2⃣⛔️ اشکال دوم صالحی نجف آبادی، استناد به نامۀ سیدالشهداء (علیه‌السلام) به محمد بن حنفیه است .
عین متن کتاب را بخوانیم:::
❌ 👈"معارض دوم: معارض دیگر حدیثی است که ابن قولویه در کامل الزیارات بدین گونه نقل می کند که از ....... و سند این حدیث در نهایت اعتبار است."👉
_______________
حدیث مورد استناد ، در کامل الزیارات ابن قولویه سندی صحیح است؛ از صحیحۀ زارة عن ابی جعفر علیه السلام:
💠 "ابن قولويه عن أبيه و جماعة من مشايخه عن سعد بن عبدالله عن علي بن اسماعيل بن عيسي و محمد بن الحسين بن ابي الخطاب عن محمد بن عمرو بن سعيد الزيات، عن عبدالله بن بكير عن زرارة عن ابي جعفر (ع) قال: كتب الحسين بن علي (ع) من مكة الي محمد بن علي: «بسم الله الرحمن الرحيم، من الحسين بن علي الي محمد بن علي و من قبله من بني هاشم، اما بعد فان من لحق بي استشهد و من لم يلحق لم يدرك الفتح و السلام."
(کامل الزیارات، ص 75)
🔖 ترجمه و شرح مختصر حدیث:::
این جزء اول حدیث است که می‌فرمایند امام از مکه به محمد حنفیه نامه می‌نویسند ، هر کسی به من ملحق شود شهید خواهد شد.
و نویسنده شهید جاوید، چنین معنا و برداشت می‌کند که ، پس محمدبن حنفیه در آن وقت در مکه نبوده است.
یکی دیگر از منابع این حدیث در دلائل الامامه ، طبری (شیعه) است.
در آنجا صریحاً می‌گوید که امام در هنگام حرکت به سوی کوفه این نامه را نوشته‌اند.
حدیث را صَفّار نقل می کند و قالب محدثین شیعه نقل کرده اند و از دو امام نقل شده است.
یکی از حضرت باقر ابی جعفر علیه‌السلام و دیگری از حضرت صادق علیه‌السلام .
حدیث از حضرت صادق(علیه‌السلام) چنین است:
بصائر الدرجات، أَيُّوبُ بْنُ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: ذَكَرْنَا خُرُوجَ الْحُسَيْنِ وَ تَخَلُّفَ ابْنِ الْحَنَفِيَّةِ عَنْهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ يَا حَمْزَةُ إِنِّي سَأُحَدِّثُكَ فِي هَذَا الْحَدِيثِ وَ لَا تَسْأَلْ عَنْهُ بَعْدَ مَجْلِسِنَا هَذَا إِنَّ الْحُسَيْنَ #لَمَّا_فَصَلَ مُتَوَجِّهاً دَعَا بِقِرْطَاسٍ وَ كَتَبَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ مِنَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ إِلَى بَنِي هَاشِمٍ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ مَنْ لَحِقَ بِي مِنْكُمْ اسْتُشْهِدَ مَعِي وَ مَنْ تَخَلَّفَ لَمْ يَبْلُغِ الْفَتْحَ وَ السَّلَام
(بحار الأنوار، ج45، ص84)
مدارک این حدیث بسیار زیاد است که فقط معدودی از آن ها را نقل می کنیم.
بصائر الدرجات (صفار) چاپ تبریز /481، کتاب بحار ج42/81، ج45/85-84 و دیگران هم نقل کرده اند. کلینی اعلی الله مقامه در مکاتیب الائمه (ع) نقل کرده است؛
محمد بن حسن بن فروخ صفار قمی در بصائر الدرجات، ابن جریر طبری آملی شیعی نیز در دلائل الامامة نقل کرده است.
آقای صالحی نجف آبادی دقت نکرده که "لما فصلَ" یعنی وقتی که حضرت از مکه جدا شدند.
نه اینکه هنگامی که در مکه بودند ، نامه نوشتند به جناب محمد حنفیه!
منبع دیگر این حدیث کتاب «الحدائق الوردیه فی مناقب ائمة الزیدیة» است؛ که کتاب بسیار معتبری است؛
و یکی از ائمۀ زیدیه در قرن 11 نوشته است؛
و البته ما توقع نداریم که نویسندۀ کتاب شهید جاوید ، با توجه به کم سوادی‌ای که دارد ،
اصلاً از وجود این کتابها آگاهی داشته باشد
نسخۀ خطی این کتاب تا چندی پیش فقط در دسترس بود،
اما اخیرا چاپ هم شده است؛
در نسخه خطی ج1/ برگ 60 صفحۀB این گونه آمده است:
"فَلما نَزَل بُستانَ بنی عامر کَتَب الی محمدٍ اَخیه و اَهل بیته من حسین بن علی الی محمد بن علی و اهل بیته، امّا بعد فَاِنّکم اَن لَحِقتُم بی استشهدَتم واِن تَخَلَّفتُم عنی لَم تلحَقُوا النصر."
در این سند هم مطلب به همان مضمون آمده است.
👈 در این سند دقیقا بیان شده، سیدالشهداء سلام الله علیه ، از کجا نامه نوشته اند: از بستان بنی عامر
«بُستان بنی عامر» کجاست؟ بُستان بنی عامر اسم دو جا است.
یکی قریه ای است در اطراف مکه، رو به عراق که به آن بستان ابن عامر و گاهی هم بستان بنی عامر گفته می شود.
دوم، جای دیگری است؛ که دهی است نزدیک مدینه؛
که بستان ابن مَعمَر هم گفته می شود؛ که جزء ملحقات مدینه است؛ منتهی در راه بصره است.
مسیر حرکت حضرت علیه‌السلام از مسیری بود که حاجی های عراق استفاده می کردند. تا جایی که قدر مشترک راه بین کوفه و بصره بود؛ و آنجا حضرت علیه‌السلام مسیرشان را عوض کردند؛ و رو به کوفه نمودند.
بستان ابن عامر یا بنی عامر که در این نامه اشاره شده در مسیر مکه به عراق است؛
مدارک: «معجم البلدان»: یاقوت الحموی، 1/414، 449-450 ؛ «معجم ما اُستعجم»: عبدالله بن عبدالعزیز البکری الأندلسی، ص787، 835، 1304،1224، عالم الکتب، بیروت؛ تاریخ مدینه، «صحیح الاخبار عما فی بلاد العرب من الاثار» : محمد بن عبدالله بلیهد النجدی.
《4》
عین متن کتاب را بخوانیم:::
❌ 👈"معارض دوم: معارض دیگر حدیثی است که ابن قولویه در کامل الزیارات بدین گونه نقل می کند که از ....... و سند این حدیث در نهایت اعتبار است."👉
_______________
حدیث مورد استناد ، در کامل الزیارات ابن قولویه سندی صحیح است؛ از صحیحۀ زارة عن ابی جعفر علیه السلام:
💠 "ابن قولويه عن أبيه و جماعة من مشايخه عن سعد بن عبدالله عن علي بن اسماعيل بن عيسي و محمد بن الحسين بن ابي الخطاب عن محمد بن عمرو بن سعيد الزيات، عن عبدالله بن بكير عن زرارة عن ابي جعفر (ع) قال: كتب الحسين بن علي (ع) من مكة الي محمد بن علي: «بسم الله الرحمن الرحيم، من الحسين بن علي الي محمد بن علي و من قبله من بني هاشم، اما بعد فان من لحق بي استشهد و من لم يلحق لم يدرك الفتح و السلام."
(کامل الزیارات، ص 75)
🔖 ترجمه و شرح مختصر حدیث:::
این جزء اول حدیث است که می‌فرمایند امام از مکه به محمد حنفیه نامه می‌نویسند ، هر کسی به من ملحق شود شهید خواهد شد.
و نویسنده شهید جاوید، چنین معنا و برداشت می‌کند که ، پس محمدبن حنفیه در آن وقت در مکه نبوده است.
یکی دیگر از منابع این حدیث در دلائل الامامه ، طبری (شیعه) است.
در آنجا صریحاً می‌گوید که امام در هنگام حرکت به سوی کوفه این نامه را نوشته‌اند.
حدیث را صَفّار نقل می کند و قالب محدثین شیعه نقل کرده اند و از دو امام نقل شده است.
یکی از حضرت باقر ابی جعفر علیه‌السلام و دیگری از حضرت صادق علیه‌السلام .
حدیث از حضرت صادق(علیه‌السلام) چنین است:
بصائر الدرجات، أَيُّوبُ بْنُ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: ذَكَرْنَا خُرُوجَ الْحُسَيْنِ وَ تَخَلُّفَ ابْنِ الْحَنَفِيَّةِ عَنْهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ يَا حَمْزَةُ إِنِّي سَأُحَدِّثُكَ فِي هَذَا الْحَدِيثِ وَ لَا تَسْأَلْ عَنْهُ بَعْدَ مَجْلِسِنَا هَذَا إِنَّ الْحُسَيْنَ #لَمَّا_فَصَلَ مُتَوَجِّهاً دَعَا بِقِرْطَاسٍ وَ كَتَبَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ مِنَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ إِلَى بَنِي هَاشِمٍ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ مَنْ لَحِقَ بِي مِنْكُمْ اسْتُشْهِدَ مَعِي وَ مَنْ تَخَلَّفَ لَمْ يَبْلُغِ الْفَتْحَ وَ السَّلَام
(بحار الأنوار، ج45، ص84)
مدارک این حدیث بسیار زیاد است که فقط معدودی از آن ها را نقل می کنیم.
بصائر الدرجات (صفار) چاپ تبریز /481، کتاب بحار ج42/81، ج45/85-84 و دیگران هم نقل کرده اند. کلینی اعلی الله مقامه در مکاتیب الائمه (ع) نقل کرده است؛
محمد بن حسن بن فروخ صفار قمی در بصائر الدرجات، ابن جریر طبری آملی شیعی نیز در دلائل الامامة نقل کرده است.
آقای صالحی نجف آبادی دقت نکرده که "لما فصلَ" یعنی وقتی که حضرت از مکه جدا شدند.
نه اینکه هنگامی که در مکه بودند ، نامه نوشتند به جناب محمد حنفیه!
منبع دیگر این حدیث کتاب «الحدائق الوردیه فی مناقب ائمة الزیدیة» است؛ که کتاب بسیار معتبری است؛
و یکی از ائمۀ زیدیه در قرن 11 نوشته است؛
و البته ما توقع نداریم که نویسندۀ کتاب شهید جاوید ، با توجه به کم سوادی‌ای که دارد ،
اصلاً از وجود این کتابها آگاهی داشته باشد
نسخۀ خطی این کتاب تا چندی پیش فقط در دسترس بود،
اما اخیرا چاپ هم شده است؛
در نسخه خطی ج1/ برگ 60 صفحۀB این گونه آمده است:
"فَلما نَزَل بُستانَ بنی عامر کَتَب الی محمدٍ اَخیه و اَهل بیته من حسین بن علی الی محمد بن علی و اهل بیته، امّا بعد فَاِنّکم اَن لَحِقتُم بی استشهدَتم واِن تَخَلَّفتُم عنی لَم تلحَقُوا النصر."
در این سند هم مطلب به همان مضمون آمده است.
👈 در این سند دقیقا بیان شده، سیدالشهداء سلام الله علیه ، از کجا نامه نوشته اند: از بستان بنی عامر
«بُستان بنی عامر» کجاست؟ بُستان بنی عامر اسم دو جا است.
یکی قریه ای است در اطراف مکه، رو به عراق که به آن بستان ابن عامر و گاهی هم بستان بنی عامر گفته می شود.
دوم، جای دیگری است؛ که دهی است نزدیک مدینه؛
که بستان ابن مَعمَر هم گفته می شود؛ که جزء ملحقات مدینه است؛ منتهی در راه بصره است.
مسیر حرکت حضرت علیه‌السلام از مسیری بود که حاجی های عراق استفاده می کردند. تا جایی که قدر مشترک راه بین کوفه و بصره بود؛ و آنجا حضرت علیه‌السلام مسیرشان را عوض کردند؛ و رو به کوفه نمودند.
بستان ابن عامر یا بنی عامر که در این نامه اشاره شده در مسیر مکه به عراق است؛
مدارک: «معجم البلدان»: یاقوت الحموی، 1/414، 449-450 ؛ «معجم ما اُستعجم»: عبدالله بن عبدالعزیز البکری الأندلسی، ص787، 835، 1304،1224، عالم الکتب، بیروت؛ تاریخ مدینه، «صحیح الاخبار عما فی بلاد العرب من الاثار» : محمد بن عبدالله بلیهد النجدی.
《4》
