گفتگوهای تراثی

ز آتشین دمان به فغانی کن اقتدا
صائب اگر تتبع دیوان کس کنی
...
شد به اندک فرصتی، سرخیل ارباب سخن
هر که از روح فغانی، صائب ، استمداد کرد
...
این غزل را پیش ازین هر چند انشا کرده بود
صائب از روح فغانی دیگر استمداد کرد
...
صائب ازین غزل که چراغ دل من است
افروختم به خاک فغانی چراغ ها
...
???

قصیده ای در مصیبت حضرت سیدالشهدا (ع) از صائب تبریزی

میرزا محمدعلی صائب تبریزی، شاعر شهیر شیعی، از نام آوران عرصه سخن و از برترین غزل پردازان ایران است. دیوان اشعار این شاعر کثیرالعشر با تصحیح های گوناگون و در سالهای مختلف در یک یا دو یا سه جلد به بازار نشر راه یافته ولی کامل ترین دیوان صائب تبریزی تا امروز، همان است که در شش مجلد و به همت استاد محمد قهرمان منتشر شده است. @manuscript

تصویر دختر ریش دار
دختری بود تمام ریش داشت شبی به عروسی رفت زنان از هر طرف در وی آویختند که این مرد است و میزدند. وی عاجز شد فریاد می‌کرد که من زنم و هیچکس نمی‌شنید تا وی را برهنه کرده عورتش را دیدند بعد از آن دست از وی بداشتند و مویهای ریش او می‌کندند تا یک موی نماند و روی وی صافی گردید.
(از دستنویس عجایب المخلوقات، موزه والترز به شماره 593)
@aaadab1397farhang
تصویر دایره زنگی در این نقاشی مهم و جالب توجه است

دو غزل نویافته در مدح امام رضا (علیه السلام) از شعر دوره صفوی

یادداشتی از:
محمّد طاهری خسروشاهی

میرزا محمّدرضا چلبی تبریزی، متخلّص به «عنوان»، از سخنوران گمنام ایران و از فارسی گویان توانای آذربایجان درسده های دهم و یازدهم هجری و از مصاحبان و دوستان نزدیک صائب تبریزی است. متأسفانه این شاعر توانمند، با وجود سیرنازک خیالی و رقّت اندیشه در اشعار و برخورداری از توانایی‌های ذهنی و زبانی، هنوز در هاله‌ای از گمنامی به سر می‌برد و حتّی برای آن دسته از پژوهشگران و محقّقانی که در حوزه تتبّعات ادبی فعالیت دارند، ناآشنا است.
تذکره‌‌های عصر صفوی، عمدتاً اطلاعات یکسان، پراکنده‌، آشفته و غیرمنسجمی دربارة صاحب ترجمه به دست داده اند. البته به فضل پروردگار متعال، ما، دیوان اشعار این شاعر شعر صفوی را بر اساس چهار نسخه کامل و کهن، در دست تصحیح داریم و ان شاالله در مقدمه ای که بر این دیوان خواهیم نوشت، اطلاعاتی نویافته درباره او به دست خواهیم داد.
اینک، به میمنت زادروز فرخنده حضرت علی بن موسی الرضا المرتضی علیه السلام، دو غزل از سروده های این شاعر فارسی گوی آذربایجان را که در مدح آن امام همام سروده شده، تقدیم می نماییم. این نکته را هم عرض کنیم که بر اساس شواهد و قرائنی که در جای خود خواهیم گفت، عنوان تبریزی در جوار حرم حضرت ابالحسن امام رضا علیه السلام دفن شده است. طوبی له

غزل اوّل:

کجا از ناتوانی خاکسار او ز جا خیزد
اگر گاهی ز جا خیزد، به امداد صبا خیزد
به آهنگ خموشی هر که باشد آشنا داند
که هر دم از زبان ما خموشان، صد نوا خیزد
در ایـن گلشن زبان دانِ خموشی گر شوی دانی
کـه از هر سبزه بیگانه حرف آشنا خیزد
نوا باشد به معنی بی نوایی، برگ بی برگی
خوشا آن بی تعلّق، کز سر برگ و نوا خیزد
شمیمی کز بهارستان جنّت آرزو داری
ز خاک درگه سلطان، علی موسی رضا خیزد
نصیب ماست چون ریگ روان، سرگشتگی عنوان
اگر هر گام در راه طلب صد رهنما خیزد

غزل دوّم:

به خوب و زشت عالم تا نظر را آشنا دیدم
دل هر ذرّه را آئینة مطــلب نما دیدم
نمی سازم ز دیبا تکیه گه چون صورت دیبا
که نقش مطلب خود را ز نقش بوریا دیدم
به رنگ غنچه سرتاپا به خود پیچیدم از غیرت
سحر چون نکهت گل را هم آغوش صبا دیدم
نمی دانم کدامین دلبرم امشب به یاد آید
که بر اندام خود هرموی را دستِ دعا دیدم
سراغ کیمیای فیض از خورشید می کردم
زخاک درگه سلطان، علی موسی رضا دیدم
در این وحشت سرا عنوان به هر کس آشنا بودم
شدم بیگانه تا جان را به جانان آشنا دیدم

@safinehyetabriz

دو غزل نویافته در مدح امام رضا (علیه السلام) از شعر دوره صفوی

یادداشتی از:
محمّد طاهری خسروشاهی

میرزا محمّدرضا چلبی تبریزی، متخلّص به «عنوان»، از سخنوران گمنام ایران و از فارسی گویان توانای آذربایجان درسده های دهم و یازدهم هجری و از مصاحبان و دوستان نزدیک صائب تبریزی است. متأسفانه این شاعر توانمند، با وجود سیرنازک خیالی و رقّت اندیشه در اشعار و برخورداری از توانایی‌های ذهنی و زبانی، هنوز در هاله‌ای از گمنامی به سر می‌برد و حتّی برای آن دسته از پژوهشگران و محقّقانی که در حوزه تتبّعات ادبی فعالیت دارند، ناآشنا است.
تذکره‌‌های عصر صفوی، عمدتاً اطلاعات یکسان، پراکنده‌، آشفته و غیرمنسجمی دربارة صاحب ترجمه به دست داده اند. البته به فضل پروردگار متعال، ما، دیوان اشعار این شاعر شعر صفوی را بر اساس چهار نسخه کامل و کهن، در دست تصحیح داریم و ان شاالله در مقدمه ای که بر این دیوان خواهیم نوشت، اطلاعاتی نویافته درباره او به دست خواهیم داد.
اینک، به میمنت زادروز فرخنده حضرت علی بن موسی الرضا المرتضی علیه السلام، دو غزل از سروده های این شاعر فارسی گوی آذربایجان را که در مدح آن امام همام سروده شده، تقدیم می نماییم. این نکته را هم عرض کنیم که بر اساس شواهد و قرائنی که در جای خود خواهیم گفت، عنوان تبریزی در جوار حرم حضرت ابالحسن امام رضا علیه السلام دفن شده است. طوبی له

غزل اوّل:

کجا از ناتوانی خاکسار او ز جا خیزد
اگر گاهی ز جا خیزد، به امداد صبا خیزد
به آهنگ خموشی هر که باشد آشنا داند
که هر دم از زبان ما خموشان، صد نوا خیزد
در ایـن گلشن زبان دانِ خموشی گر شوی دانی
کـه از هر سبزه بیگانه حرف آشنا خیزد
نوا باشد به معنی بی نوایی، برگ بی برگی
خوشا آن بی تعلّق، کز سر برگ و نوا خیزد
شمیمی کز بهارستان جنّت آرزو داری
ز خاک درگه سلطان، علی موسی رضا خیزد
نصیب ماست چون ریگ روان، سرگشتگی عنوان
اگر هر گام در راه طلب صد رهنما خیزد

غزل دوّم:

به خوب و زشت عالم تا نظر را آشنا دیدم
دل هر ذرّه را آئینة مطــلب نما دیدم
نمی سازم ز دیبا تکیه گه چون صورت دیبا
که نقش مطلب خود را ز نقش بوریا دیدم
به رنگ غنچه سرتاپا به خود پیچیدم از غیرت
سحر چون نکهت گل را هم آغوش صبا دیدم
نمی دانم کدامین دلبرم امشب به یاد آید
که بر اندام خود هرموی را دستِ دعا دیدم
سراغ کیمیای فیض از خورشید می کردم
زخاک درگه سلطان، علی موسی رضا دیدم
در این وحشت سرا عنوان به هر کس آشنا بودم
شدم بیگانه تا جان را به جانان آشنا دیدم

@safinehyetabriz

نخستین ستایندهٔ صائب تبریزی در سدهٔ حاضر


یادداشتی از:
احمدرضا بهرامپور عمران


واکنش علیهٔ شعرِ صائب از همان میانه‌های سدهٔ دوازدهم شدّت‌یافت؛ شعرِ دورهٔ بازگشت به‌روشنی نمایانگرِ این رویارویی است؛ و پسندِ آذرِ بیگدلی در آتشکدهٔ آذر نیز، به‌خوبی مخالفتِ ادبا با سبکِ هندی را نمایندگی می‌کند. نگرشِ رضاقلی‌خانِ هدایت (صاحبِ مجمع‌الفصحا) در عصرِ قاجار تداومِ همان سلیقهٔ شعریِ صائب‌ستیزانه است. هدایت، شعرِ عصرِ صفوی را «پریشان‌گویی و یاوه‌سرایی و بیهوده‌سرایی» خوانده‌است.
در سدهٔ اخیر، نخستین‌بار محمدعلی تربیت (متوفی ۱۳۱۸) سالِ ۱۳۰۱، در مقاله‌ای باعنوانِ «صائبِ تبریری» (منتشرشده در مجلهٔ «گنجینهٔ معارف» به‌مدیرتِ هم‌او)، اهمیّتِ صائب و شعرش را یادآور شد. او پس از اظهارِ تأسّف از گمنام‌ماندنِ صائب، می‌نویسد: بسیاری از ضرب‌المثل‌هایی که امروز بر سرِ زبان‌ها است و ما از گوینده‌اش بی‌خبریم، سرودهٔ صائب است؛ و درادامه می‌نویسد: «و چه‌قدر جای حیرت است که چنین شاعری در مملکتِ ایران، الحال شهرتی ندارد و هنوز مجموعهٔ گران‌بهای وی در ایران به طبع نرسیده‌است. او درادامه حدس‌می‌زند، چه‌بسا مخالفتِ آذرِ بیگدلی و هدایت، عمده‌ترین سببِ این گمنامی باشد.‌
تربیت آن‌گاه عباراتی از این دو تذکره‌نویس نقل‌می‌کند که در ارزیابیِ مشابهی می‌نویسند صائب «طرزی غریب داشته که اکنون پسندیده نیست» و آن‌گاه با اکراه و پرهیزِ فراوان، چند بیت از او نقل‌می‌کنند. تربیت درادامه عباراتِ ستایش‌آمیزی از تذکره‌نویسانی هم‌چون نصرآبادی، والهٔ داغستانی، آزادِ بلگرامی و سرخوش نقل‌می‌کند. او صائب را به‌سببِ «نکته‌سنجی»، «باریک‌بینی» و «ابتکار»، متنبّیِ شعرِ ایران می‌خواند.
تربیت چندسالِ بعد (۱۳۱۱)، نیز در نوشته‌ای باعنوانِ «یک صفحهٔ مختصر از رسالهٔ قرنِ حادی‌عَشَر» دربابِ صائب و «بیاضِ» او، که دربردارندهٔ بیست‌هزار بیتی است که صائب از مطلعِ غزل‌ها و شاه‌بیت‌های خویش و دیگر سخنورانِ نامیِ «متقدّم و متأخّر و معاصر» برگزیده، سخن‌گفته‌است.
بدین‌ترتیب، تربیت از نخستین ستایندگانِ صائب و سبکِ هندی در سدهٔ اخیر است. اما این‌که او مخالفتِ آذرِ بیگدلی و هدایت را با صائب، عاملِ اساسیِ گمنامیِ او دانسته، چندان درست نمی‌نماید. توجه یا بی‌توجهیِ به شعرِ یک شاعر یا دورهٔ شعری بیش‌از‌آن‌که به موافقت‌ها و مخالفت‌های یک یا چند تذکره‌نویس بازگردد، به عواملِ تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، و ذوقِ حاکم بر هر دوره وابسته است. نکتهٔ دیگر آن‌که، اگر مخالفتِ آذر و هدایت موجبِ فراموشیِ شعرِ صائب شده، چرا تعلّقِ‌خاطر و ستایش‌های دیگر تذکره‌نویسانی که تربیت از آن‌ها نام‌ برده، به کمکِ صائب و اثباتِ حقّانیّتِ شعرِ او نیامده‌است؟!
بعید می‌نماید مخاطبانِ شعر، رد یا تأییدِ صلاحیّتِ شعر یک شاعر را از لابه‌لای اظهارِ‌نظرهای تذکره‌نویسان جستجوکرده‌باشند؛ و مگر چند نسخه از دستنویسِ تذکره‌ای هم‌چون آتشکدهٔ آذر در دسترسِ همگان بوده تا موجبِ تغییرِ ذائقهٔ آنان شود؟!

*این یادداشت بخشی است از فصلِ «نیما و شعرِ سبکِ هندی»، نقل‌شده از کتابِ احمدرضا بهرامپور عمران: درتمامِ طولِ شب: بررسیِ آراء نیما یوشیج، انتشاراتِ مروارید، چ دوم، ۱۳۹۷. صص۷_۲۵۶.

@safinehyetabriz

دو غزل نویافته در مدح امام رضا (علیه السلام) از شعر دوره صفوی

یادداشتی از:
محمّد طاهری خسروشاهی

میرزا محمّدرضا چلبی تبریزی، متخلّص به «عنوان»، از سخنوران گمنام ایران و از فارسی گویان توانای آذربایجان درسده های دهم و یازدهم هجری و از مصاحبان و دوستان نزدیک صائب تبریزی است. متأسفانه این شاعر توانمند، با وجود سیرنازک خیالی و رقّت اندیشه در اشعار و برخورداری از توانایی‌های ذهنی و زبانی، هنوز در هاله‌ای از گمنامی به سر می‌برد و حتّی برای آن دسته از پژوهشگران و محقّقانی که در حوزه تتبّعات ادبی فعالیت دارند، ناآشنا است.
تذکره‌‌های عصر صفوی، عمدتاً اطلاعات یکسان، پراکنده‌، آشفته و غیرمنسجمی دربارة صاحب ترجمه به دست داده اند. البته به فضل پروردگار متعال، ما، دیوان اشعار این شاعر شعر صفوی را بر اساس چهار نسخه کامل و کهن، در دست تصحیح داریم و ان شاالله در مقدمه ای که بر این دیوان خواهیم نوشت، اطلاعاتی نویافته درباره او به دست خواهیم داد.
اینک، به میمنت زادروز فرخنده حضرت علی بن موسی الرضا المرتضی علیه السلام، دو غزل از سروده های این شاعر فارسی گوی آذربایجان را که در مدح آن امام همام سروده شده، تقدیم می نماییم. این نکته را هم عرض کنیم که بر اساس شواهد و قرائنی که در جای خود خواهیم گفت، عنوان تبریزی در جوار حرم حضرت ابالحسن امام رضا علیه السلام دفن شده است. طوبی له

غزل اوّل:

کجا از ناتوانی خاکسار او ز جا خیزد
اگر گاهی ز جا خیزد، به امداد صبا خیزد
به آهنگ خموشی هر که باشد آشنا داند
که هر دم از زبان ما خموشان، صد نوا خیزد
در ایـن گلشن زبان دانِ خموشی گر شوی دانی
کـه از هر سبزه بیگانه حرف آشنا خیزد
نوا باشد به معنی بی نوایی، برگ بی برگی
خوشا آن بی تعلّق، کز سر برگ و نوا خیزد
شمیمی کز بهارستان جنّت آرزو داری
ز خاک درگه سلطان، علی موسی رضا خیزد
نصیب ماست چون ریگ روان، سرگشتگی عنوان
اگر هر گام در راه طلب صد رهنما خیزد

غزل دوّم:

به خوب و زشت عالم تا نظر را آشنا دیدم
دل هر ذرّه را آئینة مطــلب نما دیدم
نمی سازم ز دیبا تکیه گه چون صورت دیبا
که نقش مطلب خود را ز نقش بوریا دیدم
به رنگ غنچه سرتاپا به خود پیچیدم از غیرت
سحر چون نکهت گل را هم آغوش صبا دیدم
نمی دانم کدامین دلبرم امشب به یاد آید
که بر اندام خود هرموی را دستِ دعا دیدم
سراغ کیمیای فیض از خورشید می کردم
زخاک درگه سلطان، علی موسی رضا دیدم
در این وحشت سرا عنوان به هر کس آشنا بودم
شدم بیگانه تا جان را به جانان آشنا دیدم

@safinehyetabriz

نخستین ستایندهٔ صائب تبریزی در سدهٔ حاضر


یادداشتی از:
احمدرضا بهرامپور عمران


واکنش علیهٔ شعرِ صائب از همان میانه‌های سدهٔ دوازدهم شدّت‌یافت؛ شعرِ دورهٔ بازگشت به‌روشنی نمایانگرِ این رویارویی است؛ و پسندِ آذرِ بیگدلی در آتشکدهٔ آذر نیز، به‌خوبی مخالفتِ ادبا با سبکِ هندی را نمایندگی می‌کند. نگرشِ رضاقلی‌خانِ هدایت (صاحبِ مجمع‌الفصحا) در عصرِ قاجار تداومِ همان سلیقهٔ شعریِ صائب‌ستیزانه است. هدایت، شعرِ عصرِ صفوی را «پریشان‌گویی و یاوه‌سرایی و بیهوده‌سرایی» خوانده‌است.
در سدهٔ اخیر، نخستین‌بار محمدعلی تربیت (متوفی ۱۳۱۸) سالِ ۱۳۰۱، در مقاله‌ای باعنوانِ «صائبِ تبریری» (منتشرشده در مجلهٔ «گنجینهٔ معارف» به‌مدیرتِ هم‌او)، اهمیّتِ صائب و شعرش را یادآور شد. او پس از اظهارِ تأسّف از گمنام‌ماندنِ صائب، می‌نویسد: بسیاری از ضرب‌المثل‌هایی که امروز بر سرِ زبان‌ها است و ما از گوینده‌اش بی‌خبریم، سرودهٔ صائب است؛ و درادامه می‌نویسد: «و چه‌قدر جای حیرت است که چنین شاعری در مملکتِ ایران، الحال شهرتی ندارد و هنوز مجموعهٔ گران‌بهای وی در ایران به طبع نرسیده‌است. او درادامه حدس‌می‌زند، چه‌بسا مخالفتِ آذرِ بیگدلی و هدایت، عمده‌ترین سببِ این گمنامی باشد.‌
تربیت آن‌گاه عباراتی از این دو تذکره‌نویس نقل‌می‌کند که در ارزیابیِ مشابهی می‌نویسند صائب «طرزی غریب داشته که اکنون پسندیده نیست» و آن‌گاه با اکراه و پرهیزِ فراوان، چند بیت از او نقل‌می‌کنند. تربیت درادامه عباراتِ ستایش‌آمیزی از تذکره‌نویسانی هم‌چون نصرآبادی، والهٔ داغستانی، آزادِ بلگرامی و سرخوش نقل‌می‌کند. او صائب را به‌سببِ «نکته‌سنجی»، «باریک‌بینی» و «ابتکار»، متنبّیِ شعرِ ایران می‌خواند.
تربیت چندسالِ بعد (۱۳۱۱)، نیز در نوشته‌ای باعنوانِ «یک صفحهٔ مختصر از رسالهٔ قرنِ حادی‌عَشَر» دربابِ صائب و «بیاضِ» او، که دربردارندهٔ بیست‌هزار بیتی است که صائب از مطلعِ غزل‌ها و شاه‌بیت‌های خویش و دیگر سخنورانِ نامیِ «متقدّم و متأخّر و معاصر» برگزیده، سخن‌گفته‌است.
بدین‌ترتیب، تربیت از نخستین ستایندگانِ صائب و سبکِ هندی در سدهٔ اخیر است. اما این‌که او مخالفتِ آذرِ بیگدلی و هدایت را با صائب، عاملِ اساسیِ گمنامیِ او دانسته، چندان درست نمی‌نماید. توجه یا بی‌توجهیِ به شعرِ یک شاعر یا دورهٔ شعری بیش‌از‌آن‌که به موافقت‌ها و مخالفت‌های یک یا چند تذکره‌نویس بازگردد، به عواملِ تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، و ذوقِ حاکم بر هر دوره وابسته است. نکتهٔ دیگر آن‌که، اگر مخالفتِ آذر و هدایت موجبِ فراموشیِ شعرِ صائب شده، چرا تعلّقِ‌خاطر و ستایش‌های دیگر تذکره‌نویسانی که تربیت از آن‌ها نام‌ برده، به کمکِ صائب و اثباتِ حقّانیّتِ شعرِ او نیامده‌است؟!
بعید می‌نماید مخاطبانِ شعر، رد یا تأییدِ صلاحیّتِ شعر یک شاعر را از لابه‌لای اظهارِ‌نظرهای تذکره‌نویسان جستجوکرده‌باشند؛ و مگر چند نسخه از دستنویسِ تذکره‌ای هم‌چون آتشکدهٔ آذر در دسترسِ همگان بوده تا موجبِ تغییرِ ذائقهٔ آنان شود؟!

*این یادداشت بخشی است از فصلِ «نیما و شعرِ سبکِ هندی»، نقل‌شده از کتابِ احمدرضا بهرامپور عمران: درتمامِ طولِ شب: بررسیِ آراء نیما یوشیج، انتشاراتِ مروارید، چ دوم، ۱۳۹۷. صص۷_۲۵۶.

@safinehyetabriz

انتقاد استاد صاحبنام ادب فارسی از وضعیت آرامگاه صائب

یادداشتی کوتاه از:

دکتر مهدی نوریان
استاد دانشگاه اصفهان

مسئلهٔ غم‌انگیز برای من همیشه باغ صائب بوده است. من در هر جمعی که مناسب بوده است، مسئلهٔ باغ و آرامگاه صائب را مطرح کرده‌ام. در هر مناسبت و هر جایی که صحبت اصفهان بوده، اظهار تأسف کرده‌ام که باغ صائب به‌این‌صورت درآمده است. این باغِ بسیار بزرگ و باصفا تا چند سال پیش وجود داشت، اما ناگهان ساختمانی را در این باغ ساختند و باغ را کور کردند و از بین بردند؛ با این‌ هدف که کتابخانه بسازند! این‌همه زمین در این شهر بوده است، چرا اینجا؟! حیف از آن باغ بزرگ!
وقتی شما وارد حافظیه می‌شوید، آن فضای باغ شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد و حالتان دگرگون و روحتان تازه می‌شود. الان جای باریکی را دمِ خیابان، به آرامگاه صائب اختصاص داده‌اند و اصلاً آن عظمتی را که می‌توانست داشته باشد، ندارد. نتوانستند از مقبرهٔ صائب به‌عنوان سمبلی برای شهر و جاذبهٔ گردشگری استفاده کنند و مقبره‌ای شبیه مقبرهٔ حافظ و خیام بسازند.
قبر کمال‌اسماعیل حتی وضعش ازین هم بدتر است. قبر کمال‌اسماعیل می‌توانست یکی از جاذبه‌های گردشگری باشد که متأسفانه کسی اهمیت نداد.

@safinehyetabriz

صائب_تبریزی ٬ زاده ۱۰۰۰ ق در تبریز و درگذشته ۷–۱۰۸۶ ق در اصفهان ، بزرگ‌ترین غزل‌سرای سده یازدهم ق و نامدارترین شاعر زمان صفویه است
.
« نگاه کج » نتوانند سوی « ایران » کنند
ز بیم تیغ کجش ، خسروان ملک ستان !

سر به سر سجده شکرست ز پل « زرین رود »
که مقام طرب « خسرو ایران » شده است

شکستگی نرسد خامه ترا صائب !
که سرخ کرد ز گفتار ، روی ایران را

دگربار از جلوس شاه دوران
دو چندان شد نشاط اهل ایران

پدر او تاجری معتبر بود و خانواده صائب جزو هزار خانواری بودند که به دستور شاه عباس اول صفوی از تبریز کوچ کرده و در محله عباس‌آباد اصفهان ساکن شدند و این مردم را تبارزه‌ی (تبریزی‌های) اصفهان می‌نامیدند
.
صائب در سال ۱۰۳۴ ق از اصفهان عازم هندوستان شد و بعد به هرات و کابل رفت. حکمران کابل ، خواجه احسن‌الله مشهور به ظفرخان ، که خود شاعر و ادیب بود، مقدم صائب را گرامی داشت. ظفرخان پس از مدتی به خاطر جلوس شاه جهان ، عازم دکن شد و صائب را نیز به همراه خود برد.

در سال ۱۰۴۲ ق صائب به ایران بازگشت و در اصفهان اقامت گزید. شاه عباس دوم صفوی به او مقام ملک‌الشعرایی داد. صائب هشتاد سال زندگی کرد و در اصفهان دیده از جهان فروبست. درگذشت او در سال ۱۰۸۶ یا ۱۰۸۷ ق بوده‌است. آرامگاه او در اصفهان ، در محله لَنبان ، در محلی است که در زمان حیات او معروف به تکیه میرزا صائب بود. آرامگاه صائب در باغچه‌ای در اصفهان در خیابانی که به نام او نامگذاری شده ‌است قرار دارد.

.
آنچه از آب و گل مازندران بر ما گذشت
گرد و خاک اصفهان را توتیا خواهیم کرد !

ز خاک پاک تبریزست صائب مولد پاکم
از آن با عشقباز شمس تبریزی سخن دارم



در عشق به اصفهان


خوشا روزی که منزل در سواد اصفهان سازم
ز وصف « زنده رودش » خامه را رطب اللسان سازم

نسیم آسا به گرد سر بگردم چار باغش را
به هر شاخی که بنشیند دل من آشیان سازم

شود روشن دو چشمم از سواد سرمه خیز او
ز مژگان « زنده رود » گریه شادی روان سازم !

به مژگان ، خواب مخمل می دهد جا ، جسم زارم را
چرا آرامگاه خویش از تیغ و سنان سازم

به این گرمی که من رو از غریبی در وطن دارم
اگر بر سنگ بگذارم قدم ٬ ریگ روان سازم

میان آب و آتش طرح صلح انداختم اما
نمی دانم ترا بر خویشتن چون مهربان سازم

بلند افتاده صائب آنقدر طبع خدادادم
که شمع طور را خاموش از تیغ زبان سازم

سلام علیکم

علی الظاهر چنین است که اشاره فرموده اید.

در وب تحت عنوانِ "روایتی از کشف قبر صائب تبریزی توسط «استاد همایی»" نقل شده:


 
"... بعلاوه، استاد همایی را با یک خدمت ماندگار به تاریخ تبریز و ادبیات فارسی نیز می‌شناسیم و آن، کشف آرامگاه «صائب تبریزی» از میان ویرانه‌های باغی در محله تبارزه (عباس‌آباد) اصفهان است. استاد همایی، ماجرای این کشف ادبی را این‌گونه شرح می‌دهد:
«سال 1340 قمری (1301 شمسی) که در اصفهان در صدد تکمیل تذکره‌القبور «مرحوم آخوند ملاعبدالکریم گزی اعلی‌الله مقامه» برآمدم، ناچار به جستجوی قبور متبرکه پرداختم، تا روزی به محلی که موسوم به «قبر آقا»  و مورد توجه اهل محل بود، مصادف شدم.  در کنار جنوبی نهرِ موسوم به «جوی شاه» باغی بود، مُلک «حاج‌سید جواد کسایی». این باغ در محل لُنبان فعلی است که جزئی از محله تبارزه عباس‌آباد اصفهان بوده‌است. در گوشه باغ، سکویی بود که این قبر در آنجا قرار داشت، اما اثری از سنگ ظاهر نبود. با کمک باغبان، خاک‌های روی قبر را به یکسو زده و سنگ قبر را مشاهده کردم. روی سنگ، نام صائب و تاریخ وفات ذکر نشده بود و این غزل از اشعار او بر آن نَقر شده بود:
در هیچ پرده نیست، نباشد نوای تو / عالم پر است از تو و خالی است جای تو
هر چند کاینات گدای در تواند / یک آفریده نیست که داند سرای تو
غیر از نیاز و عجز که در کشور تو نیست / این مشت خاک تیره چه دارد سزای تو؟
عمر ابد که خضر بود سایه پرورش / سروی است پست بر لب آب بقای تو
صائب چه ذره است و چه دارد فدا کند؟ / ای صد هزار جان مقدس فدای تو
به قرینه قبور مجاور که از خویشان نزدیک صائب معرفی شده‌بود و سنگ قبرشان خوانا بود. معلوم شد که این قسمت مقبره خانوادگی صائب و این قبر، متعلق به خود «میرزا محمدعلی صائب تبریزی» است. بعد از شناسایی، موضوع را به دانشمند محترم جناب آقای «الفت» تذکر داده و صاحب باغ را به حقیقت امر، واقف گردانیدم. هر چند که اقدام لازم در بنای مقبره، به عمل نیامد اما این قدر شد که توجه مردم و اعتقاد آنان به صاحب قبر، مانع شد که این قسمت از باغ هم به قسمت‌های دیگر ملحق شود."

سوالی در مورد کتابی از صائب تبریزی
تردیدی نیست که صائب تبریزی ( متولد 999 تبریز – متوفی 1087 اصفهان ) یکی از شعرای نازک خیال و بزرگ عصر صفوی بود . تعداد ابیاتش را بیش از 120000 هزار بیت نوشته اند . خوشبختانه حدود 75 هزار بیت از اشعارش را مرحوم محمدقهرمان سالها پیش منتشر کرده اند . در کنار این اشعار زیبا ، صائب کتابهای دیگری نیز از خود به یادگار گذاشته است . در کتابها و بعضی متون کتابی از صائب یاد شده به نام « سفینه صائب » حال اینکه در بعضی از تذاکره هم با نام هایی چون « بیاض صائب » و « جنگ صائب » هم نام برده شده است . حال از اعزه گرامی می خواهم مرا راهنمائی فرمایند که آیا این سه کتاب یکی هستند یا مستقل ؟ و یا آیا فایل PDF آنها را می توان به دست آورد ؟

📜 « ماجرای دختر جوان در اتاق خواب رضاشاه در ترکیه »

رضاشاه تنها یک بار به عنوان یک فرمانروا به خارج سفر کرد و آن هم سفر به ترکیه بود ...
وقتی که شاه در این سفر شب هنگام بعد از صرف شام و پذیرائی برای استراحت به اتاق خواب خود میرود در آنجا دختر جوان و زیبا روی تُرک را میبیند که منتظر اوست ...
شاه با ناراحتی صدا میزند که کسی بیاید و میپرسد: این خانم اینجا چه میکند؟
آن فرد میگوید: که جناب "آتاتورک" فرمودند این خانم تا صبح پیش شاه باشند تا شما شب را به تنهائی سر نکنید ...
شاه از آن دخترخانم تُرک میخواهد که از اتاق بیرون رود ...!!
هنگامی که همراهان شاه از او میپرسند که چرا این دختر را از اتاق بیرون کردید شاه جواب میدهد:
اگر امشب را تا بامداد با این دختر تُرک سر میکردم، فردا "آتا تورک" که به ایران می آمد ... من کدام دختر ایرانی را پیش او میفرستادم ؟
همه دختران و زنان ایران ناموس من هستن

دهم تیرماه زادروز محمد قهرمان

شاعر، پژوهشگر و مصحح متون. در روستای امیرآباد از توابع تربت حیدریه به دنیا آمد. تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران گذراند. از آذر ۱۳۴۰ به عنوان کتابدار در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه فردوسی مشغول به کار شد و تا دورۀ بازنشستگی در آن سمت بود.
او زبان بومی تربت حیدریه را به خوبی می‌دانست و اشعار زیادی به این زبان سرود.
او شاعر و متخصص سبک هندی بود و تصحیح چندین و چند دیوان شعری از جمله دیوان صائب تبریزی را در کارنامه دارد. حاصل عمر و خدی خدای خودم از مجموعه‌های شعری اوست.
محمد قهرمان در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۲ درگذشت.

ترک آرزو
عادتم شده در عشق، گاهِ گفتگو کردن
خنده بر لب آوردن؛ گریه در گلو کردن
می‌شود ز دستم گم رشتۀ سخن صد بار
گر شبی شود روزی با تو گفتگو کردن
از تو گوشۀ چشمی دید چشم و حاشا کرد
بایدش چو آیینه با تو روبه‌رو کردن
دردمندِ عشقت را حال از دو بیرون نیست:
یا ز عشق جان دادن، یا به درد خو کردن
کاش صد زبان باشد همچو شانه عاشق را
تا تواند از دستت شِکوه موبه‌مو کردن
ای امید جان گفتی چیست آرزویِ تو؟
گر وصال ممکن نیست، ترک آرزو کردن

محمد قهرمان

@AfsharFoundation