#سخن_معصوم
#شرح_کلمات_قصار

✔️ قال امیرالمومنین علیه‌السلام:

💥الْمُحْسِنُ‏ حَيٌ‏ وَ إِنْ‏ نُقِلَ‏ إِلَى‏ مَنَازِلِ‏ الْأَمْوَات‏

1⃣ ترجمه

🔹شخص محسن زنده است، اگر چه انتقال بيابد به سوى منزل‌هاى مردگان يعنى اهل احسان در واقع زنده و پاينده‌‏اند اگر چه در ظاهر مرده‌‏اند. اگر در جمله اموات و در شكم قبورند در حقيقت ساكن در بين احيا و ثابت در قلوبند.

2⃣ اعراب

🔹المحسن: به لفظ فاعل از باب افعال به معناى نيكوكار، در دعاست: «يَا مُحْسِنُ‏ قَدْ أَتَاكَ‏ الْمُسِي‏ء» محسن خداوند است و او نيز يكى از اسامى اوست و مسیء توئى اگر چه نامت مسیء نيست.

🔹حىّ: بفتح و تشديد ياء صفت مشبهه است به معناى زنده ضد مرده. در قرآنست «إِنَّ اللَّهَ‏ فالِقُ‏ الْحَبِ‏ وَ النَّوى‏ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ مُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ذلِكُمُ اللَّهُ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ»
و به معناى قبيله نيز آيد. مانند قول شاعر:

🔸لقد علم الحىّ اليمانون انّنى
🔸اذا قلت امّا بعد انّى خطيبها

🔹و ان نقل: ان وصليه است و نظر به مبالغه و تاكيد دارد نه شرطيه تا داراى مفهوم باشد و محتاج به جواب. نقل مجهول ماضى يعنى نقل داده شود كنايه از آنكه بميرد؛ زيرا مرده بمنازل اموات انتقال يابد و منقول به محله‏ اموات مرده است نه زنده.

🔹منازل: جمع منزل محل فرو آمدن مراد قبرستانست محله خاموشان.

🔹الاموات: جمع ميت يعنى مردگان و بر موتى نيز جمع بسته می‌شود.

3⃣ معنى

🔹مراد آن است كه شخص نيكوكار اگر چه بميرد و در صف مردگان جاى گيرد و در شمار زندگان به حساب نيايد زنده است؛ زيرا اعمال نيكش و كردارهاى نافع او نامش را زنده دارد و اسمش را در ميان مردم باقى گذارد و حاصل آنكه احسان مايه بقاء نام و احياء اسم و ادامه ذكر است از اين رو گفته «وَ اجْعَلْ لي‏ لِسانَ‏ صِدْقٍ‏ فِي الْآخِرينَ» و شيخ شيراز گفته:

🔸نام نيكى گر بماند ز آدمى
🔸به كز او ماند سراى زرنگار

🔹زيرا نام نيك تا قيامت باقيست و سراى زرنگار چون صاحب اثرش باقى نيست، پس تو اى پسر محسن باش نه مسیء تا آنكه در صف زندگان باشى اگر چه در منزل اموات و محله خاموشان جاى گزين شده. و حكيم فردوسى به اين اعتبار گفته:

🔸نميرم من اندر جهان زنده‌‏ام
🔸كه تخم سخن را پراكنده‌‏ام‏

🔹و در باب احسان به كتب مراجعه كن از آنهاست روشنائی نامه حكيم ناصر كه يك بيت از آن اينست:

🔸بده چون داد نعمت كردگارت
🔸كه ندهد بهر تو ميراث خوارت‏

🔹و نيز در بوستان شيخ شيراز داخل شو و باب احسانش را بخوان:

🔸زر و نعمت اكنون بده كان تست
🔸كه بعد از تو بيرون ز فرمان تست‏

🔸تو با خود ببر توشه خويشتن‏
🔸كه شفقت نيابد ز فرزند و زن‏

🔸كسى گوى دولت ز دنيا برد
🔸كه با خود نصيبى به عقبى برد

🔹كاتب حروف گويد:

🔸شايد كه هميشه مرد بخشنده بود
🔸چون فصل بهار شاد و پر خنده بود

🔸احسان كند و گرد ز رخ پاك كند
🔸هر چند كه مرده باشد او زنده بود

📚شرح ۱۱۰ کلمه از کلمات امیرالمؤمنین علیه السلام ص ۶۱، ۶۲.


@yortchi_bosjin_pdf