مكتبة المجلسي ودارالتراث

درایت سیاسی امام موسی بن جعفر

برخی به من نوشتند چرا در اصالت مکتوب منسوب به امام موسی بن جعفر که در همین صفحه منتشر شد بحثی و تردیدی نکردی. از لحاظ مستند روایی آن که البته جای تردید ندارد که مستند قوی است. تحلیل درون متنی هم بر اصالت متن دلالت دارد و از نقطه نظر تاریخی جای شک در اصالت آن نمی گذارد. باری تنها کافی است شرایط خفقان حاکم بر دوران موسی الهادی و هارون را بدانیم تا بتوانیم درایت حضرت را در نوشتن چنین مکتوبی درک کنیم. حضرت در این نامه خود را بسان یکی از آل محمد مورد ادعای عباسیان و افراد خاندان حاکم جلوه می دهد تا حق خود و همچنین حقوق متبادل را که در آن تلویحا نوعی تهدید هم هست گوشزد کند. حضرت امام موسی بن جعفر شاید سیاسی ترین در میان ائمه طاهرین است که به فعالیت سیاسی بر علیه عباسیان تمایل داشته و در سازماندهی شیعیان کوشا بوده است. با این وصف به درستی می دانسته که با عباسیان چگونه تعامل کند. همین نامه نشان از هوشمندی قوی او می کند. این نامه بیش از آنکه ستایش و تعزیه باشد در واقع نوعی ابراز قدرت از سوی امام موسی بن جعفر است. فراموش نکنیم شرایط سخت علویان در دوران موسی الهادی را. در دوران کوتاه خلافتش قیام حسین فخ و سرکوب آن را از سوی موسی الهادی می توانیم اینجا به طور خاص مورد اشاره قرار دهیم.
هادی تنها یک سال و اندی بر مسند خلافت بود. خلافت او مورد اجماع خاندان عباسی نبود و حتی پدرش مهدی گفته می شود قصد داشت هارون را بر او مقدم دارد. مرگ او به مادرش خیزران منسوب شد. در واقع خیزران که زنی با امیال و آمال سیاسی بود و در امور دخالتی آشکار داشت با فرزندش موسی الهادی اختلافات و کشاکش های عمیقی داشت و هارون را بر او ترجیح می داد. در این مکتوب امام موسی بن جعفر با کیاستی فوق العاده در حقیقت خیزران را تحقیر و در عین حال حس جاه طلبی او را تحریک کرده است.

سلام و صلوات خدا بر موسی بن جعفر.

متأسفانه شما هنوز فرق بین توهین به مقدسات دیگران و رد آنها با اثبات مطاعن را نمی فهمید.
علمای ما خطاها و گناهان آنها را با ادله اثبات میکردند ولی توهین و فحاشی نمیکردند. و این دو فرق دارد.
خداوند در ماجرای گوساله پرستی بنی اسرائیل میفرماید: و اشربت قلوبهم العجل بما کسبوا. و میفرماید: و اشربت قلوبهم العجل بکفرهم.
عرض بنده این است که محبت گوساله در دل آنها افتاده بود و هارون چاره ای جز مدارا تا بازگشت موسی علیه السلام نداشت و یا اینکه بر خلاف فرمایش موسی به توهین و فحاشی به آنها بپردازد و خون خود و خاندانش را بریزد و باعث تفرقه در بنی اسرائیل شود که بر خلاف فرمایش موسی بود.
بنده سالها درباره فضائل اهل بیت و مطاعن دشمنانشان مطالعه کرده ام و بیسواد نیستم ولی از آنجا که پیامبر فرموده:
کل ما کان فی بنی اسرائیل یکون فی هذه الامه حذو النعل بالنعل. و در روایات آمده که آن دو نفر، گوساله و سامری این امت هستند. ولی وظیفه ما تأسی به قرآن و اهل بیت است.
وقتی قرآن صراحتا فرموده: محبت گوساله در دل آنها افتاده بود و هارون پس از اتمام حجت سکوت کرد تا موسی بازگردد و خونش را حفظ کرد وگرنه کشته میشد در حالی که برای دفاع از حق، موسی را معصیت کرده بود زیرا موسی به او فرموده بود: اگر یاوری پیدا کردی جلوی آنها را بگیر وگرنه صبر کن تا خودم بازگردم.
اهل بیت نیز پیوسته پس از پیامبر اتمام حجت کردند ولی از آنجا که محبت آن دو در دل این امت افتاده، شما چاره ای جز صبر تا رجعت رسول خدا نداری وگرنه سخن پیامبر را که فرمود: واحقن دمک، معصیت کرده ای وباعث تفرقه شده ای دقیقا همانند ماجرای بنی اسرائیل حذو النعل بالنعل.
و این کشته شدن شما در راه حق و مبارزه با گوساله پرستی و شهادت نیست بلکه معصیت پیامبر است.
بنده باز هم میگویم: این که شما همانند اهل بیت بدون نام بردن کسی بصورت مطلق لعن کنی تمام دشمنان را شامل میشود و نیازی به نام بردن کسی نیست ولی شما باز بنده را متهم به بیسوادی و طرفداری از دشمنان اهل بیت کنید.
ولی راه درست، پیروی از سیره اهل بیت است که همانند هارون رفتار کردند و تمام حجت کردند نه اینکه در جمع مردم به کسانی که محبت آنها در دل مردم افتاده توهین و لعن کنند.
مگر امام صادق علیه‌السلام نفرمود: دشمنان ما را علیه ما تحریک نکنید؟

پاسخ به شبهه عدم اطلاع مردم از تولد امام زمان علیه السلام.
یکی از شبهاتی که اهل سنت درباره امام زمان علیه السلام مطرح می‌کنند، عدم اطلاع مردم از تولد ایشان است.
در پاسخ این شبهه باید از نگاه آیاتی استفاده کرد و گفت: خداوند بر اساس حکمت خود، برای تولد مخفیانه امام زمان هم در گذشته آیات و نمونه‌هایی قرار داده است.
مثلا تولد مخفیانه ابراهیم خلیل علیه السلام که چون نمرود توسط پیشگویان از بدنیا آمدن چنین شخصی مطلع شد، دستور داد تا تمام پسرانی که تا چند سال آینده بدنیا خواهند آمد را از بین ببرند. ولی خداوند بر اساس برنامه‌ی خود، به مادر ابراهیم علیه السلام فهماند که باید کودک را مخفیانه بدنیا آورد و این چنین جان او را نجات داد تا منادی توحید گردد و خداوند نسل انبیاء و امامان را از او قرار دهد.
یا در ماجرای موسی علیه السلام که فرعون نیز توسط پیشگویان از بدنیا آمدن چنین پسری مطلع شد، دستور داد تا تمام پسرانی که متولد خواهند شد را بکشند، ولی مادر او نیز او را مخفیانه بدنیا آورد و خداوند به او وحی کرد که باید او را به رود نیل اندازد و این چنین برنامه خود را پیش برد تا توسط همان کودک، بنی اسرائیل را نجات داد و فرعون را از بین برد.
یعنی در هر دو ماجرا، اطلاع ستمگران از تولد چنین اشخاصی، سودی برایشان نداشت و تلاش بیهوده کردند و خداوند برنامه خود را پیش برد که (والله غالب علی أمره) و خداوند این دو را آیه و نشانه‌ای از ماجرای امام زمان قرار داد.
در ماجرای امام زمان علیه السلام نیز خلفاء و پادشاهان عباسی که از نسل ابن عباس بودند، از ماجرای ۱۲ امام در این امت مانند ۱۲ سبط و ۱۲ نقیب در بنی اسرائیل کاملا آگاه بودند همانطور که چندین روایت از خود ابن عباس درباره ۱۲ امام و اسامی آنها نقل شده است.
برای همین همانند نمرود و فرعون تمام تلاش خود را کردند تا او را از بین ببرند و تفاوت آنها با نمرود و فرعون این بود که آنها می دانستند این کودک فرزند کیست، برای همین امام دهم و یازدهم را به سامراء بردند و در محیط پادگانی که مملو از سربازان ایشان بود نگه داشتند تا آن کودک را بدست آوردند و قابله های آنها هر چند وقت یک‌بار همسران امام را وارسی می کردند تا در صورت حامله بودن او را تحت نظر بگیرند.
ولی این بار هم خداوند بر آنها غلبه کرد و با تولد مخفیانه کودک از چشم آنها همانند ماجرای ابراهیم و موسی علیهما السلام، برنامه خود را پیش برد و دشمنان به مقصود خود نرسیدند.
و در منابع شیعه و اهل سنت این جمله به تواتر از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده است که هر چه در امت های گذشته اتفاق افتاده است، در امت من نیز اتفاق خواهد افتاد.
و این تولد مخفیانه، یکی از مواردی است که در امت های پیشین اتفاق افتاده است و بجز تولد مخفیانه امام زمان علیه السلام، هیچ تولد مخفیانه دیگری در این امت اتفاق نیافتاده است که مصداق آن باشد و انکار این ماجرا به انکار کلام رسول خدا صلی الله علیه و آله منتهی می‌شود.

چند روز قبل، حدیثی با این عنوان که سنت برخی از پیامبران در ماجرای امام زمان علیه السلام تکرار خواهد شد قرار دادم که یکی از موارد آن، سنت موسی علیه السلام بود که (خائفا یترقب) یعنی ترسان به پشت سر نگاه می کرد.
یکی از دوستان گروه پرسیدند که منظور از آن چیست؟
در پاسخ عرض می‌کنم: همان طور که در سوره قصص آیات ۱۵ تا ۲۱ آمده است، موسی علیه السلام زمانی که بخاطر یکی از شیعیانش با یکی از دشمنانش از فرعونیان درگیر شد و او را کشت، بزرگان قوم جمع شدند و نقشه قتل او را کشیدند و شخصی با عجله و شتاب این خبر را به او داد و گفت: از این شهر خارج شو و موسی علیه السلام با حالت (خائفا یترقب) از آنجا بیرون رفت؛ یعنی حالت کسی که در حال رفتن با ترس و نگرانی از رسیدن دشمنان پیوسته به پشت سر خود نگاه می کرد.
در روایات هم آمده است که در جنگها و لشکر کشی های آخر الزمان که دشمن از وجود امام زمان علیه السلام در مدینه با خبر می‌شود و بدنبال او می‌روند، امام نیز با همین حالت از مدینه بیرون رفته و خود را به مکه می‌رساند تا دعوتش را آشکار کند.
و این همان سنت است که دوباره تکرار خواهد شد.

🔸گزارش ابن‌بَطوطه؛ جهانگرد مراکشی از سفری که حدود هفت‌صد سال قبل به خراسان داشته است:
به مشهد الرضا سفر کردیم ... شهر بزرگ و پرجمعیتی است که میوه، آب و آسیاب‌های فراوان دارد ... روی مرقد گرامی، گنبدی بزرگ قرار دارد و کنار آن یک مدرسه و مسجد هست. این بناها زیبا و کاشی‌کاری شده‌اند. روی قبر یک صندوق چوبی پوشیده به صفحه نقره‌ای قرار دارد و چراغ‌های نقره‌ای از آنجا آویزان شده‌ است. آستانه درِ گنبد هم از نقره‌ است و پرده ابریشمی طلاکاری شده بر آن آویزان کرده‌اند. فرش‌های گوناگونی آنجا پهن شده است. قبر امیرالمؤمنین هارون الرشید (رضی‌الله عنه) به موازات قبر علی بن موسی الرضا (رضی الله عنه) قرار گرفته و صندوقی روی آن قرار دارد که شمع‌دان‌ها را روی آن می‌گذارند ... وقتی یک رافضی [شیعه] وارد می‌شود یک لگد به قبر هارون می‌زند و به علی الرضا سلام می‌دهد‌.

🌹میلاد باسعادت عالِم آل محمد(ص)؛ حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) مبارک‌ باد

ابن عنبه در قرن نهم هجری به صراحت از قبر سیدین المرتضی و الرضی در کنار ضریح سید الشهدا علیه الصلاة و السلام سخن گفته. آخرین گزارشی هم که از این دو قبر در کربلا داریم از سید حسن صدر استاد مرحوم آقا بزرگ تهرانی است. او این قبر را در جهت پشت ضریح تعیین کرده بود و به یاد دارم که حتی فاصله چند زِراعی با امام نیز در کلام او آمده است.

💠 اهل تسنن از امام رئوف می گویند!

🔻حافظ ابوحاتم یکی از علماي بزرگ اهل تسنن درباره ی جلالت شان حضرت رضا(علیه السلام)می گوید:

🔰(و قبره بسناباد خارج النوقان، مشهورٌ يزار بجنب قبر الرشيد، قد زرته مراراً كثيرةً، و ما حلّت بي شدة في وقت مُقامي بطوس فزرت قبر علي بن موسى‌ الرضا صلوات اللَّه على جده و عليه و دعوت اللَّه إزالتها عني، إلاّ استجيب لي و زالت عني تلك الشدة، و هذا شي‌ءٌ جربته مراراًفوجدته كذلك، أماتنا اللَّه على محبة المصطفى و أهل بيته صلّى اللَّه عليه و عليهم أجمعين)

🔸ابوحاتم محمد ابن حبان البستی از بزرگان اهل تسنن و از رجالیون عامه است که مرحوم شیخ طوسی(رضوان الله علیه) در کتاب شریف عده اورا از اعلام عامه و از ائمه ی جرح و تعدیل اهل تسنن می نامد.

🔸او در ترجمه ی حضرت امام رضا(علیه السلام) چنین می نویسد:
و قبر او در سناباد خارج از منطقه نوقان مشهور است و مورد زیارت، کنار قبر هارون، من بارها آنجا را زیارت کرده ام، هیچ سختی به من روی نیاورد وقتی در طوس زندگی می کردم پس به زیارت امام رضا صلوات الله علی جده و علیه رفتم و دعا کردم تا خدا آن سختی را برطرف کند الا اینکه دعایم مستجاب شد و آن سختی از من رفع شد و این مطلبی است که بارها آن را تجربه کرده ام وآن را این چنین یافتم ؛ خدا ما را با محبت مصطفی و اهل بیتش بمیراند صلی الله علیه و علیهم اجمعین)

📚ابوحاتم محمد ابن حبان البستی (من اكابر السنة)، الثقات، جلد۸، ص۴۵۶ و ۴۵۷،مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانية

🌔 eitaa.com/drehsanpouresmaeill
🌔 @drehsanpouresmaeill

✅ بر پایه این نسخه خطی (که عجالتا نامش معلوم نشد) بنیاد شهر مشهد (سناباد طوس) و مرقد مطهر امام علی بن موسی الرضا علیه السلام توسط سلطان محمد خدابنده (الجایتو) صورت گرفته است🍃

🔸 آية الله آقاى حاج شيخ محمدباقر محسنى ملايرى از اصحاب حاج شيخ حسنعلى اصفهانى بود. آن مرحوم در استخاره با قرآن در عصر خود بى نظير بود و مردم حتى از آمريكا و اروپا به وسيله تلفن و يا نامه از ايشان استخاره مى‏خواستند.

🔹اين امتياز براى ايشان، در اثر ادبى بود كه درباره مرقد مطهر حضرت رضا عليه‏ السلام اِعمال نموده بود.

🔸 می فرمود: حدود دو سال در مدرسه بالا سر مشهد مقدّس حجره‏اى داشتم مشرِف به بالا سر قبر مطهر، و معروف بود كه حاجى سبزوارى سالها در آن سكونت داشته است. در مدتى كه اقامت داشتم به احترام قبر مطهر پايم را دراز نمى‏كردم. خوابم به صورت نشسته بود.

🔹بعد از دو سال كه طبق معمول سحرها به حرم مى‏رفتم، از طرف پشت سر قبر مطهر وارد حرم شدم، مكاشفه‏اى رخ داد:

🔸مشاهده كردم كه وجود مقدس امام‏ عليه‏ السلام به استقبالم آمد و يك بشقاب خوراكى، شبيه نقل‏هاى برنجى شكل در دست دارند؛ به من تعارف نمودند، مقدارى برداشتم و خوردم.

🔹از آن تاريخ علم استخاره به من داده شد.

آئینه اسرار، حسین کریمی قمی.

@bazmeghodsian