📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۳]


☑️ «أنساب الأشراف»


🔸احمد بن يحيى بَلاذُرى (م ۲۷۹ ق)، از مورّخان، نسب شناسان و ادبای عصر عبّاسى است.
او در كتاب بزرگ خود، أنساب الأشراف، تاريخ اندكى پيش از پيدايش اسلام تا عصر خود را از رهگذر شرح حال خاندان هاى برجسته عرب، بيان كرده است.
در بخش شرح حال طالبيان، به تفصيل درباره امام على(ع) و فرزندانش، بويژه امام حسين(ع) سخن گفته و فصل مبسوطى را به ايشان اختصاص داده است.

او به مقتل نويسان نخستين، نزديك بوده و به احتمال فراوان، از نوشته هاى آنان بهره برده است. بلاذرى گاه سندهاى مستقلّ خود را نيز ارائه داده و تفاوت برخى گزارش هاى او با اخبار ديگران، نشان مى دهد كه او از مآخذ متنوّعى استفاده كرده است.

او اين اخبار را از افرادى مانند: ابو مخنف، هيثم بن عدى، هشام كلبى، عوانة بن حكم، واقدى و مدائنى و در مواردى هم از عمر بن شُبّه (مؤلّف تاريخ المدينة المنوّرة) نقل كرده است. هر چند برخى اخبار أنساب الأشراف داراى سند نيستند، امّا موارد متعدّدى از آنها با روايات مورّخان ديگر (مانند: ابن سعد و دينورى) توافق كلّى دارند و از اين طريق، تأييد و تقويت مى شوند.

بلاذرى، گاه نكات ريز و جزئياتى را گزارش مى دهد كه جالب توجّه اند. گفتنى است چاپ اخير اين كتاب، با نام جُمَل أنساب الأشراف منتشر شده است كه كامل تر از چاپ هاى قبلى است.


📚 ر.ک بخش اول
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀

📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۸]


☑️ «الفُتوح»


🔸ابو محمّد احمد بن اعثم كوفى (م حدود ۳۱۴ ق)، ۲ مورّخى مشهور و در تراز ديگر مورّخان كهن، يعنى: يعقوبى، طبرى، دينورى و بلاذرى است.
او در كتاب الفتوح خود، اخبار مسلمانان را پس از رحلت پيامبر خدا(ص) تا دوران خلافت عبّاسى در نيمه قرن سوم هجرى آورده و در اين ميان، بخش قابل توجّهى (در حدود يك نهم كتاب خود) را به گزارش نهضت حسينى، اختصاص داده است.

ابن اعثم اگرچه مانند شيوه متعارف مورّخان، اسناد يكايك نقل ها را ذكر نكرده، امّا فهرستى كوتاه از آنها را در آغاز كتاب و گاه به گاه در ميانه آن، ارائه داده است.
افزون بر اين، تعدادى از نقل هاى ابن اعثم، به وسيله مآخذ تاريخى و سيره نگارى، تأييد و تقويت مى شوند ـ كه به عنوان نمونه، بسيارى از خطبه ها و نامه هاى امام حسين(ع) چنين اند ـ، هر چند خطاى برخى گزارش هاى ابن اعثم، روشن است.
او در كنار منابع تاريخى، از منابع داستانى نيز سود جسته و حتّى ممكن است خود، آنها را به صورت داستان در آورده باشد. اين كار وى، هر چند از ارزش كلّى كتاب مى كاهد، امّا موجب شده كه گاه، گزارش هاى ريز و دقيقى به صورت منحصر به فرد، در الفتوح بيايد و يا در سنجش با ديگر متون، گزارش كامل تر و مبسوط ترى را به دست دهد.
نكته مهم در اين ميان، برخى گزارش هاى ابن اعثم هستند كه در كتب تاريخى، كمتر يافت مى شوند؛ امّا گاه در منابع ديگرى همچون كتب حديث و سيره، به همان شكل يا با تفاوت هايى و به اجمال آمده اند.

اين نكته، رعايت احتياط و تتبّع بيشتر را در داورى نسبت به داده هاى تاريخى، لازم مى كند تا مطالب منقول مورّخانى مانند ابن اعثم را ـ كه در ديگر منابع در دسترس نمى يابيم ـ، نه به سرعت رد كنيم و نه شتاب زده بپذيريم؛ بلكه روش تعاضد مضمونى و شرط همخوانى با ديگر اسناد را مبناى پذيرش اخبار قرار دهيم.
الفتوح، مورد استناد مورّخان شيعه و اهل سنّت بوده و بسيارى از مطالب آن در مقتل الحسين خوارزمى، المناقب ابن شهرآشوب، و بحار الأنوار و ديگر كتاب ها، مورد استفاده قرار گرفته است. الفتوح در هند و بيروت، چاپ شده و ترجمه فارسى كهنى هم از آن (و نيز گزيده اين ترجمه) موجود است.

📚 ر.ک بخش اول
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀

📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۳۰]


☑️ «تذكرة الخواصّ»

«تذكرة الخواصّ من الاُمّة بذكر خصائص الأئمّة عليهم السلام»


🔸ابو المظفّر يوسف بن قِزُغْلى بن عبد اللّه (۵۸۱ ـ ۶۵۴ ق)، سبط (نوه) ابو الفرج ابن جوزىِ مشهور است.
او ابتدا حنبلى بود و سپس حنفى گشت؛ امّا به دليل علاقه اش به اهل بيت عليهم السلام، شرح حال بسيارى از ایشان را به نگارش در آورد.
سبطِ ابن جوزى، واعظ، خطيب و مورّخ بوده و به دليل دسترسی داشتنش به منابع و مَقاتل كهنى مانند: مقتل كلبى، مَـغازى واقدى و تاريخ هاى مدائنى و ابن ابى الدنيا، گاه گزارش هايى ارائه داده كه به دليل از ميان رفتن و يا دچار نقص شدن برخى منابع تاريخى پس از يورش مغولان، قابل اعتناست.

سبط ابن جوزى، افزون بر گزارش احوال و مناقب شخصىِ امام حسين علیه السلام ، به نهضت كربلا پرداخته و از آغاز تا انجام آن و حتّى وقايع پس از شهادت سيّد الشهدا (مانند: بردن سرها، اسارت خاندان امام حسين علیه السلام ، عقوبت كُشندگان امام حسين علیه السلام ، عاقبت ديگر جنايتكاران در جريان وقايع كربلا، قيام توّابين و قيام مختار ثقفى) را و همچنين برخى مراثى را درباره امام حسين علیه السلام ـ هر چند به شيوه داستانى و بدون ذكر سند ـ نيز نقل كرده است.
سبط ابن جوزى، از منابع متعدّد و راويان مشهورى مانند: سُدّى، شَعبى، عبد اللّه بن عمر بن ورّاق و... نقل كرده است؛ امّا بيش از همه، از كتاب و شيوه داستانى ابن اعثم استفاده كرده است.
سبطِ ابن جوزى در طول حيات خود، مورد احترام و علاقه مردم و حاكمانِ محلّى وقت بود و از سوى كسانى مانند: ابن خَلِّكان، ذهبى و صَفَدى، ستوده شده است.

📚 ر.ک بخش اول
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀

📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۲۹]


☑️ «مُثير الأحزان و مُنير سُبل الأشجان»


🔸نجم الدين جعفر بن محمّد حِلّى (م ۶۴۵ ق) مشهور به ابن نُما، ۲ در خاندانى بزرگ و در روزگار زرّين حوزه حلّه پرورش يافت.
پدر او از مشايخ محقّق حلّى بود. ابن نما نزد اساتيد بزرگى مانند: ابن ادريس حلّى، شيخ محمّد بن مشهدى و نيز پدر بزرگوارش، علوم اهل بيت عليهم السلام را آموخت و خود، استاد بزرگانى مانند: علّامه حلّى و على بن حسين بن حمّاد گشت.
ابن نما با آن كه در مواردى، از تاريخ هاى طبرى، ابن اعثم و بَلاذُرى نام مى برد، امّا مانند بسيارى از مورّخان، كمتر سند ارائه مى دهد و شيوه گزارش دهى او، تلفيقى از شيوه روايتگرى محدّثان و مورّخان است.

او گاه مطالب را به صورت روايت مى آورد و گاه، حاصل مجموع نقل ها را گزارش مى دهد. برخى نقل هاى او مشابهت فراوانى با نقل هاى الملهوف سيّد ابن طاووس، الطبقات محمد بن سعد و نيز الفتوح ابن اعثم و مقتل الحسين ابو مخنف دارد.
ابن نُما، كتاب ديگرى با نام ذوب النُّضار دارد كه مربوط به وقايع پس از نهضت كربلا و قيام مختار است. برخى احتمال داده اند هر دو كتاب، از آنِ نوه ابن نما باشد. دليل اين احتمال مى تواند گفته ابن طاووس درباره كتابش، الملهوف، باشد كه آن را بى سابقه خوانده، در حالى كه ابن نما دو دهه پيش از او فوت كرده و در همان شهر ابن طاووس (حلّه) مى زيسته است.


📚 ر.ک بخش اول
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀

📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۲۷]


☑️ «المَزار الكبير»


🔸ابو عبد اللّه محمّد بن جعفر مشهدى (م ۶۱۰ ق)، از عالمان و محدّثان و از مشايخ اجازه در قرن ششم هجرى است.
شهيد اوّل (م ۷۸۶ ق) به كتاب هاى او طريق داشته و شيخ حرّ عاملى (م ۱۱۰۷ ق) او را ستوده و وى را فاضل، محدّث و صدوق ناميده است. سيّد ابن طاووس نيز در كتب ادعيه و زيارات خود، از او بهره گرفته و بر او اعتماد كرده است.
مشهدى نزد شيخ محمّد بن ابى القاسم طبرى، ابن شهرآشوب، ابو المكارم ابن زهره حلبى، شيخ نجم الدين دوريستى، شادان بن جبرئيل قمى، ورّام بن ابى فراس و ديگران، علم آموزى كرد و شاگردان بزرگى مانند: فخّار بن مَعد موسوى، نجم الدين محمّد بن جعفر بن نُماى حلّى و هبة اللّه بن سلمان، تربيت نمود. كتاب المزار الكبير او به درخواست همين شاگرد (ابن سلمان)، سامان يافته است.

او در كتاب مشهور المزار الكبير، زيارات پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بيت عليهم السلام را به ترتيب، ذكر كرده و در ميان آنها، فضايل برخى مساجد و اعمال برخى ماه ها را آورده است.
مشهدى به دليل نزديكى اش به عالمان پنج قرن نخست هجرى و دسترسی به كتاب ها و بزرگان حديث، طريق هاى متعدّد و گاه معتبرى به روايات و زيارات منصوص (مأثور) دارد كه آنها را نقل مى كند و بدين وسيله راه را براى بررسى سندىِ بسيارى از منقولات خود، باز گذاشته است.
تصحيح و تحقيق اخير كتاب كه توسط جواد قيّومى انجام شده است، نشان از سازوارى و هماهنگى متون و مضامين اين كتاب با بسيارى از كتب حديث دارد.


📚 ر.ک بخش اول
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀

📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۵]


☑️ «الأخبار الطِّوال»


🔸ابو حنيفه احمد بن داوود دينَوَرى (م ۲۸۲ يا ۲۹۰ ق)، از مورّخان، منجّمان و گياه شناسان دوره عبّاسى و معاصر بلاذرى است.
او بيش از بيست تأليف داشته؛ امّا تنها اثر باقى مانده از او، كتاب مهمّ تاريخى و كهن الأخبار الطِّوال است كه مى توان آن را يك دوره تاريخ سياسىِ فشرده ايران و عراق از آغاز خلقت آدم(ع) تا عصر مؤلّف دانست.
دینوری به تاريخ پيامبر(ص)، كمتر پرداخته و به احتمال فراوان، نوشته هاى ديگران را در اين باره كافى مى دانسته است. وى در عوض، رخدادهاى عراق (بويژه اخبار امام حسين(ع) ) و عاشورا را با تفصيل بيشتر و بدون جانبدارى فرقه اى و مذهبى، گزارش كرده است.

او هر چند به دليل نزديكى به دربار عبّاسى، برخى گزارش هاى مربوط به اهل بيت(ع) را نياورده، امّا وقايع پس از شهادت امام حسن مجتبى(ع) (مانند: بيعت گرفتن براى يزيد، دعوت كوفيان از امام حسين(ع)، حضور مسلم و شهادت او در كوفه، حركت امام(ع) به سوى عراق و شهادت امام(ع) و يارانش) را شرح داده است.
دينورى همچنين سخنانِ رد و بدل شده در كربلا و از جمله خطبه هاى مهمّ امام حسين(ع) را در روز عاشورا، نقل نكرده و وقايع پس از شهادت را خلاصه و كوتاه آورده است.
دينورى در تدوين كتاب خود، از گفتار افرادى مانند: ابن كيِّس نَمِرى، ابن شريّه جُرهُمى، ابن كلبى، كسايى، اَصمعى، شَعبى و ابن عبّاس، سود جسته؛ امّا مانند عموم مورّخان، گزارش ها را بدون سند آورده است. او در يك جا هم خبر خود را از حميد بن مسلم، راوى مشهور و حاضر در كربلا، نقل كرده است.

در اين كتاب، هماهنگى كلّى و اجمالى اخبار دينورى با گزارش هاى ديگر مورّخان (بويژه ابو مخنف و طبرى)، بسيارى از اخبار او را قابل پذيرش مى كند و تفاوت هاى جزئى و تعبيرهاى متفاوت در كنار قدمت آن تعابير، نشان دهنده ارتباط مستقيم او با منابع دست اوّل است. از اين رو، كتاب الأخبار الطِّوال را مى توان از كتاب هاى اصلى و دست اوّل تاريخ عاشورا دانست و آن را در دسته «منابع مشتمل» كه قابل استفاده و استنادند، جاى داد.
گفتنى است الأخبار الطوال، در الفهرست ابن نديم، معجم الاُدباء ياقوت حَمَوى (م ۶۲۶ ق) و ديگر كتاب ها، به صراحت، از آنِ دينورى دانسته شده و حتّى ابن ادريس (م ۵۹۸ ق) برخى مطالب آن را نقل كرده است. الأخبار الطوال، چاپ هاى متعدّدى دارد.

📚 ر.ک بخش اول
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀

📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۱۸]


☑️ «مصباح المتهجّد»


🔸شيخ ابو جعفر محمّد بن حسن طوسى (۳۸۵ ـ ۴۶۰ ق) معروف به شيخ الطائفه، از عالمان بسيار بزرگ شيعه و از ستارگان فروزان اسلام است.
او شاگرد بزرگانى مانند شيخ مفيد و سيّد مرتضى بود و سال ها مرجعيت و زعامت شيعه را بر عهده داشت.
شيخ طوسى در بيشتر شاخه هاى علوم اسلامى مانند: تفسير قرآن، فقه، حديث و رجال، تأليف دارد و در همه اين رشته ها، كتاب هاى وى، جزو اصلى ترين، كهن ترين و مهم ترين منابع آن رشته به شمار مى رود.
از جمله كتاب هاى شيخ طوسى، مصباح المتهجّد است كه به ادعيه و اعمال و زيارات ماه هاى سال اختصاص دارد.
وى اين كتاب را پس از ورود به عراق و با استفاده از كتابخانه هاى بزرگ آن روزگار، يعنى: كتابخانه ابو نصر شاپور بن اردشير وزير و نيز كتابخانه استاد خود، سيّدِ مرتضى، نگاشت.

اين كتاب، مانند بسيارى ديگر از كتاب هاى شيخ طوسى، بر عالمان بعدى تأثير نهاد و زمينه تصنيف كتاب هايى مانند: إقبال الأعمال، مصباح الزائر، فلاح السائل، جمال الأسبوع و تلخيص و اقتباس هايى مانند: اختيار المصباح ابن باقى، مختصر المصباح مُلّا حيدرعلى، قبس المصباح صهرشتى و منهاج الصلاح علّامه حلّى و نيز ديگر كتاب هاى ادعيه و زيارات را فراهم آورد.
شيخ طوسى، برخى از احكام طهارت و نماز را در اوايل اين كتاب، جاى داده و در فصل مربوط به ماه محرّم، به فضيلت زيارت امام حسين علیه السلام و نقل زيارت عاشوراى معروف و ديگر زيارت ها و نيز برخى اعمال روز عاشورا پرداخته است.
مصباح المتهجّد به دليل قدمت آن و نيز اعتبار و اتقان كار مؤلّف، از آغاز تأليف با استقبال و استفاده گسترده عالمان رو به رو شد و همواره يكى از منابع اصلى و مرجع كار پژوهشگران بوده است.


📚 ر.ک بخش اول
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀

📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۱۰]


☑️ «مَقاتل الطالبيّين»


🔸ابو الفرج على بن حسين اُمَوى اصفهانى (۲۸۴ تا ۳۵۶ ق)، از مورّخان پركار قرن چهارم است.
او تأليفات فراوانى داشته؛ امّا تنها سه كتابِ الأغانى ـ كه بسيار بزرگ و مورد اقبال بوده ـ، أدب الغرباء و مقاتل الطالبيّين، از او بر جاى مانده است.
ابو الفرج، كتاب مقاتل الطالبيّين را در سال ۳۱۳ هجرى نوشته و در آن، بيش از دويست كشته خاندان ابوطالب را در سه قرنِ نخست هجرى، نام برده و احوالشان را شرح كرده است.

او به كشتگان طالبى نهضت عاشورا ـ كه بيش از بيست تن هستند ـ نيز پرداخته و سپس با تفصيل، به شرح حال سَرور شهيدان، امام حسين(ع) و گوشه هايى از قيام ايشان و نيز اسارت خاندان ايشان روى آورده است.
ابو الفرج در كتاب خود، حكايات تاريخى را بيشتر به شيوه محدّثان و با سند، نقل مى كند و امكان بررسى آنها را فراهم مى آورد. وى با اين كار، بر اعتبار كتابش افزوده است.
او طريق هاى خود را به مورّخان پيش از خود (مانند: مدائنى، ابو مخنف و حتّى حميد بن مسلم، (گزارشگر حاضر در كربلا)، ذكر كرده و جالب توجّه است كه به امام زين العابدين(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نيز طريق دارد.
او گاه گزارش هاى نصر بن مُزاحم، مَدائنى و روايات عمّار دُهْنى و جابر جُعفى را تركيب مى كند و به شيوه مورّخان، حاصل آن را مى آورد؛ امّا كمتر به نقد و تحليل مى پردازد.

ترتيب كتاب ابو الفرج، بيشتر تاريخى است و در شرح حال افراد، بزرگى و فضايل را مبنا قرار نداده است.
نَسَب ابو الفرج اصفهانى، به امويان مى رسد؛ ولى خود وى گرايش هاى شيعى و زيدى داشته و از سوى ابن تيميّه مورد طعن قرار گرفته است؛ امّا ذهبى، شاگرد ابن تيميّه، مى گويد: حرفى در بى اعتبارىِ او سراغ ندارم، بجز گفته ابن ابى الفوارس كه گفته: «پيش از مرگش، روان پريش شد». تعدادى از اديبان، كتاب الأغانى او را ستوده اند.

📚 ر.ک بخش اول
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀

📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۲۵]


☑️ «الخرائج و الجرائح»


🔸ابو الحسين، سعيد بن عبد اللّه بن حسين بن هبة اللّه (م ۵۷۳ ق) مشهور به قطب الدين راوندى، از مفسّران، محدّثان و فقيهان قرن ششم هجرى است.
او از خاندان علم بود و افزون بر پدر و جدّش، فرزندان و نوادگانش نيز از فضلاى روزگار خود بوده اند.
راوندی مورد ستايش همه عالمانى است كه از او ياد كرده اند، بويژه كه فهرست‌نگار مشهور معاصر او، منتجب الدين، وى را «فقيه، عين، صالح و ثقه» دانسته و تصنيف هاى متعدّد او را برشمرده است.

قطب راوندى، نزد استادان بزرگى مانند: امين الإسلام طَبْرِسى (مؤلّف تفسير مجمع البيان)، عماد الدين طبرى (مؤلّف بشارة المصطفى لشيعة المرتضى) و نيز شهردار بن شيرويِه ديلمى (مؤلّف مسند الفردوس و از عالمان اهل سنّت)، علم آموزى كرد و افتخار استادى عالمان متعدّدى مانند ابن شهرآشوب را دارد.
تأليفات متعدّد راوندى مانند: تفسير القرآن، خلاصة التفاسير، الرابع فى الشرائع، منهاج البراعة فى شرح نهج البلاغة و...، نشان از چيره دستى او در فقه، حديث و تفسير دارد.
راوندى با تكيه بر آگاهى هاى گسترده خود در حوزه شيعه و اهل سنّت، توانست بسيارى از معجزات و كرامات پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بيت عليهم السلام را در كتاب الخرائج و الجرائح، يكجا گرد آورد و آنها را در بيست باب، جاى دهد.
وى سيزده باب را ويژه پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم و دوازده امام، قرار داده و باب چهاردهم تا بيستم را به مباحث پيرامونى (مانند: نصوص و براهين اثبات امامت هر يك از ائمّه و نيز مقايسه آنها با كرامات پيامبران پيشين و گوشزد كردن تفاوت كرامت و شعبده بازى و معجزه و مكر و حيله)، اختصاص داده است.

متأسّفانه راوندى، اسناد روايات خود را به صورت منقطع آورده است و در بيشتر موارد، تنها راوى مستقيم امام و يك يا دو راوىِ پس از او را ذكر كرده است. اين شيوه در كنار عدم ذكر منبع، موجب شده است كه روايات او براى حجّيت يافتن، نيازمند قرينه هاى ديگر مانند وجود در كتب معتبر ديگر باشند.
گفتنى است كه مؤلّفان متعدّدى پس از او بر احاديث وى اعتماد نموده و آنها را در كتاب هاى خود، گزارش كرده اند. اِربِلى در كشف الغمّة، زين الدين نُباطى در الصراط المستقيم، شيخ حرّ عاملى در وسائل الشيعة، و علّامه مجلسى در بحار الأنوار و ابن صبّاغ مالكى در الفصول المهمة، از اين جمله اند.


📚 ر.ک بخش اول
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀

📕 آشنایی با مهمترین منابع تاریخ عاشورا [۱]


☑️ «تَسميةُ مَن قُتِلَ مع الحسين عليه السلام»


🔸عنوان کامل: تَسميةُ مَن قُتلَ مع الحسين عليه السلام من وُلدِهِ و إخوَتِهِ و أهلِ بيتِهِ و شيعتِهِ

اگر مقتل بي بديل ابو مِخنَف لوط بن يحيى (م ۱۵۷ ق) را به دليل يافت نشدن نسخه اى از آن و دسترسی مستقيم نداشتن به آن، كنار بگذاريم، مى توانيم رساله كم برگ تسمية من قتل مع الحسين عليه السلام من ولده و إخوته و أهل بيته و شيعته، اثر فضيل بن زبير بن عمر كوفى اسدى را با اطمينان، نخستين منبع موجود مستقل در باره حماسه سازان عاشورا بدانيم.

مؤلّف اين كتاب، از عالمان شيعى قرن دوم و از ياران امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام است. او در اين نوشته كوتاه، صد و شش تن از شهيدان نهضت حسينى و قاتلان آنها را نام برده و اطّلاعات اندكى در باره نَسَب و قبيله آنها و گاه فرجام ناخوش قاتلان، ارائه داده است. وى ابتدا، نام شهيدان اهل بيت و سپس شهيدان هر قبيله را دسته بندى كرده و آورده است. او ماجراى اسارت خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله و وارد شدن آنها بر يزيد و سخنان امام زين العابدين عليه السلام را با يزيد، گزارش كرده است.

اين رساله پيش تر، همراه الأمالى الخميسيّة، اثر يحيى بن حسين شجرى (م ۴۷۹ ق) و بار ديگر به همراه الحدائق الورديّة و سپس به صورت مستقل، در دومين شماره مجلّه تُراثنا به چاپ رسيده است. محقق اثر، سيّد محمّدرضا حسينى، در مقدّمه رساله، شرح حال و اعتبار مآخذ روايى مؤلّف را آورده است.

📚 دانشنامه امام حسین(ع)/ محمد محمدی ری شهری/ سازمان چاپ و نشر دارالحدیث/ قم / ۱۳۸۸
#معرفی_منابع_تاریخ_عاشورا #امام_حسین
🍀