علیکم السلام
در مورد عبارت «قرن هفتم» که فهرستنگار آورده، حدس بنده (چنانکه عرض کردم) این است که این تصویر، برگی از یک جنگ خطی باشد که مطالبی تاریخ-دار از قرن هفتم در آن مندرج است.
اما بررسی خود شعر
1- از حیث وزن شعر «مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن»، این وزن از اوزان پرکاربرد در اشعار سعدی است.
2- اما از حیث محتوی، چند نکته را باید توجه نمود:
یکی عریانیِ معنی در این ابیات است که کمتر در آثار سعدی دیده می شود؛ یعنی بعید است که وی بخواهد اینگونه با صراحت لهجه، از عقاید خاص خود آن هم در فضای سنّی-مشربِ قرن هفتم پرده بردارد.
دوم، تهی بودن ابیات از فخامتِ فضای واژگانی سعدی و عاری بودن از ترکیبات بدیع و محسّنات لفظی و معنوی در این ابیات است. مثلاً آن ابیات را مقایسه کنید با این ابیات سعدی:
ماه فرو مانَد از جمال محمد
سرو نباشد به اعتدال محمد
قدرِ فلک را کمال و منزلتی نیست
در نظرِ قدرِ با کمال محمد
...
3- در بیت دوم از ابیات مذکور آمده است:
هزار بار تو را بیش گفتم ای عاقل
که جانشین رسول خدا علیِّ ولیست
سؤال اینجاست که بر فرض هم ابیات از سعدی باشد، هزار باری که وی تصریح به خلافت بلافصلِ امیرالمؤمنین (علیه السلام) نموده، کجا گزارش شده است ؟!!
البته عدد هزار که دال بر کثرت است، ولی بالاخره کنایه از اصرار شاعر بر این مطلب دارد. و این اصرار نه در سایر آثار سعدی گزارش شده و نه در تاریخ از احوالاتِ او (در مجالس و مناظرات و ... ) به ما رسیده است.
#والله_أعلم
پایان سخن، این بیت آبدارِ شیخ اجل سعدی باشد که از شاهکارهای او در توحید و وسعت نظر او در این باب است:
به جهان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست
عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
در مورد عبارت «قرن هفتم» که فهرستنگار آورده، حدس بنده (چنانکه عرض کردم) این است که این تصویر، برگی از یک جنگ خطی باشد که مطالبی تاریخ-دار از قرن هفتم در آن مندرج است.
اما بررسی خود شعر
1- از حیث وزن شعر «مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن»، این وزن از اوزان پرکاربرد در اشعار سعدی است.
2- اما از حیث محتوی، چند نکته را باید توجه نمود:
یکی عریانیِ معنی در این ابیات است که کمتر در آثار سعدی دیده می شود؛ یعنی بعید است که وی بخواهد اینگونه با صراحت لهجه، از عقاید خاص خود آن هم در فضای سنّی-مشربِ قرن هفتم پرده بردارد.
دوم، تهی بودن ابیات از فخامتِ فضای واژگانی سعدی و عاری بودن از ترکیبات بدیع و محسّنات لفظی و معنوی در این ابیات است. مثلاً آن ابیات را مقایسه کنید با این ابیات سعدی:
ماه فرو مانَد از جمال محمد
سرو نباشد به اعتدال محمد
قدرِ فلک را کمال و منزلتی نیست
در نظرِ قدرِ با کمال محمد
...
3- در بیت دوم از ابیات مذکور آمده است:
هزار بار تو را بیش گفتم ای عاقل
که جانشین رسول خدا علیِّ ولیست
سؤال اینجاست که بر فرض هم ابیات از سعدی باشد، هزار باری که وی تصریح به خلافت بلافصلِ امیرالمؤمنین (علیه السلام) نموده، کجا گزارش شده است ؟!!
البته عدد هزار که دال بر کثرت است، ولی بالاخره کنایه از اصرار شاعر بر این مطلب دارد. و این اصرار نه در سایر آثار سعدی گزارش شده و نه در تاریخ از احوالاتِ او (در مجالس و مناظرات و ... ) به ما رسیده است.
#والله_أعلم
پایان سخن، این بیت آبدارِ شیخ اجل سعدی باشد که از شاهکارهای او در توحید و وسعت نظر او در این باب است:
به جهان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست
عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
