لغت "ورزیدن" (برای نمونه در "عشق ورزیدن") و صورت دیگرش "بَرزیدن" در فارسی به معنی «عمل کردن»، «پرداختن به»، «کوشیدن» و «کشاورزی کردن» به کار رفته‌اند. "برز" در "برزگر" به معنی «کشاورز» و نیز "ورز" در "ورز دادن (خمیر)" با این فعل هم‌ریشه هستند. صورت پهلوی این فعل همان warzīdan بوده که از ریشۀ ایرانی باستان -warz به معنی «عمل کردن؛ کشاورزی کردن» و آن هم از ریشۀ هندواروپایی -werg̑* به معنی «عمل کردن» بر جای مانده بوده. از این ریشه در اوستایی -wərəz، در فارسی باستان -ward، در انگلیسی work «کار کردن» و در آلمانی wirken «عمل کردن» بر جای مانده‌اند.
در یونانی orgia (در اصل vorgia*) به معنی «آیین و مناسک سرّی» از همین ریشه است. این آیین‌ها در مراسم پرستش برخی خدایان و به افتخار برخی شخصیت‌های اسطوره‌ای یونان باستان برگزار می‌شد و همراه بود با می‌گساری افراطی و موسیقی و رقص و آواز بسیار. امروزه این واژۀ یونانی به صورت orgy در انگلیسی کاربرد دارد. واژۀ یونانی organon (در اصل vorganon*) به معنی «ساز، آلت موسیقی» هم به همین جا مربوط است و در اصل به معنی «ابزار» (یعنی وسیلۀ "عمل کردن") بوده و از این نظر قابل مقایسه است با لغت "آلت" در "آلت موسیقی". این کلمه بعدها به صورت "ارغنون" به زبان‌های شرقی وارد شد. همین لغت یونانی organon به معنی «اندام» هم بوده، به این مناسبت که اندام‌های بدن وسیلۀ بدن هستند برای انجام کار. لغت organ «اندام» در زبان‌های اروپایی وام‌واژه‌ای است از همین واژۀ یونانی. از این لغت واژه‌های بسیاری مانند organism، organic و organization ساخته شده است.
واژۀ یونانی دیگری که از ریشۀ هندواروپایی یادشده مانده ergon (در اصل vergon) به معنی «عمل» است و از آن واژه‌های بسیاری ساخته و در زبان‌های اروپایی وارد شده است. جزء پایانی واژه‌های زیر از همین لغت یونانی است:
«انرژی»: energy (در لفظ: «عملگر»)
نام خاص George که در اصل به معنی «کشاورز و برزگر» است. (در لفظ: «زمین‌کار»)
«آیین و مناسک»: liturgy (در لفظ: «عمل عمومی»)
«دانش کار با فلزات»: metallurgy
«معجزه، جادو»: theurgy (در لفظ: «خداکار»)
«جراح»: chirurgeon در کنار surgeon (در لفظ: «دستکار»؛ لغت فارسی قدیم "دستکار" به معنی «جراح» از همین واژۀ یونانی گرده‌برداری شده بوده؛ نمونه: باد خوارزمی چو سنگین‌دل پِجِشک دستکار/ دست دارد پُر ستاره آستین پُر نیشتر (ازرقی، سدۀ پنجم))
#ریشه‌شناسی، #ریشه_شناسی
پیوند تلگرام:
https://telegram.me/vazhegozini/35
در یونانی orgia (در اصل vorgia*) به معنی «آیین و مناسک سرّی» از همین ریشه است. این آیین‌ها در مراسم پرستش برخی خدایان و به افتخار برخی شخصیت‌های اسطوره‌ای یونان باستان برگزار می‌شد و همراه بود با می‌گساری افراطی و موسیقی و رقص و آواز بسیار. امروزه این واژۀ یونانی به صورت orgy در انگلیسی کاربرد دارد. واژۀ یونانی organon (در اصل vorganon*) به معنی «ساز، آلت موسیقی» هم به همین جا مربوط است و در اصل به معنی «ابزار» (یعنی وسیلۀ "عمل کردن") بوده و از این نظر قابل مقایسه است با لغت "آلت" در "آلت موسیقی". این کلمه بعدها به صورت "ارغنون" به زبان‌های شرقی وارد شد. همین لغت یونانی organon به معنی «اندام» هم بوده، به این مناسبت که اندام‌های بدن وسیلۀ بدن هستند برای انجام کار. لغت organ «اندام» در زبان‌های اروپایی وام‌واژه‌ای است از همین واژۀ یونانی. از این لغت واژه‌های بسیاری مانند organism، organic و organization ساخته شده است.
واژۀ یونانی دیگری که از ریشۀ هندواروپایی یادشده مانده ergon (در اصل vergon) به معنی «عمل» است و از آن واژه‌های بسیاری ساخته و در زبان‌های اروپایی وارد شده است. جزء پایانی واژه‌های زیر از همین لغت یونانی است:
«انرژی»: energy (در لفظ: «عملگر»)
نام خاص George که در اصل به معنی «کشاورز و برزگر» است. (در لفظ: «زمین‌کار»)
«آیین و مناسک»: liturgy (در لفظ: «عمل عمومی»)
«دانش کار با فلزات»: metallurgy
«معجزه، جادو»: theurgy (در لفظ: «خداکار»)
«جراح»: chirurgeon در کنار surgeon (در لفظ: «دستکار»؛ لغت فارسی قدیم "دستکار" به معنی «جراح» از همین واژۀ یونانی گرده‌برداری شده بوده؛ نمونه: باد خوارزمی چو سنگین‌دل پِجِشک دستکار/ دست دارد پُر ستاره آستین پُر نیشتر (ازرقی، سدۀ پنجم))
#ریشه‌شناسی، #ریشه_شناسی
پیوند تلگرام:
https://telegram.me/vazhegozini/35
