حماسه دینی روضه‌الصابرین در مصائب کربلا
اثری در انتظار تحقیق و تصحیح
به تازگی یکی از نسخه‌های مهم کتابخانه مجلس تحت عنوان روضه‌الصابرین به چاپ عکسی رسیده است. این نسخه منظومه‌ای در حماسه کربلا و عاشوراست که توسّط یکی از علمای اهل سنّت پاکستان، به سال 1198ق سروده شده.
جناب آقای جواد فینی، مقدمه خوب و جامعی بر این منظومه نوشته و نمایه‌های خوبی را هم در انتهای کتاب تدارک دیده است.
نام سراینده این منظومه، «خدابخش» است که به «ملا» و «تونسوی» شهرت داشته و تخلص شاعری‌اَش هم صابر است که در چندین جای این مجموعه ثبت شده. صابر در روستای سنگهر از توابع تونسه، نزدیک دیره غازیجان، از شهرهای پنجاب پاکستان می‌زیسته و به همین دلیل به تونسوی شهرت یافته است. زمان و مکان درگذشت و دفن این شاعر معلوم نیست.
صابر بر اساس ابیاتی که بعد از نعت پیامبر (ص) در مدح خلفای چهارگانه دارد، بر مذهب اهل سنّت بوده است. وی همچنین در فصل پایانی کتابش نیز فصلی در ردّ لعن و نفرین مسلمانان، از جمله یزید بن معاویه دارد که سنّی بودن وی را تأیید می‌کند. امّا نکته مهم و قابل توجّه اینکه وی بر مذهب اهل تسنّن است و این منظومه شیوا و جانسوز را سروده و جالب‌تر اینکه روایات وی بسیار به روایات شیعیان نزدیک است و این خود می‌تواند برای تحقیق و پژوهش در تازه‌ای را برای علاقه‌مندان بگشاید.
صابر، روضة الصابرین را در هجده سالگی سروده و بررسی اشعارش نیز نشان‌دهنده استحکام و قدرت شاعری وی در این سن است. وی همچنین آثار دیگری در قواعد نظم و دستور و لغت زبان فارسی نگاشته که حکایت از فضل و دانش او در این زمینه دارد
روضة الصابرین از مهم‌ترین حماسه‌های دینی در موضوع حادثه کربلا و علل آن است که با توصیفات شاعرانه گزارش شده و تاکنون معرّفی، تصحیح و چاپ نشده است.
صابر این اثر را در سال 1198ق (برابر با 1784م) سروده و خود نامش را روضةالصابرین نهاده است. این حماسه دینی در وزن شاهنامه و بحر متقارب سروده شده و به یکی از حکمرانان محلی به نامِ معین‌الدوله مبارزالدین ابوالفتح محمد سربلندخان سدوزایی از حکمرانان محلی افغان، تقدیم شده است.
این منظومه دیباچه‌ای کوتاه در توحید، آفرینش جهان و انسان، عذرخواهی و توبه دارد و پس از آن مفصّل به نعت پیامبر اسلام (ص)، معجزات و معراج ایشان پرداخته شده و نیز منقبت کوتاهی در ذکر خلفای چهارگانه دارد. بعد این مقدمّات، وی در سبب تألیف کتاب می‌گوید در یکی از شب‌های دوران جوانی تصمیم به نظم کتابی در ذکر علل واقعه کربلا و حوادث پیش و همزمان با عاشورا می‌گیرد و سعیش بر این است که از روایات صحیح بهره ببرد.
بعد از سبب تألیف، منظومه با داستان تولد هاشم و امیه، پسران عبدالمناف شروع می‌شود و چگونگی دشمنی فرزندان آنها شرح داده می‌شود و در ادامه به چرایی عداوت یزید پلید با امام حسین (ع) پرداخته شده است. در فصل‌های بعد، مرگ معاویه و تلاش یزید برای بیعت گرفتن از امام حسین (ع)؛ رسالت مسلم بن عقیل و چگونگی شهادت وی و طفلانش؛ دیدار امام حسین با حرّ بن یزید ریاحی؛ نامه ابن زیاد برای گرفتن بیعت از امام (ع) و ماجرای محاصره امام (ع) توسّط عمر بن سعد تا شهادت مظلومانه یاران و فرزندان امام (ع) و شهادت مظلومانه ایشان به نظم در آمده است.
در پایان متن نیز فصلی «در غدّاری روزگار و ناهمواری دور دوّار» و فصلی نیز تحت عنوان «در امتناع آنان که بر مسلمین لعنت می‌گویند و از جهالت به راه ضلالت می‌پویند» آمده تا شاعر بر عقاید مذهبی خودش تاکید کند.
تحقیق و پژوهش بر روی این منظومه، از آنجا که توسّط یک سرایندهٔ اهل تسنن سروده شده، از اهمیت بالایی برخوردار است و منبع مهمی برای بررسی سیر عقاید و مذاهب در محدودة زمانی و مکانی تالیف این اثر است. البته این تحقیقات باید به دور از تعصّب و قضاوت عجولانه و با دید علمی و تحقیقی صورت پذیرد.
چاپ عکسی روضه‌الصابرین بر اساس نسخه 18974 کتابخانه مجلس شورای اسلامی انجام شده و این نسخه توسّط کاتبی ناشناخته در تاریخ 20 شوّال 1299ق به نستعلیق، کتابت شده است.
انتشارات وانیا این مجموعه را در 246 صفحه و در قطع وزیری به چاپ رسانده است.
@aaadab1397farhang
#کربلا #عاشورا #حماسه_دینی #خدابخش_تونسوی #صابر #روضةالصابرین #امام_حسین
اثری در انتظار تحقیق و تصحیح
به تازگی یکی از نسخه‌های مهم کتابخانه مجلس تحت عنوان روضه‌الصابرین به چاپ عکسی رسیده است. این نسخه منظومه‌ای در حماسه کربلا و عاشوراست که توسّط یکی از علمای اهل سنّت پاکستان، به سال 1198ق سروده شده.
جناب آقای جواد فینی، مقدمه خوب و جامعی بر این منظومه نوشته و نمایه‌های خوبی را هم در انتهای کتاب تدارک دیده است.
نام سراینده این منظومه، «خدابخش» است که به «ملا» و «تونسوی» شهرت داشته و تخلص شاعری‌اَش هم صابر است که در چندین جای این مجموعه ثبت شده. صابر در روستای سنگهر از توابع تونسه، نزدیک دیره غازیجان، از شهرهای پنجاب پاکستان می‌زیسته و به همین دلیل به تونسوی شهرت یافته است. زمان و مکان درگذشت و دفن این شاعر معلوم نیست.
صابر بر اساس ابیاتی که بعد از نعت پیامبر (ص) در مدح خلفای چهارگانه دارد، بر مذهب اهل سنّت بوده است. وی همچنین در فصل پایانی کتابش نیز فصلی در ردّ لعن و نفرین مسلمانان، از جمله یزید بن معاویه دارد که سنّی بودن وی را تأیید می‌کند. امّا نکته مهم و قابل توجّه اینکه وی بر مذهب اهل تسنّن است و این منظومه شیوا و جانسوز را سروده و جالب‌تر اینکه روایات وی بسیار به روایات شیعیان نزدیک است و این خود می‌تواند برای تحقیق و پژوهش در تازه‌ای را برای علاقه‌مندان بگشاید.
صابر، روضة الصابرین را در هجده سالگی سروده و بررسی اشعارش نیز نشان‌دهنده استحکام و قدرت شاعری وی در این سن است. وی همچنین آثار دیگری در قواعد نظم و دستور و لغت زبان فارسی نگاشته که حکایت از فضل و دانش او در این زمینه دارد
روضة الصابرین از مهم‌ترین حماسه‌های دینی در موضوع حادثه کربلا و علل آن است که با توصیفات شاعرانه گزارش شده و تاکنون معرّفی، تصحیح و چاپ نشده است.
صابر این اثر را در سال 1198ق (برابر با 1784م) سروده و خود نامش را روضةالصابرین نهاده است. این حماسه دینی در وزن شاهنامه و بحر متقارب سروده شده و به یکی از حکمرانان محلی به نامِ معین‌الدوله مبارزالدین ابوالفتح محمد سربلندخان سدوزایی از حکمرانان محلی افغان، تقدیم شده است.
این منظومه دیباچه‌ای کوتاه در توحید، آفرینش جهان و انسان، عذرخواهی و توبه دارد و پس از آن مفصّل به نعت پیامبر اسلام (ص)، معجزات و معراج ایشان پرداخته شده و نیز منقبت کوتاهی در ذکر خلفای چهارگانه دارد. بعد این مقدمّات، وی در سبب تألیف کتاب می‌گوید در یکی از شب‌های دوران جوانی تصمیم به نظم کتابی در ذکر علل واقعه کربلا و حوادث پیش و همزمان با عاشورا می‌گیرد و سعیش بر این است که از روایات صحیح بهره ببرد.
بعد از سبب تألیف، منظومه با داستان تولد هاشم و امیه، پسران عبدالمناف شروع می‌شود و چگونگی دشمنی فرزندان آنها شرح داده می‌شود و در ادامه به چرایی عداوت یزید پلید با امام حسین (ع) پرداخته شده است. در فصل‌های بعد، مرگ معاویه و تلاش یزید برای بیعت گرفتن از امام حسین (ع)؛ رسالت مسلم بن عقیل و چگونگی شهادت وی و طفلانش؛ دیدار امام حسین با حرّ بن یزید ریاحی؛ نامه ابن زیاد برای گرفتن بیعت از امام (ع) و ماجرای محاصره امام (ع) توسّط عمر بن سعد تا شهادت مظلومانه یاران و فرزندان امام (ع) و شهادت مظلومانه ایشان به نظم در آمده است.
در پایان متن نیز فصلی «در غدّاری روزگار و ناهمواری دور دوّار» و فصلی نیز تحت عنوان «در امتناع آنان که بر مسلمین لعنت می‌گویند و از جهالت به راه ضلالت می‌پویند» آمده تا شاعر بر عقاید مذهبی خودش تاکید کند.
تحقیق و پژوهش بر روی این منظومه، از آنجا که توسّط یک سرایندهٔ اهل تسنن سروده شده، از اهمیت بالایی برخوردار است و منبع مهمی برای بررسی سیر عقاید و مذاهب در محدودة زمانی و مکانی تالیف این اثر است. البته این تحقیقات باید به دور از تعصّب و قضاوت عجولانه و با دید علمی و تحقیقی صورت پذیرد.
چاپ عکسی روضه‌الصابرین بر اساس نسخه 18974 کتابخانه مجلس شورای اسلامی انجام شده و این نسخه توسّط کاتبی ناشناخته در تاریخ 20 شوّال 1299ق به نستعلیق، کتابت شده است.
انتشارات وانیا این مجموعه را در 246 صفحه و در قطع وزیری به چاپ رسانده است.
@aaadab1397farhang
#کربلا #عاشورا #حماسه_دینی #خدابخش_تونسوی #صابر #روضةالصابرین #امام_حسین
