#معرفی_نسخ_قدیمی
#شاهنامه_کارکیا
شاهنامهی کارکیا (نگاشته در #لاهیجان به سال 899ق) #متعلق به #سده_نهم_هجری است و از این نظر مهم است که تاریخ نگارگری در گیلان را به سده نهم هجری یعنی در حدود ۵۰۰ سال پیش میرساند. این شاهنامه از #پرتصویرترین_شاهنامههای موجود است و در حدود ۳۰۰ تصویر را در خود جایی داده است.
?نسخه شاهنامه کارکيا، در لاهيجان و در #دربار_کارکيا_ميرزا_علي و به احتمال زياد با حضور هنرمندان مختلف از ساير نقاط ايران تأليف شده است. با بررسي نگارهها و طريقه نسخهنگاري شاهنامه کارکيا، شناخت بيشتر وضعيت نگارگري ايران در زمان مربوطه و به روايتي در اواخر دوران ترکمانان، حاصل ميشود. تصاویر و نگارگری این شاهنامه، تلفیقی از مکاتب هرات، شیراز و ترکمانان است. هنرمندان مختلف از مکاتب گوناگون باهم جمع شدند و یک اثر تلفیقی به وجود آوردند.
این کتاب در دو نسخه موجود است. یک نسخه آن در دانشگاه استانبول و نسخه دیگر در موزه توپکاپی ترکیه نگهداری میشود. حدود ۴۰ تصویر از نگاره های این کتاب جدا شده و در موزههای مختلف اروپا و امریکا پخش و نگهداری شده است.
در این کتاب پیشینه ای از مکتب نگارگری در گیلان در سده نهم هجری و اینکه شاهامه کارکیا از چه مکتب هایی تاثیر گرفته ارائه داده شده است. همچنین گمانه ها بر این است که در گیلان تجربه ای از نقاشی و نگارگری در گیلان نداریم، جز در دوره باستان که البته در آن دوره هم نقاشی بهصورت تصویری است. در دوره بعد از اسلام اولین تجربه تصویری در هنرگیلان به نگارگری در دربار کارکیا باز می گردد و بعد ها این تجربه بر نقاشی های زیارتگاهی تاثیر می گذارد که از دل آن یک پدیده سنتی جدید به وجود می آید.
با کشف این کتاب مدخل جدیدی در هنر نقاشی گیلان باز شده است. تا پیش از این، تاریخ نگارگری نقاشی گیلان، به دوره نقاشی های زیارتگاهی می دانستند؛ اما با پیدا شدن و کشف شاهنامه کارکیا، این تاریخ به عقب برمی گردد به این معنا که یک پیشینه نقاشی در گیلان وجود داشته است.
مدخلی بر شاهنامه کارکیا ( نگاشته در لاهیجان به تاریخ 895ق) پژوهش علی عباسی رودپشتی در 216 صفحه از سوی نشر بلور در سال 1395 و در رشت منتشر شده است.
#اول_شاهنامه 899ه .ق که به "سلطانعلی میرزا کارکیا"، حاکم لاهیجان اهدا شده بود و چون اسماعیل در دوران قبل از حکومت، در پناه آل کیا و در لاهیجان به سر می برد، این نسخه را از نزدیک مشاهده کرده بود.
#شاهنامه 899، بالغ بر #سیصد_نگاره دارد و با سبک ترکمان کار شده است. پیکره های این شاهنامه دارای سرهای بزرگ هستند و به همین جهت در تاریخ هنر نگارگری، این شاهنامه به "#شاهنامه_سربزرگ" مشهور گشته است.
شاهنامه 899 ه.ق، در دو جلد تهیه و طبع شده که امروزه، #جلد_اول آن در موزه ترکی و اسلامی استانبول (شماره MS1978) نگهداری می شود و دارای 202 نگاره است.
#جلد_دوم نیز در کتابخانه استانبول (یلدیز 7954 / 310) قرار دارد و 109 نگاره را در برگرفته است.
دقت و ظرافت در ترکیب بندی و استفاده هنرمندانه از رنگ در نگاره های شاهنامه سربزرگ، تاثیری همیشگی در ذهن شاه اسماعیل بر جا گذاشت بطوریکه در نگاره های مصور تهیه شده در عهد وی، می توان تاثیرات آن را پی گرفت.
در صورت تمایل عضو كانال #خردسرای_فردوسی شوید و دیگر دوستان هم به این کانال فرهنگی دعوت کنید.
@kheradsarayeferdowsi
مکتب سلجوقی در قرن چهارم (ه. ق) سبکی در نگارگری ایران ظهور یافت که آن را سبک سلجوقی نامیدند. این سبک اولین مکتب ایرانی در زمینه نگارگری است، در این دوره دوباره تصویر سازی کتاب ارژنگ مانی رونق یافت . سبکشناسی از منظر دیداری (بصری) در این مکتب هم چنان ترکیب بندیهای ساده هم چون مکتب عباسی حفظ شده ولی تأثیراتی که از نقاشی عهد ساسانی (و پیش از اسلام) و سلایق شرق دور (چین) بر این مکتب حاکم شده وجه عمده تمایز آن با مکتب عباسی است.
مکتب جلایری یا مکتب تبریز-بغداد مکتب نگارگری سده هشتم است که پس از فروپاشی حکومت ایلخانان مغول توسط تیمور در ایران شکل گرفت. این مکتب تأثیرات بسیار زیادی از مکتبهای بغداد، شیراز و تبریز دریافت کرد و مجموعهای از ویژگیهای این مکتبها را در مکتب جلایری میبینیم. معروفترین نگارگر این دوره جنید بغدادی (سلطانی) و معروفترین خطاط این دوره میرعلی تبریزی است. اثر بسیار مهم این دو نفر دیوان خواجوی کرمانی (۷۹۹ ه.ق) است. در این دوره نقاشی ایرانی از نفوذ هنری چینی رهایی یافت و رنگها درخشانتر شد. منظرهها و باغهای بسیاری وارد آثار نگارگری شد.
📝📝📝
✅ مکاتب نگارگری عثمانی تحت تاثیر نگارگری ایران
✍محمدسعید اکبرزاده
حکومت عثمانی در سده نهم ودهم هجری وارث میراث عظیم امپراتوری بیزانس(رم) و قدرتی مهم در جهان شده بود و به همین دلیل هنرمندان این کشور توانستند از فرهنگ و هنر وسیع سرزمین های اسلامی و مدیترانه بهره بگیرند. ایران به عنوان یکی از این کشورها با هنرهای مطرح در منطقه دارای منابع وسیعی بود. در آن سال ها هنرمندان ایرانی به دلایل مختلف وارد مرزهای عثمانی می شدند و علاوه بر نمایش توانایی و تجربیات خود نمونه هایی از نسخ خطی نیز به آن کشور منتقل میگشت. به همین دلیل دست آوردهای هنر ایرانی در نحوه شکل گیری مکتب عثمانی تاثیرگذار شدند. سرانجام در نیمه سده دهم هجری هنرمندان عثمانی موفق شدند با الهام از نگارگری ایران و هنر بومی خود،به نگاره هایی با ویژگی های ملی دست یابند که وجه اشتراک و افتراق قابل توجهی میان نگارگری ایران (تبریز دوم) و عثمانی چه در کلیات ومضامین و چه در جزئیات و ظواهر به وجود آورد. در این مقاله ضمن اشاره مختصر به مکتب تبریز دوم، نحوه شکل گیری مکتب عثمانی و ویژگی های آن مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه به مقایسه اختلافات دو مکتب پرداخته شده است.
ایران و عثمانی در عصر صفوی به دلیل اختلاف مذهب و رقابت های سیاسی همچنین نفوذ اروپا در دو هر کشور، شاه د روابط تازه ای بودند. از سوی دیگر مبارزه با غارتگران و باج گیران، و نیز صلح با پیشکش نمودن کالاهای هنری و اعزام هنرمندان ، تاثیرات فرهنگی و هنری تنگاتنگی را پدید آورد. شاید دلیل عمده توجه عثمانی ها به هنر ایران این بوده که به عنوان یک جامعه مسلمان، برای ارتقاء هنر سرزمین خود با دیگر کشورهای اسلامی لازم می دیدند از هنر آن ها الگو برداری کنند و به همین دلیل بود که در سده نهم هجری سران حکومت بعد از هر پیروزی صنعتگران برخی از کشورهای مقلوب را مانند مصر و ایران با خود به استانبول می بردند. این روند باعث گردید تصویرگری و نگارگری که در تبریز و آسیای میانه بسیار رایج بود از اوایل سده نهم هجری به بعد وارد سرزمین عثمانی شود و با استقبال زیادی هم رو به رو شد. به همین دلیل بررسی و مطالعه تاریخ نگارگری عثمانی مستلزم شناخت نگارگری ایران است. طی سال های ٨٦٥ تا٨٨٥ هجری در هنرهای تزئینی عهد عثمانی نقطه عطفی پدید آمد. همچنین در آثار این دو دهه یکدستی بیش تری در طرح ها مشاه ده می شود که بخش عمده ای از آن را میتوان ناشی از شیفتگی به الگوهای خارجی و حضور صنعتگران بیگانه همچون هنرمندان ایرانی دانست. ویژگی های نگارگری مکتب تبریز دوم از ویژگی های سده دهم هجری در تاریخ نقاشی و دیگر صنایع ایران وحدت سیاسی دوره صفوی است، این موضوع در بسیاری از مناطق اختلاف و تفرقه را از بین برده بود تا جایی که تشخیص تصاویری که در شرق دولت صفوی به وجود آمده بود باتصاویری که در غرب و مرکز کشور کشیده شده بود، مشکل می نمود.
@islamicartgallery
■ مکتب تبریز، اولین و از پررمز و رازترین مکاتب صفوی است. هنگامی که بهزاد یابه تعبیر دیگر مکتب نگارگری هرات به تبریز آمد در این شهر مکتب ترکمانان زیر نظر صفویان رایج بود و گروهی نیز بعد از فتح شیراز توسط شاه اسماعیل به تبریز آورده شدند که از گرد آمدن این شیوه ها به تدریج مکتب تبریز دومشکل گرفت. از دیگر ویژگی های بارز مکتب تبریز دوم، «گل و گیاه انبوه، معماری پر تفضیل، رنگهای روشن است» به ویژه که شاهد کاربرد فوق العاده پیچیده وگسترده رنگی در این آثار هستیم». در این دوران کتاب های بسیاری تصویرگری شد، مانند شاهنامه های مختلف که تعدادی از جمله شاهنامه شاه تهماسب،به پادشاهان عثمانی هدیه گردید و برخی نیز به صورت غنایم جنگی به سرزمین عثمانی منتقل شد. «در نقاشیهای این دوره بیشترین موضوعی که برای کشیدن تصاویر و طرح صور نقاشی در نظرگرفته شده زندگی درباری، طرز رفتار اشراف، کاخهای زیبا، باغهای دلگشا و شاداب بوده است. صورت اشخاصی که در این تصاویر ترسیم شده تماما با قامت های ایستا و پوششهای فاخر و زیبا امتیاز یافته اند. در طرز ترسیم آن ها منتهی درجه نازککاری و دقت تناسب به کار رفته است چنان که رنگهای آن تنوع زیادی داشته و در آمیزش آن ها رعایت تناسب شده که اغلب آنان رنگهایی روشن و تابان و فرح افزا و درخشان است». از دیگر مشخصه های نگارگری دوره صفوی، به ویژه آن چه مربوط به سال های اولیه آن می توان گفت لباس و پوشش سر اشخاص است که عبارت بوده از عمامه ای که از بالای آن میله کوچک سرخ رنگ نمودار بود و نماد خانواده و پیروان صفویان محسوب می گشت. نگارگری ایران در این دوران با داشتن هنرمندان و نگارگران با ذوق چنان پیشرفت کرد که باعث شد برخی هنرمندان این مکتب به کشورهای دیگر همچون هند و ترکیه عثمانی سفر کرده و یا برده شوند و هنری با تکیه بر مکتب صفوی بنا نهند. «در نیمه اول مکتب صفوی در وحله نخست آثار اسطوره ای وتاریخی مورد توجه بود سپس آثار ادبی و عرفانی وعاشقانه تمثیلی همانند لیلی و مجنون،که اغلب آنها پندهای رموز زندگی در خود پنهان داشتند و یا اشعار سعدی، نظامی، عطار. همچنین از دیگر مقوله های حائز اهمیت، در مصورسازی که در عهد تیموریان شکل تازهای به خود گرفت و در عهد صفویان به ویژه مکتب تبریز دوم به اوج رسید، کتـب مذهبی و داستان های انبیاء و امامان بود و کتـابهای علـمی و تذکره ها در مـراتب بعدی قرار می گرفتند». البته در میان تمامی این نسخ،قصص قرآن وشاهنامه فردوسی و سپس خمسه نظامی دارای جایگاه والایی بودند. به طوریکه «شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی از قدیمی ترین و متداول ترین آثار مصور در ادبیات فارسی هستند.»
@islamicartgallery
✅ مکاتب نگارگری
1) مکتب بغداد یا عباسی: مکتب بغداد مکتب بین المللی عباسی که اولین مکتب نگارگری جهان اسلام است و به سده های اولیه هجری و دوران خلافت عباسیان گفته میشود. مکتب بغداد یا مکتب عباسی را نمیتوان مکتبی ایرانی نامید چراکه از یک سو زیر تأثیر هنر بیزانس و از سویی دیگر در استیلای هنر ایرانی (ساسانی) است. از این روی این مکتب را مکتب بینالمللی نیز گفتهاند. http://yon.ir/Qb5P
2) مکتب سلجوقی: از قرن چهارم هجری و در دوران سلجوقیان سبکی در نگارگری ایرانی ظهور مییابد که از آن بعدها به سبک سلجوقی یاد کردند . این سبک اولین مکتب ایرانی در زمینه نگارگری است که تاثیرات هنر ایرانی در آن کاملا مشهود است . در این دوره دوباره تصویر سازی کتاب ارژنگ مانی رونق مییابد. http://yon.ir/RPQs
3) مکتب تبریز اول یا مکتب مغول: مکتب تبریز اول یا مکتب مغول (ایلخانی) (قرون ۷ و ۸ ه. ق.) اولین مکتب نگارگری ایرانی است، که در تبریز پایه ریزی شده و به همین دلیل آن را مکتب تبریز نامیدهاند. این مکتب مصادف با حکومت ایلخانان مغول در ایران است که پایتخت خود را تبریز قرار دادند. از آنجا که تبریز بر روی خط سیرِ جادۀ ابریشم قرار داشت ، آمد و شدهای فراوانی، هم از طرف چین و هم بیزانس به این شهر صورت میگرفت. این مکتب، دوره آغاز ورود عناصر چینی به حوزهی نگارگری ایرانی به حساب میآید. در این دوره تأثیر نقاشی چینی بر روی نگارگران ایرانی واضح است. http://yon.ir/kyUJ
4) مکتب نگارگری شیراز اول: مكتب نگارگري شيراز را ميتوان ام المكاتب نگارگري ايران دانست ؛ چون مكتبي است كه در آن نخستين نشانههاي تصويرگری ايرانی به ظهور رسيده و نخستين كتابخانۀ مفصل و جامع در روزگار عضدالدولۀ ديلمي در سدۀ چهارم هجری در این شهر تشکیل شد. اين كتابخانه مسلماً بخشي به نام كتابت خـانه و صورتخانه داشته كه در آن شماري از هنرمندان ازكاتب و مذهب گرفته تا مصـور و مـحرر و مجـلد و غيـره بـه كـار كتاب آرايـي مشغـول بـوده اند .چـنان كه نـسخهي مصور صور الكواكب الثابته نوشتۀ عبدالرحمن صوفی ، در سال ۴۰۰ هجري منسوب به شيراز است و اين نخستين نسخۀ مصور بازمانده از شيراز است كه بهدست ما رسيده است. http://yon.ir/i23B
@manuscript
✅ معرفی چند جلد گل و مرغ در نسخ خطی دیوانهای اشعار آستان قدس رضوی
منابع مکتوب و مستند فارسی، از جمله کتابها، رسالهها، مرقعات و نسخ خطی برای شناخت ابعاد هنری و تاریخی هنرهای نگارگری، طراحی و خوشنویسی ایرانی، بسیار ارزشمند به شمار میروند. مصورسازی این کتب ادبی، علمی و تاریخی تحولات بزرگ و منحصربهفردی در هنر تصویرآرایی اسلامی ایجاد کرده است. درحقیقت آشنایی عمیق و همهجانبه با اصول نگارگری ایرانی با مطالعه و مشق نظری و علمی آثار موجود در مرقعات و نسخ خطی میتواند با هنر نقاشی عصر حاضر هماهنگی کاملی را فراهم سازد و قابلیت احیا و استفاده از شاخصههای نقاشی ایرانی را بهوجود آورد. بنابراین یکی از راههای رسیدن به ارزشهای هنرایرانی، ارتباط نزدیک با سنتهای هنری این سرزمین، درک و معرفی نسخههای خطی کهن ایران اسلامی است. به همین سبب این آثار، مطالعۀ وسیعی را میطلبد و مقالۀ حاضر، گامی کوچک در این مسیر و قطرهای ناچیز از دریای بیکران مجموعۀ آستان قدس رضوی است که به پژوهش دربارۀ 9 نسخۀ خطی مزین به گل و مرغ در حوزۀ ادبیات فارسی مربوط به سدههای نهم تا چهاردهم میپردازد، این نسخ را از لحاظ تاریخی و شیوۀ اجرایی بررسی نموده و شاخصههای نقاشی گل و مرغ این نسخهها را بیان میدارد. http://yon.ir/91E3
@manuscript
✅ مطالعۀ تحلیلی و تطبیقی نقشمایۀ مرغ در نقاشیهای گلومرغ لطفعلی شیرازی
نقاشی گلومرغ در دورۀ قاجار یکی از جنبههای درخشان هنر این دوران است که بازشناسی آن کمک شایانی به شناخت قابلیتهای این هنر و تحولات آن تا دورۀ قاجار میکند. مطالعۀ این آثار نشان میدهد که این هنر در امتداد نقاشی گلومرغ در دورههای قبل یعنی صفویه و زندیه قرار دارد. عناصر تصویری این هنر با هویت و فرهنگ ایرانی خود را هماهنگ میسازد. این نوع از نقاشی ارتباط معنایی بسیار نزدیکی با ادبیات منظوم ایرانی داشته و دارای نشانههای مشترکی مانند گل و مرغ است. نوشتار حاضر به مطالعۀ نقشمایۀ مرغ در نقاشیهای لطفعلی شیرازی در دورۀ قاجار میپردازد. در آثار او این نقش وارد مرحلۀ جدیدی میشود و همچنین در کیفیت پرداز و غنای رنگی با مهارت عمل میکند.
این پژوهش به این پرسشها پاسخ میدهد: مرغ در نقاشی گلومرغ دارای چه پیوندی با ادبیات است؟ در آثار شیرازی مرغ از لحاظ تجسمی در تصویر دارای چه جایگاهی است و چگونه تصویر شده است؟ چه شباهت و تفاوتهایی با دورههای صفویه و زندیه دارد؟
تحلیل نقاشیهای لطفعلی شیرازی نشان میدهد که مرغ در آثار او جنبۀ نمادین داشته و دارای ارتباطی مفهومی با ادبیات و دیگر عناصر تصویری در نقاشی بهویژه گل است. آثار او با الهام از هنر گلومرغ در دورۀ صفویه و زندیه دارای کیفیت بالاتری از لحاظ اجرا و تنوع در نشان دادن مرغ به صورت بیدار، خوابیده و در حال شکار پروانه اجرا میکند. او از جنبههای عرفانی و ادبی در نقاشیهای خود بهره میگیرد وآنها را در نقاشی به صورتی عارفانه تجسم میکند.
روش این تحقیق از نوع تحلیلی بوده و روش جمعآوری اطلاعات از نوع اسنادی است. http://yon.ir/1EdBq
@manuscript
✅ شاهنامه کارکیا
شاهنامهی کارکیا (نگاشته در لاهیجان به سال 899ق) متعلق به سده نهم هجری است و از این نظر مهم است که تاریخ نگارگری در گیلان را به سده نهم هجری یعنی در حدود ۵۰۰ سال پیش میرساند. این شاهنامه از پر تصویرترین شاهنامههای موجود است و در حدود ۳۵۰ تصویر را در خود جایی داده است.
نسخه شاهنامه کارکيا، در لاهيجان و در دربار کارکيا ميرزا علي و به احتمال زياد با حضور هنرمندان مختلف از ساير نقاط ايران تأليف شده است. با بررسي نگارهها و طريقه نسخهنگاري شاهنامه کارکيا، شناخت بيشتر وضعيت نگارگري ايران در زمان مربوطه و به روايتي در اواخر دوران ترکمانان، حاصل ميشود. تصاویر و نگارگری این شاهنامه، تلفیقی از مکاتب هرات، شیراز و ترکمانان است. هنرمندان مختلف از مکاتب گوناگون باهم جمع شدند و یک اثر تلفیقی به وجود آوردند.
این کتاب در دو نسخه موجود است. یک نسخه آن در دانشگاه استانبول و نسخه دیگر در موزه توپکاپی ترکیه نگهداری میشود. حدود ۴۰ تصویر از نگاره های این کتاب جدا شده و در موزههای مختلف اروپا و امریکا پخش و نگهداری شده است.
در این کتاب پیشینه ای از مکتب نگارگری در گیلان در سده نهم هجری و اینکه شاهامه کارکیا از چه مکتب هایی تاثیر گرفته ارائه داده شده است. همچنین گمانه ها بر این است که در گیلان تجربه ای از نقاشی و نگارگری در گیلان نداریم، جز در دوره باستان که البته در آن دوره هم نقاشی بهصورت تصویری است. در دوره بعد از اسلام اولین تجربه تصویری در هنرگیلان به نگارگری در دربار کارکیا باز می گردد و بعد ها این تجربه بر نقاشی های زیارتگاهی تاثیر می گذارد که از دل آن یک پدیده سنتی جدید به وجود می آید.
با کشف این کتاب مدخل جدیدی در هنر نقاشی گیلان باز شده است. تا پیش از این، تاریخ نگارگری نقاشی گیلان، به دوره نقاشی های زیارتگاهی می دانستند؛ اما با پیدا شدن و کشف شاهنامه کارکیا، این تاریخ به عقب برمی گردد به این معنا که یک پیشینه نقاشی در گیلان وجود داشته است.
مدخلی بر شاهنامه کارکیا ( نگاشته در لاهیجان به تاریخ 895ق) پژوهش علی عباسی رودپشتی در 216 صفحه از سوی نشر بلور در سال 1395 و در رشت منتشر شده است. http://yon.ir/Gn2Qu
@manuscript
نگارگری اشعار و تصاویر حماسی: نقاشی ایرانی از دهه های 1330 و 1340 میلادی
ماری لوکنز سویتوچوفسکی، ستفانو کاربونی
موزه هنر متروپلیتن. 1994
معرفی دو کتاب معروف نگارگری شده از دوره صفوی به همراه مقالاتی از آ. اچ مورتون و توموکو ماسویا درباره نگارگری ایرانی و سبک مینیاتور مکتب های دوره صفویه است. این دو کتاب یکی مونس الاحرار بدر جارجرمی است و دیگری یکی از دو شاهنامه موزه متروپلیتن معروف به شاهنامه
@litera9
مکتب نگارگری هرات،
از یک تناقض تاریخی به وجود آمد؛ یعنی کینخواهی و سختکشی تیمور در عرصه سیاست، و خودباختگی او در عرصه هنر. او از یک سو، آخرین توشه زندگی مردم را با نامردمی تاراج کرد و از سوی دیگر دعوی حمایت از هنرمندان و هنرورزان را داشت. تیمور با این دو سیاست چپاول مردم و تاراج هنرمندان مناطق مختلف و گردآوری آنها در سمرقند محیطی را پدید آورد که در آن بنیه مالی قومی با نیروی انسانی کارآمد درهم آمیخت و پس از مرگ او عرصهای از کوشندگیهای هنری را فراز آورد که مکتب هرات نتیجه جداییناپذیر آن بود. در مکتب هرات دو هویت فرهنگی تاجیک و ترک (ایرانی و تورانی) درهم میآمیزد و در آداب نگارگری تحولی برمیانگیزد، دو فرهنگ مغولی و اسلامی در کنار هم قرار میگیرد و نظم و سامان تازهای برقرار میکند که در آن نه تفرقهای در وحدت زیباییشناسی هنری پدید میآید و نه رخنهای در ایمان مذهبی و نیز مواریث دو ساحت متفاوت هنر ایرانی و چینی در هم ترکیب میشود و تجدید قوایی برای هنر ایران به ارمغان میآورد. در کتاب حاضر مکتب نگارگری هرات بررسی شده است. نگارنده نخست به ارزیابی مرحله پیشین مکتب هرات در روزگار شاهرخ و با سینقرمیرزا میپردازد و سپس مرحله پسین مکتب هرات را برمیکاود که این مرحله را میتوان عهد بلوغ یا دوره مترقی مکتب هرات نام نهاد. در بخشی از کتاب نیز دو هنرمند برجسته این مکتب استاد محمد سیاهقلم و استاد کمالالدین بهزاد معرفی شدهاند.
از جمله مکتبهای نگارگری ایرانی میتوان این موارد را نام برد (تا حدودی سعی شده ترتیب تاریخی رعایت شود):
مکتب سلجوقی
مکتب بغداد یا (عباسی)
مکتب تبریز اول (یا مغول)
مکتب شیراز اول
مکتب جلایری
مکتب شیراز دوم
مکتب هرات
مکتب بخارا
مکتب قزوین
مکتب تبریز دوم یا صفوی یا اصفهان
مکتب نقاشی قاجار
نگارگری قاجاری
نقاشی قهوهخانه
@litera9
مکتب نگارگری هرات،
از یک تناقض تاریخی به وجود آمد؛ یعنی کینخواهی و سختکشی تیمور در عرصه سیاست، و خودباختگی او در عرصه هنر. او از یک سو، آخرین توشه زندگی مردم را با نامردمی تاراج کرد و از سوی دیگر دعوی حمایت از هنرمندان و هنرورزان را داشت. تیمور با این دو سیاست چپاول مردم و تاراج هنرمندان مناطق مختلف و گردآوری آنها در سمرقند محیطی را پدید آورد که در آن بنیه مالی قومی با نیروی انسانی کارآمد درهم آمیخت و پس از مرگ او عرصهای از کوشندگیهای هنری را فراز آورد که مکتب هرات نتیجه جداییناپذیر آن بود. در مکتب هرات دو هویت فرهنگی تاجیک و ترک (ایرانی و تورانی) درهم میآمیزد و در آداب نگارگری تحولی برمیانگیزد، دو فرهنگ مغولی و اسلامی در کنار هم قرار میگیرد و نظم و سامان تازهای برقرار میکند که در آن نه تفرقهای در وحدت زیباییشناسی هنری پدید میآید و نه رخنهای در ایمان مذهبی و نیز مواریث دو ساحت متفاوت هنر ایرانی و چینی در هم ترکیب میشود و تجدید قوایی برای هنر ایران به ارمغان میآورد. در کتاب حاضر مکتب نگارگری هرات بررسی شده است. نگارنده نخست به ارزیابی مرحله پیشین مکتب هرات در روزگار شاهرخ و با سینقرمیرزا میپردازد و سپس مرحله پسین مکتب هرات را برمیکاود که این مرحله را میتوان عهد بلوغ یا دوره مترقی مکتب هرات نام نهاد. در بخشی از کتاب نیز دو هنرمند برجسته این مکتب استاد محمد سیاهقلم و استاد کمالالدین بهزاد معرفی شدهاند.
از جمله مکتبهای نگارگری ایرانی میتوان این موارد را نام برد (تا حدودی سعی شده ترتیب تاریخی رعایت شود):
مکتب سلجوقی
مکتب بغداد یا (عباسی)
مکتب تبریز اول (یا مغول)
مکتب شیراز اول
مکتب جلایری
مکتب شیراز دوم
مکتب هرات
مکتب بخارا
مکتب قزوین
مکتب تبریز دوم یا صفوی یا اصفهان
مکتب نقاشی قاجار
نگارگری قاجاری
نقاشی قهوهخانه
مینیاتور، نگارگری و دست آخر نقاشی، در اواخر دوران طلایی هنر ایران، یعنی روزگار حاکمیّت دولت صفوی بر ایران، به سمت واقعگرایی (و از یک منظر فرنگی سازی) سوق داده شد. این مکتب که به مکتب جدید اصفهان موسوم است علاوه بر زیبایی های خاص خود معرّف تاریخی بسیار گرانقدری از جامعه ی عصر آن روزگار می باشد، علاقه به تاریخ، هنر، نقاشی و دوران صفویان، این مکتب را یکی از نقاط تلاقی مورد علاقه پژوهشگران صفویّه و بنده قرار داده است. نقاشی های واقع گرای این دوره در مورد قیافه ها و وضع پوشش و آداب و رسوم روزگار صفویان بیشتر از ده ها کتاب صحبت و مطلب دارند. کتاب آرایی، نگاره های تک برگ در مرقع ها، دیوارنگاری، نقاشی لاکی، گل و مرغ و ... زمینه های گوناگون دارای این مکتب می باشد. در این کانال آثار ارزشمند نقاشان بزرگ این مکتب نظیر: علیقلی بیگ جبادار، محمد زمان، شفیع عبّاسی، شیخ عباسی و ... ارائه خواهند شد.👆👆👆
📝📝📝
✅ مکاتب نگارگری عثمانی تحت تاثیر نگارگری ایران
✍محمدسعید اکبرزاده
حکومت عثمانی در سده نهم ودهم هجری وارث میراث عظیم امپراتوری بیزانس(رم) و قدرتی مهم در جهان شده بود و به همین دلیل هنرمندان این کشور توانستند از فرهنگ و هنر وسیع سرزمین های اسلامی و مدیترانه بهره بگیرند. ایران به عنوان یکی از این کشورها با هنرهای مطرح در منطقه دارای منابع وسیعی بود. در آن سال ها هنرمندان ایرانی به دلایل مختلف وارد مرزهای عثمانی می شدند و علاوه بر نمایش توانایی و تجربیات خود نمونه هایی از نسخ خطی نیز به آن کشور منتقل میگشت. به همین دلیل دست آوردهای هنر ایرانی در نحوه شکل گیری مکتب عثمانی تاثیرگذار شدند. سرانجام در نیمه سده دهم هجری هنرمندان عثمانی موفق شدند با الهام از نگارگری ایران و هنر بومی خود،به نگاره هایی با ویژگی های ملی دست یابند که وجه اشتراک و افتراق قابل توجهی میان نگارگری ایران (تبریز دوم) و عثمانی چه در کلیات ومضامین و چه در جزئیات و ظواهر به وجود آورد. در این مقاله ضمن اشاره مختصر به مکتب تبریز دوم، نحوه شکل گیری مکتب عثمانی و ویژگی های آن مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه به مقایسه اختلافات دو مکتب پرداخته شده است.
ایران و عثمانی در عصر صفوی به دلیل اختلاف مذهب و رقابت های سیاسی همچنین نفوذ اروپا در دو هر کشور، شاه د روابط تازه ای بودند. از سوی دیگر مبارزه با غارتگران و باج گیران، و نیز صلح با پیشکش نمودن کالاهای هنری و اعزام هنرمندان ، تاثیرات فرهنگی و هنری تنگاتنگی را پدید آورد. شاید دلیل عمده توجه عثمانی ها به هنر ایران این بوده که به عنوان یک جامعه مسلمان، برای ارتقاء هنر سرزمین خود با دیگر کشورهای اسلامی لازم می دیدند از هنر آن ها الگو برداری کنند و به همین دلیل بود که در سده نهم هجری سران حکومت بعد از هر پیروزی صنعتگران برخی از کشورهای مقلوب را مانند مصر و ایران با خود به استانبول می بردند. این روند باعث گردید تصویرگری و نگارگری که در تبریز و آسیای میانه بسیار رایج بود از اوایل سده نهم هجری به بعد وارد سرزمین عثمانی شود و با استقبال زیادی هم رو به رو شد. به همین دلیل بررسی و مطالعه تاریخ نگارگری عثمانی مستلزم شناخت نگارگری ایران است. طی سال های ٨٦٥ تا٨٨٥ هجری در هنرهای تزئینی عهد عثمانی نقطه عطفی پدید آمد. همچنین در آثار این دو دهه یکدستی بیش تری در طرح ها مشاه ده می شود که بخش عمده ای از آن را میتوان ناشی از شیفتگی به الگوهای خارجی و حضور صنعتگران بیگانه همچون هنرمندان ایرانی دانست. ویژگی های نگارگری مکتب تبریز دوم از ویژگی های سده دهم هجری در تاریخ نقاشی و دیگر صنایع ایران وحدت سیاسی دوره صفوی است، این موضوع در بسیاری از مناطق اختلاف و تفرقه را از بین برده بود تا جایی که تشخیص تصاویری که در شرق دولت صفوی به وجود آمده بود باتصاویری که در غرب و مرکز کشور کشیده شده بود، مشکل می نمود.
@islamicartgallery
■ مکتب تبریز، اولین و از پررمز و رازترین مکاتب صفوی است. هنگامی که بهزاد یابه تعبیر دیگر مکتب نگارگری هرات به تبریز آمد در این شهر مکتب ترکمانان زیر نظر صفویان رایج بود و گروهی نیز بعد از فتح شیراز توسط شاه اسماعیل به تبریز آورده شدند که از گرد آمدن این شیوه ها به تدریج مکتب تبریز دومشکل گرفت. از دیگر ویژگی های بارز مکتب تبریز دوم، «گل و گیاه انبوه، معماری پر تفضیل، رنگهای روشن است» به ویژه که شاهد کاربرد فوق العاده پیچیده وگسترده رنگی در این آثار هستیم». در این دوران کتاب های بسیاری تصویرگری شد، مانند شاه نامه های مختلف که تعدادی از جمله شاهنامه شاه تهماسب،به پادشاهان عثمانی هدیه گردید و برخی نیز به صورت غنایم جنگی به سرزمین عثمانی منتقل شد. «در نقاشیهای این دوره بیشترین موضوعی که برایکشیدن تصاویر و طرح صور نقاشی در نظرگرفته شده زندگی درباری، طرز رفتار اشراف، کاخهای زیبا، باغهای دلگشا و شاداب بوده است. صور اشخاصی که در این تصاویر ترسیم شده تماما با قامت های ایستا و پوششهای فاخر و زیبا امتیاز یافته اند. در طرز ترسیم آن ها منتهی درجه نازککاری و دقت تناسب به کار رفته است چنان که رنگهای آن تنوع زیادی داشته و در آمیزش آن ها رعایت تناسب شده که اغلب آنان رنگهایی روشن و تابان و فرح افزا و درخشان است». از دیگر مشخصه های نگارگری دوره صفوی، به ویژه آن چه مربوط به سال های اولیه آن می توان گفت لباس و پوشش سر اشخاص است که عبارت بوده از عمامه ای که از بالای آن میله کوچک سرخ رنگ نمودار بود و نماد خانواده و پیروان صفویان محسوب می گشت. نگارگری ایران در این دوران با داشتن هنرمندان و نگارگران با ذوق چنان پیشرفت کرد که باعث شد برخی هنرمندان این مکتب به کشورهای دیگر همچون هند و ترکیه عثمانی سفر کرده و یا برده شوند و هنری با تکیه بر مکتب صفوی بنا نهند. «در نیمه اول مکتب صفوی در وحله نخست آثار اسطوره ای وتاریخی مورد توجه بود سپس آثار ادبی و عرفانی وعاشقانه تمثیلی همانند لیلی و مجنون،که اغلب آنها پندهای رموز زندگی در خود پنهان داشتند و یا اشعار سعدی، نظامی، عطار. همچنین از دیگر مقوله های حائز اهمیت، در مصورسازی که در عهد تیموریان شکل تازهای به خود گرفت و در عهد صفویان به ویژه مکتب تبریز دوم به اوج رسید، کتـب مذهبی و داستان های انبیاء و امامان بود و کتـابهای علـمی و تذکره ها در مـراتب بعدی قرار می گرفتند». البته در میان تمامی این نسخ،قصص قرآن وشاهنامه فردوسی و سپس خمسه نظامی دارای جایگاه والایی بودند. به طوریکه «شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی از قدیمی ترین و متداول ترین آثار مصور در ادبیات فارسی هستند.»
@islamicartgallery
✅ مکاتب نگارگری
1) مکتب بغداد یا عباسی: مکتب بغداد مکتب بین المللی عباسی که اولین مکتب نگارگری جهان اسلام است و به سده های اولیه هجری و دوران خلافت عباسیان گفته میشود. مکتب بغداد یا مکتب عباسی را نمیتوان مکتبی ایرانی نامید چراکه از یک سو زیر تأثیر هنر بیزانس و از سویی دیگر در استیلای هنر ایرانی (ساسانی) است. از این روی این مکتب را مکتب بینالمللی نیز گفتهاند. http://yon.ir/Qb5P
2) مکتب سلجوقی: از قرن چهارم هجری و در دوران سلجوقیان سبکی در نگارگری ایرانی ظهور مییابد که از آن بعدها به سبک سلجوقی یاد کردند . این سبک اولین مکتب ایرانی در زمینه نگارگری است که تاثیرات هنر ایرانی در آن کاملا مشهود است . در این دوره دوباره تصویر سازی کتاب ارژنگ مانی رونق مییابد. http://yon.ir/RPQs
3) مکتب تبریز اول یا مکتب مغول: مکتب تبریز اول یا مکتب مغول (ایلخانی) (قرون ۷ و ۸ ه. ق.) اولین مکتب نگارگری ایرانی است، که در تبریز پایه ریزی شده و به همین دلیل آن را مکتب تبریز نامیدهاند. این مکتب مصادف با حکومت ایلخانان مغول در ایران است که پایتخت خود را تبریز قرار دادند. از آنجا که تبریز بر روی خط سیرِ جادۀ ابریشم قرار داشت ، آمد و شدهای فراوانی، هم از طرف چین و هم بیزانس به این شهر صورت میگرفت. این مکتب، دوره آغاز ورود عناصر چینی به حوزهی نگارگری ایرانی به حساب میآید. در این دوره تأثیر نقاشی چینی بر روی نگارگران ایرانی واضح است. http://yon.ir/kyUJ
4) مکتب نگارگری شیراز اول: مكتب نگارگري شيراز را ميتوان ام المكاتب نگارگري ايران دانست ؛ چون مكتبي است كه در آن نخستين نشانههاي تصويرگری ايرانی به ظهور رسيده و نخستين كتابخانۀ مفصل و جامع در روزگار عضدالدولۀ ديلمي در سدۀ چهارم هجری در این شهر تشکیل شد. اين كتابخانه مسلماً بخشي به نام كتابت خـانه و صورتخانه داشته كه در آن شماري از هنرمندان ازكاتب و مذهب گرفته تا مصـور و مـحرر و مجـلد و غيـره بـه كـار كتاب آرايـي مشغـول بـوده اند .چـنان كه نـسخهي مصور صور الكواكب الثابته نوشتۀ عبدالرحمن صوفی ، در سال ۴۰۰ هجري منسوب به شيراز است و اين نخستين نسخۀ مصور بازمانده از شيراز است كه بهدست ما رسيده است. http://yon.ir/i23B
@manuscript
@litera9
مکتب نگارگری هرات،
از یک تناقض تاریخی به وجود آمد؛ یعنی کینخواهی و سختکشی تیمور در عرصه سیاست، و خودباختگی او در عرصه هنر. او از یک سو، آخرین توشه زندگی مردم را با نامردمی تاراج کرد و از سوی دیگر دعوی حمایت از هنرمندان و هنرورزان را داشت. تیمور با این دو سیاست چپاول مردم و تاراج هنرمندان مناطق مختلف و گردآوری آنها در سمرقند محیطی را پدید آورد که در آن بنیه مالی قومی با نیروی انسانی کارآمد درهم آمیخت و پس از مرگ او عرصهای از کوشندگیهای هنری را فراز آورد که مکتب هرات نتیجه جداییناپذیر آن بود. در مکتب هرات دو هویت فرهنگی تاجیک و ترک (ایرانی و تورانی) درهم میآمیزد و در آداب نگارگری تحولی برمیانگیزد، دو فرهنگ مغولی و اسلامی در کنار هم قرار میگیرد و نظم و سامان تازهای برقرار میکند که در آن نه تفرقهای در وحدت زیباییشناسی هنری پدید میآید و نه رخنهای در ایمان مذهبی و نیز مواریث دو ساحت متفاوت هنر ایرانی و چینی در هم ترکیب میشود و تجدید قوایی برای هنر ایران به ارمغان میآورد. در کتاب حاضر مکتب نگارگری هرات بررسی شده است. نگارنده نخست به ارزیابی مرحله پیشین مکتب هرات در روزگار شاهرخ و با سینقرمیرزا میپردازد و سپس مرحله پسین مکتب هرات را برمیکاود که این مرحله را میتوان عهد بلوغ یا دوره مترقی مکتب هرات نام نهاد. در بخشی از کتاب نیز دو هنرمند برجسته این مکتب استاد محمد سیاهقلم و استاد کمالالدین بهزاد معرفی شدهاند.
از جمله مکتبهای نگارگری ایرانی میتوان این موارد را نام برد (تا حدودی سعی شده ترتیب تاریخی رعایت شود):
مکتب سلجوقی
مکتب بغداد یا (عباسی)
مکتب تبریز اول (یا مغول)
مکتب شیراز اول
مکتب جلایری
مکتب شیراز دوم
مکتب هرات
مکتب بخارا
مکتب قزوین
مکتب تبریز دوم یا صفوی یا اصفهان
مکتب نقاشی قاجار
نگارگری قاجاری
نقاشی قهوهخانه
نگارگری اشعار و تصاویر حماسی: نقاشی ایرانی از دهه های 1330 و 1340 میلادی
ماری لوکنز سویتوچوفسکی، ستفانو کاربونی
موزه هنر متروپلیتن. 1994
معرفی دو کتاب معروف نگارگری شده از دوره صفوی به همراه مقالاتی از آ. اچ مورتون و توموکو ماسویا درباره نگارگری ایرانی و سبک مینیاتور مکتب های دوره صفویه است. این دو کتاب یکی مونس الاحرار بدر جارجرمی است و دیگری یکی از دو شاهنامه موزه متروپلیتن معروف به شاهنامه
#هزار_جلوه_افلاکیان
در نمایشگاه تخت فولاد در آیینه اسناد تاریخی برخی از کاشی های به کار رفته در بناها و تکایای تاریخی تخت فولاد به نمایش در آمده که ذوق و هنر هنرمندان و معماران در این فضاها را نشان می داده است. کاشی های با تمثال رکن الملک ، تصویر درخت سرو ، ماهی ، پرنده و گل و گیاه که برای بازدید عموم در نگارستان امام خمینی وجود دارد.
@esfahanhonarsarayeiran
💠مکتب نگارگری بغداد
یا مکتب بین المللی عباسی که اولین مکتب نگارگری بعد از اسلام است و به سده های اولیه هجری و دوران خلافت عباسیان گفته میشود.
با روی کار آمدن عباسیان (۶۵۶–۱۳۳ه. ق)، بغداد به عنوان اولین مرکز مصورسازی کتب در دنیای اسلام مطرح شد و با مصورسازی کتبی که بیشتر جنبه علمی و فنی و کمتر جنبه ادبی داشتند کار خود را پی گرفت.
مکتب بغداد یا مکتب عباسی را نمیتوان مکتبی کاملا ایرانی نامید چراکه از یک سو زیر تأثیر هنر بیزانس و از سویی دیگر در استیلای هنر ایرانی ساسانی است. از این روی این مکتب را مکتب بینالمللی نیز گفتهاند.
" بازیل گری " در كتاب "نگارگری ایران" می نویسد : "در واقع بررسی هنر نگارگری ایران را باید با نسخه های خطی دوره ی عباسیان آغاز كرد."مكتب عباسی" نامی جا افتاده برای كلیه ی نسخ خطی مـذهب و مصـور است كه به هنگام حكومت خلفای عباسی در پایتخت آنان یعنی بغداد( 656 ـ 132 هـ.ق. ) آفریده شده اند."
الكتب والمواضيع والآراء فيها لا تعبر عن رأي الموقع
تنبيه: جميع المحتويات والكتب في هذا الموقع جمعت من القنوات والمجموعات بواسطة بوتات في تطبيق تلغرام (برنامج Telegram) تلقائيا، فإذا شاهدت مادة مخالفة للعرف أو لقوانين النشر وحقوق المؤلفين فالرجاء إرسال المادة عبر هذا الإيميل حتى يحذف فورا:
alkhazanah.com@gmail.com
All contents and books on this website are collected from Telegram channels and groups by bots automatically. if you detect a post that is culturally inappropriate or violates publishing law or copyright, please send the permanent link of the post to the email below so the message will be deleted immediately:
alkhazanah.com@gmail.com