شاه طهماسب، ترویج آرام و فرهنگی تشیع
#تولد |
#تاریخ‌گردی٢٩ ذي الحجة ٩١٩ق تولد شاه طهماسب صفوی¹
سیاست‌های شاه طهماسب در دوران ٥٤ساله حکومتش نقش بسزایی در گسترش تشیع داشت. کسانی که درباره عظمت کارهای او سخن گفته‌اند بسیارند، ما فرازهایی از کتاب مقالات تاریخی آقای رسول جعفریان را ذکر می‌کنیم:
«شاه عباس برای ترویج تشیع، بخشنامه‌های مالیاتیش این بود که هر کس شیعه شد از او مالیات نگیرند. مثل کاری که مسلمان‌های صدر اول برای توسعه اسلام کردند. هنوز سنگ‌نوشته‌ها و بخشنامه‌های شاه عباس در بعضی شهرها هست. شاه عباس می‌گوید از استرآباد مالیات نگیرید چون آنجا دارالمؤمنین است و مردم آن شیعه هستند.
سیاست‌های فرهنگی شاه طهماسب را که بیش از پنجاه سال در این کشور سلطنت کرد دست کم نگیرید... تمام عمرش را صرف این کرد که علما کتاب درباره آن بنویسند... اینکه ٥٤سال پول بدهد تا کتاب بنویسند تأثیر زیادی برای تعمیق تشیع در ایران داشت. تقریبا همه کتاب‌های اصلی شیعه را ترجمه کردند، همه متون را به فارسی برگرداندند، یک کار تبلیغی و فرهنگی گسترده‌ای کردند که به نظرم باید درباره آن تحقیق کرد. چقدر امام‌زاده‌ها را آباد کردند... پول زیادی به شعرا دادند تا اینکه اصلا مسیر ادبیات فارسی را از سرایش غزل به سرایش مدح ائمه علیهم السلام عوض کردند. یعنی ادبیات فارسی قبل از صفویه در دام غزل و این چیزها گرفتار شده، یک مرتبه همه‌اش به ستایش و مدح ائمه علیهم السلام تبدیل می‌شود. تمام شاعران بزرگی که مردم چشمشان به دهان آنها است در این مسیر قدم برمی‌دارند.
به عکس آنچه می‌گویند که روش‌های صفویه روش‌های خشنی بوده من معتقدم روش آنها در ترویج تشیع آرام و فرهنگی بود، یعنی شاه طهماسب برخورد تندی نکرد، شاه طهماسب مرکز حکومتش قزوین بود و تا آخرین روزهایی هم که فوت کرد هنوز سنی‌های قزوین در مسجدها دست بسته نماز می‌خواندند. آن خشونتی که معمولا تصور و تصویر می‌شود واقعیت ندارد».
رسول جعفریان، مقالات تاریخی، دفتر سیزدهم، ص ٤٧٩- ٤٧٨
______________
1. رسول جعفریان، یادداشت‌های تاریخی از روزگار صفوی، ص٢٠
@nosakh_shii
