گفتگوهای تراثی

این کتاب در نوع خودش یک کتاب بسیار حرفه ایی هست.
فهرست ابزار آلات جنگی موجود در کتابخانه سالار جنگ حیدرآباد دکن در هندوستان.
شبیه فهارس نسخ خطی ابزار آلات فهرست شده است.

مجلّة تحقیق از سویِ گروهِ اردو، دانشگاهِ سِند(پاکستان) منتشر می‌شود. این مجلّة ‌بی‌نظیر از سویِ زنده‌یاد دکتر نجم الاسلام در 1987 پایه‌گذاری شد و در زمانِ وی هر سال یک شماره از آن منتشر می‌شد. تقریباً در هر شمارة آن، به یک نسخة خطّیِ فارسی/ متونِ کهنِ فارسی پرداخته می‌شد و مقاله‌هایِ بسیار پُرمغزی در آن منتشر می‌شد.
? یکی از ابتکاراتِ دکتر نجم‌الاسلام این بود که در شماره‌هایِ مختلفِ مجلّة تحقیق، نامه‌هایی که به او/ یا از طرفِ او به دانشمندانِ مختلفِ هندوستان و پاکستان نوشته‌ می‌شد، چاپ می‌کرد که هر کدام نکته‌هایِ ارزشمندی دربرداشتند.

  ?چند مکاتبة دکتر نجم‌الاسلام با دکتر نذیر احمد دربارة فرهنگِ قواس بود. قضیه این بود کهفهرستِ‌ نسخه‌هایِ خطّیِ فارسیِ موزة ملّیِ پاکستان کراچی در  1983 چاپ شد. دکتر نذیر احمد با مطالعة آن متوجّه می‌شود که نسخه‌ای ازفرهنگِ قواس در این موزه است. وی پیش از این در 1974 فرهنگِ قواس را از رویِ نسخة ناقص‌الطّرفین موجود در کتاب‌خانة انجمنِ سلطنتیِ کلکتّه (ذخیرة کرزن) تصحیح کرده بود. دکتر نذیر احمد هیجان‌زده و بی‌تاب بود که نسخه را ببیند که آیا با نسخة تصحیح کرده‌اش فرق دارد یا خیر.
از آنجایی که در هندوستان زندگی می‌کرد، دیدنِ نسخه برایش میسّر نبود. از دکتر نجم الاسلام درخواست می‌کند که به کراچی رفته عینِ نسخه را رویت کند و ویژگی‌هایِ نسخه را برایش بنویسد.
دکتر نجم‌الاسلام  در آن ایّام به شدّت بیمار بود. وی که از نازنینانِ روزگارِ خود بود، با این حال، از حیدرآباد به کراچی سفر می‌کند و نسخه را می‌بیند. از آنجایی که در نسخه‌خوانی یدِ طولانی داشت، خبرِ کشفیِ بی‌سابقه را به دکتر نذیر احمد می‌دهد که این نسخه، مجموعه‌ای است شامل سهفرهنگِ قواس، زفان‌گویا، لسان الشّعرا و یک کتابِ دیگر. دکتر نذیر احمد با دریافت این بشارت و سپسِ عکسِ کاملِ نسخة کراچی، به تجدیدِ نظرِ دو تصحیحِ پیشینِ خود می‌پردازد و دو فرهنگِ قواس(1999) و زفان‌گویا (1997) را دوباره به چاپ می‌رساند.

اگر مدیر محترم کانال " الحجه المهدی ..." در گروه حضور دارند، ضمن سلام و عرض ادب، تشکر فراوان به جا می آوریم بابت معرفی نسخه های ارزشمند از شبه قاره.
لطفا می فرمایید آیا این نسخه برای دانشگاه پنجاب (شهر لاهور پاکستان) است یا دانشگاه پنجاب (شهر چَندیگَر هندوستان)؟
(پس از سال ۱۹۴۷ و تقسیم هندوستان، برخی مناطق مرزیِ هندوستان و پاکستان هنوز دارای اسم یکسانی هستند. مثلا پنجاب، گجرات (در پاکستان با مرکز گجرات و در هندوستان با مرکز احمدآباد)، حیدرآباد (در هندوستان امروزه مرکز ایالت تِلَنگانا و در پاکستان امروزه مرکز ایالت سِند) است. با سپاس مجدد. ???

تصویر یبروح:
این یبروح بیخی باشد که از زمین برآید مانند آدمی گیسوها دارد و چون مردان وی را بوی کنند خواب آورد و شربت وی قتّال است هر که وی را از زمین بکند بمیرد. پس در وقت کندن ریسمانی در آن بندند و یک سر ریسمان را بر سگ بندند و پاره‌ای گوشت به آن سگ بنمایند سگ قوت کرده آن را از زمین بکند و سگ بمیرد و باشد که یک ده ارش باشد و نیز در این حدود گیاهی است که هر کس آن را با خود دارد بخندد و چون بیفکند بگرید.
(از دستنویس عجایب المخلوقات، موزه والترز به شماره 593)
@aaadab1397farhang

شیخ حر عاملی و استفاده از بیتی فارسی در متن عربی
کتاب اثناعشریه در رد بر صوفیه شیخ حر عاملی (م 1104) را نگاه می کردم. این دانشمند عرب لبنانی که نویسنده کتاب پرارج وسائل الشیعه است، سالها در ایران زیست و پس از درگذشت در مشهد دفن شد. همیشه دلم می خواست بدانم این علمای عرب مهاجر لبنانی، در ایران، چه قدر فارسی یاد گرفته اند. شیخ بهایی و توانائیش را در فارسی می دانیم. طنزهای فارسی از شیخ حر در دست است. گفته اند: زمانی شاه سلیمان به مجلسی آمد و شیخ حر کنارش نشست. شاه به شوخی از او پرسید: مولانا! فرق حر با خر چیست؟ او هم بدون تأمل گفت: یک وجب! (یا گفت به اندازه یک مخده)
به هر حال، در این رد صوفیه دیدم که شیخ در میان این رساله که به عربی است، به شعری فارسی تمسک کرده، و آن را به اعتبار این که نظر صوفیان را منعکس می کند، رد کرده است.
در متن شیخ حر در باره گروه واقفیه از صوفیه آمده است که اینها قائل به این هستند که بنده عاجز از شناخت خداوند است و در واقع شناخت خداوند محال است. این گروه این بیت را به فارسی می گویند:
تو را تو دانی و تو، ترا نداند کس / ترا که داند که ترا، تو دانی و بس.
در جستجو، دیدم این «بیت» در تفسیر سوره حمد از رشید الدین فضل الله آمده است. شاید جلوتر هم باشد که بنده نگشتم و بی اطلاعم. در متن تفسیر او به صورت نظم یا نثر! آمده است: «تو را که داند که تو دانی، تو را نداند کس، تو را تو دانی و بس». (کذا)
در وبلاگی دیگر شعر به این صورت آمده بود:
تو را که داند که تو را تو دانی تو / تو را نداند کس تو را تو دانی بس.
@jafarian1964

مارتین بوبر فیلسوف و استاد دانشگاه یهودی تبار اتریشی بود.

@litera9
خدا، من و تو، مارتین بوبر:
ایمان حرف زدن درباره‌ی خدا نیست. حرف زدن با خداست. تحلیل نیست، مواجهه است. این درخشان‌ترین پیام مارتین بوبر در عرصه‌ی الاهیات است.
ایمان نمی‌تواند به صیغه‌ی غایب از خدا حرف بزند. ایمان، گفت‌وگو با «تو»ی سرمدی است. کسانی گمان می‌بَرند که در حال گفتگو با خدا هستند، اما خدا برای آنها هنوز «تو» نشده است، «آن» است. وقتی ارتباط با دیگری به شیوه‌ی تحلیل ذهنی و مقوله‌بندی باشد، ارتباطی شیء‌وار و «من- آن» است. تنها وقتی با همه‌ی وجود در هستی دیگری مشارکت کنیم، ارتباط «من – تو» پیدا کرده‌ایم.
حرف زدن با خدا، مغایرتی با حرف زدن با دیگران ندارد. ما از طریقِ حرف زدن با هر چیز، می‌توانیم با خدا گفتگو کنیم. اما تنها و تنها وقتی که حرف زدن ما نه از تبارِ «من – آن»، بلکه «من_ تو» باشد.

مارتین بوبر معتقد است حتی کسی که خود را بی‌خدا می‌داند اگر بتواند به نحوِ مطلق با یک «تو» ارتباط بگیرد و با تمامِ هستی و روح خود دیگری را مخاطب سازد، در حقیقت در گفتگو با خداست:
حتی آن کس که نسبت به خداوند احساس بیزاری می‌کند و در ذهن خویش خود را بی‌خدا می‌پندارد وقتی با تمام محتوای حیات خویش «تو»ی زندگی خود را مخاطب قرار می‌دهد یعنی «تو»یی که هیچ «تو»ی دیگری آن را محدود نمی‌سازد، مخاطب او در حقیقت خداوند است.»

مارتین بوبر قایل است که ارتباط با خدا به معنیِ نادیده‌گرفتن جهان و دیگر پدیده‌ها نیست، بلکه تماشای آنها در خداست. نه روی‌گردانی از دنیا و نه خیره شدن به دنیا، هیچ‌یک. تنها مشاهده‌ی جهان در خدا:
«ورود به رابطه‌ی واقعی مستلزم نادیده انگاشتن هیچ‌چیز نیست، بلکه به منزله‌ی دیدن همه چیز در چهره‌ی «تو»ست. این به منزله‌ی انکار جهان نیست بلکه در حکم استقرار جهان در جای صحیح آن است. روبرگرداندن از دنیا ما را خدایی‌تر نمی‌سازد همین‌طور خیره شدن به دنیا؛ ولی هر آن کس که جهان را در «او» می‌بیند، در حضور است.»

@litera9
"مرتب" در زبان اردو به معنای فارسی: "به کوشش، به تصحیح" است.
دکتر غلام مصطفی خان این کتاب را از حیدر آباد سِند، پاکستان منتشر کردند.

پس از جدایی پاکستان از هندوستان، مناطق مرزی با همان نام یکسان، در هر دو کشور هستند. مانند:
ایالت پنجاب با مرکز لاهور در پاکستان‌
ایالت پنجاب با مرکز چَندی گَر/ چَندیگَر در هندوستان.

گُجرات با مرکز گُجرات در پاکستان.
گُجرات با مرکز احمدآباد در هندوستان‌

حیدرآباد دکّن وقتی می‌گوییم منظور در هندوستان است.
حیدرآباد سِند وقتی می‌گوییم منظور در پاکستان است.

- ایالت «گُجَرات/ Gujarat» در هند
(در گذشته جُوزَرات/ Jozarat) هم گفته می‌شده.

-منطقه «گُجْرات/ Gujrat» در شمال ایالت «پَنْجاب» پاکستان

ضمنا مرکزیت ایالت «گُجَرات» در هند، شهر «گاندی نَگَر» است نه شهر «احمدآباد». شهر «احمد آباد»


با سپاس از تذکرات خانم لیلا عبدی و کارآی عزیز

✅ یکی از کتابهای چاپ شده "کتبخانه حیدری"، حیدرآبادِ هندوستان که آگهی آن در سالنامه یکی از سالهای همین چاپخانه آمده است:

«هزار اسرارِ مشاهیر، حکما و اطبای سابقه موسوم به اسرارالاطباء و کیمیایِ عشرت»- چاپِ دوم- این کتاب از رویِ نسخه خطیِ نادری که به زبان فارسی است به زبان اردو ترجمه شده است. مترجم: مرحوم حکیم میر نادر علی رعد است. در این کتاب دربارة ویژگی‌هایِ انسان، جانوران، درّندگان، جهندگان، پرندگان و به ویژه هدهد آمده است، نسخة مجرّب مطیع ساختنِ زنان، ویژگی سبزی‌ها و ریاحین، رموزِ علم شعبده‌بازی، نجوم، رمل، نسخه‌جات و .... در این چاپ دوم اضافه‌هایی شده است: رمزِ ابجد، عملیاتِ خاص و غیره. تعداد صفحاتِ این چاپ دوم: 80.
(منبع: صفحه 10، فهرست کتب‌خانه حیدری، شامل در سالنامه حیدری، شماره 37، همراه با حیدری جَنتَری سال 1952میلادی، کتاب‌خانه حیدری، حیدرآباد دکن، هندوستان)

🆔 @manuscript

به نام خدا

🦇کرونا: معلم آخر

🔹ارسطو، این فیلسوف جامع و اندیشمند بزرگ همه دورانها را، معلم اول نام نهادند. و این البته نشانگر مقام فاخر معلمی است. اکنون، می‌سزد که ما کرونا را معلم آخر بنامیم. اما چنان که در تعبیر انگلیسی‌زبانان آمده، آخرین، فروترین نیست و بسا که فراترین باشد. معلم آخر، اینجا نشانگر آخرِ معلمی است. اما آموزه‌های این معلم آخر کدامند که او را شایسته این نام می‌کنند؟

🔹نخست، کرونا تصویر ما را از جهان دگرگون کرد. او نشان داد که جهان اسرارآمیز است و این را عیان کرد که چگونه طومار حیات بشر، با همۀ طول و عرض تمدنش، می‌تواند با خُردپایی ناچیز در هم‌پیچیده شود و همچون پاره کاغذی، مچاله و به دور افکنده شود. آدمی باید بیاموزد که جهان پر از اسرار ناشناخته است و او در غار هزارتویی گام می‌زند که از هر کناره‌اش رازی بیرون می‌جهد و تا کرانه سر می‌کشد. او همچنین نشان داد که در این جهان، ماده و معنا در هم خلیده.اند و جسم و جان در هم پیچیده‌اند؛ چنان که جان گران تو در گرو جسمی ارزان و ناچیز چون کروناست. و ما چه به خوبی آموختیم که پاسداشت جان، در گرو چشمداشت به پاکیزگی در جسم است.

🔹دوم، کرونا معرفت شناسی ما را تحول بخشید. او نشان داد که واقعیت‌هایی در جهان وجود دارند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت و از آنها عبور کرد، بلکه باید در برابر آنها سرفرود آورد. سازه‌گرایان کجایند تا ببینند که همه چیز ساختۀ ذهن ما نیست و واقعیت‌هایی سترگ وجود دارند که راه ما را می‌بندند و ما را به شناخت خود وامی‌دارند. آری این ذهن خلاق ماست که باید جامه‌ای درخور قامت این واقعیت‌ها بدوزد، اما نه جامه‌ای برای هیچ کس و هیچ چیز. ما هستیم که با سازه‌های ذهنی خود، کرونا را معلم آخر می‌نامیم، اما آیا این اسم بی مسمایی است؟

🔹سوم، کرونا اخلاق و ارزشها را زیر و رو کرد. او یک برابری‌خواه بزرگ است. او برابری انسان‌ها را در برابر دیدگان ما قرار داد. او نیز همچون مادرش، مرگ، نشان داد که همه در برابر قانون او برابرند و هیچ کس برابرتر از دیگری نیست. در چشم او پاپ و پیرو یک حکم دارند. او شاه را بر همان زمینی می‌کوبد که گدا دیرزمانی بر آن زیسته است. فراتر از این برابری‌خواهی، کرونا "من" را به "ما" تبدیل کرد و به خوبی نشان داد که انسانها نه تنها برابر بلکه تنگاتنگ در بر یکدیگرند و سرنوشت همۀ آنها چون تاروپودی در هم پیچیده است. چنین نیست که اگر کسی گلیم خویش را از آب برگیرد، بتواند در گوشۀ عزلتی، مأوی بگیرد و در حباب بستۀ خویش زندگی کند. یا همه با هم زنده می‌مانید یا همه با هم می‌میرید؛ این است آموزه سترگ کرونا. با این آموزش، او کلید طلایی اخلاق را در دستان ما نهاد. این کلید طلایی، غلبه بر خودمحوری است و در این سخن حکیمانه جلوه‌گر شده است که آنچه را بر خود نمی‌پسندی بر دیگران مپسند.

🔸سرانجام، باید گفت که کرونا یک مربی حاذق است. پنجه در پنجه تو می‌نهد و بر زمینت می‌افکند تا برخیزی و از ضعف قدرت بسازی. چند صباحی تو را منکوب می‌کند تا با او مبارزه کنی و به این ترتیب، نیروهای ناشناختۀ خویش را بشناسی. او سرانجام پشت خویش را به خاک خواهد نهاد تا تو قدرت خود را بازیابی. این ترفند او برای رشد تو است. او باز روزی از روزنی دیگر و با نامی دیگر به تو حمله ور خواهد شد. او می‌آید تا غرور تو، این قدرت پوشالی، را در هم بشکند و قدرت واقعی تو را از نهادت بیرون کشد. آری، کرونا معلم آخر است.

@KhosrowBagheri

با عرض سلام و احترام و تشکر و قدردانی از زحمات کانال تلگرامی درج شده در بالا.‌
لطفا مشخصات این کتاب👆 اصلاح شود:
"مرتب" در زبان اردو به معنای فارسی: "به کوشش، به تصحیح" است.
دکتر غلام مصطفی خان این کتاب را از حیدر آباد سِند، پاکستان منتشر کردند.

پس از جدایی پاکستان از هندوستان، مناطق مرزی با همان نام یکسان، در هر دو کشور هستند. مانند:
ایالت پنجاب با مرکز لاهور در پاکستان‌
ایالت پنجاب با مرکز چَندی گَر/ چَندیگَر در هندوستان.

گُجرات با مرکز گُجرات در پاکستان.
گُجرات با مرکز احمدآباد در هندوستان‌

حیدرآباد دکّن وقتی می گوییم منظور در هندوستان است.
حیدرآباد سِند وقتی می گوییم منظور در پاکستان است.
با سپاس. 🙏🙏🙏

با عرض سلام و احترام.
خیلی تشکر از ارسال این نسخه خطی.
مرحمت شما برای دکتر معین الدین عقیل ارسال شد، ایشان را بی اندازه خوشحال فرمودید. دکتر معین الدین عقیل تخصصشان دکن شناسی است و از این نسخه خطی درباره دکن بی اطلاع بودند. بسسسسسیار از شما تشکر فرمودند.
برای تشکر از شما فایل رساله دکتری در گروه فارسی دانشگاه پَنجاب (پاکستان)، با عنوان: "تفسیرنویسی فارسی در شبه قاره" 👇👇👇

آیا از دوستان کسی می داند که مطلع های زیر از غزلیات کدام شاعران است؟
۱-نیست یک موی گناهم به میان تو قسم/خبر از هیچ ندارم به دهان تو قسم (صفی)
۲-ای روی چون مه آن زلف چون مار/بردار پرده بنمای دیدار (رضا)
۳-هر کس که کشته تو شد او را ممات نیست/ مانیم بر رخ تو و پروای مات نیست (اوحدی)
۴-ایها العشاق گر کس را به ما اقرار نیست/ شکر ایزد را که ما را با کسی انکار نیست
۵-یک بوسه از آن چهره گلنار بده/یک را چه کنم دو و سه و چهار بده (حسینی)
۶-افتاده ام به دام بت خوش لگامکی/ شیرینی شکرلبکی رخ چو ماهکی
۷-نوشی به صد جان روان قوت روان کیستی/کامی به صد حسرت نهان آرام جان کیستی

و این دو مصراع که شاعر آن را تضمین کرده:
۱- بلبل باغ گلستان صفاهانم من
۲-هر کس که بیند آن دم (پیشش) بمیرد

⭕️ "هر کس که بخواهد در کف عمل خوب قرار بگیرد، باید خودش را با دیگران برابر ببیند "

✍️ مصطفی ملکیان

🔹به ازای هر قانونی که کشف می شود، یک سلسله انضباط های جدیدی بر ما تحمیل می شود، یعنی وقتی من می فهمم که اگر دستم را به فلان میوه مالیدم، سیاه می شود، از این به بعد می فهمم، اگر نخواهم در مجلسی با دست سیاه وارد شوم، دستم را نباید به آن میوه بمالم. به تعبیر دیگر، هر قانونی، یک دیوار جدید پیش پای ما می گذارد. آن وقت، وقتی قوانین با هم متشابه می شوند؛ یعنی در یک طبقه، مثل تار و پود پارچه در هم فرو می روند، سیر کردن از لابه لای این قوانین، یک بند بازی خیلی عجیب و غریبی است. آدم باید چنان بندبازی در زندگیش بکند که سرش به سنگ هیچ کدام از این قوانین نخورد؛ چون همه ی این قوانین، در مقابل ما ایستاده اند که بگویند اگر بخواهی حواست به ما نباشد ما هستیم.

🔹 اگر من مصلحت شما را بخواهم باید شما را با خیر هم آشنا بکنم؛ یعنی کاری بکنم اگر، در ناحیه عقایدتتان دست خوش توهمات و اوهام و هزیانات و اباطیل و خرافات و حرف های نامدلل نیستید، در ناحیه عملتان هم، عملتان رو به سوی خوبی داشته باشد. وقتی من این را هم به شما بگویم، این هم یک سلسله ناملایماتی برای شما فراهم می آورد.

🔹اولین خیر در زندگی، عدالت است. اگر در کف عمل خوب باشیم حد نصاب عمل خوب، یعنی کمینه عمل خوب، عمل عادلانه است و عمل عادلانه یعنی این که من سرسوزنی از حق تو را ضایع نکنم و به تو هم اجازه ندهم که سر سوزنی از حق مرا ضایع کنی؛ چون عدالت، یعنی پاسداشت حق ها و من اگر بخواهم عملم عادلانه باشد، باید از حق ها پاسداری کنم. از آن جا که باید از حق تو پاسداری بکنم، پس باید به خودم اجازه ندهم سر سوزنی، حق تو را بخورم. چون حق، حق همه است.فقط که شما حق نداری؛ من هم حق دارم.

🔹 هر کس که بخواهد در کف عمل خوب قرار بگیرد، باید خودش را با دیگران برابر ببیند و برابر دیدن خودم با شما، کار تلخی است. از آن جا که انسان در دنیای خودش، مهم ترین موجود است، برایش تلخ است که به وی بگویند در دنیای واقعی باید خودت را با همه مساوی بدانی.

🔹عدالت، یک پیش فرض انسان شناختی ارزشی دارد و آن این است که هیچ کس فکر نکند که تافته ی جدا بافته است. اگر بناست که من سر سوزنی از حق تو را نخورم و تو هم سر سوزنی از حق مرا نخوری، به این معنی است که من باید خودم را با هر انسانی برابر ببینم. این برابر بینی خود با هر موجودی، خیلی برای آدم شاق می آید. ممکن است ما الان، این برابر دیدن خود با دوستانمان را خیلی شاق نبینیم، ولی وقتی حادثه ای رخ داد و مثلا، زمین یک زلزله ۳ ریشتری داشته باشد، آن وقت می بینید که همین ما، خودمان را با دیگران برابر نمی بینیم. اما این، فعلا مهم نیست. وقتی که می خواهید خودتان را با یک سیاه پوست یا آدم ژنده پوش فقیر، یک فرد جذامی، با کسی که دین یا مذهب شما را قبول ندارد، با کسی که در خانه شما نوکر و خادم است، یا با کسی که سرسونی ازعلم و زیبایی و ثروت شما را ندارد، برابر ببنید، آن وقت می بینید که، به راحتی، هر کس نمی تواند خودش را با دیگران مقایسه کند.

🔹این برابر دیدن و خودم را که در دنیای خودم همه چیز هستم، مساوی با سایر انسان ها دیدن، کار دشواری است. این است که اگر کسی می خواهد به انسان راه خیر را نشان دهد، اول باید به او یاد دهد که فلانی! تمام انانیتت را باید کنار بگذاری، تمام نفسانیت و تبختر و این که من یک تافته جدا بافته هستم را، باید کنار بگذاری. این البته خیلی تلخ است.

🔅سخنرانی استاد مصطفی ملکیان تحت عنوان "تحلیلی در باب تراژدی عاشقی و مهجوری"

@mostafamalekian