کتابخانه اسلامی و تصوف

‍ ✅ اسناد سالهای خدمت محمدتقی دانش‌پژوه در دانشگاه تهران

همزمان با برگزاری مراسم بزرگداشت محمدتقی دانش‌پژوه اسناد سالهای خدمت وی با عنوان «محمدتقی دانش‌پژوه در دانشگاه تهران» به کوشش رسول جعفریان منتشر شد. این اسناد سالهای خدمت وی طی سالهای 1318 تا 1355 را در بر میگیرد.

جعفریان در مقدمه کتاب نوشته است: آثار دانش‌پژوه به طور معمول حاوی اطلاعات دست اوّل است. علت آن نیز این است که شاید برای نخستین بار در ایران، او بود که در سطحی گسترده، از آثار خطی برای پژوهش‌های علمی و تاریخی استفاده کرد. البته در این زمینه، چهره‌هایی مانند نفیسی و شماری دیگر هم فعال بودند، اما کارهای مرحوم دانش، بیش از دیگران، نتیجه پژوهش‌های  وی در حوزه فهرست‌نویسی بود.

وی همچنین اشاره کرده است: مسلما مهم‌ترین کار دانش‌پژوه، فهرست‌نویسی وی برای نسخه‌های خطی دانشگاه تهران است. مجلدات نگارش یافته توسط وی، سرشار از تحقیقات و نکات بدیعی است که وی درباره نسخه‌ها نوشته است. همت وی سبب شد که این کتابخانه، نخستین کتابخانه‌ای باشد که تمامی نسخ خطی‌اش فهرست شد و در اختیار قرار گرفت. در تمامی این فهرست‌ها، می‌توان نکات تازه‌ای را در حوزه تاریخ علم بدست آورد. با توجه به اهمیت نسخه‌های خطی دانشگاه تهران، و گنجینه‌هایی که از مرحوم مشکوة، و نیز از یزد و گرگان و نیز از مجموعه نفیسی از جمله نسخه های خریداری شده از نسخه شناس برجسته، مرحوم باستانی راد (با یادداشت‌های بسیار سودمند او در آغاز نسخه‌ها که اغلب مورد استفاده دانش‌پژوه هم قرار گرفته و مرحوم دانش گاه این را یادآور شده، و گویا جایی هم نوشته است که در موارد زیادی از یادداشت های او بهره برده) می توان پی به اهمیت فهرست های دانشگاه برد.

جالب است که علاوه‌بر فهرست‌نویسی نسخ خطی دانشگاه تهران، وی در فهرست نسخه‌های کتابخانه مجلس (به همراه افشار) و همین طور فهرست نسخه‌های کتابخانه ملک (با همکاری تنی چند از فهرست‌نویسان، مانند آقایان دکتر حجتی و احمد منزوی) همراهی کرد که در آنجا هم قدم‌های بلندی برداشته شد. فهرست نسخه‌های سنا هم که یکی از نفیس‌ترین مجموعه‌هاست، کار اوست. فهرست سپهسالار را هم همراه احمد منزوی نوشت. همین طور فهرست نسخه‌های رشت و همدان و یزد و مشهد که آنها نیز منتشر شده است. افشار می‌گوید: «اغراق نیست اگر گفته شود که دانش‌پژوه رقمی نزدیک به صد هزار نسخه خطی را یک به یک دیده و بررسی کرده و آنها را که شایسته معرفی دانسته، در مقاله‌ها و فهرست‌ها و مقدمه‌های خود بی‌تابانه شناسانده است». (یادی از محمدتقی دانش‌پژوه، در حدیث عشق (2)، ص 386).

زمانی که مرحوم افشار در سال 1338 «نشریه نسخه‌های خطی دانشگاه» را بنیاد گذاشت تا فهرست نسخ‌های خطی موجود در مراکز دیگر را در آن به چاپ برسانند، دانش‌پژوه نقش فعالی در آن پروژه ایفا کرد. او که هر از چندی به دعوت دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی به کشورهای مختلف می‌رفت، فهرست نسخ فارسی و عربی آن مراکز را می‌نوشت و در این نشریه منتشر می‌کرد.

این کتاب با همکاری نشر مورخ و دانشگاه تهران در سال 98 و در 224 صفحه منتشر شده است.
http://yon.ir/gWko9
🆔 @manuscript

کتاب و مقاله در مورد #موسیقی_شعر
@litera9
- «اوزان ایقاعی در شعر فارسی»، تقی وحیدیان کامیار، جستارهای ادبی، شمارۀ 66، تابستان 1363.
- «بازنماییِ بصریِ کمیت‌های هجا و دیرند :ابزار تحلیل تطبیقیِ ریتم در شعر فارسی و موسیقی ایرانی»، نگار بوبان در کتاب وزن شعر فارسی از دیروز تا امروز به کوشش امید طبیب‌زاده، تهران. فرهنگستان زبان و ادب فارسی: 1390، 257-288.
- «بررسي برخي جنبه‌هاي علمي ايقاع در رسالات قديم موسيقي حوزۀ اسلامي قرون هفتم تا دوازدهم هجري قمري»؛ سعيد كردمافي، فصلنامۀ ماهور، سال پانزدهم، شماره 60، تابستان 1392: 167
- «بررسی اتانین و رابطۀ آن با موسیقی و عروض شعر»، فرزانه واعظی و فرهاد دیوسالار، مجلۀ دهخدا (تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی)، دوره 5، شماره 17، پاییز 1392: 215-339.
- «بررسی و تعریف دو اصطلاح ایقاع و وزن، با توجه به رسالات سده‌های سوم تا نهم هجری»، پژمان رادمهر، نشریۀ هنرهای زیبا؛ هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره 2، شماره 39، تابستان 1390، صفحه 55-60.
- «بررسی اوزان متشکل از هجای بلند [موسوم به وزن‌های ایقاعی]»، مهدی کمالی، سخنرانی در سومین همایش ملی وزن شعر فارسی، انجمن زبان شناسی ایران با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی، 30 اردیبهشت 1390.
- «تكلمه‌اي بر صدوسي‌واند اثر فارسي در موسيقي»، محمدتقی دانش‌پژوه، هنر و مردم، سال 10، شمارۀ 110، آذر1350: 50-53.«دورهاي ايقاعي از ديدگاه بنايي»، بابك خضرايي، فصلنامۀ ماهور، سال ششم، شماره 22، زمستان: 69.
- «تأثیر موسیقی ایرانی بر موسیقی آسیای میانه»، ژان دورینگ، ترجمۀ گروه مترجمان، مجلۀ ایران‌نامه، شمارۀ 77، زمستان 1380: 41-52.
- «ریتم و ادوار ایقاعی و کوچک‌ترین ذرات زمانی» مصطفی کمال‌پورتراب، فصلنامه هنر، شمارۀ 66، زمستان 1384: 142-152.
- «ریتم آواز در موسیقی ایرانی»، گن ایچی تسوگه، مترجم: احسان فریدیان، مجلۀ موسیقی، شمارۀ 137، مرداد و شهریور 1351.
- «سنت و نوآوری در موسیقیِ زمان کمال الدین بهزاد، دوره تیموری»، عسکر علی‌رجب‌زاده، فصلنامۀ هنر، شمارۀ 115، فروردین 1387: 52-56.
- «صفی‌الدین و موسیقی خاورزمین از نگاه جورج فارمر»، سیمین شیبانی، فصلنامۀ هنر، شمارۀ 77-78، بهمن و اسفند 1383: 64-70.
- «صفی‌الدین ارموی، محمدمحیط طباطبایی، مجلۀ موسیقی، شمارۀ 8-9، آبان و آذر 1320.
- «مفهوم و تعريف ايقاع در برخي متون و رسالات موسيقي عربي و فارسي»، بابك خضرائي، فصلنامۀ ماهور، سال پانزدهم، شماره 60، تابستان 1392: 157.
- «میزان موسیقایی شعر فارسی»، همایون خرم، مجلۀ حافظ، شمارۀ 60، خرداد و تیر 1388.
- «نگاهي به ايقاع از فارابي تا امروز»، فريد خردمند، فصلنامۀ ماهور، سال پانزدهم، شماره 60، تابستان 1392: 199.
- «پ‍ی‍ون‍د م‍وس‍ی‍ق‍ی‌ و ش‍ع‍ر» ح‍س‍ی‍ن‍ع‍ل‍ی‌ م‍لاح، تهران، فضا: 1367.‌
- «میزان موسیقایی وزن شعر»، حسین جلی، تهران، نهاد هنر و ادبیات، 1372.
- «پیوند شعر و موسیقی آوازی»، حسین دهلوی، تهران، ماهور، 1379.
- «وزن‌خوانی واژگانی»، ارشد تهماسبی، تهران، ماهور: 1380.

@litera9

@literature9
#فروشی
#کتاب_مرجع #زبانشناسی

▫️▫️▫️

نام کتاب: درباره زبان آسی
تالیف: محسن ابوالقاسمی
انتشارات بنیاد فرهنگ ایران
زبانشناسی ایرانی
چاپ دستنویس: ۱۳۴۸ گالینگور
بسیار کمیاب، تمیز، بدون مُهر و نوشته
صفحه‌ی آرم شاهنشاهی کنده شده
قیمت: ۵۰ هزار تومان

▫️▫️▫️

آسی یا اوسِتی یا اُسِّتی
(به زبان آسی: Ирон ایرُن، یا ирæтты ӕвзаг ایرَتّی اَوزاگ
(به معنی زبان مردم آسی) یکی از زبان‌های ایرانی شاخهٔ شرقی است که امروزه در قفقاز در منطقه‌ای میان روسیه و گرجستان صحبت می‌شود. آسی و تاتی تنها زبان‌های ایرانی هستند که به صورت بومی در بخشی از قاره اروپا رایج‌اند.

آسی، زبانی از خانوادۀ هندو - اروپایی و متعلق به شاخه سکایی از زبان‌های ایرانی شمال شرقی است. این زبان از مناطق شرقی ایران به قفقاز رفته و با زبان سغدی که آثار آن در آسیای میانه و ترکستان چین به دست آمده و با زبان یغنایی که امروزه در نواحی شرقی سمرقند رایج است و نیز با زبان خوارزمی مربوط است.

▫️▫️▫️

درخواست:
@belg99

یادی از محمدتقی دانش‌پژوه

دوست عزیز آقای دکتر رسول جعفریان کتاب جالبی منتشر کرده است به اسم «محمدتقی دانش‌پژوه در دانشگاه تهران» (کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ۱۳۹۸). این کتاب اسناد اداری سال‌های خدمت استاد دانش‌پژوه در دانشگاه تهران است؛ یعنی سال‌های میان ۱۳۱۸ تا ۱۳۵۵. دانش‌پژوه یکی از دانشمندان برجسته ایران معاصر بود. با کارنامه‌ای درخشان. او کتابشناسی بزرگ و فهرست‌نگاری کم‌نظیر بود. متون بسیاری را تصحیح و منتشر کرد. مقالات بسیار نوشت. آثارش مورد استناد ایرانشناسان بود و هست. نامش در مجامع ایرانشناسی بلند بود و هست. او اعتبار دانشگاه تهران بود و هست.ایرج افشار برآورد کرده که دانش‌پژوه قریب به صدهزار نسخه خطی و سند را در کتابخانه‌های ایران و جهان دیده و فهرست کرده است. همو دانش‌پژوه را فهرست‌نگاری جهانی نامیده است. دانش‌پژوه مردی خاموش و بی‌هیاهو بود. به پیش چشم‌ها نمی‌کشید خود را. سرش به کارش بود. مستغرق بود. افشار نوشته با دانش‌پژوه و اللهیار صالح به سفر کاشان می‌رفتند تا چند نسخه خطی ببینند. در کویر میان آران و کاشان به شب افتادند و طوفان شن شد. چشم چشم را نمیدید. از ماشین پیاده شدند و افشار مقداری شاخه و بوته کند تا زیر لاستیک بگذارد که ماشین راه بیفتد.دانش‌پژوه در آن مخمصه به افشار گفت اگر نتوانیم به راهمان ادامه بدهیم سرنوشت آن نسخه‌ها و فهرست کردنشان چه می شود. افشار پرخاش می کندکه مرد حسابی داریم زیر شن دفن می‌‌شویم تو به فکر نسخه هستی. صالح به او گفت شما به این فکر باشید که اگر ماشین راه نیفتد امشب در این کویر چه باید بکنیم؟
هر سفری که می‌رفت برای این بود کتاب خطی ببیند و فهرست کند. افشار نوشته که دانش به میزبانان می‌گفت که مرا صرفا به کتابخانه و مسجد و گورستان ببرید. برای دیدن کتاب و کتیبه. از اروپا و شوروی و آمریکا به افشار نامه می‌نوشت و نسخه‌هایی را که دیده بود معرفی می کرد و افشار نامه‌هایش را در مجله‌اش چاپ می کرد. دانش‌پژوه نماد تحقیق درست و اصیل و سودمند بود. آثارش مبنای پژوهش درست است. او اعتبار ایران و دانشگاه تهران بود.
دانش‌پژوه دکتر نبوده و مدارج دانشگاهی را طی نکرده بود. برخی از این سندها نشان می‌دهد دانش‌پژوه اوضاع مالی پریشانی داشته و با حقوقی اندک سرمی‌کرده است. همچنین این سندها نشان می‌دهد که دوستان دانش مثل افشار و زریاب و زرین کوب چقدر دلسوزش بوده‌اند. چند نامه از افشار به اولیای دانشگاه هست که در آنها مقام علمی دانش‌پژوه را توضیح داده است.
بهترین جای کتاب آنجاست که دانش قرار است بازنشسته شود و مقررات اجازه نمی‌دهد با رتبۀ استادی بازنشسته شود. همه به تکاپو می‌افتند. دانش مقاله به زبان انگلیسی ننوشته بود و به همین دلیل نمی‌توانست استاد شود. منصوزه اتحادیه، اشراقی، افشار ، باستانی ، رضوانی، ستوده و هما ناطق استادان گروه تاریخ به عزت‌الله نگهبان رئیس دانشکده ادبیات نوشتند که دانش‌پژوه در خلال تحقیقات خود هیچ‌گاه درصدد برنیامد آثارش را با ضوابط اداری تطیبق دهد و ترفیع بگیرد. اگر مراد از مقاله به انگلیسی نوشتن این است که نام دانشگاه تهران در مجامع خارجی آوازه بیابد کتاب‌های دانش‌پژوه همه جا هست و فرنگی و ایرانی به کارهایش ارجاع می‌دهند.این نامه را باید افشار نوشته باشد. نامه‌ای هم زریاب خویی به رئیس دانشگاه نوشته که خیلی نامۀ قشنگی است.به رئیس دانشگاه تذکر داده مقام و اعتبار علمی دانش‌پژوه فراتر از این مقررات عادی است و با احترام گذاشتن به مقام علمی دانش پژوه همه می‌فهمند که دانشگاه تهران درباره استادان بزرگ خود محبوس مقررات عادی نیست و زبان طاعنان هم بسته می‌شود که دانشگاه تهران به چنین دانشمندی مرتبۀ استادی نداد.نامۀ زریاب یکی از عالی‌ترین ستایش‌ها از مقام علمی دانش‌پژوه است. نامۀ لطیفی هم دکتر زرین کوب به رئیس دانشگاه نوشت. گفت استادان دانشکده ادیبات متأسف هستند که نمی‌توانند از لحاظ عناوین مرسوم خود را هم‌مرتبۀ دانش‌پژوه - که دانشیار بود-بیابند. می‌گوید افتخار این است که شبیه دانش‌پژوه باشیم. ادب را می‌بینید. بزرگواری و ظرافت را ملاحظه می‌کنید.
دانشگاه تهران و رئیس وقت آن دکتر هوشنگ نهاوندی هم این شعور و درایت را داشت که به این توصیه‌ها و دلسوزی‌ها توجه کند و سرانجام استاد دانش‌پژوه به عنوان اداری استادی ملقب و با این مرتبه بازنشسته شد.
این نامه‌ها را که می‌خواندم با خودم می‌گفتم متحد جانهای مردان خداست یعنی این. چون بزرگ بودند و نجیب بودند و بلندنظر بودند، حرمت دوست و همراه بزرگ و نجیب و یگانه خود را پاس می‌داشتند. همه چیز فانی است. اینان که نام و یادشان در این کتاب آمده عموما رفتنه‌اند. همه چیز برگذشتنی است.افسانۀ نیک شو نه افسانۀ بد.

https://t.me/n00re30yah

⁠⁣سی‌ام فروردین زادروز محمّدتقی دانش‌پژوه

دانش‌پژوه در تمام سفرهای داخلی و خارجی خود یگانه همّش بر آن بوده است که به مجموعه‌های نسخ خطی دست بیابد و به فهرست‌برداری آنها بپردازد. بی‌دلیل نیست که مستشرقان شوروی گفته‌اند که دانش‌پژوه در قبال سؤال تنظیم‌کنندگان برنامۀ سفر خود در آن کشور گفته بوده است که من فقط سه چیز می‌خواهم: کتابخانه، مسجد و گورستان (البته روشن است که برای ثبت و ضبط کتابه‌های قبور قدیم). نتیجۀ کار بزرگ و نادرالمثال دانش‌پژوه آن است که فؤاد سزگین در تألیف معتبر و مهم خود به نام Geschichte des arabischen Schrifttums و نیز بریگل در تحریر روسی کتاب‌شناسی مشهور Persian Literature; A Bio-bibliographical Survey تألیف استوری عالم فقید انگلیسی از فهارس دانش‌پژوه استفادۀ شایان برده‌اند. آن‌چنان‌که بی‌تردید می‌توان گفت که اگر بیست و چند جلد فهرست دانش‌پژوه نبود، آن دو تألیف به کمال وضع موجود نرسیده بود.
مجموعۀ فهرست‌های دانش‌پژوه منبع بزرگ و از مراجع اساس اخذ اطلاعات کتاب‌شناسی اسلامی برای تمام کسانی است که در طول بیست سال اخیر در ایران و خارج از ایران به تحقیق در مباحث مختلف مربوط به فرهنگ ایران و اسلام پرداخته‌اند.
ارجاعاتی که در مقدمه‌ها و مراجع و مصادر کتب منتشرشده در این مدت به آثار دانش‌پژوه و حتی راهنمایی‌های شفاهی او شده است گواهی است روشن‌تر بر این نکته.
دانش‌پژوه در تهیۀ فهارس خود برخلاف اکثر فهرست‌نویسان شرقی و علی‌الخصوص ایرانی سعی کرده است که فهارس و مراجع مغربی یعنی آثار شرق‌شناسان و آن هم در اکثر زبان‌ها را ببیند و به دیدۀ نقد بنگرد.
خصوصیت دیگر فهرست‌های دانش‌پژوه آن است که او در معرفی نسخه‌ها از معرفی متن و تحقیق در احوال مؤلف و سنجش و بیان احتمالات غافل نمانده است، ولو آنکه مجبور شده باشد که چندین صفحه مطلب دربارۀ نسخه‌ای منفرد اختصاص دهد که از حدّ یک فهرست معمولی خارج باشد. بعضی از آگاهان این کار او را بسیار می‌پسندند و بعضی از خرده‌گیران هم نمی‌پسندند.
اگر تا کنون در تاریخ کتاب‌شناسی اسلامی تألیفات ابن‌الندیم و حاجی خلیفه و شیخ آقا بزرگ طهرانی از مآخذ اصلی و اولی بود، اینک فهرست‌هایی که دانش‌پژوه از نسخه‌های خطی و میکروفیلم‌ها منتشر کرده است در کنار آن آثار برای همیشه و به‌طور زوال‌ناپذیر مرجع مسلّم در تحقیقات اسلامی و ایرانی خواهد بود.

[نادره‌کاران: سوگنامۀ ناموران فرهنگی و ادبی (۱۳۰۴-۱۳۸۹)، ایرج افشار، زیر نظر بهرام، کوشیار و آرش افشار، به کوشش محمود نیکویه، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰، ج ۲، ص ۱۱۷۰-۱۱۷۱]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation

مداومت در اصول موسیقی ایران
نمونه ای از فهرست آثار دانشمندان ایرانی و اسلامی در غناء و موسیقی
تألیف : محمدتقی دانش‌پژو

#موسیقی
⬇️⬇️

آشنائی با رسالات موسیقی
تألیف : دکتر حسین محمدزاده صدیق

#موسیقی
⬇️⬇️

مداومت در اصول موسیقی ایران
نمونه ای از فهرست آثار دانشمندان ایرانی و اسلامی در غناء و موسیقی
تألیف : محمدتقی دانش‌پژوه
#موسیقی
⬇️⬇️

آشنائی با رسالات موسیقی
تألیف : دکتر حسین محمدزاده صدیق
#موسیقی
.⬇️⬇️

‍ ✅ اسناد سالهای خدمت محمدتقی دانش‌پژوه در دانشگاه تهران

همزمان با برگزاری مراسم بزرگداشت محمدتقی دانش‌پژوه اسناد سالهای خدمت وی با عنوان «محمدتقی دانش‌پژوه در دانشگاه تهران» به کوشش رسول جعفریان منتشر شد. این اسناد سالهای خدمت وی طی سالهای 1318 تا 1355 را در بر میگیرد.

جعفریان در مقدمه کتاب نوشته است: آثار دانش‌پژوه به طور معمول حاوی اطلاعات دست اوّل است. علت آن نیز این است که شاید برای نخستین بار در ایران، او بود که در سطحی گسترده، از آثار خطی برای پژوهش‌های علمی و تاریخی استفاده کرد. البته در این زمینه، چهره‌هایی مانند نفیسی و شماری دیگر هم فعال بودند، اما کارهای مرحوم دانش، بیش از دیگران، نتیجه پژوهش‌های  وی در حوزه فهرست‌نویسی بود.

وی همچنین اشاره کرده است: مسلما مهم‌ترین کار دانش‌پژوه، فهرست‌نویسی وی برای نسخه‌های خطی دانشگاه تهران است. مجلدات نگارش یافته توسط وی، سرشار از تحقیقات و نکات بدیعی است که وی درباره نسخه‌ها نوشته است. همت وی سبب شد که این کتابخانه، نخستین کتابخانه‌ای باشد که تمامی نسخ خطی‌اش فهرست شد و در اختیار قرار گرفت. در تمامی این فهرست‌ها، می‌توان نکات تازه‌ای را در حوزه تاریخ علم بدست آورد. با توجه به اهمیت نسخه‌های خطی دانشگاه تهران، و گنجینه‌هایی که از مرحوم مشکوة، و نیز از یزد و گرگان و نیز از مجموعه نفیسی از جمله نسخه های خریداری شده از نسخه شناس برجسته، مرحوم باستانی راد (با یادداشت‌های بسیار سودمند او در آغاز نسخه‌ها که اغلب مورد استفاده دانش‌پژوه هم قرار گرفته و مرحوم دانش گاه این را یادآور شده، و گویا جایی هم نوشته است که در موارد زیادی از یادداشت های او بهره برده) می توان پی به اهمیت فهرست های دانشگاه برد.

جالب است که علاوه‌بر فهرست‌نویسی نسخ خطی دانشگاه تهران، وی در فهرست نسخه‌های کتابخانه مجلس (به همراه افشار) و همین طور فهرست نسخه‌های کتابخانه ملک (با همکاری تنی چند از فهرست‌نویسان، مانند آقایان دکتر حجتی و احمد منزوی) همراهی کرد که در آنجا هم قدم‌های بلندی برداشته شد. فهرست نسخه‌های سنا هم که یکی از نفیس‌ترین مجموعه‌هاست، کار اوست. فهرست سپهسالار را هم همراه احمد منزوی نوشت. همین طور فهرست نسخه‌های رشت و همدان و یزد و مشهد که آنها نیز منتشر شده است. افشار می‌گوید: «اغراق نیست اگر گفته شود که دانش‌پژوه رقمی نزدیک به صد هزار نسخه خطی را یک به یک دیده و بررسی کرده و آنها را که شایسته معرفی دانسته، در مقاله‌ها و فهرست‌ها و مقدمه‌های خود بی‌تابانه شناسانده است». (یادی از محمدتقی دانش‌پژوه، در حدیث عشق (2)، ص 386).

زمانی که مرحوم افشار در سال 1338 «نشریه نسخه‌های خطی دانشگاه» را بنیاد گذاشت تا فهرست نسخ‌های خطی موجود در مراکز دیگر را در آن به چاپ برسانند، دانش‌پژوه نقش فعالی در آن پروژه ایفا کرد. او که هر از چندی به دعوت دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی به کشورهای مختلف می‌رفت، فهرست نسخ فارسی و عربی آن مراکز را می‌نوشت و در این نشریه منتشر می‌کرد.

این کتاب با همکاری نشر مورخ و دانشگاه تهران در سال 98 و در 224 صفحه منتشر شده است.
http://yon.ir/gWko9
🆔 @manuscript

مقامات النجاة
سید نعمت الله جزایری

موضوع: گوناگون، کشکول
مؤلف در این رساله برخی مطالب کلامی، فلسفی و عرفانی را ذکر کرده و به مخالفت با صوفیه و وحدت وجود و برخی قواعد دیگر فلسفی می‌پردازد.
به نوشته مرحوم محمدتقی دانش‌پژوه در این کتاب روش عرفانی آمیخته با اخبار گرفته شده و شعرها و داستانها آمده است، جزایری در این دفتر شعرهای فارسی و عربی و نکته‌های تاریخی بسیاری می‌آورد و داستانهای بی‌پایه و بنیاد هم در سرگذشت دانشمندان در آن فراوان است.
به نقل دانش‌پژوه از روضات الجنات، بخاطر همین روش عرفانی آمیخته با اخبار بود که به دستور علامه مجلسی، سید نعمت الله جزایری ادامه تألیف کتاب را دنبال نکرد. (فنخا، ج۳۱، ص۱۱۸)

نسخه حاضر که استنساخی در زمان خود مؤلف است به شماره ۲۵۲۲۰ در کتابخانه آستان قدس محفوظ است.
دانلود نسخه:
https://t.me/nosakh_shii/346

⁠⁣⁠⁣بیست و هفتم آذرماه سالروز درگذشت محمّدتقی دانش‌پژوه

دانش‌پژوه در تمام سفرهای داخلی و خارجی خود یگانه همّش بر آن بوده است که به مجموعه‌های نسخ خطی دست بیابد و به فهرست‌برداری آنها بپردازد. بی‌دلیل نیست که مستشرقان شوروی گفته‌اند که دانش‌پژوه در قبال سؤال تنظیم‌کنندگان برنامۀ سفر خود در آن کشور گفته بوده است که من فقط سه چیز می‌خواهم: کتابخانه، مسجد و گورستان (البته روشن است که برای ثبت و ضبط کتابه‌های قبور قدیم). نتیجۀ کار بزرگ و نادرالمثال دانش‌پژوه آن است که فؤاد سزگین در تألیف معتبر و مهم خود به نام Geschichte des arabischen Schrifttums و نیز بریگل در تحریر روسی کتاب‌شناسی مشهور Persian Literature; A Bio-bibliographical Survey تألیف استوری عالم فقید انگلیسی از فهارس دانش‌پژوه استفادۀ شایان برده‌اند. آن‌چنان‌که بی‌تردید می‌توان گفت که اگر بیست و چند جلد فهرست دانش‌پژوه نبود، آن دو تألیف به کمال وضع موجود نرسیده بود.
مجموعۀ فهرست‌های دانش‌پژوه منبع بزرگ و از مراجع اساس اخذ اطلاعات کتاب‌شناسی اسلامی برای تمام کسانی است که در طول بیست سال اخیر در ایران و خارج از ایران به تحقیق در مباحث مختلف مربوط به فرهنگ ایران و اسلام پرداخته‌اند.
ارجاعاتی که در مقدمه‌ها و مراجع و مصادر کتب منتشرشده در این مدت به آثار دانش‌پژوه و حتی راهنمایی‌های شفاهی او شده است گواهی است روشن‌تر بر این نکته.
دانش‌پژوه در تهیۀ فهارس خود برخلاف اکثر فهرست‌نویسان شرقی و علی‌الخصوص ایرانی سعی کرده است که فهارس و مراجع مغربی یعنی آثار شرق‌شناسان و آن هم در اکثر زبان‌ها را ببیند و به دیدۀ نقد بنگرد.
خصوصیت دیگر فهرست‌های دانش‌پژوه آن است که او در معرفی نسخه‌ها از معرفی متن و تحقیق در احوال مؤلف و سنجش و بیان احتمالات غافل نمانده است، ولو آنکه مجبور شده باشد که چندین صفحه مطلب دربارۀ نسخه‌ای منفرد اختصاص دهد که از حدّ یک فهرست معمولی خارج باشد. بعضی از آگاهان این کار او را بسیار می‌پسندند و بعضی از خرده‌گیران هم نمی‌پسندند.
اگر تا کنون در تاریخ کتاب‌شناسی اسلامی تألیفات ابن‌الندیم و حاجی خلیفه و شیخ آقا بزرگ طهرانی از مآخذ اصلی و اولی بود، اینک فهرست‌هایی که دانش‌پژوه از نسخه‌های خطی و میکروفیلم‌ها منتشر کرده است در کنار آن آثار برای همیشه و به‌طور زوال‌ناپذیر مرجع مسلّم در تحقیقات اسلامی و ایرانی خواهد بود.

[نادره‌کاران: سوگنامۀ ناموران فرهنگی و ادبی (۱۳۰۴-۱۳۸۹)، ایرج افشار، زیر نظر بهرام، کوشیار و آرش افشار، به کوشش محمود نیکویه، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰، ج ۲، ص ۱۱۷۰-۱۱۷۱]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation