شرح مختصر از زندگانی میرزامهدی شکوهی
میرزا مهدی شکوهی مراغه ای از شعرای معروف مراغه در قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری است که به پیروی از محتشم کاشانی ترکیب بند فاخری در سیصدوچند بند،به زبان ترکی سروده است،و در سن ۶۷ سالگی از دنیا رفته است.
وی در سال ۱۲۴۶ ه_ق در تبریز متولدو در نوجوانی همراه با خانواده اش به #مراغه عزیمت،و درآن شهر ساکن و به شغل #آینه_سازی مشغول شد،
میرزا مهدی غزلیات شیرین و تضمینات نمکین دارد و تخلص وی #شکوهی بوده است.
میرزا مهدی در دوره ای میزیست که در آذربایجان شعرای توانایی زیسته اند،از جمله معاصران شکوهی میتوان به حکیم لعلی،راجی،آهی،و ضیاء تبریزی اشاره نمود که با آنها دوستی داشت تا جایی که شکوهی در مرگ راجی تبریزی(۱۲۹۱ ه_ق) وضیاء تبریزی مرثیه هایی سروده است.
#شکوهی_مراغه_ای را میتوان پیشگام ترکیب بند سرائی آذربایجان دانست که از یک سو به ترکی در این قالب مرثیه سروده است و از سویی دیگر به روایت تاریخ وقایع کربلا،از ابتدا تا انتها مبادرت کرده است.
به نظر میرسد وی اول از محتشم کاشانی متأثر است زیرا شباهت های زیادی را میتوان در ترکیب بند وی یافت،از سویی دیگر مقتل منظوم (فنای زنوزی) هم در خلق #سیصدبند_شکوهی هم بی تأثیر نبوده است و شکوهی هم خواسته هم تای کار او به زبان ترکی بسراید.
(فنای زنوزی در ششصد بند وقایع کربلا را از ابتدا تا انتها سروده است)
تنها همتایی که بر #سیصدبند_شکوهی به زبان ترکی سراغ داریم سروده شاعر جلیل القدر عاصم زنجانی است که یکصدو هشتاد بنداست.
از منظر دیگر میتوان تأثیر #میرفتاح (اشراق)مراغه ای را در مراثی شکوهی دید به ویژه آنکه #میرفتاح نخستین مرثیه سرای صاحب دیوان در اذربایجان،همشهری #شکوهی بود(حسینیه ایران،مراغه)
گرچه تک تک بند های ترکیب بند شکوهی به هم پیوسته است با این حال هر بند،خود قطعه ای مستقل هم به حساب می آید،که اسلوب ترکیب بند محتشم کاشانی در مرثیه سرائی بوده است،بر همین اساس ترکیب بند وی مجموعه ای فاخر و ارزشمندی شیوه غزل مرثیه،بیا مرثیه غزل به حساب می اید.
زبان #شکوهی_مراغه_ای ساده ولی شیوا وروان است،برای بیان مقصود خود شیواترین واژگان را برگزیده و از غامض گویی دوری جسته است،از این رو در عین سادگی از بلاغت برخوردار است.
وی توانسته است زیباترین مفاهیم را با زیباترین لغات در عین سادگی بیان کند به گونه ای که هم ادبا به تحسین بنشینند،و هم مردم کوچه و بازار آن سروده ها ورد مجالس سوگواری خود کنند.
#سیصدبند مرثیه شکوهی طی بیش از یک قرنی که از آفرینش آن میگذرد،یکی از متون قابل قبول و مورد استفاده در مجالس سوگواری سالار شهیدان در آذربایجان و حتی شهرهای ایرانی قفقاز(هفده شهر) بوده است.
ترکیب بند زیبا و مفصل شکوهی با بیت زیر آغاز میشود:
نه دردنامه دی بو ثبت ائدر دبیر خیال
که ائتدی خامه نی آلوده مداد ملال
و پایان بخش آن هم بند سیصد و هشتم است به دعا که میفرماید:
#شکوهیا یاراشور سندن عاشقانه دعا
بزرگوار خدایا،نگار حرمتینه
گینه بو باشیمه عشقی گتوردی جنون
الهی سلسله زلف یار حرمتینه
روا دگل که بو بلبل گتورسون اؤزگه شفیع
الهی،برگ گل نو بهار حرمتینه
دگل اگرچه #شکوهی مناسب احباب
سگان کوچه سینون زمره سیندن ایله حساب
کتاب سیصد بند در مرثیه به تصحیح و ویراست دکتر یوسف بیگ باباپور و دکتر مسعود غلامیه ،بر اساس تنها نسخه چاپ سنگی موجود،و به اهتمام دکتر جلال شکوهی و با مقدمه رحیم نیکبخت از سوی انتشارات سفیر اردهال در ۳۳۰ صفحه منتشر شده است.
میرزا مهدی شکوهی مراغه ای از شعرای معروف مراغه در قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری است که به پیروی از محتشم کاشانی ترکیب بند فاخری در سیصدوچند بند،به زبان ترکی سروده است،و در سن ۶۷ سالگی از دنیا رفته است.
وی در سال ۱۲۴۶ ه_ق در تبریز متولدو در نوجوانی همراه با خانواده اش به #مراغه عزیمت،و درآن شهر ساکن و به شغل #آینه_سازی مشغول شد،
میرزا مهدی غزلیات شیرین و تضمینات نمکین دارد و تخلص وی #شکوهی بوده است.
میرزا مهدی در دوره ای میزیست که در آذربایجان شعرای توانایی زیسته اند،از جمله معاصران شکوهی میتوان به حکیم لعلی،راجی،آهی،و ضیاء تبریزی اشاره نمود که با آنها دوستی داشت تا جایی که شکوهی در مرگ راجی تبریزی(۱۲۹۱ ه_ق) وضیاء تبریزی مرثیه هایی سروده است.
#شکوهی_مراغه_ای را میتوان پیشگام ترکیب بند سرائی آذربایجان دانست که از یک سو به ترکی در این قالب مرثیه سروده است و از سویی دیگر به روایت تاریخ وقایع کربلا،از ابتدا تا انتها مبادرت کرده است.
به نظر میرسد وی اول از محتشم کاشانی متأثر است زیرا شباهت های زیادی را میتوان در ترکیب بند وی یافت،از سویی دیگر مقتل منظوم (فنای زنوزی) هم در خلق #سیصدبند_شکوهی هم بی تأثیر نبوده است و شکوهی هم خواسته هم تای کار او به زبان ترکی بسراید.
(فنای زنوزی در ششصد بند وقایع کربلا را از ابتدا تا انتها سروده است)
تنها همتایی که بر #سیصدبند_شکوهی به زبان ترکی سراغ داریم سروده شاعر جلیل القدر عاصم زنجانی است که یکصدو هشتاد بنداست.
از منظر دیگر میتوان تأثیر #میرفتاح (اشراق)مراغه ای را در مراثی شکوهی دید به ویژه آنکه #میرفتاح نخستین مرثیه سرای صاحب دیوان در اذربایجان،همشهری #شکوهی بود(حسینیه ایران،مراغه)
گرچه تک تک بند های ترکیب بند شکوهی به هم پیوسته است با این حال هر بند،خود قطعه ای مستقل هم به حساب می آید،که اسلوب ترکیب بند محتشم کاشانی در مرثیه سرائی بوده است،بر همین اساس ترکیب بند وی مجموعه ای فاخر و ارزشمندی شیوه غزل مرثیه،بیا مرثیه غزل به حساب می اید.
زبان #شکوهی_مراغه_ای ساده ولی شیوا وروان است،برای بیان مقصود خود شیواترین واژگان را برگزیده و از غامض گویی دوری جسته است،از این رو در عین سادگی از بلاغت برخوردار است.
وی توانسته است زیباترین مفاهیم را با زیباترین لغات در عین سادگی بیان کند به گونه ای که هم ادبا به تحسین بنشینند،و هم مردم کوچه و بازار آن سروده ها ورد مجالس سوگواری خود کنند.
#سیصدبند مرثیه شکوهی طی بیش از یک قرنی که از آفرینش آن میگذرد،یکی از متون قابل قبول و مورد استفاده در مجالس سوگواری سالار شهیدان در آذربایجان و حتی شهرهای ایرانی قفقاز(هفده شهر) بوده است.
ترکیب بند زیبا و مفصل شکوهی با بیت زیر آغاز میشود:
نه دردنامه دی بو ثبت ائدر دبیر خیال
که ائتدی خامه نی آلوده مداد ملال
و پایان بخش آن هم بند سیصد و هشتم است به دعا که میفرماید:
#شکوهیا یاراشور سندن عاشقانه دعا
بزرگوار خدایا،نگار حرمتینه
گینه بو باشیمه عشقی گتوردی جنون
الهی سلسله زلف یار حرمتینه
روا دگل که بو بلبل گتورسون اؤزگه شفیع
الهی،برگ گل نو بهار حرمتینه
دگل اگرچه #شکوهی مناسب احباب
سگان کوچه سینون زمره سیندن ایله حساب
کتاب سیصد بند در مرثیه به تصحیح و ویراست دکتر یوسف بیگ باباپور و دکتر مسعود غلامیه ،بر اساس تنها نسخه چاپ سنگی موجود،و به اهتمام دکتر جلال شکوهی و با مقدمه رحیم نیکبخت از سوی انتشارات سفیر اردهال در ۳۳۰ صفحه منتشر شده است.
