذشت.
فریدون مشیری در سال ۱۳۰۵ در تهران به دنیا آمد. دوران متوسطه‌ی تحصیل را در مدرسه‌های «دارالفنون» و «ادیب» گذراند. در سال آخر دبیرستان به همکاری با مطبوعات پرداخت و در روزنامه‌ها و مجلات به خبرنگاری و نویسندگی مشغول شد.
مشیری بعدها تحصیلات خود را در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران ادامه داد ولی نیمه‌کاره آن را رها کرد و کار در مطبوعات را دنبال نمود. او از سال ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۱ مسئول صفحه‌ی شعر و ادب مجله‌ی «روشنفکر» بود و پس از این زمان، تنظیم صفحه‌ی شعر و ادب مجله‌ی «سپید و سیاه» را به عهده گرفت. نخستین مجموعه شعر فریدون مشیری با نام «تشنه‌ی توفان» با مقدمه‌ی استاد شهریار و علی دشتی در سال ۱۳۳۴ به چاپ رسید. او توجه خاصی به موسیقی ایرانی داشت و در پی همین دلبستگی، طی سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ عضو «شورای موسیقی و شعر رادیو» بود.
از این شاعر معاصر مجموعه شعرهای فراوانی بر جای مانده، از آن میان: «بهار را باور کن»، «پرواز با خورشید»، «از خاموشی»، «آه باران» و «با پنج سخن‌‌سرا».
فریدون مشیری در ۳ آبان ۱۳۷۹ در ۷۴ سالگی در تهران درگذشت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

‍ #تقویم_فرهنگی امروز، ۱۹ اسفند ۱۳۹۷

۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۸۹، جلیل اخوان زنجانی ـ مصحح و پژوهشگر ـ درگذشت.
جلیل اخوان زنجانی در سال ۱۳۱۱ در تهران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش گذراند و از دبیرستان فیروز بهرام دانشنامه‌ی دیپلم گرفت. سپس برای ادامه‌ی تحصیل به آلمان رفت و به فراگیری زبان‌های باستانی به ویژه پهلوی و سریانی پرداخت. از آن‌جا که به اخترشناسی نیز علاقه‌مند بود، چون دریافت هنوز انبوهی از آثار ارزشمند فارسی در این زمینه به چاپ نرسیده است، به گردآوری نسخه‌های فارسی مهم اخترشناسی پرداخت و گنجینه‌ای فراهم آورد که پس از بازگشت به ایران، دستمایه‌ی کارهای پژوهشی‌اش گردید.
آثار متعددی از جلیل اخوان زنجانی باقی مانده، از آن میان: تصحیح کتاب‌های «رَوضَةُالمُنَجّمین» اثر شهمردان بن ابی الخیر رازی و «جهان دانش» که ترجمه‌ی «الکفایة فی علم الهیئة» شرف‌الدین محمد بن مسعود مسعودی است. همچنین «شرح بطلمیوس» در احکام نجوم خواجه نصیرالدین طوسی، تألیف «رصد و تاریخ‌گذاری در ایران» شامل ۳۳ مقاله مربوط به اخترشناسی و نیز مقالات متعددی در مجلات «هنر و مردم»، «آینده»، «کلک»، «ایران‌شناسی»، «بخارا»، «آینه‌ی میراث» و «دانشنامه‌ی جهان اسلام».
جلیل اخوان زنجانی ـ مصحح و پژوهشگر ـ در ۱۹ اسفند ۱۳۸۹ در ۷۸سالگی در تهران شمع وجودش خاموش گشت.

@UT_Central_Library


بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۵ دی ۱۳۹۷

۱۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۸۱، مهدی سمسار ـ مترجم و روزنامه‌نگار ـ درگذشت.
مهدی سمسار در سال ۱۳۰۷ در بوشهر زاده شد. در ۱۳۴۵ از دانشگاه تهران در رشته‌ی داروسازی دانشنامه‌ی دکتری گرفت و پس از آن، به تحصیل در روزنامه‌نگاری در همین دانشگاه پرداخت. در سال ۱۳۴۸ برای ادامه‌ی تحصیل در روزنامه‌نگاری، به انستیتو «فرانس دوپرس» دانشگاه پاریس رفت و موفق به دریافت دانشنامه‌ی فوق لیسانس شد. مهدی سمسار در نیمه‌ی اول دهه‌ی ۵۰، از همین دانشگاه گواهی دکتری در روزنامه‌نگاری دریافت کرد. رساله‌ی دکتری او درباره‌ی «روزنامه‌نگاری در ایران میان سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ و روزنامه‌های ایران در دوره‌ی جنگ دوم جهانی» بود.
دکتر سمسار در سال‌های دهه‌ی ۱۳۳۰، مسئول سرویس خارجی روزنامه‌ی کیهان و معاون سردبیر این روزنامه نیز بود. در همین زمان به تدریس در رشته‌ی داروسازی در دانشگاه تهران هم می‌پرداخت. وی حدود ۴۰ اثر را به فارسی ترجمه کرده است، از میان ترجمه‌های او «امپراتوری هخامنشی» از پی‌یر بریان و «ودکاکولا» جایگاه ویژه‌ای دارند. کتاب «ودکاکولا» درباره‌ی اسراری از روابط پنهانی شرکت‌های چند ملیتی و دولت‌های غربی با بلوک شرق در دوره‌ی کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی سابق است.
دکتر مهدی سمسار در ۲۵ دی ۱۳۸۱ در ۷۴سالگی در بیمارستان «تیه» در حومه‌ی پاریس درگذشت و در گورستان «مون پارناس» فرانسه به خاک سپرده شد. پژوهشگران دکتر مهدی سمسار را از پیشگامان «روزنامه‌نگاری نوین در ایران» می‌دانند.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۶ دی ۱۳۹۷

۴۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۴، آیت‌الله علی محدث‌زاده‌ی قمی ـ خطیب و واعظ ـ رحلت کرد.
آیت‌الله علی محدث‌زاده‌ی قمی فرزند محدث بزرگ حاج شیخ عباس قمی، در سال ۱۲۹۸ در خاندان علم و تقوا در قم به دنیا آمد. ایشان در مشهد مقدس مقدمات علوم دینی و ادبی را آموخت و همراه پدر رهسپار نجف اشرف گردید. پس از چند سال در ۱۹سالگی، از شیخ آقا بزرگ تهرانی و یک سال بعد، از پدر اجازه‌ی روایت گرفت.
آیت‌الله محدث‌زاده در سال ۱۳۲۰ به قم رفت و از محضر حضرات آیات: شیخ ابوالحسن مشکینی و سید صدرالدین جزایری بهره برد، اما بیشتر همت خود را بنا بر توصیه‌ی پدر مصروف اخبار و احادیث نمود. ایشان پس از ۷ سال به تهران آمد و به شیوه‌ی پدر، وعظ و خطابه و تصحیح و تألیف کتب را پیش گرفت. این محدث پرتلاش، تعداد زیادی از کتاب‌های چاپ‌نشده‌ی پدر ـ حاج شیخ عباس قمی ـ را نیز، تصحیح، تحشیه، مقابله و منتشر کرد.
آیت‌الله محدث‌زاده پس از رویداد ۱۵ خرداد ۴۲، در حمایت از رهبر نهضت اسلامی، به حکومت پهلوی اعتراض نمود و همراه ۵۰ عالم روحانی دیگر بازداشت شد و به زندان افتاد.
آیت‌الله علی محدث‌زاده‌ی قمی در ۲۶ دی ۱۳۵۴ در ۵۶سالگی در تهران درگذشت و در آرامگاه شیخان قم به خاک سپرده شد.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۱ دی ۱۳۹۷

۶۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۳۵، ابوالقاسم سحاب ـ دانشمند علوم عقلی و نقلی ـ درگذشت.
استاد ابوالقاسم سحاب در سال ۱۲۶۶ در تفرش به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در مکتبخانه‌های زادگاهش گذراند و از محضر علمای آن جا کسب فیض کرد. استاد سحاب در دوران نوجوانی موفق به فراگیری علوم عقلی و نقلی و همچنین فقه و اصول، کلام، حکمت، تفسیر و تاریخ اسلام گردید. در علوم اسلامی مسلط شد و مورد مشورت اهل دانش قرار گرفت. استاد سحاب در دوران جوانی از زادگاهش به تهران آمد و در محضر علمای طراز اول تهران همچون: شیخ علی نوری و سید عبدالرحیم سنگلجی به تکمیل معلومات خود پرداخت. همزمان زبان‌های فرانسه و انگلیسی را آموخت و به آن‌ها تسلط یافت. مدتی نیز مدیریت داخلی «مجله‌ی تعلیم و تربیت» را بر عهده داشت. سپس به معاونت کتابخانه‌ی ملی برگزیده شد. استاد سحاب در طول زندگی به شغل شریف معلمی اشتغال داشت و در اواخر عمر در دانشسرای تهران به خدمات فرهنگی خود ادامه داد. «شرح زندگانی حسین بن علی علیه‌السلام» در ۲ مجلّد، «آداب نماز جمعه» و «زندگانی امامان موسی، هادی و حسن عسکری» علیهم‌السلام در ۴ مجلّد، از آثار وی است. استاد ابوالقاسم سحاب ـ دانشمند علوم عقلی و نقلی ـ در ۲۱ دی ۱۳۳۵ در ۶۹سالگی شمع وجودش خاموش گشت. استاد دکتر عباس سحاب ـ پدر نقشه‌کشی و کارتوگرافی ایران ـ فرزند ابوالقاسم سحاب است.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۱۷ مهر ۱۳۹۷

۷۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۲۰، فرخ حجت کاشانی ـ چهره‌ی ماندگار مهندسی برق ـ به دنیا آمد.
فرخ حجت کاشانی در ۱۷ مهر ۱۳۲۰ در مشهد زاده شد. در سال ۱۳۴۲ از دانشکده‌ی فنی دانشگاه تهران در رشته‌ی برق، در مقطع کارشناسی فارغ‌التحصیل شد و برای ادامه‌ی تحصیل به آمریکا رفت و در سال‌های ۱۳۴۸ و ۱۳۵۰، دانشنامه‌های لیسانس و دکتری الکترونیک را دریافت کرد.
دکتر حجت کاشانی پس از بازگشت به میهن، در دانشگاه‌های تهران به تدریس در مخابرات و الکترونیک پرداخت. زمینه‌ی تحقیقاتی وی، «پراکندگی امواج و اندازه‌گیری امواج پیکو ثانیه» بوده است. وی کتاب‌های متعددی در زمینه‌ی دانش خود تألیف و ترجمه کرده است و در چهارمین همایش چهره‌های ماندگار در رشته‌ی مهندسی برق به عنوان چهره‌ی ماندگار برگزیده شد.
دکتر فرخ حجت کاشانی از چهره‌های ماندگار مهندسی برق، امروز ۷۷ساله می‌شود.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی