#مطلب_مفید
#دقایقی_خواندن
مروری بر اصل تعزیه
تعزیه در لغت به معنی عرض تسلیت گفتن، برگرفته از ریشه عربی «عزی» یک فعل ثلاثی مزید است
تعزیه یا تعزیت در لغت به معنای سوگواری آورده شده و پیدایش آن در ایران زمین بوده و هم اکنون در کشورهای غربی نیز احیا شده است
این هنر در اصل به نام شبیه خوانی درست است، لیکن چون در آن هم عزا داری هست و هم به یکدیگر عرض تسلیت داریم و مجموع اینها موجود میباشد فلهذا به صورت یه غلط مسطلح فقط تعزیه خوانی بر سر زبانهاست.
تعزیه تنها برای مجالس سوگواری نیست و باید ذکر کنیم که تعزیه خنده دار هم داریم و البته فقط برای نشان دادن واقعه کربلا نیست درست است که هر وقت نام تعزیه می آید اول به یاد محرم و سپس به یاد امام حسین و کربلا میفتیم ولی این درست نیست
تعزیه نه فقط در محرم اجرا میشود بلکه در تمامی ماه های سال برای رویداد های مهم برگزار میشود و تعزیه امامان دیگر نیز وجود دارد
درست است که در بیشتر جاها تعزیه ماجرای کربلا را شرح داده است ولی نباید از تعزیه های دیگر غافل شد و باید آن ها را رواج داد
تعزیه از دوران قدیم بوده و به صورت نمایش سهراب و سوگ سیاوش نیز برگزار میشده با ورود اسلام و مذهب شیعه به ایران تعزیه شکل دیگری به خود گرفت و تعزیه های مذهبی رواج شد
اصطلاحات و واژه های رایج در تعزیه به شرح ذیل میباشد
شبیه‌گردانی: نمایش تعزیه
شبیه: بازیگر تعزیه
مقتل‌نویس: نویسنده نسخه و متن نمایش تعزیه
معین البکا: کارگردان تعزیه
ناظم البکا: دستیار کارگردان تعزیه
بانی: سرمایه‌گذار و تهیه‌کنندهٔ تعزیه
فرد: نسخه و متن نمایشنامه|نمایشنامهٔ تعزیه
موافق خوان: بازیگری که در نقش پیغمبران و امامان و یارانشان و افراد مثبت بازی می‌کند
مخالف خوان: بازیگری که در نقش دشمنان اسلام و افراد منفی بازی می‌کند
تخت خوان: بازیگری که در نقش یزید بازی می‌کند
بچه‌خوان: کسی که به جای کودکان می‌خواند
زنانه خوان: بازیگری که در نقش زن بازی می‌کند
زینب‌خوان: بازیگری که در نقش زینب بازی می‌کند
رجزخوانی: هنگامی که اولیاء (خاندان پیامبر) و اشقیاء (مخالفان پیامبر) در مقابل هم از افتخارات و اصل و نسب خود حرف می‌زنند.
اشتلم‌خوانی یا پهلوان‌خوانی: هنگامی که اشقیاء با بیان غلوشده گفتگوهایشان را بیان می‌کنند در حالی که اولیاء در یک دستگاه موسیقی گفتگو را به آواز بیان می‌کنند که به آن تحریرکردن می‌گویند.
موالف‌خوان: شخصی که در نقش اولیاء بازی می‌کند.
دستگاه: هر تعزیهٔ کامل را یک دستگاه یا مجلس گویند.[۲۱]
تعزیه معمولاً با به اجرا درآمدن پیش‌خوانی نمایش مجلس اصلی آغاز میشود. کسی که تعزیه را برپا می‌کند «بانی» و گردانندهٔ آن را «تعزیه‌گردان»، «ناظم‌البکا» یا «معین‌البکا» و بازیگران آن را «تعزیه‌خوان» یا «شبیه‌خوان» می‌نامند. همچنین به سایر همکاران برپایی تعزیه «عملهٔ تعزیه» می‌گویند.[۲۲]
اولیاخوان‌ها نقش‌های خود را موزون و خطابه‌ای سرمی‌دهند، اما اشقیاخوان‌ها سخنان خود را ناموزون و معمولی و در پاره‌ای از موارد، تمسخرآمیز بیان می‌کنند. اولیاخوان‌ها جامهٔ سبز یا سیاه بر تن می‌کنند و اشقیاخوان‌ها لباس سرخ. اما در مورد سیاهی‌لشکرهای هر یک از دو دسته، استفاده از جامه‌هایی با این رنگ‌ها مصداق کاملی ندارند
گاهی اوقات شده است که با دیدن تعزیه کنترل خود را از دست بدهیم و بخواهیم به فرد مخالف خوان یورش ببریم ولی این کار اصلا درست نیست چون او نیز شیعه و محب اهل بیت است اگر دقت کرده باشید
شمر در آغاز کار در حالی که با گامهای بلند و تند گرد صحنه نمایش را میپیماید چندین بار به صدای بلند می‌خواند:
الا یاران! نه من شمرم نه این خنجر
مراد از کار ما این است که این مجلس بکا باشد
و باید دریابیم که او نیز گرید بر حسین و شبیه شمر است به قول بزرگان دین:
هرکس بر حسین به گرید بهشت او را واجب شود و افزود هرکس خود را گریان نماید و دیگران را بگریاند به حکم «من تشبه بقوم فهو منهم» از زمره نیکان است و همان ثواب بر او حاصل گردد.
#دقایقی_خواندن
مروری بر اصل تعزیه
تعزیه در لغت به معنی عرض تسلیت گفتن، برگرفته از ریشه عربی «عزی» یک فعل ثلاثی مزید است
تعزیه یا تعزیت در لغت به معنای سوگواری آورده شده و پیدایش آن در ایران زمین بوده و هم اکنون در کشورهای غربی نیز احیا شده است
این هنر در اصل به نام شبیه خوانی درست است، لیکن چون در آن هم عزا داری هست و هم به یکدیگر عرض تسلیت داریم و مجموع اینها موجود میباشد فلهذا به صورت یه غلط مسطلح فقط تعزیه خوانی بر سر زبانهاست.
تعزیه تنها برای مجالس سوگواری نیست و باید ذکر کنیم که تعزیه خنده دار هم داریم و البته فقط برای نشان دادن واقعه کربلا نیست درست است که هر وقت نام تعزیه می آید اول به یاد محرم و سپس به یاد امام حسین و کربلا میفتیم ولی این درست نیست
تعزیه نه فقط در محرم اجرا میشود بلکه در تمامی ماه های سال برای رویداد های مهم برگزار میشود و تعزیه امامان دیگر نیز وجود دارد
درست است که در بیشتر جاها تعزیه ماجرای کربلا را شرح داده است ولی نباید از تعزیه های دیگر غافل شد و باید آن ها را رواج داد
تعزیه از دوران قدیم بوده و به صورت نمایش سهراب و سوگ سیاوش نیز برگزار میشده با ورود اسلام و مذهب شیعه به ایران تعزیه شکل دیگری به خود گرفت و تعزیه های مذهبی رواج شد
اصطلاحات و واژه های رایج در تعزیه به شرح ذیل میباشد
شبیه‌گردانی: نمایش تعزیه
شبیه: بازیگر تعزیه
مقتل‌نویس: نویسنده نسخه و متن نمایش تعزیه
معین البکا: کارگردان تعزیه
ناظم البکا: دستیار کارگردان تعزیه
بانی: سرمایه‌گذار و تهیه‌کنندهٔ تعزیه
فرد: نسخه و متن نمایشنامه|نمایشنامهٔ تعزیه
موافق خوان: بازیگری که در نقش پیغمبران و امامان و یارانشان و افراد مثبت بازی می‌کند
مخالف خوان: بازیگری که در نقش دشمنان اسلام و افراد منفی بازی می‌کند
تخت خوان: بازیگری که در نقش یزید بازی می‌کند
بچه‌خوان: کسی که به جای کودکان می‌خواند
زنانه خوان: بازیگری که در نقش زن بازی می‌کند
زینب‌خوان: بازیگری که در نقش زینب بازی می‌کند
رجزخوانی: هنگامی که اولیاء (خاندان پیامبر) و اشقیاء (مخالفان پیامبر) در مقابل هم از افتخارات و اصل و نسب خود حرف می‌زنند.
اشتلم‌خوانی یا پهلوان‌خوانی: هنگامی که اشقیاء با بیان غلوشده گفتگوهایشان را بیان می‌کنند در حالی که اولیاء در یک دستگاه موسیقی گفتگو را به آواز بیان می‌کنند که به آن تحریرکردن می‌گویند.
موالف‌خوان: شخصی که در نقش اولیاء بازی می‌کند.
دستگاه: هر تعزیهٔ کامل را یک دستگاه یا مجلس گویند.[۲۱]
تعزیه معمولاً با به اجرا درآمدن پیش‌خوانی نمایش مجلس اصلی آغاز میشود. کسی که تعزیه را برپا می‌کند «بانی» و گردانندهٔ آن را «تعزیه‌گردان»، «ناظم‌البکا» یا «معین‌البکا» و بازیگران آن را «تعزیه‌خوان» یا «شبیه‌خوان» می‌نامند. همچنین به سایر همکاران برپایی تعزیه «عملهٔ تعزیه» می‌گویند.[۲۲]
اولیاخوان‌ها نقش‌های خود را موزون و خطابه‌ای سرمی‌دهند، اما اشقیاخوان‌ها سخنان خود را ناموزون و معمولی و در پاره‌ای از موارد، تمسخرآمیز بیان می‌کنند. اولیاخوان‌ها جامهٔ سبز یا سیاه بر تن می‌کنند و اشقیاخوان‌ها لباس سرخ. اما در مورد سیاهی‌لشکرهای هر یک از دو دسته، استفاده از جامه‌هایی با این رنگ‌ها مصداق کاملی ندارند
گاهی اوقات شده است که با دیدن تعزیه کنترل خود را از دست بدهیم و بخواهیم به فرد مخالف خوان یورش ببریم ولی این کار اصلا درست نیست چون او نیز شیعه و محب اهل بیت است اگر دقت کرده باشید
شمر در آغاز کار در حالی که با گامهای بلند و تند گرد صحنه نمایش را میپیماید چندین بار به صدای بلند می‌خواند:
الا یاران! نه من شمرم نه این خنجر
مراد از کار ما این است که این مجلس بکا باشد
و باید دریابیم که او نیز گرید بر حسین و شبیه شمر است به قول بزرگان دین:
هرکس بر حسین به گرید بهشت او را واجب شود و افزود هرکس خود را گریان نماید و دیگران را بگریاند به حکم «من تشبه بقوم فهو منهم» از زمره نیکان است و همان ثواب بر او حاصل گردد.
