مكتبة المجلسي ودارالتراث

⚡رویکرد فقهی آیت الله سیستانی به آیت الله بروجردی نزدیک است تا آیت الله خویی

✔سیدمنیر خباز استاد حوزه علمیه قم و از شاگردان آیت الله سیستانی، در گفتگو با عصر اندیشه🔻

◾بخش اول

🔹روش ایشان در درس خارج اصول، روشی جامع میان مکاتب مختلف اصولی و متأثر از اندیشه های اصولی میرزا مهدی اصفهانی بود که در مشهد معروف بود و علاوه بر این در درس خود اهتمام زیادی نیز به اندیشه های اصولی محقق شیخ هادی تهرانی و مکاتب معروف اصولی مانند مکتب نائینی و عراقی و اصفهانی داشت. پس اولین ویژگی درس ایشان احاطه ای بود که به مکاتب متنوع اصولی داشت.

🔹دومین ویژگی درس ایشان این بود که با مکاتب علمی جدید در حقوق نیز آشنا بود و اطلاع زیادی هم در زمینههای روانشناسی (علمالنفس)، جامعه شناسی، فلسفه جدید و فلسفه غرب داشت. ایشان با علم زبانشناسی جدید نیز آشنا بود و به نظر من از لحاظ جامعیت و فراوانی معلومات و گستره اطلاعات به ویژه در مورد علوم جدید، چهره دیگری از شهید سید محمدباقر صدر بود. ایشان هر کتابی را که به زبان عربی یا فارسی منتشر میشد پیگیری میکرد و در هر زمینهای مطالعه داشت و تأثیر این اطلاعات و دانسته های گسترده در درس اصول و فقه ایشان و هر مسئله دیگرِ مرتبط یا فلسفه جدید یا روانشناسی و علوم دیگر آشکار بود.

🔹سومین ویژگی این بود که بعد از طرح درس میکوشید مطلب جدیدی ارائه کند و در این راه یا آن بحث را از شکل شناخته شده و مرسوم خود خارج میساخت و یا اینکه ایده جدیدی را در آن مطرح مینمود و بدین ترتیب تلاش برای نوآوری، یکی از روشهای ایشان محسوب میشد که در بحثهای اصولی خود به آن پایبند بود.

🔹چهارمین ویژگی درس ایشان این بود که در فهم افکار و نظریات نائینی دقیق بود، زیرا ایشان یک دوره کامل اصول را نزد شاگرد نائینی یعنی شیخ حسین حلی سپری کرده بود و شیخ حلی در آن دوره به نام «زبان محقق نائینی» و نزدیکترین شاگرد وی معروف بود. از این رو سید سیستانی در درس خود بسیار در آراء سید خوئی و فهم او از نظریات نائینی مناقشه میکرد و در بسیاری از موارد قائل به سوءبرداشت سید خوئی از نظریات محقق نائینی بود، زیرا سید سیستانی در این زمینه تکیه بر استادی داشت که به محقق نائینی نزدیکتر از سید خوئی بود.

🔹ایشان مکتب ویژه خود را دارد به این معنا که مکتب سید سیستانی از لحاظ فقه و اصول کاملاً با مکتب سید خوئی متفاوت است. درس فقه ایشان بیشتر با مکتب سید بروجردی همسو بود تا مکتب سید خوئی؛ زیرا ایشان پنج سال شاگرد سید بروجردی بود و از مکتب ایشان تأثیر پذیرفته بود. سید سیستانی در فهم فقه اهل سنت اول بود؛ بدین معنا که فقه اهل سنت را بهتر از خودشان میشناخت و این به خاطر مطالعه و تحقیق فراوان فقه اهل سنت توسط ایشان بود. همانگونه که در مکتب سید بروجردی معروف است

🔹ویژگی دیگر مکتب فقه سید سیستانی این بود که ایشان بر کتابهای قدما تمرکز داشت و همیشه مسائل را از این کتابها میخواند و آن را همانند قدما بیان و تحریر میکرد. در مورد نظریات و اقوال مشهور قدما اهل تحقیق بود و در هر مسئلهای از این نظریات استفاده میکرد و بر همین اساس نیز آن مسئله و ادله آن را بیان و سیر تاریخیاش را تا زمان ما عنوان میکرد.

🔹ویژگی دیگر درس فقه سید سیستانی این بود که ایشان اشراف گستردهای بر متون و نسخه های خطی داشت و ابداً این گونه نبود که به نسخههای چاپ شده کتب اربعه مراجعه کند. بلکه به نسخه های خطی آن مراجعه میکرد و متون را با اختلاف نسخه هایی که داشتند با هم مقایسه میکرد و به هر حال در این زمینه صاحب اطلاع بود که چه نسخه ای ارجحیت دارد و چگونه باید این نسخه ها را ارزشگذاری کرد. ویژگی دیگر بحث فقه ایشان این بود که عنایت زیادی داشت که یک روایت را از میان مجموعه روایات بفهمد و در فقه خود از این روش به عنوان فهم استنباطی نصوص تعبیر میکرد و میگفت روایت فقط با دقت عقلی و عرفی فهمیده نمیشود، بلکه ملاک فهم آن فهم استنباطی است.

@namehayehawzavi
yon.ir/roiJ0

⚡رویکرد فقهی آیت الله سیستانی به آیت الله بروجردی نزدیک است تا آیت الله خویی

✔سیدمنیر خباز استاد حوزه علمیه قم و از شاگردان آیت الله سیستانی، در گفتگو با عصر اندیشه🔻

◾بخش اول

🔹روش ایشان در درس خارج اصول، روشی جامع میان مکاتب مختلف اصولی و متأثر از اندیشه های اصولی میرزا مهدی اصفهانی بود که در مشهد معروف بود و علاوه بر این در درس خود اهتمام زیادی نیز به اندیشه های اصولی محقق شیخ هادی تهرانی و مکاتب معروف اصولی مانند مکتب نائینی و عراقی و اصفهانی داشت. پس اولین ویژگی درس ایشان احاطه ای بود که به مکاتب متنوع اصولی داشت.

🔹دومین ویژگی درس ایشان این بود که با مکاتب علمی جدید در حقوق نیز آشنا بود و اطلاع زیادی هم در زمینههای روانشناسی (علمالنفس)، جامعه شناسی، فلسفه جدید و فلسفه غرب داشت. ایشان با علم زبانشناسی جدید نیز آشنا بود و به نظر من از لحاظ جامعیت و فراوانی معلومات و گستره اطلاعات به ویژه در مورد علوم جدید، چهره دیگری از شهید سید محمدباقر صدر بود. ایشان هر کتابی را که به زبان عربی یا فارسی منتشر میشد پیگیری میکرد و در هر زمینهای مطالعه داشت و تأثیر این اطلاعات و دانسته های گسترده در درس اصول و فقه ایشان و هر مسئله دیگرِ مرتبط یا فلسفه جدید یا روانشناسی و علوم دیگر آشکار بود.

🔹سومین ویژگی این بود که بعد از طرح درس میکوشید مطلب جدیدی ارائه کند و در این راه یا آن بحث را از شکل شناخته شده و مرسوم خود خارج میساخت و یا اینکه ایده جدیدی را در آن مطرح مینمود و بدین ترتیب تلاش برای نوآوری، یکی از روشهای ایشان محسوب میشد که در بحثهای اصولی خود به آن پایبند بود.

🔹چهارمین ویژگی درس ایشان این بود که در فهم افکار و نظریات نائینی دقیق بود، زیرا ایشان یک دوره کامل اصول را نزد شاگرد نائینی یعنی شیخ حسین حلی سپری کرده بود و شیخ حلی در آن دوره به نام «زبان محقق نائینی» و نزدیکترین شاگرد وی معروف بود. از این رو سید سیستانی در درس خود بسیار در آراء سید خوئی و فهم او از نظریات نائینی مناقشه میکرد و در بسیاری از موارد قائل به سوءبرداشت سید خوئی از نظریات محقق نائینی بود، زیرا سید سیستانی در این زمینه تکیه بر استادی داشت که به محقق نائینی نزدیکتر از سید خوئی بود.

🔹ایشان مکتب ویژه خود را دارد به این معنا که مکتب سید سیستانی از لحاظ فقه و اصول کاملاً با مکتب سید خوئی متفاوت است. درس فقه ایشان بیشتر با مکتب سید بروجردی همسو بود تا مکتب سید خوئی؛ زیرا ایشان پنج سال شاگرد سید بروجردی بود و از مکتب ایشان تأثیر پذیرفته بود. سید سیستانی در فهم فقه اهل سنت اول بود؛ بدین معنا که فقه اهل سنت را بهتر از خودشان میشناخت و این به خاطر مطالعه و تحقیق فراوان فقه اهل سنت توسط ایشان بود. همانگونه که در مکتب سید بروجردی معروف است

🔹ویژگی دیگر مکتب فقه سید سیستانی این بود که ایشان بر کتابهای قدما تمرکز داشت و همیشه مسائل را از این کتابها میخواند و آن را همانند قدما بیان و تحریر میکرد. در مورد نظریات و اقوال مشهور قدما اهل تحقیق بود و در هر مسئلهای از این نظریات استفاده میکرد و بر همین اساس نیز آن مسئله و ادله آن را بیان و سیر تاریخیاش را تا زمان ما عنوان میکرد.

🔹ویژگی دیگر درس فقه سید سیستانی این بود که ایشان اشراف گستردهای بر متون و نسخه های خطی داشت و ابداً این گونه نبود که به نسخههای چاپ شده کتب اربعه مراجعه کند. بلکه به نسخه های خطی آن مراجعه میکرد و متون را با اختلاف نسخه هایی که داشتند با هم مقایسه میکرد و به هر حال در این زمینه صاحب اطلاع بود که چه نسخه ای ارجحیت دارد و چگونه باید این نسخه ها را ارزشگذاری کرد. ویژگی دیگر بحث فقه ایشان این بود که عنایت زیادی داشت که یک روایت را از میان مجموعه روایات بفهمد و در فقه خود از این روش به عنوان فهم استنباطی نصوص تعبیر میکرد و میگفت روایت فقط با دقت عقلی و عرفی فهمیده نمیشود، بلکه ملاک فهم آن فهم استنباطی است.

@namehayehawzavi
yon.ir/roiJ0

اتفاقا در کلام آقای شبیری نکته دقیقی هست که لازمه بهش توجه بشه ایشون در بخشی از همون پیام مد نظر شما چنین فرمودند:

 گزراش شفقنا افغانستان، این مرجع تقلید شیعیان در پاسخ به این پرسش که "آیا برپایی عزاداری برای حضرت زهرا سلام الله علیها هم در فاطمیه اول و هم در فاطمیه دوم مصداق افراط در عزاداری نیست؟" ابراز داشت : اقامه دو ایام عزا برای شهادت حضرت به دلیل اختلاف نقل در مورد تاریخ شهادت ایشان است و برپایی عزاداری برای ائمه علیهم السلام در مناسبتهای اختلافی زیاده روی نیست.

فتح هند توسط نادرشاه، انعکاسی گسترده در جهان یافت، چرا که این کشور از نظر هلندی ها، پرتغالی ها، چینی ها و انگلیسی ها مهم و ارزشمند بود و حتی روس ها نیز آرزوی نزدیک شدن به آن را داشتند.

نبرد کرنال در ۱۷۳۸ م قدرت رزمی ایرانیان را در آسیای مرکزی دو برابر کرد و شاهد آن نیز فتح سریع بخارا، خیوه و رود سند بود و عملا نادرشاه راهزنان و خان های متجاوز را نیز بر سر جایشان نشاند چرا که ثروت او اکنون به اندازه ای بود که می توانست هر ارتش مزدوری را که بخواهد تاسیس کند.

البته از طرفی دیگر می توان فتح هند را نکته ای منفی برای ایران دانست، چون که سیاست انگلستان در سراسر سال های قرن نوزدهم را به این تفکر شکل داده بود که ایران باید ضعیف بماند، چرا که ایران قوی می تواند طرف چند سال افغانستان و هند را همزمان در هم بکوبد.

📚منبع: صد جنگ بزرگ تاریخ نوشته علی غفوری

@ancient

فتح هند توسط نادرشاه، انعکاسی گسترده در جهان یافت، چرا که این کشور از نظر هلندی ها، پرتغالی ها، چینی ها و انگلیسی ها مهم و ارزشمند بود و حتی روس ها نیز آرزوی نزدیک شدن به آن را داشتند.

نبرد کرنال در ۱۷۳۸ م قدرت رزمی ایرانیان را در آسیای مرکزی دو برابر کرد و شاهد آن نیز فتح سریع بخارا، خیوه و رود سند بود و عملا نادرشاه راهزنان و خان های متجاوز را نیز بر سر جایشان نشاند چرا که ثروت او اکنون به اندازه ای بود که می توانست هر ارتش مزدوری را که بخواهد تاسیس کند.

البته از طرفی دیگر می توان فتح هند را نکته ای منفی برای ایران دانست، چون که سیاست انگلستان در سراسر سال های قرن نوزدهم را به این تفکر شکل داده بود که ایران باید ضعیف بماند، چرا که ایران قوی می تواند طرف چند سال افغانستان و هند را همزمان در هم بکوبد.

📚منبع: صد جنگ بزرگ تاریخ نوشته علی غفوری

@ancient

فقیه بزرگ آیةالله سید حسن تهامی از نظر فضائل اخلاقی کم نظیر بود و به شدت از تزویر و ریا دوری میکرد. همواره این بیت را زمزمه میکرد: به پرنیان کسان طعنه کم زن ای زاهد/ که بوریای تو هم بویی از ریا دارد!

🔸تفاوت عجیب دو شیوه سلوکی

🔹مرحوم حاج شیخ محمد غروی اصفهانی نقل کرد:

🔸شخصی در نجف اشرف نزد پدرم آیة الله العظمی شیخ محمد حسین غروی اصفهانی (کمپانی) آمد و سخن از عرفان نجف و تلمذ آیة الله العظمی میلانی نزد آیة الله سید علی قاضی به میان آمد.

🔹مرحوم کمپانی فرمودند:

🔸روش مرحوم قاضی این جور بود که اگر سالک درست حرکت میکرد و با مانعی برخورد نمی کرد و راه را آنگونه که باید میرفت، قاضی او را به اعلی علیّین می رساند؛ ولی اگر با مانع برخورد میکرد سقوط تا سرحدّ اسفل السافلین برای او متصوّر بود.

🔹اما معاصر ایشان، آقا سید عبدالغفار مازندرانی شاگردان را اگر به عرش نمیرساند به زمین هم نمیزد.

🔸مرحوم آیة الله میلانی هر دو استاد و هر دو مکتب عرفانی را درک کرده بود.

کلمات، شرح کلمات معارفی آیة الله العظمی میلانی ص 18.

@bazmeghodsian

🔸تفاوت عجیب دو شیوه سلوکی

🔹مرحوم حاج شیخ محمد غروی اصفهانی نقل کرد:

🔸شخصی در نجف اشرف نزد پدرم آیة الله العظمی شیخ محمد حسین غروی اصفهانی (کمپانی) آمد و سخن از عرفان نجف و تلمذ آیة الله العظمی میلانی نزد آیة الله سید علی قاضی به میان آمد.

🔹مرحوم کمپانی فرمودند:

🔸روش مرحوم قاضی این جور بود که اگر سالک درست حرکت میکرد و با مانعی برخورد نمی کرد و راه را آنگونه که باید میرفت، قاضی او را به اعلی علیّین می رساند؛ ولی اگر با مانع برخورد میکرد سقوط تا سرحدّ اسفل السافلین برای او متصوّر بود.

🔹اما معاصر ایشان، آقا سید عبدالغفار مازندرانی شاگردان را اگر به عرش نمیرساند به زمین هم نمیزد.

🔸مرحوم آیة الله میلانی هر دو استاد و هر دو مکتب عرفانی را درک کرده بود.

کلمات، شرح کلمات معارفی آیة الله العظمی میلانی ص 18.

@bazmeghodsian

🔸عشق تکفیر!!
خصومت ورزی تفکیکیان با آیةالله العظمی میلانی 2

🔹شیخ ابوالحسن قائمی قوچانی:

🔸مرحوم آقای میلانی در ابتدای ورود به مشهد، مهمان مرحوم آیت‌الله میرزا احمد کفائی بود و مرحوم آیت‌الله شیخ مجتبی قزوینی از علمای با سابقه مشهد، با اصرار تقاضا کرده بود که ایشان در مشهد بماند تا طلاب و فضلا از وجودشان بهره ببرند… مرحوم آشیخ مجتبی قزوینی علاوه بر این که خودش مستقیما از ایشان تقاضا کرد که در مشهد بماند، هر روزجمعی از تجار و کسبه مشهد را خدمت ایشان میبرد تا از آقا بخواهند در این شهر بماند. بحمد الله این امر، محقق شد و آقای میلانی در مشهد ماندگار شد.

🔹بنابر این در ابتدای کار، ارتباط مرحوم قزوینی با ایشان خیلی خوب بوده است؛ اما بشنوید از سرانجام کار؛

🔸یکی از علما برای من نقل کرد که مرحوم شیخ محمدصالح سمنانی که جامع معقول و منقول و از شاگردان مرحوم آخوند خراسانی بود، سالیان متمادی، وقتی به مشهد مشرف می‌شد، به دیدار آقای میلانی می‌رفت و مرحوم آقای میلانی هم خاضعانه از او پذیرایی می‌کرد و برای بهره برداری از ذخایر علم ایشان، این آیه قرآن را می‌خواند..” یوسف ایها الصدیق افتنا”.

🔹در یکی از این سفرها، بحثی فلسفی بین ایشان و مرحوم شیخ مجتبی قزوینی در منزل آقای میلانی مطرح شده بود و مرحوم علامه سمنانی که مسلط بر حکمت مشاء بود نظرش را داده بود و مرحوم قزوینی گفته بود آنچه شما گفتید، کفر است. مرحوم سمنانی گفته بود نه، کفر نیست.
مرحوم قزوینی خطاب به آقای میلانی گفته بود من از شما که صاحب فن و اهل نظر هستید، میخواهم که قضاوت کنید؛ اما مرحوم میلانی، ترجیح داده بود که سکوت کند و چیزی نگوید.

🔸این قضیه باعث شد که نظر مرحوم قزوینی در باره آقای میلانی صد و هشتاد درجه تغییر کند و ارتباطش با ایشان به هم بخورد.

🔹یکی از شاگردان مرحوم میلانی میگفت بعد از این قضیه، شاگردان مرحوم قزوینی که در درس آقای میلانی هم شرکت میکردند، درس ایشان را ترک کردند و از این جهت، صدمه زیادی به ایشان وارد کردند. آقای عباسپور که خود از شاگردان مرحوم میلانی بوده، میگفت با رفتن این جماعت، تعداد شاگردان آقای میلانی به هفت نفر رسید.

🔸درجهت مقابله و مخالفت با مرحوم آقای میلانی، مرحوم شیخ مرتضی علم الهدی نقل میکرد که من در منزل آقای میلانی منبر میرفتم؛ اما مرحوم «میرزا جواد تهرانی» از من خواست که دیگر در آنجا منبر نروم. من هم پذیرفتم و نرفتم.

(مصاحبه ها ص 402 - 401).

@bazmeghodsian

🔸تذکر: در مقابل فتاوی بزرگانی چون آیات عظام: شیخ انصاری، میرزای شیرازی، صاحب عروه، سید محسن امین و سید ابوالحسن اصفهانی - که قمه زنی را حرام می دانستند - محقق نائینی در زمان خود قمه زنی را جزو شعائر حسینی برشمرده و بسیاری از فقها و شاگردان او و فقهای بعدی نظر ایشان را تایید نمودند؛

اما در زمان حاضر این عمل به فرض که مصداق عزاداری باشد (که فقهایی همچون آیات عظام خوئی و تبریزی آن را مصداق جزع و عزاداری نمی دانستند) از باب عنوان ثانوی (وهن مذهب) حرام است.

و پس از حکم ولیّ فقیه، تظاهر به آن در ملأ عام حرمت مضاعف یافته؛ اما در صورت عدم تظاهر، بستگی به فتوای مرجع تقلید شخص دارد.

وفّقنا الله تعالی لمرضاته.

@bazmeghodsian

⚡️هجمه‌ی وهابیت و واپس‌گرایی علمای شیعه در اصلاحات مذهبی

✍مهدی_مسائلی

رویکرد تهاجمی و تکفیری وهابیت نسبت به تشیع و شعائر مذهبی آن موجب شده است تا محافظه‌کاری و مُماشات علمای شیعه در برابر انحرافات مذهبی عامه‌ی مردم بیشتر شود.
از نگاه این عده اصلاحات مذهبی، تضعیف شور و احساسات مذهبی مردم را به دنبال دارد و ما در زمانه‌ای هستیم که نباید به شور و احساسات مذهبی مردم آسیبی برسد.
ولی گاهی بلایی که انحرافاتِ دوستان بر سر اهداف دین و مناسک و شعائر آن می‌آورد به مراتب بیشتر از تهاجم دشمنان است. از این‌ گذشته هدف اصلی ما حفظِ رسم دین و مذهب است، نه تنها حفظ اسم آن.
نمونه‌ای از این موضع‌گیری را حدود صد سال پیش، پس از تخریب مقابر بقیع شاهد بودیم. بعد از این واقعه تلخ علمای شیعه به شدت محافظه‌کار شدند و تا مدت‌ها با هیچ‌ حرکت اصلاحی همراهی نمی‌کردند.
در آن زمان دو تن از علمای شیعه، یکی به نام سيد محمدمهدی قزوینی در بصره و دیگری به نام سيد محسن امین در سوریه در نقد انحرافات عزاداری همچون قمه‌زنی سخن گفتند و کتاب نوشتند‌. ولی مراجع نجف به غیر از یک مرجع بزرگ، با این حرکت‌ها همراهی نکردند، چون خطر شبهات وهابیت برای اصل عزاداری را بیش از خطر انحرافات دوستان برای آن می‌دانستند.
آن زمان سه فقیه برجسته مرجعیت شیعه را برعهده داشتند؛ آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی، آیت الله نائینی(میرزای نائینی) و آیت الله محمدحسین کاشف الغطاء. دو مرجع اخیر هرچند متجدد بودند و ظهور سیاسی بیشتری داشتند ولی در قبال انحرافات عزاداری پاپس گذاشتند و در فتوایشان به توجیه بعضی از این رفتارها همچون قمه‌زنی پرداختند. (با این‌که حتی مرحوم کاشف الغطاء پیشتر قمه‌زنی را حرام می‌دانست و در اواخر حیاتش نیز همین نظر را برگزید)
اما مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی که چهره‌ای به ظاهر سنت‌گرا داشت به حمایت از حرکت اصلاح عزاداری پرداخت، و با پشتیبانی ایشان بود که چند سال بعد مرحوم سيد محسن امین با استقبال باشکوهی وارد نجف شد.
گزارش تفصیلی این ماجرا را در مقدمه کتاب "سرآغاز اصلاح عزاداری" نوشته‌ام. این کتاب ترجمه‌ای نو و کامل از کتاب اَلتّنْزیه لِاَعْمالِ الشّبیه است. آن را می‌توانید در نمایشگاه مجازی کتاب از غرفه نشر آرما خریداری کنید. بحث تکمیلی درباره قمه‌زنی نیز در کتاب دیگرم به نام "عار یا شعار" از همین ناشر آمده است.
........
@azadpajooh