جستاری در مباحث روش‌شناسی

? معرفی کتاب
? قرآن و نظام رشته ای جهان اسلام
♦️ تالیف: مرتضی رضوی
? بخشی از مقدمه کتاب:
آیه ها و بخش های فراوانی در قرآن به محور کیهان شناسی- آن هم به محور اصلی ترین اصول کیهان شناسی- است و باید دقیقاً مورد تفسیر، تحقیق، و مباحثات اساسی کیهان شناسی، قرار گیرند. و این کار از نظر فقهی دستکم واجب کفائی است.
اما در این مسیر، چند شرط ضروری وجود دارد:
✅ محقق، غرب زده نباشد، یعنی بینش و فرهنگ و روحیه مستقل داشته باشد.
✅ علوم غربی و یافته های غربیان را در این موضوع «حجت» نداند.
✅ اگر از علوم روز استفاده کند، باید از مسلم ترین مسلّمات، خارج نشود؛ از اصولی استفاده کند که اگر در حدّ «دو، دوتا مساوی چهار» به قطعیت نرسیده باشد، دستکم به درجۀ کامل اطمینان، رسیده باشد.
این مبحث چیزی نیست که با تمسّک به قاعدۀ «علی طاقة البشريه»، دچار مسامحه شویم.
✅ معیار، سبک و روش صحیح در این راه عبارت است از:
اگر تفسیری که از قرآن می شود، علوم روز را به دنبال خود بکشد و آن ها را اصلاح یا نقض و ابرام کند، یعنی قرآن رهبر و پیشرو باشد و علوم روز پیرو آن، در این صورت کار، یک کار درست و همان طور که گفته شد یک عمل واجب کفائی است.
و اگر در این راه قرآن را یا حدیث را پیرو علوم کنیم، کارمان نادرست و مصداق تحمیل بر قرآن و مکتب می شود و چنین کاری بس خطرناک است. همان طور که قرن ها پیش کیهان شناسی قرآن را بر کیهان شناسی ارسطو تطبیق کردند و هر برداشت نادرست را بر قرآن و مکتب، تحمیل کردند.
? معتقدم در این دفتر، معیار مذکور کاملاً رعایت شده است. ممکن است خواننده به یکی دو سطر برسد که مثلاً بویی از اصالت دادن به علوم روز استشمام کند. قول می دهم اگر مطالعه را ادامه دهد خواهد دید که چنین نیست. و اگر این کتاب را به طور مرتب مطالعه کند، خواهد دید علاوه بر این که این دفتر یافته های علوم روز را در مواردی تکمیل می کند مانند قانون گسترش جهان، و در مواردی قانون نو و جدید معرفی می کند که علوم روز از آن بی خبر است مانند قانون جوشش از مرکز جهان، ویا قانون دخالت حیات در نظام و جریان اصول فیزیک. و در مواردی نیز اصل یک یافته غربی را به طور مستدل رد می کند مثلاً در اواخر کتاب نه تنها فیزیک نیوتونی نقد اساسی می شود، فیزیک نظری روز نیز درباره «جاذبه» از ریشه و اساس، مردود می گردد.
????
? @quranied

اگر نگاره های نسخه ادینبورگ را با نگاره های جامع التوریخ که در 1314 م باز زیر حمایت همان غازان خان و اولجایتو تهیه شده را مقایسه کنیم ویژگی های این نگاره ها را بهتر می فهمیم. جامع التواریخ یک تاریخ سفارشی است که هدف اصلی آن جای دادن حاکمان مغول در تاریخ جهان است و سبک نگاره ها هم مغولی است. تمام اشخاص نقاشی شده را به صورت یک مغولی نشان می دهد با چشم های کشیده و امثال آن. و در نگاره های جامع التواریخ هیچ نشانه تقدس وجود ندارد. کتاب آثار الباقیه بیرونی روزهای مهم مسیحیان، یهودیان و مسلمانان را بررسی می کند و برای حاکمان مغول این خصوصیت را دارد که می تواند سیاست تسامح دینی و مذهبی آنها را نشان دهد. اما سبک هنری این نگاره ها باز در ظاهر نشانه تقدس ندارد بنابر نظر مشهور بین تاریخ دانان هنر. اما این که برده پیامبر تا بالای سر کشیده شده و رنگها و جزییات دیگر یک نوع تقدس را به ایشان می دهد. این که گفتم بحث دارد منظورم این است که چرا برای تصویر پردازی اثار الباقیه را انتخاب کردند. متن هم به اندازه خود نگاره اهمیت دارد. متن اجازه می دهد که جزییات فراتر از سبکهای هنری را تفسیر کنیم. گرچه خود سبکهای مختلف هنری جامع التواریخ و آثار الباقیه هم ارزش بررسی بیشتر را دارد.

📚 معرفی کتاب
💠 قرآن و نظام رشته ای جهان اسلام
♦️ تالیف: مرتضی رضوی
🌺 بخشی از مقدمه کتاب:
آیه ها و بخش های فراوانی در قرآن به محور کیهان شناسی- آن هم به محور اصلی ترین اصول کیهان شناسی- است و باید دقیقاً مورد تفسیر، تحقیق، و مباحثات اساسی کیهان شناسی، قرار گیرند. و این کار از نظر فقهی دستکم واجب کفائی است.
اما در این مسیر، چند شرط ضروری وجود دارد:
✅ محقق، غرب زده نباشد، یعنی بینش و فرهنگ و روحیه مستقل داشته باشد.
✅ علوم غربی و یافته های غربیان را در این موضوع «حجت» نداند.
✅ اگر از علوم روز استفاده کند، باید از مسلم ترین مسلّمات، خارج نشود؛ از اصولی استفاده کند که اگر در حدّ «دو، دوتا مساوی چهار» به قطعیت نرسیده باشد، دستکم به درجۀ کامل اطمینان، رسیده باشد.
این مبحث چیزی نیست که با تمسّک به قاعدۀ «علی طاقة البشريه»، دچار مسامحه شویم.
✅ معیار، سبک و روش صحیح در این راه عبارت است از:
اگر تفسیری که از قرآن می شود، علوم روز را به دنبال خود بکشد و آن ها را اصلاح یا نقض و ابرام کند، یعنی قرآن رهبر و پیشرو باشد و علوم روز پیرو آن، در این صورت کار، یک کار درست و همان طور که گفته شد یک عمل واجب کفائی است.
و اگر در این راه قرآن را یا حدیث را پیرو علوم کنیم، کارمان نادرست و مصداق تحمیل بر قرآن و مکتب می شود و چنین کاری بس خطرناک است. همان طور که قرن ها پیش کیهان شناسی قرآن را بر کیهان شناسی ارسطو تطبیق کردند و هر برداشت نادرست را بر قرآن و مکتب، تحمیل کردند.
🌺 معتقدم در این دفتر، معیار مذکور کاملاً رعایت شده است. ممکن است خواننده به یکی دو سطر برسد که مثلاً بویی از اصالت دادن به علوم روز استشمام کند. قول می دهم اگر مطالعه را ادامه دهد خواهد دید که چنین نیست. و اگر این کتاب را به طور مرتب مطالعه کند، خواهد دید علاوه بر این که این دفتر یافته های علوم روز را در مواردی تکمیل می کند مانند قانون گسترش جهان، و در مواردی قانون نو و جدید معرفی می کند که علوم روز از آن بی خبر است مانند قانون جوشش از مرکز جهان، ویا قانون دخالت حیات در نظام و جریان اصول فیزیک. و در مواردی نیز اصل یک یافته غربی را به طور مستدل رد می کند مثلاً در اواخر کتاب نه تنها فیزیک نیوتونی نقد اساسی می شود، فیزیک نظری روز نیز درباره «جاذبه» از ریشه و اساس، مردود می گردد.
👇👇👇👇
🆔 @quranied

پسر گمشده نوح
مقاله ای از گابریل سعید رینولدز پیرامون پسر نوح و آیاتی که در قرآن به این جریان پرداخته است. وی در این مقاله سعی دارد این جریان و ارتباط نوح با فرزندش را در بستری فراخ تر با نگاهی به جریان های مشابه مثل ارتباط حضرت ابراهیم با آذر و مواضعی شبیه به آن نظیر ارتباط مومنان با اعضای خانواده شان که کافر هستند تحلیلی تطبیقی از این جریان ارائه دهد.
او با بررسی این آیات خاطر نشان می کند که مضامین این آیات با بخش 14 کتاب حزقیال نبی که پیرامون پسر ناصالح نوح بحث می کند ارتباط هایی دارد.
سرآخر مولف سعی دارد تا نمونه ای از استفاده از مضامین کتب پیشین برای فهم آیات و بستر شکل گیری آن را نشان دهد.
@ganjinemaktoob

رابطه نشانه شناسی با فرهنگ و ارتباطات (قسمت دوم)
گفتاری از احمد پاکتچی
@interdisciplinarity
گفتیم فرهنگ و ارتباطات با نشانه شناسی در سه چیز با هم توافق دارند: ترمینولوژی و اصطلاحات، متدولوژی که البته نشانه شناسی برای خود متد هایی دارد ولی متدهای منعطف، و جهان بینی؛ منظور از جهان بینی این است که یک نشانه شناس از اول که شروع می کند به اطراف خود نگاه می کند با بقیه دانشمندان فرق دارد. برای فهمیدن این تفاوت با یک مثال شروع می کنیم. یک شیمیدان و فیزیکدان فقط رشته شان با هم فرق نمی کند. نوع نگاهشان به دنیا هم فرق می کند. یک شیمیدان آگاه و خبره با یک سری مواد سر وکار دارد و خواص و اثر آنها را بر روی هم مطالعه می کند ولی وقتی از این حوزه علمی بیرون می آییم می بینیم یک شیمیدان اصلا علاقه به این مسایل ندارد و سر و کاری هم با آنها ندارد. ولی فیزیکدان هیچ موضوعی را در جهان طبیعت خارج از موضوع خودش نمی بیند. فیزیکدان حتی اگر به صورت علمی جواب بعضی سوالات را نداند، آن مسایل برای او سوال باقی می ماند. مثلا اینکه دنیا چطور آغاز شد؟ یعنی ماهیت فیزیک به نحوی است که فرد را سوق می دهد به سمت اینکه یک مدل بزرگ از دنیا داشته باشد تا بتواند بحث های خود ادامه دهد. کشیده شدن به سمت این مسایل باعث می شود نگاه فیزیکدان تحولی و تاریخی هم باشد و یک نوع نگاه فلسفی هم به مسایل داشته باشد. در نهایت احساس می کنی یک شیمیدان بیشتر درگیر مسایل تکنیکی است و بیشتر به دنبال ارزشهای کاربردی است در حالی که یک فیزیکدان در عین گرایش کاربردی نگاه کاملا نظری هم دارد.
در علوم انسانی هم یک چنین جریانی وجود دارد. ما با رشته هایی مواجه هستسم که به شدت درگیر کاربرد اند مثل مدیریت و اقتصاد؛ چطور می شود یک مدیریت خوب ارائه داد، چطور می شود یک توسعه اقتصادی را بوجود آورد. ولی بعضی رشته ها هم هستند که خود بخود در معرض سوالاتی قرار می گیرند که حتی اگر به این سوالات جوابی ندهند، آن سوالات تئوری های آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد، حتی اگر تکنیکشان هم به آنها اجازه ندهد و بدانند که این خروج از علم و تخیل محض است. مثلا در فضای زبان شناسی همیشه ممکن است این سوال پیش بیاید که اولین انسانی که صحبت کرد به چه زبانی حرف زد؟ چه شد که آدمها شروع به حرف زدن کردند؟ آیا یک نیروی متافیزیکی حرف زدن را به انسان آموخت؟ آیا این صدا تقلیدی از طبیعت بود؟ ما خیلی از سوالات را نمی توانیم جواب علمی به آن بدهیم مثلا چرا یک گروه تصمیم می گیرند زبان مادری خودشان را ترک کنند و به یک زبان دیگر صحبت کنند. خیلی از این سوالات اگر هم جوابی داشته باشد، جوابش در علوم دیگر است. اما لازم نیست همیشه به سوالات جواب داد. حتی اگر احتمال هایی را در مقابل آن سوال مطرح کنیم و یک مدل تخیلی را در پاسخ به آن داشته باشیم، با اعتراف به این که هیچ راهی برای ثابت کردنش نداریم، باعث ایجاد یک جهان بینی می شود و یک نوع نگاه را به وجود می آورد.
در فضای نشانه شناسی هم با سوالات این چنینی مواجهیم که اصلا چرا دلالت اتفاق می افتد؟ یک نفر یک گل به یک نفر دیگر می دهد یعنی دوستت دارم. این چه طور اتفاقی است؟ آیا چون خود گل از نظر فیزیکی دارای عطر و رایحه‌ی خوبی است، احساس خوبی را در فرد بوجود می آورد؟ بسیاری از نشانه ها از حیث ذاتی بی معنا تر هستند؟ مثلا به لحاظ فیزیکی و طعم و مزه فرقی میان شیرینی و حلوا نیست، اما یکی در مراسم عزا بکار می رود و یکی در مراسم عروسی و جابجایی میان این دو توسط اجتماع پذیرفتنی نیست. اصلا چرا ما به یک دال احتیاج داریم. مثلا اگر یک نفر بخواهد خود محبت را به فرد بدهد چکار باید بکند. آیا در این مورد چون محبت یک مسئله ی انتزاعی است با چنین مشکلی مواجه هستیم. آیا در فضاهای عینی تر این مشکل برطرف می شود؟ مثلا وقتی شما در مقابل دریافت یک کتاب از کتاب فروش یک اسکناس به او می دهی، خود اسکناس بماهو ارزشی ندارد. این اسکناس نشانه ی دارایی است خود دارایی نیست. این اسکناس زمانی یک امر بدرد بخور محسوب می شود که در فضایی قرار بگیردکه در آن فضا دلالت داشته باشد. حتی در جوامعی که بر اساس سیستم کالا به کالا داد و ستد می کنند، همه چیز بر اساس آن کاربرد واقعی خودش اندازه گیری نمی شود. خیلی از اشیاء غیر از کاربرد واقعی خودشان یک ارزش افزوده ای دارند که ناشی از یک ارزش دلالی است نه ناشی از یک ارزش ذاتی و فیزیکی. مثلا حریر که در جامعه قدیم ایران، که نقش اسکناس را ایفا می کرد. خود بخود در چنین جامعه ای حریر قیمتش متفاوت خواهد بود با یک جامعه ای که حریر را موقعی می خرند که می خواهند لباس بدوزند.

این که در هر فرهنگی به تناسب کلیات موجود در آن، راه حلهایی برای مشکلات وجود دارد، نظریه هایی برای تحلیل امور هست، تفسیری از اصول و فروع آن هست، و ... و همه اینها یک نواخت و در مسیر هم هستند، چیزی است شبیه یا همان پارادیمی که در علم از آن یاد شده و مجموعه نظریات و پاسخ های همگون در یک دوره تمدنی را شکل می دهد. اینجا مثال ساده هست. در فرهنگ قدیم ما وقتی دزدی می شد، چه می کردند؟ البته یک راه های معمول وجود دارد که مثلا همسایه ها یا دزدان محل را شناسایی کنند. آن زمانها شکنجه هم امر راحتی بود و گاه علنا و با افتخار این کار در در ملاء عام انجام می شد. بعدها شکنجه بد شد. اما حالا یک راه حل دیگر در چارچوب کلی آن فرهنگ. نویسنده این یادداشت، توصیه می کند دزدان مظنون را بگیرند و فلان آیت قرآنی و کلام الهی را روی کاغذی نوشته در حلق او فرو برند. اگر دزد نباشد در حلقش فرو نمی رود اما اگر دزد باشد در حلقش فرو خواهد رفت. نمی دانم این منتسب و مسبوق به سابقه ای است یا خیر. اما به هر حال جالب است. این ایمان و باور و اطمینان آوری، مهم است و این که آدمی واقعا به این امر اعتقاد داشته باشد. البته می دانیم در فقه یا کتاب شهادات و قضاء به این قبیل مسائل هیچ فقیهی فتوا نداده و اینها همیشه در حاشیه بوده است.

دانش کائنات الجو، بخشی از طبیعیات قدیم است که محور آن بحث از پدیده های جوّی، و به طور خاص، باد و باران و رعد و برق، رنگین کمان و جزر و مد است. این دانش در یونان شکل علمی به خود گرفت و سپس به دنیای اسلام وارد شد. عده ای بر اساس آیات و اخباری که در برخی از این موضوعات وجود داشت، و برداشت هایی که از آنها می شد، سعی کردند تکلیف خود را با نظریات یونانی که اصطلاحا متعلق به حکما بود، روشن کنند. برخی مخالف آن بودند و گزاره های درست را تنها همان می دانستند که در متون دینی آمده بود. تصور آنها این بود که دانش طبیعیات یا بسیای از دیدگاههای آن، با توحید سازگار نیست. آنها تلاش می کردند آیات و اخبار را رودرروی طبیعیات بدانند. آثار فراوانی نوشته شد و طبیعیات در آثاری مانند شفا مدون شد. بدین ترتیب، فلاسفه کار خود را کردند و مخالفان آنان، از متکلمان و اخباریان، راه نقادانه خود را رفتند. این میراث و واکنشها در قبال آن، از قرن سوم تا دوره جدید، همواره و از زوایای مختلف محل بحث بوده است. شکل اخباری آن تا نقادی های کلامی. این کتاب سعی کرده است جوانبی از این تجربه را نشان دهد.
@jafarian1964

@litera9
اکثر آثار محمد محمدعلی به شیوه ای واقع گرایانه به زندگی فقر زده مردم پرداخته است و به نوعی سمبولیسم را با واقعیات اجتماعی تلفیق کرده است. مرگ و مرگ طلبی از مضامین اصلی رمان های اوست. همجنین توجهی خاص به آب و معضلات ناشی از آن و ریشه یابی این مساله نشان می دهد. در واقع می توان گفت که هیچ نویسنده ای به اندازه او بر آب و نان و مسائل مترتب بر آن تمرکز نکرده است. تقریبا در تمام رمان هایش چندآوایی داستانی وجود دارد و بدنه داستان از زبان راوی های متعدد و گاه راوی- نویسنده شکل می گیرد. همچنین در بیشتر آن ها عدم قطعیت و تعلیقی در پایان بندی دیده می شود.

ادامه از پست بالا 👆👆
و اما اکنون، در روزگار ما هیچ مفسری از این آیات چنین برداشت هایی را نخواهد کرد ـ مگر بن باز شیخ الاسلام قدیم سعودی که هنوز به مسطح بودن زمین باور داشت و به آیات قرآن تمسک می کرد ـ از آن روست که ما امروز و با شواهد علمی اثبات شده، مطمئن هستیم زمین و افلاک، یعنی همین سیارات اطراف ما و بقیه، همه کروی هستند. این که چرا هیچ مفسری اینها را قبول ندارد، دلیلش اثبات کروی بودن با هزار راه و حتی با چشم سر از بالاست، مطلبی که قرنهاست برای بشر دانشمند روشن است. و اما اگر این دلایل امروزین نبود، ما همچنان گرفتار این نوع برداشت های طبیعت شناسانه از قرآن (طبیعیات اسلامی) در کتب تفسیری بودیم. این در حالی است که اکنون می دانیم، آیات مزبور، کاری به مسطح و کروی بودن ندارد، و اشاره اش به یک امر دینی در رویکرد ما به زمین و آسمان است نه طبیعت شناسی و یا علوم اسلامی در حوزه طبیعیات. در آیه جعل لکم الارض بساطا، می خواهد بگوید، این نعمتی است که خدا به شما داده است. لذا خود سید مرتضی در امالی (2/163) ، می گوید، همین اندازه که برخی نقاط آن هم مسطح و بساط باشد، نعمت است و لازم نیست همه آن مسطح و در واقع نتیجه اش این باشد که زمین کروی نخواهد بود [می تواند کروی هم باشد و بساط هم باشد].
نتیجه این که، این رویه که ما بخواهیم علم را از دین استخراج کنیم، نه با منطق علمی و نه با زبان قرآن و اهداف آن در نگاه به طبیعت سازگار نیست، و دست کم این تلقی که می شود طبیعات اسلامی با استفاده از ظواهر قرآن و بر اساس برداشت های ما درست کرد، باطل است.

«قانون ۱۵ دقیقه» چیست؟

این قانون به قدرت تغییرات کوچک اشاره دارد.

ساموئل اسمایلز، مولف کتاب «اخلاق و اعتماد به نفس»، بر این اعتقاد است که تکرار کارهای کوچک نه تنها شخصیت انسان را می‌سازد، بلکه شخصیت ملت‌ها را نیز تعیین می‌کند.

۱- اگر روزی ۱۵ دقیقه را صرف خودسازی کنید در پایان یک سال، تغییر ایجاد شده در خویش را به خوبی احساس خواهید کرد.

۲- اگر روزی ۱۵ دقیقه از کارهای بی‌اهمیت خویش بکاهید، ظرف چند سال موفقیتی چشمگیر نصیب‌تان خواهد شد.

۳- اگر روزی ۱۵ دقیقه را به فراگیری زبان اختصاص دهید از هفته‌ای یک بار کلاس زبان رفتن بهتر است.

۴- اگر روزی ۱۵ دقیقه را به پیاده‌روی سریع اختصاص دهید از گه‌گاه به باشگاه ورزشی رفتن، نتیجهٔ بهتری خواهید گرفت.

۵- اگر روزی ۱۵ دقیقه مطالعه کرده و سلول‌های خاکستری خویش را درگیر کنید؛ به پیشرفت‌های خوبی در یادگیری دست خواهید یافت.

زیبایی روش یا قانون ۱۵ دقیقه در این است که آن‌قدر کوتاه است که هرگز به بهانه‌ی کمبود وقت، نمی‌توانید آن را به تاخیر بیاندازید.

📚 @Academic_Library

⏱«قانون ۱۵ دقیقه» چیست؟

این قانون به قدرت تغییرات کوچک اشاره دارد.

ساموئل اسمایلز، مولف کتاب «اخلاق و اعتماد به نفس»، بر این اعتقاد است که تکرار کارهای کوچک نه تنها شخصیت انسان را می‌سازد، بلکه شخصیت ملت‌ها را نیز تعیین می‌کند.

۱- اگر روزی ۱۵ دقیقه را صرف خودسازی کنید در پایان یک سال، تغییر ایجاد شده در خویش را به خوبی احساس خواهید کرد.

۲- اگر روزی ۱۵ دقیقه از کارهای بی‌اهمیت خویش بکاهید، ظرف چند سال موفقیتی چشمگیر نصیب‌تان خواهد شد.

۳- اگر روزی ۱۵ دقیقه را به فراگیری زبان اختصاص دهید از هفته‌ای یک بار کلاس زبان رفتن بهتر است.

۴- اگر روزی ۱۵ دقیقه را به پیاده‌روی سریع اختصاص دهید، از گه‌گاه به باشگاه ورزشی رفتن، نتیجهٔ بهتری خواهید گرفت.

۵- اگر روزی ۱۵ دقیقه مطالعه کرده و سلول‌های خاکستری خویش را درگیر کنید؛ به پیشرفت‌های خوبی در یادگیری دست خواهید یافت.

✅زیبایی روش یا قانون ۱۵ دقیقه در این است که آن‌قدر کوتاه است که هرگز به بهانه‌ی کمبود وقت، نمی‌توانید آن را به تاخیر بیاندازید.

🆔 @GizmizTel 💯

سه درجه مختلف نشان همایون اولیه
(بپاداش خدمت رضاشاه)

این نشان ابتدا در سال ۱۳۰۴ با نام نشان «بپاداش خدمت» ایجاد شد که دارای سه درجه و از دو جنس بود. در روی مدال طرحی از شیر و خورشید در مرکز نشان بود و اطراف آن را دو شاخه زیتون فرا گرفته بود. در پشت مدال عنوان رضاشاه در یک دایره بصورت «پهلوی شاهنشاه ایران»، عبارت «بپاداش خدمت» در بالای نشان و تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۰۴ در پایین دیده می شود.
نشان درجه یک از جنس نقره با آبکاری طلا، نشان درجه دو از جنس نقره و نشان درجه سه از جنس برنز و در فرانسه تهیه شده بود.
هر سه نشان، آویز سینه و در یک اندازه ساخته شده بودند و روبان هر سه سبز یکنواخت بود.
با توجه به عبارت «بپاداش خدمت» که در پشت نشان درج شده بود و همچنین طراحی ثانویه و ستاره ای شکل از آن که ۱۴ سال بعد ایجاد شد، این نشانِ اولیه به اشتباه به عنوان «نشان خدمت رضاشاه» نامیده میشود.
در سال ۱۳۱۸ نشان همایون با طراحی جدید و معروف خود ایجاد و معرفی شد.